Καλοί Φίλοι​—Κακοί Φίλοι

ΜΙΑ κοπέλα που θα ονομάσουμε Σάρα άνοιξε την καρδιά της πολύ στενοχωρημένη. Ένας άντρας τον οποίο θεωρούσε φίλο αποδείχτηκε δολοφόνος. “Αν κάποιο άτομο που εμπιστευόμουν μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο, πώς μπορώ να εμπιστευτώ οποιονδήποτε;” ρώτησε η Σάρα. Ο ακροατής της τη ρώτησε αν ήξερε τι είδους αξίες είχε εκείνος ο άντρας. Η Σάρα απάντησε: «Τι εννοείς;» Η Σάρα δεν ήξερε καν τι σήμαινε η λέξη «αξίες». Τι θα λεχθεί για εσάς; Ξέρετε ποιες είναι οι αξίες των φίλων σας;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να σημαίνει στην κυριολεξία ζωή ή θάνατο, όπως προκύπτει από την εμπειρία της Σάρας. Μια Γραφική παροιμία θέτει το ζήτημα ως εξής: «Αυτός που περπατάει με σοφούς θα γίνει σοφός, αλλά αυτός που έχει δοσοληψίες με τους άφρονες θα έχει κακή κατάληξη». (Παροιμίες 13:20) Ωστόσο, όπως συνέβη με τη Σάρα, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν φίλους απλώς με βάση το αν τα πάνε καλά ή όχι—πώς νιώθουν όταν βρίσκονται μαζί. Φυσιολογικά, μας αρέσει να είμαστε μαζί με ανθρώπους οι οποίοι μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά. Αλλά αν έχουμε αυτό ως το μόνο κριτήριο για την επιλογή μας, δίνοντας λίγη ή και καθόλου προσοχή στις πραγματικές ενδόμυχες ιδιότητες του ατόμου, ίσως να μας περιμένει μεγάλη απογοήτευση. Πώς μπορείτε να ξέρετε αν κάποιο άτομο έχει καλές αξίες;

 Η Ανάγκη για Υψηλές Ηθικές Αξίες

Κατ’ αρχάς, πρέπει εμείς να έχουμε καλές αξίες. Χρειάζεται να ξέρουμε τι είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι καλό και τι κακό και να προσκολλούμαστε σταθερά σε υψηλές ηθικές αρχές πάντοτε. Μια άλλη Γραφική παροιμία αναφέρει: «Με σίδερο ακονίζεται το σίδερο. Έτσι και ο ένας άνθρωπος ακονίζει το πρόσωπο του άλλου». (Παροιμίες 27:17) Όταν η ηθική δύναμη δύο φίλων είναι ισχυρή σαν σίδερο, μπορούν να συμβάλλουν ο ένας στη βελτίωση του άλλου, και οι δεσμοί της φιλίας τους θα γίνονται ισχυρότεροι.

Ο Πακόμ από τη Γαλλία λέει: «Για εμένα, αληθινός φίλος είναι εκείνος που με ακούει και μου μιλάει καλοσυνάτα αλλά που μπορεί επίσης να με επιπλήξει όταν κάνω κάποια ανοησία». Ναι, οι καλύτεροι φίλοι μας​—είτε νέοι είτε ηλικιωμένοι—​είναι αυτοί που μας βοηθούν να παραμένουμε προσηλωμένοι στη σωστή κατεύθυνση και οι οποίοι μας διορθώνουν όταν τείνουμε να κάνουμε ασύνετα πράγματα. Η Αγία Γραφή λέει: «Πληγαί φίλου είναι πισταί». (Παροιμίες 27:6, Μετάφραση του Βάμβα) Για να ενισχύουμε τον εαυτό μας ηθικά και πνευματικά, πρέπει να συναναστρεφόμαστε με άτομα που έχουν αγάπη για τον Θεό και για τις αρχές του. «Όταν δεν υπήρχε κανένας άλλος στο σχολείο μου με τις ίδιες Χριστιανικές αξίες και πιστεύω», θυμάται η Σελίν από τη Γαλλία, «κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι να έχω αληθινούς φίλους στη Χριστιανική εκκλησία. Με έχουν βοηθήσει πάρα πολύ να διατηρήσω την ισορροπία μου».

