Μικροσκοπικοί Ιππότες της Θάλασσας

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΦΑΛΑΙΝΕΣ, δελφίνια, καρχαρίες​—δίχως αμφιβολία, αυτά τα επιβλητικά θαλάσσια πλάσματα εξάπτουν τη φαντασία σας. Στη θάλασσα, όμως, υπάρχουν «ζωντανά πλάσματα, μικρά και μεγάλα». (Ψαλμός 104:25) Εκείνοι που παρατηρούν τις λεπτομέρειες βρίσκουν τα μικρότερα πλάσματα εξίσου συναρπαστικά.

Για παράδειγμα, στον ωκεάνιο πυθμένα πηγαινοέρχονται πλάσματα που έχουν περιγραφτεί ως «πάνοπλοι ιππότες της θάλασσας». Ανόμοια με μερικούς ιππότες του Μεσαίωνα, πολλοί από αυτούς τους μικροσκοπικούς «ιππότες» φορούν πανοπλία διακοσμημένη με φανταστική ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων. Αυτοί οι μικροκαμωμένοι κάτοικοι του βυθού ανήκουν σε μια ομάδα ζώων που ονομάζονται καρκινοειδή και είναι κοινώς γνωστά ως γαρίδες.

Από Πλαγκτόν στο Πιάτο Σας

Ίσως σκέφτεστε τις γαρίδες απλώς ως ένα νόστιμο θαλασσινό. Ωστόσο, προτού καταλήξουν στο πιάτο σας, οι γαρίδες ζουν μια αρκετά ποικιλόμορφη ζωή. Μερικές θηλυκές γαρίδες κρατούν τα γονιμοποιημένα αβγά τους στην κοιλιά τους μέχρις ότου αυτά εκκολαφτούν, ενώ άλλες τα αποθέτουν στο νερό, όπου ωριμάζουν ανεξάρτητα.

Τα αβγά της γαρίδας εκκολάπτονται στο στάδιο που είναι γνωστό ως ζωία και κατόπιν περνούν από αρκετά προνυμφικά στάδια κατά τα οποία η εμφάνισή τους είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που έχουν οι ενήλικες γαρίδες. Οι προνύμφες στο στάδιο της ζωίας, αφού περάσουν κάποιο διάστημα ανάμεσα σε συγκεντρώσεις πλαγκτόν, κατακάθονται τελικά στον ωκεάνιο πυθμένα και αποκτούν το γνωστό τους σχήμα, προχωρώντας βαθμιαία στην ενηλικίωση.

Αλλαγή Πανοπλίας

Πώς καταφέρνουν να αναπτύσσονται οι ενήλικες γαρίδες κλεισμένες μέσα στην ισχυρή πανοπλία τους; «Αυτή η διαδικασία (η οποία αποκαλείται και έκδυση) περιλαμβάνει το σχηματισμό ενός καινούριου, μαλακού επιδερμιδίου μέσα στο παλιό», λέει το βιβλίο Οδηγός για τα Καρκινοειδή των Αυστραλιανών Υδάτων (A Field Guide to Crustaceans of Australian Waters). «Κατόπιν το παλιό επιδερμίδιο αποβάλλεται και το ζώο απορροφά νερό, διογκώνοντας έτσι το εύκαμπτο νέο επιδερμίδιο ώστε να δημιουργήσει χώρο για μελλοντική ανάπτυξη». Το βιβλίο Ακρογιαλιές της Αυστραλίας (Australian Seashores) εξηγεί: «Το ζώο πρέπει να τραβήξει από το παλιό κέλυφος ολόκληρο το σώμα του, μαζί με όλα τα μέλη του (και είναι πολλά σε αριθμό), μεγάλα και δυνατά ή μικρά και ευαίσθητα. Τα μέλη βγαίνουν όπως ακριβώς βγαίνουν τα δάχτυλα από ένα γάντι».

Πώς περνούν τα μεγάλα μέλη των καρκινοειδών, όπως οι μύες των δαγκάνων, από τα στενά ανοίγματα που σχηματίζουν οι αρθρώσεις; Ο συγγραφέας Γ. Τζ. Ντάκιν λέει: «Αυτό είναι δυνατόν να γίνει μόνο και μόνο επειδή τα ζωντανά μέρη του ζώου είναι μαλακά και μπορούν να περάσουν μέσα από στενές περιοχές. Στην πραγματικότητα, κατά την έκδυση, το αίμα απομακρύνεται από τα άκρα και πηγαίνει σε άλλα μέρη του σώματος, ώστε να μπορούν αυτά να συμπιεστούν εύκολα κατά τη διάρκεια της εξαγωγής». Το νέο κέλυφος διατηρεί τους στροβίλους, τις ραβδώσεις και τις χρωματικές αποχρώσεις του παλιού κελύφους​—και ο λόγος είναι σημαντικός.

Χρώματα για Καμουφλάζ, Χρώματα για Διαφήμιση

Μερικές γαρίδες που ζουν ανάμεσα στα πλοκάμια της ανεμώνης είναι κάπως διαφανείς ή το χρώμα του κελύφους τους ταιριάζει με αυτό των ξενιστών τους. Αυτές οι καμουφλαρισμένες γαρίδες βρίσκουν προστασία ανάμεσα στους βραχίονες της ανεμώνης και «κερδίζουν το ψωμί τους» κάνοντας διάφορες «οικιακές» εργασίες, απομακρύνοντας άχρηστες ουσίες που μπορεί να συσσωρεύονται στους ξενιστές.

Άλλες γαρίδες έχουν φανταχτερά χρώματα, όπως για παράδειγμα οι γαρίδες-καθαριστές. Αυτές ζουν συνήθως κάτω από υφάλους, και τα ζωηρά χρώματά τους είναι σαν να διαφημίζουν τις υπηρεσίες καθαρισμού που παρέχουν. Τα ψάρια που έχουν αποκτήσει παράσιτα αιωρούνται κοντά στα μέρη όπου κατοικούν οι γαρίδες-καθαριστές, προσκαλώντας τες έτσι να περιφέρονται πάνω στο σώμα τους. Οι γαρίδες αναρριχώνται ανεμπόδιστα ακόμη και στο στόμα και στα βράγχιά τους. Στη συνέχεια, αυτές οι «γαρίδες-γιατροί» αφαιρούν και τρώνε οποιαδήποτε παράσιτα και τρέφονται με τη βλεννώδη επίστρωση του ψαριού.

Όποιο και αν είναι το χρώμα και ο ρόλος τους, ένα πράγμα είναι βέβαιο για αυτά τα μικροσκοπικά ζωντανά κοσμήματα​—η ενδυμασία τους είναι πολύ πιο εντυπωσιακή από εκείνη των ιπποτών της παλιάς εποχής.

 [Εικόνα στη σελίδα 23]

Γαρίδα του είδους «Rhynchocinetes uritai»

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Διαφανής γαρίδα του είδους «Periclemenes holthuisi» που ζει σε ανεμώνες

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Γαρίδα του είδους «Periclemenes imperator»

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Γαρίδα του είδους «Thor amboinensis» που ζει σε ανεμώνες

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Γαρίδα-καθαριστής του είδους «Periclemenes yucatanicus»

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 23]

Όλες οι φωτογραφίες εκτός από τη γαρίδα-καθαριστή: © J and V Stenhouse