Οι Γιατροί σε έναν Μεταβαλλόμενο Κόσμο

Το 1174, ο Μαϊμονίδης διορίστηκε γιατρός της αυλής των Αιγύπτιων ηγεμόνων και δαπανούσε τις περισσότερες μέρες του στο παλάτι. Αναφερόμενος στην επιστροφή του στο σπίτι κάθε μέρα, έγραψε: «Τρώω κάτι ελαφρύ, το μοναδικό γεύμα μέσα στο εικοσιτετράωρο. Κατόπιν βλέπω τους ασθενείς μου και γράφω συνταγές και οδηγίες για τις παθήσεις τους. Οι ασθενείς πηγαινοέρχονται μέχρι να βραδιάσει, και μερικές φορές . . . είμαι τόσο εξαντλημένος ώστε δεν έχω δύναμη να μιλήσω».

ΤΟ ΝΑ είναι κάποιος γιατρός απαιτούσε ανέκαθεν αυτοθυσία. Αλλά ο κόσμος στον οποίο ασκούν οι γιατροί το επάγγελμά τους σήμερα αλλάζει με γοργό ρυθμό. Το πρόγραμμα της εργασίας τους, ωστόσο, μπορεί να παραμένει εξίσου εξαντλητικό με εκείνο του Μαϊμονίδη. Απολαμβάνουν, όμως, το σεβασμό που εκδηλωνόταν παλιά στους γιατρούς; Πώς έχουν επηρεάσει οι νέες καταστάσεις τον τρόπο ζωής του γιατρού; Και πώς έχουν μεταβάλει οι πρόσφατες εξελίξεις τη σχέση γιατρού-ασθενούς;

Μια Σχέση που Υπέστη Μεταβολή

Μερικοί μπορούν ακόμη να θυμηθούν τον καιρό που ο γιατρός μετέφερε όλα τα γιατρικά του στη μαύρη τσάντα του. Εκείνες τις μέρες υπήρχαν ανάμεικτα αισθήματα για τους γιατρούς, ακριβώς όπως υπάρχουν και τώρα. Οι περισσότεροι έχαιραν τιμής για τις ικανότητές τους, απολάμβαναν το σεβασμό για την κοινωνική τους θέση και εκτιμούνταν για το ήθος τους. Συγχρόνως, όμως, μπορεί να γίνονταν αντικείμενο επικρίσεων για την αμοιβή που ζητούσαν, επιπλήξεων για τα λάθη τους και αποδοκιμασιών για τη φαινομενική έλλειψη συμπόνιας τους.

Ωστόσο, πολλοί γιατροί αντλούσαν βαθιά ικανοποίηση βοηθώντας διαδοχικές γενιές της ίδιας οικογένειας. Έκαναν πολυάριθμες επισκέψεις κατ’ οίκον, ενώ στις αγροτικές περιοχές μερικές φορές έμεναν για φαγητό ή ακόμη και ξενυχτούσαν βοηθώντας μια γυναίκα να γεννήσει. Πολλοί γιατροί παρασκεύαζαν οι ίδιοι φάρμακα για τους ασθενείς τους. Ανιδιοτελείς γιατροί παρείχαν δωρεάν περίθαλψη στους απόρους και ήταν διαθέσιμοι 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα.

Ασφαλώς, μερικοί γιατροί εξακολουθούν να εργάζονται με αυτόν τον τρόπο, αλλά σε πολλά μέρη η σχέση γιατρού-ασθενούς έχει υποστεί τις τελευταίες λίγες δεκαετίες τόσες αλλαγές όσες δεν υπέστη εδώ και πολλούς αιώνες. Πώς επήλθαν αυτές οι αλλαγές; Ας δούμε πρώτα τι συνέβη με τις κατ’ οίκον επισκέψεις.