Αξιολογήστε τους Πιθανούς Φίλους Σας

Αν σας ενδιαφέρει να γίνετε φίλοι με κάποιο άτομο που έχετε γνωρίσει, ίσως πρέπει να αναρωτηθείτε: “Ποιοι είναι οι φίλοι του;” Το είδος των στενών συναναστροφών που έχει κάποιος αποκαλύπτει πολλά σχετικά με το ίδιο το άτομο. Επίσης, τι άποψη έχουν για αυτόν ώριμοι και αξιοσέβαστοι άνθρωποι στην κοινωνία; Επιπρόσθετα, είναι συνετό να εξετάζουμε όχι μόνο πώς συμπεριφέρονται σε εμάς οι πιθανοί φίλοι μας αλλά επίσης πώς συμπεριφέρονται σε άλλους, ιδιαίτερα σε εκείνους από τους οποίους δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν. Αν κάποιο άτομο δεν εκδηλώνει καλές ιδιότητες​—όπως εντιμότητα, ακεραιότητα, υπομονή και στοχαστικό ενδιαφέρον—​σε κάθε περίπτωση και προς όλους τους ανθρώπους, τι σας εγγυάται ότι θα συμπεριφέρεται πάντα σε εσάς καλά;

Προκειμένου να μάθετε τον πραγματικό χαρακτήρα κάποιου ατόμου απαιτείται υπομονή και επιδεξιότητα καθώς και χρόνος για να το παρατηρείτε στην καθημερινή του ζωή. Η Αγία Γραφή αναφέρει: «Η βουλή που υπάρχει στην καρδιά του ανθρώπου είναι σαν βαθιά νερά, αλλά ο άνθρωπος που έχει διάκριση θα την ανασύρει». (Παροιμίες 20:5) Πρέπει να μιλάμε με τους πιθανούς φίλους μας για σοβαρά ζητήματα​—ζητήματα που αποκαλύπτουν την πραγματική τους προσωπικότητα, τα κίνητρά τους και, ναι, τις αξίες τους. Τι είδους άνθρωποι είναι; Καλοσυνάτοι ή ψυχροί; Είναι ως επί το πλείστον θετικοί και ευχάριστοι ή αρνητικοί και κυνικοί;  Ανιδιοτελείς ή συμφεροντολόγοι; Έμπιστοι ή αναξιόπιστοι; Αν κάποιο άτομο μιλάει επικριτικά για άλλους σε εσάς, τι θα τον εμποδίσει να μιλήσει αρνητικά για εσάς πίσω από την πλάτη σας; «Από την αφθονία της καρδιάς μιλάει το στόμα», είπε ο Ιησούς. (Ματθαίος 12:34) Όταν συμβαίνει αυτό, εμείς πρέπει να ακούμε.

Τα Σπουδαιότερα Πράγματα που Πρέπει να Έχετε Κοινά

Μερικοί πιστεύουν ότι οι φίλοι τους πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες προτιμήσεις με αυτούς. Ένα αγοράκι είπε: «Δεν θα μπορούσα να έχω ποτέ φίλο κάποιον που δεν του αρέσει το τσίζκεϊκ». Είναι αλήθεια ότι οι φίλοι πρέπει να έχουν αρκετά κοινά πράγματα για να μπορούν να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον, και το σημαντικότερο είναι να έχουν τις ίδιες βασικές ηθικές και πνευματικές αξίες. Αλλά δεν χρειάζεται να έχουν πανομοιότυπη προσωπικότητα και υπόβαθρο. Μάλιστα, οι διαφορές στις εμπειρίες της ζωής μπορούν να εμπλουτίσουν μια φιλία και να της αποφέρουν αμοιβαία οφέλη.

Δύο διαχρονικά παραδείγματα φιλίας στη Γραφή​—του Ιωνάθαν με τον Δαβίδ και της Ρουθ με τη Ναομί—​βασίστηκαν στην κοινή αφοσίωση στον Θεό και στις αρχές του. a Είναι αξιοσημείωτο ότι και στις δύο περιπτώσεις η φιλία παραμέρισε μεγάλες διαφορές όσον αφορά την ηλικία και το υπόβαθρο. Έτσι λοιπόν, αυτά τα παραδείγματα μας διδάσκουν και κάτι άλλο σχετικά με τη φιλία: Νέοι και μεγαλύτεροι μπορούν να προσφέρουν πολλά ο ένας στον άλλον σε μια φιλία.

Ωφεληθείτε από τις Διαφορές στην Ηλικία

Το να έχουμε μεγαλύτερους ή μικρότερους φίλους από εμάς μπορεί να αποφέρει ανταμοιβές και στις δύο πλευρές. Εξετάστε τις ακόλουθες εκφράσεις νεαρών ατόμων οι οποίες βασίζονται σε προσωπικές τους εμπειρίες.

