Άλογα της Θάλασσας που Χορεύουν
Άλογα της Θάλασσας που Χορεύουν
ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ
ΔΕΙΧΝΟΝΤΑΣ ότι αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον, το ζευγάρι παίρνει κόκκινο χρώμα. Εκείνος μοιάζει να φουσκώνει από υπερηφάνεια ενώ εκείνη παρακολουθεί με επιδοκιμασία. Αγγίζονται απαλά, έπειτα αγκαλιάζονται θερμά. Καθώς γλυκοφέγγει πάνω τους το φως της αυγής, αρχίζουν να λικνίζονται στο ρυθμό ενός από τους πιο κομψούς χορούς της φύσης—το χορό που χορεύει το αλογάκι της θάλασσας, ή αλλιώς ιππόκαμπος.
«Οι ιππόκαμποι είναι συναρπαστικοί, μοναδικοί και γοητευτικοί», λέει ο υδροβιολόγος Δρ Κιθ Μάρτιν-Σμιθ. Εντούτοις, οι άνθρωποι στο παρελθόν δεν ήξεραν σε ποια κατηγορία να τους κατατάξουν. Το όνομα Ιππόκαμπος χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους φυσιοδίφες, όνομα το οποίο είχε δοθεί επίσης στα μυθικά άλογα με ουρά ψαριού τα οποία τραβούσαν το άρμα του Ποσειδώνα, του θεού της θάλασσας.
Αναφέρεται ότι, κατά το Μεσαίωνα, οι γυρολόγοι πουλούσαν ιππόκαμπους λέγοντας πως είναι μικροί δράκοι που βγάζουν φωτιές. Στην πραγματικότητα, οι ιππόκαμποι είναι απλώς οστέινα ψάρια—αν και δεν μοιάζουν με τα περισσότερα ψάρια ούτε κολυμπούν όπως αυτά. Έτσι όπως παρασύρονται μέσα στο νερό ή αιωρούνται στο υδάτινο περιβάλλον, έχουν παραλληλιστεί με κομψά κρυστάλλινα άλογα και με ζωντανά πιόνια σκακιού.
Οι ιππόκαμποι βρίσκονται στα περισσότερα θερμά παράκτια νερά του κόσμου, σε απίστευτη ποικιλία σχημάτων και μεγεθών. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ίσως να υπάρχουν από 33 μέχρι 70 και πλέον διαφορετικά είδη. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο Hippocampus bargibanti, ο οποίος μπορεί να έχει το μέγεθος του νυχιού σας, και ο Hippocampus abdominalis, που έχει διογκωμένη κοιλιά και το μήκος του μπορεί να ξεπεράσει τα 30 εκατοστά.
Δεν Έχουν Δόντια, Δεν Έχουν Στομάχι, Δεν Έχουν Πρόβλημα!
Λόγω του παράξενου σχήματος του κεφαλιού τους, που μοιάζει με αλόγου, της οστέινης θωράκισης του σώματός τους και της ουράς τους, που μοιάζει με πιθήκου, οι ιππόκαμποι είναι σχεδιασμένοι περισσότερο για να στέκονται ακίνητοι παρά για να κινούνται γρήγορα. Το μεγαλύτερο τμήμα της μέρας δείχνουν ικανοποιημένοι τυλίγοντας απλώς την ουρά τους γύρω από ένα κατάλληλο σημείο και τρώγοντας. Αν οι ιππόκαμποι χρειάζεται να μετακινηθούν, προωθούνται απαλά χάρη σε ένα μικροσκοπικό, οπίσθιο ραχιαίο πτερύγιο, ενώ τα πλευρικά τους πτερύγια τους καθοδηγούν. Ρυθμίζοντας την ποσότητα του αέρα στην εσωτερική τους νυκτική κύστη, μπορούν να αναδύονται ή να καταδύονται όπως ακριβώς ένα υποβρύχιο.
Η διατροφή είναι σοβαρή υπόθεση για τους πεινασμένους ιππόκαμπους, οι οποίοι απορροφούν γρήγορα με το οστέινο ρύγχος τους οποιαδήποτε μικρή γαρίδα ή καρκινοειδές κολυμπάει κοντά τους. Επειδή οι ιππόκαμποι δεν έχουν δόντια ούτε στομάχι για να βοηθήσουν στην πέψη, πρέπει να συλλαμβάνουν ως και 50 γαρίδες τη μέρα για να πάρουν τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζονται ώστε να ζουν. Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πρόβλημα για αυτούς τους ικανούς κυνηγούς, εφόσον οι ιππόκαμποι έχουν εξαιρετική όραση. Το ένα μάτι μπορεί να αναζητάει προσεκτικά τη λεία μπροστά ενώ το άλλο, λειτουργώντας ανεξάρτητα, ερευνάει εξονυχιστικά προς τα πίσω. Τα μάτια τους μπορούν επίσης να εντοπίσουν περισσότερα χρώματα από ό,τι το ανθρώπινο μάτι και να βλέπουν πιο πολλές λεπτομέρειες από τα περισσότερα ψάρια.