Μανουέλα (Ιταλία): «Έγινα φίλη με ένα αντρόγυνο ενηλίκων πριν από λίγο καιρό. Τους ανοίχτηκα και αυτό που με χαροποιεί είναι ότι και εκείνοι ανοίχτηκαν σε εμένα. Δεν με υποτίμησαν απλώς και μόνο επειδή ήμουν νεαρή. Αυτό με υποκίνησε να τους πλησιάσω. Η φιλία τους με βοηθάει πολύ όταν αντιμετωπίζω προβλήματα. Διαπιστώνω πως, όταν συζητάω τα προβλήματά μου με άτομα της ηλικίας μου, μερικές φορές οι συμβουλές που μου δίνουν οι φίλες μου δεν είναι συνετές. Αλλά οι  μεγαλύτεροι φίλοι μου έχουν πείρα, διάκριση και μια ισορροπία την οποία εμείς τα νεαρά άτομα δεν έχουμε αποκτήσει ακόμη. Με τη βοήθειά τους καταφέρνω να παίρνω καλύτερες αποφάσεις».

Ζουλέικα (Ιταλία): «Στις συγκεντρώσεις μας περιλαμβάνουμε όχι μόνο νεαρά άτομα αλλά επίσης μερικούς μεγαλύτερούς μας. Προσωπικά, έχω παρατηρήσει πως, όταν βρίσκονται μαζί μεγαλύτεροι και μικρότεροι, στο τέλος της βραδιάς όλοι νιώθουμε ότι έχουμε πραγματικά ενθαρρυνθεί. Περνάμε ωραία επειδή ο καθένας βλέπει τα πράγματα διαφορετικά».

Εσείς οι μεγαλύτεροι μπορείτε επίσης να πλησιάσετε τους νεότερους. Όπως δείχνουν τα προηγούμενα σχόλια, πολλοί νεότεροι εκτιμούν ιδιαίτερα τη μεγάλη πείρα σας και απολαμβάνουν τη συναναστροφή σας. Η Αμίλια, μια χήρα που έχει περάσει τα 80, λέει: «Παίρνω την πρωτοβουλία να επικοινωνώ με τους νεότερους. Η ενεργητικότητα και το σφρίγος τους με αναζωογονούν!» Τα καλά αποτελέσματα μιας τέτοιας αμοιβαίας ενθάρρυνσης μπορεί να έχουν μακροχρόνια επίδραση. Πολλοί ευτυχισμένοι νεαροί ενήλικοι αποδίδουν μεγάλο μέρος της επιτυχίας τους στους φίλους που είχαν όταν ήταν μικρότεροι, φίλοι οι οποίοι ήταν τουλάχιστον λίγο μεγαλύτεροι και οι οποίοι αποτελούσαν καλά παραδείγματα και τους έδιναν καλές συμβουλές.

Βελτιώστε τις Φιλίες Σας

Για να έχετε καλές φιλίες δεν χρειάζεται απαραιτήτως να κάνετε καινούριους φίλους. Αν έχετε ήδη αξιόλογους φίλους, γιατί να μην εξετάσετε πώς μπορείτε να ενισχύσετε τη φιλία σας; Οι παλιοί φίλοι αποτελούν έναν ιδιαίτερα πολύτιμο θησαυρό, και έτσι πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε. Ποτέ να μην παίρνετε ως δεδομένη την αφοσίωσή τους.

Πάνω από όλα, να θυμάστε ότι η αληθινή ευτυχία​—και η αληθινή φιλία—​προκύπτει όταν δίνετε από τον εαυτό σας, το χρόνο σας και τους πόρους σας. Οι ανταμοιβές υπερβαίνουν κατά πολύ την προσπάθεια και τις θυσίες που περιλαμβάνονται. Ωστόσο, αν σκέφτεστε μόνο τον εαυτό σας όταν επιλέγετε φίλους, δεν θα έχετε ποτέ επιτυχία. Όταν, λοιπόν, εξετάζετε πιθανούς φίλους, μην περιορίζεστε σε αυτούς που θαυμάζετε ή σε εκείνους από τους οποίους μπορείτε να κερδίσετε κάτι. Πλησιάστε εκείνους τους οποίους οι άλλοι μπορεί να παραβλέπουν ή άτομα που μπορεί να δυσκολεύονται να κάνουν φίλους. Η Γκαέλ από τη Γαλλία λέει: «Όταν μαζευόμαστε για να κάνουμε κάτι και ξέρουμε ότι κάποια νεαρά άτομα είναι μόνα τους, τα καλούμε και αυτά. Τους λέμε: “Δεν χρειάζεται να μείνεις μόνος σου στο σπίτι. Μπορείς να έρθεις μαζί μας. Ας γνωριστούμε”».​—Λουκάς 14:12-14.