Οι ιππόκαμποι πρέπει να προσέχουν ώστε να μη γίνουν λεία κάποιου άλλου πλάσματος. Για να γλιτώσουν από αρπακτικά όπως οι κάβουρες και οι χελώνες, πολλά είδη μπορούν να γίνουν ένα με το περιβάλλον τους—τα θαλάσσια λιβάδια, τα κοράλλια ή τη μαγκρόβια βλάστηση—και να είναι σχεδόν αόρατα. Οι κηλίδες του δέρματός τους, οι προεξοχές του σώματός τους που μοιάζουν με φύκια και η ικανότητά τους να αλλάζουν με εντυπωσιακό τρόπο το χρώμα του δέρματός τους ώστε να ταιριάζει με το περιβάλλον τους τούς επιτρέπουν να «δένουν» τέλεια με τον περίγυρο. «Καμουφλάρονται τόσο καλά ώστε για να τους δεις πρέπει να προσέξεις πολύ», λέει ο ερευνητής Ρούντι Κουίτερ.
Χορός και Ειδύλλιο
Ανόμοια με τα περισσότερα άλλα ψάρια, το αρσενικό και το θηλυκό είναι μαζί για όλη τους τη ζωή και σπάνια χωρίζονται το ένα από το άλλο. Κάθε αυγή, επιβεβαιώνουν το δεσμό τους με έναν μοναδικό χορό. «Ο χορός του ιππόκαμπου είναι πολύ όμορφος και γεμάτος χάρη—απόλαυση να τον παρακολουθείς», λέει η Τρέισι Γουόρλαντ, εκτροφέας ιππόκαμπων. Όταν τελειώνει ο χορός, οι ιππόκαμποι επιστρέφουν στο σημείο όπου στηρίζεται ο καθένας και περνούν την υπόλοιπη μέρα τρώγοντας. Ο χορός του ζευγαρώματος είναι πιο περίπλοκος. Καθώς το θηλυκό πλησιάζει το αρσενικό, εκείνος φουσκώνει το θύλακά του, αποκτάει πιο έντονο χρώμα και πηγαινοέρχεται μπροστά της. Κάνουν αργούς κύκλους το ένα γύρω από το άλλο και ενώνουν τις ουρές τους. Το ζευγάρι περιστρέφεται ενωμένο και έπειτα χοροπηδούν στο βυθό σαν καμαρωτά άλογα. Ανεβαίνουν και κατεβαίνουν, στροβιλίζονται και αλλάζουν χρώματα, παίζοντας μαζί για μισή ώρα.
Φυσικά, ο χορός του ζευγαρώματος αποτελεί προοίμιο της τεκνοποίησης. «Καθώς πλησιάζει ο καιρός για το ζευγάρωμα, ο χορός του ιππόκαμπου αυξάνεται σε διάρκεια και συχνότητα και μπορεί να επαναλαμβάνεται όλη μέρα», λέει ο Κουίτερ. «Καθώς ο χορός φτάνει στο αποκορύφωμά του, το ζευγάρι ανεβαίνει αργά προς την επιφάνεια με τις ουρές τους ενωμένες και τα σώματά τους κοντά το ένα με το άλλο. Τότε το θηλυκό εναποθέτει απαλά τα αβγά του στον επωαστικό θύλακα του αρσενικού που μοιάζει με το θύλακα του καγκουρό». Ο μελλοντικός πατέρας βρίσκει έπειτα ένα ήσυχο σημείο για να τοποθετήσει τα αβγά με ασφάλεια μέσα στο εσωτερικό του θύλακα. Τα γονιμοποιεί και τότε ξεκινάει η πιο ασυνήθιστη εγκυμοσύνη στο ζωικό βασίλειο.
«Το Όνειρο Κάθε Γυναίκας»
«Νομίζω ότι είναι θαυμάσιο που ο αρσενικός ιππόκαμπος μένει έγκυος και έχει τα μωρά», είπε μια γυναίκα. «Είναι το όνειρο κάθε γυναίκας», αστειεύτηκε κάποια άλλη. Ένας αρσενικός ιππόκαμπος υπέμεινε εφτά διαδοχικές εγκυμοσύνες διάρκειας 21 ημερών μέσα σε έναν και μόνο χρόνο!
Καθώς τα μωρά ιππόκαμποι βρίσκονται φωλιασμένα βαθιά μέσα στον επωαστικό θύλακα, ένα πλούσιο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων τα τροφοδοτεί με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Με τον καιρό, η αλμύρα μέσα στο θύλακα αυξάνεται προετοιμάζοντάς τα έτσι για το μελλοντικό τους σπίτι—το θαλασσινό νερό. Όταν φτάνει ο καιρός της γέννησης, ο τοκετός του πατέρα μπορεί να διαρκέσει από μερικές ώρες μέχρι και δύο μέρες. Τελικά, ο θύλακάς του ανοίγει και τα μωρά ιππόκαμποι βγαίνουν σιγά σιγά στον κόσμο. Ο αριθμός των μωρών που γεννιούνται ποικίλλει ανάλογα με το είδος αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 1.500.