Από την άλλη πλευρά, όταν καλοί άνθρωποι σας προσφέρουν τη φιλία τους, μη βιαστείτε να αρνηθείτε. Η Ελίζα από την Ιταλία αναφέρει: «Ίσως να νιώσετε κάποια πικρία αν νομίζετε ότι στο παρελθόν ήσασταν παραγκωνισμένοι. Ίσως να αρχίσετε να σκέφτεστε: “Τελικά, οι φιλίες δεν είναι τόσο σημαντικές για εμένα”. Και έτσι γίνεστε εσωστρεφείς, απομονώνεστε και σκέφτεστε μόνο τον εαυτό σας. Αντί να αναζητάτε φίλους, δημιουργείτε έναν φραγμό». Αντί να αφήνετε αβάσιμους φόβους ή το ιδιοτελές συμφέρον να σας εμποδίζει να κάνετε καινούριους φίλους, ανοιχτείτε στους άλλους. Έχουμε λόγο να είμαστε βαθιά ευγνώμονες όταν οι άλλοι ενδιαφέρονται για εμάς τόσο ώστε να θέλουν να γίνουν φίλοι μας.

Μπορείτε να Έχετε Αληθινούς Φίλους

Για να έχουμε αληθινούς φίλους χρειάζονται περισσότερα από το να εκφράζουμε την επιθυμία μας, να περιμένουμε και να διαβάζουμε άρθρα όπως αυτά. Το να μάθουμε πώς να κάνουμε φίλους είναι σαν να μαθαίνουμε ποδήλατο. Δεν μπορούμε να μάθουμε τίποτα από τα δύο μόνο από βιβλία. Πρέπει να κάνουμε εξάσκηση, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα πέσουμε κάτω μερικές φορές. Η Γραφή δείχνει ότι οι σταθερότερες σχέσεις είναι βαθιά ριζωμένες στην κοινή φιλία με τον Θεό. Προκειμένου, όμως, να ευλογεί ο Θεός τις προσπάθειες για απόκτηση φίλων, πρέπει εμείς να καταβάλλουμε τέτοιες προσπάθειες. Είστε εσείς αποφασισμένοι να έχετε αληθινούς φίλους; Μην παραιτείστε! Να προσεύχεστε για τη βοήθεια του Θεού, να πλησιάζετε άλλους ανιδιοτελώς και να είστε εσείς φίλοι.

[Υποσημείωση]

 [Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 11]

Λίγα Λόγια για τους Γονείς

Όπως και πάρα πολλά άλλα μαθήματα, το μάθημα σχετικά με τη φιλία ξεκινάει στο σπίτι. Υπό ιδανικές συνθήκες, η οικογενειακή ζωή θα καλύψει σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη που έχει ένα πολύ μικρό παιδί για συντροφιά. Ακόμη και κάτω από τέτοιες περιστάσεις, η σκέψη, τα αισθήματα και η συμπεριφορά ενός παιδιού επηρεάζονται έντονα από την επαφή του με τους άλλους. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πόσο γρήγορα μαθαίνουν πολλά μικρά παιδιά μεταναστών να μιλάνε μια νέα γλώσσα μόνο μέσω της επαφής τους με άλλα παιδιά.

Ως γονείς, έχετε το προνόμιο να βοηθάτε τα παιδιά σας να επιλέγουν φίλους σοφά. Τα μικρά παιδιά και οι έφηβοι δεν είναι ακόμη πλήρως εξαρτισμένοι για να κρίνουν σωστά χωρίς την κατεύθυνση των γονέων τους. Εντούτοις, υπάρχει ένα πρόβλημα. Πολλά νεαρά άτομα νιώθουν πιο κοντά στους συνομηλίκους τους παρά στους γονείς τους ή σε άλλα μεγαλύτερα άτομα.

Ένας παράγοντας ο οποίος στρέφει τους εφήβους στους συνομηλίκους τους παρά στους γονείς τους είναι, όπως πιστεύουν ορισμένοι ειδικοί, ότι πολλοί γονείς δεν νιώθουν βέβαιοι για την ηθική ηγεσία που ασκούν οι ίδιοι. Οι γονείς πρέπει να επωμίζονται τη θεόδοτη ευθύνη που έχουν να πλησιάζουν τα παιδιά τους και να παραμένουν δίπλα τους. (Εφεσίους 6:1-4) Αλλά πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; Ο οικογενειακός σύμβουλος Δρ Ρον Τάφελ συναντάει πολλούς γονείς οι οποίοι είναι αβέβαιοι για το πώς να φερθούν στα παιδιά τους που βρίσκονται στην εφηβική ηλικία. Γράφει ότι πολλοί «υποκύπτουν σε μια σειρά από μόδες για την ανατροφή παιδιών οι οποίες προωθούνται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας» αντί να είναι πραγματικοί γονείς για τα παιδιά τους. Γιατί καταφεύγουν σε αυτό; “Δεν γνωρίζουν τα παιδιά τους τόσο καλά ώστε να έχουν άμεση σχέση μαζί τους”.

Θα μπορούσε να μη συμβαίνει αυτό. Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι τα παιδιά θα στραφούν στους φίλους τους αν δεν παίρνουν αυτό που χρειάζονται στο σπίτι. Και τι είναι αυτό; «Χρειάζονται αυτό που ανέκαθεν είχαν ανάγκη τα νεαρά άτομα: φροντίδα, αναγνώριση, ασφάλεια, σαφείς κανόνες και προσδοκίες καθώς και την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου», λέει ο Τάφελ. «Το τραγικό στην εποχή μας είναι ότι οι περισσότεροι έφηβοι δεν νιώθουν να ικανοποιούνται αυτές οι βασικές ανάγκες από τους ενηλίκους και δεν νιώθουν πραγματικά “άνετα” μέσα στην ίδια τους την οικογένεια».

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας στο ζήτημα της φιλίας; Το πρώτο βήμα είναι να εξετάσετε το δικό σας τρόπο ζωής και τις δικές σας φιλίες. Είναι οι στόχοι και ο τρόπος ζωής που επιδιώκετε εσείς και οι φίλοι σας ευγενείς και ανιδιοτελείς; Πνευματικοί και όχι υλιστικοί; «Οι πράξεις μιλάνε πιο δυνατά από τα λόγια και τα παιδιά σας αντιλαμβάνονται τη νοοτροπία και τις ενέργειες που παρατηρούν σε εσάς, στους φίλους σας και στα παιδιά των φίλων σας», τονίζει ο Ντάγκλας, ένας Χριστιανός πρεσβύτερος και πατέρας.

Ακόμη και πολλά ζώα προστατεύουν ενστικτωδώς και συνήθως με άγριο τρόπο τα μικρά τους από άλλα επικίνδυνα πλάσματα. Ένας ειδικός στις αρκούδες αναφέρει: «Οι μητέρες αρκούδες είναι παροιμιώδεις όσον αφορά την προστασία που παρέχουν στα αρκουδάκια τους από καθετί που θεωρούν ότι τα απειλεί». Άραγε, θα έπρεπε οι ανθρώπινοι γονείς να κάνουν κάτι λιγότερο; Ο Ρούμπεν, από την Ιταλία, λέει: «Οι γονείς μου συζητούσαν μαζί μου λογικά από τις Γραφές. Με βοήθησαν να καταλάβω ότι θα ήταν καλύτερα να αποφεύγω ορισμένα είδη συναναστροφών. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν: “Για δες! Δεν μπορώ να έχω καθόλου φίλους!” Αλλά ο καιρός απέδειξε ότι είχαν δίκιο, και χάρη στην υπομονή τους προστατεύτηκα».

Επίσης, πάρτε την πρωτοβουλία να φέρετε τα παιδιά σας σε επαφή με ανθρώπους που είναι καλά παραδείγματα και οι οποίοι θα τα βοηθήσουν να θέσουν καλούς στόχους. Ένας επιτυχημένος και ευτυχισμένος νεαρός ονόματι Φρανσίς θυμάται: «Η μητέρα μου παρατήρησε ότι εμείς τα παιδιά απομονωνόμασταν, έτσι λοιπόν μας βοήθησε καλώντας φίλους οι οποίοι ήταν πολύ δραστήριοι στην ολοχρόνια Χριστιανική διακονία. Με αυτόν τον τρόπο γνωριστήκαμε και γίναμε φίλοι μαζί τους, μέσα στο ίδιο μας το σπίτι». Μέσω τέτοιων προσπαθειών εκ μέρους σας, η ζωή των παιδιών σας στο σπίτι μπορεί να γίνει πρόσφορο έδαφος στο οποίο θα γεννιούνται και θα αναπτύσσονται καλές φιλίες.

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Παρατηρήστε πώς συμπεριφέρονται οι πιθανοί φίλοι σας

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Οι ανιδιοτελείς φιλίες ακμάζουν παρά τις διαφορές στην ηλικία και στο υπόβαθρο