Κατοικίδια, Αξιοπερίεργα Αντικείμενα και Γιατρικά
Οι πιέσεις που δέχονται σε παγκόσμια κλίμακα οι πληθυσμοί των ιππόκαμπων αυξάνονται παρά την υψηλή γεννητικότητα αυτών των ψαριών. Ορισμένοι ιθύνοντες υπολογίζουν ότι, κάθε χρόνο, 30 εκατομμύρια ιππόκαμποι αλιεύονται και πουλιούνται σε όλο τον κόσμο. Πολλοί προορίζονται για την παραδοσιακή ασιατική αγορά φαρμάκων όπου και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση πλήθους ασθενειών—από το άσθμα και τα κατάγματα μέχρι τη σεξουαλική ανικανότητα.
Κάθε χρόνο περίπου ένα εκατομμύριο ιππόκαμποι χρησιμοποιούνται στο εμπόριο αξιοπερίεργων αντικειμένων για να φτιαχτούν κλειδοθήκες, πρες παπιέ και πόρπες. Το ψάρεμα με συρόμενα δίχτυα, το ψάρεμα με δυναμίτη στους κοραλλιογενείς υφάλους και η μόλυνση απειλούν τις ευαίσθητες παράκτιες περιοχές όπου ζουν οι ιππόκαμποι. Επίσης, αλιεύονται στο φυσικό τους περιβάλλον και πουλιούνται για να χρησιμοποιηθούν σε ενυδρεία—αν και λίγοι επιβιώνουν σε αιχμαλωσία, εφόσον χρειάζονται ειδικές τροφές και είναι ευάλωτοι σε ασθένειες.
Για να ανακοπεί αυτό το κύμα, έχουν προταθεί νομικά μέτρα τα οποία θα απαιτούσαν από πολλά κράτη να αποδείξουν ότι οι εξαγωγές ιππόκαμπων που θα έκαναν δεν θα επηρέαζαν την οικολογική ισορροπία της περιοχής. Καλύτερες μέθοδοι και τεχνολογίες βοηθούν επίσης έναν μικρό αριθμό εμπορικών εκτροφέων να εφοδιάζουν την αγορά των ενυδρείων με ιππόκαμπους που γεννιούνται σε αιχμαλωσία.
Οι προοπτικές των ιππόκαμπων συνδέονται με το μέλλον των θαλασσών. «Οι θάλασσες του κόσμου σαφώς απειλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Σχεδόν τις λεηλατούμε», λέει με λύπη ο Κουίτερ. Θα χαθούν άραγε αυτοί οι κομψοί χορευτές της θάλασσας μέσα στην κακόηχη συμφωνία της ανθρώπινης «προόδου»; «Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι», λέει ο Μάρτιν-Σμιθ. «Οπωσδήποτε, οι άνθρωποι έχουν καλή θέληση. Χρέος μας είναι να κάνουμε περισσότερους ανθρώπους να ενδιαφερθούν για τα ζωντανά πλάσματα της γης. Όταν συμβεί αυτό, θα έρθει και η αλλαγή. Ίσως, αν μπορούμε να σώσουμε τους ιππόκαμπους, να μπορούμε να σώσουμε και τις θάλασσες». Ίσως. Ευτυχώς, όμως, υπάρχει μια πιο αξιόπιστη πηγή ελπίδας.—Αποκάλυψη 14:7.
[Εικόνα στη σελίδα 15]
«Hippocampus bargibanti» (πραγματικό μέγεθος)
[Ευχαριστίες]
© Reinhard Dirscherl/Visuals Unlimited
[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]
Οι ιππόκαμποι έχουν την ικανότητα να αλλάζουν χρώμα δέρματος με εντυπωσιακό τρόπο ώστε να ταιριάζουν με το περιβάλλον τους
«Hippocampus breviceps»
«Hippocampus abdominalis»
«Hippocampus erectus»
[Εικόνα στη σελίδα 16]
«Hippocampus procerus»
[Εικόνα στη σελίδα 17]
«Hippocampus breviceps»
[Εικόνα στη σελίδα 17]
Αρσενικός «Hippocampus breviceps» καθώς γεννάει
[Εικόνα στη σελίδα 17]
Μωρά «Hippocampus breviceps»
[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 16]
Hippocampus erectus: © Ken Lucas/Visuals Unlimited· όλες οι άλλες φωτογραφίες: Rudie H Kuiter
[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 17]
Όλες οι φωτογραφίες: Rudie H Kuiter