Τι Έγινε με τις Κατ’ Οίκον Επισκέψεις;

Οι επισκέψεις στα σπίτια των ασθενών ήταν ο καθιερωμένος τρόπος άσκησης της ιατρικής, και σε ορισμένα μέρη εξακολουθεί να είναι. Αλλά η συνήθεια αυτή φθίνει σε παγκόσμια κλίμακα. Η εφημερίδα Δε Τάιμς οφ Ίντια (The Times of India) ανέφερε: «Ο οικογενειακός γιατρός, με την καθησυχαστική του παρουσία στο πλευρό του ασθενούς, τη στενή του γνωριμία με την οικογένεια και την προθυμία του να κάνει κατ’ οίκον επισκέψεις όποτε χρειαζόταν, καθίσταται είδος υπό εξαφάνιση σε μια εποχή γεμάτη γιατρούς εξειδικευμένους και υπερεξειδικευμένους».

Λόγω της ραγδαίας αύξησης της ιατρικής γνώσης, πολλοί γιατροί έχουν ειδικευτεί σε κάποιον τομέα και εργάζονται ως μέρος μιας ομάδας, κάτι που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να επισκέπτονται οι ασθενείς έναν διαφορετικό γιατρό κάθε φορά που  είναι άρρωστοι. Κατά συνέπεια, πολλοί γιατροί δεν μπορούν να αναπτύξουν τη μακροχρόνια σχέση που είχαν κάποτε με τις οικογένειες.

Η απομάκρυνση από το πρότυπο των κατ’ οίκον επισκέψεων ξεκίνησε πριν από έναν αιώνα, όταν οι γιατροί άρχισαν να χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό τις εργαστηριακές αναλύσεις και το διαγνωστικό εξοπλισμό. Σε πολλά μέρη, οι οργανισμοί υγείας άρχισαν να βλέπουν τις κατ’ οίκον επισκέψεις ως μη αποδοτικό τρόπο αξιοποίησης του χρόνου των γιατρών. Σήμερα, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν μεταφορικό μέσο για να πάνε σε κάποιο ιατρείο. Επίσης, υπάρχουν βοηθητικές ιατρικές υπηρεσίες καθώς και ιατρικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης οι οποίες παρέχουν τώρα βοήθεια την οποία παλιότερα πρόσφεραν οι γιατροί.

Η Θέση τους Έχει Αλλάξει

Στο σημερινό κόσμο λιγότεροι γιατροί είναι ανεξάρτητοι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιατρικές υπηρεσίες παρέχονται από κρατικούς φορείς ή οργανισμούς για τη φροντίδα της υγείας οι οποίοι μισθώνουν γιατρούς. Πολλοί γιατροί, ωστόσο, δεν θέλουν να έχουν τον τρίτο ρόλο στη σχέση γιατρού-ασθενούς. Τέτοιοι φορείς απαιτούν συχνά από τους γιατρούς να βλέπουν περισσότερους ασθενείς μέσα σε λιγότερο χρόνο. «Πρέπει να βλέπω έναν ασθενή κάθε εφτά με δέκα λεπτά», λέει η Δρ Σίλα Πέρκινς, γενική παθολόγος στη Βρετανία. «Μεγάλο μέρος δε αυτού του χρόνου πρέπει να το δαπανώ εισάγοντας στοιχεία στο κομπιούτερ. Λίγος χρόνος μένει για την οικοδόμηση σχέσης με τον ασθενή. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι πολύ απογοητευτικό».

Σε αυτόν το μεταβαλλόμενο κόσμο στον οποίο ασκούν οι γιατροί το επάγγελμά τους, οι ασθενείς έχουν αποκτήσει περισσότερη δύναμη. Κάποτε οι «εντολές του γιατρού» ήταν απαραβίαστες. Εντούτοις, σε πολλές χώρες σήμερα, οι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν τον ασθενή για τις εναλλακτικές θεραπείες και τις πιθανές επιπτώσεις ώστε να μπορεί εκείνος να δώσει τη συναίνεσή του για τη θεραπεία που θα εφαρμοστεί αφού έχει πρώτα ενημερωθεί. Η ισορροπία της σχέσης γιατρού-ασθενούς έχει μεταβληθεί. Στα μάτια μερικών, ο γιατρός δεν είναι πλέον τίποτα περισσότερο από έναν τεχνικό.

Στη ραγδαία μεταβαλλόμενη κοινωνία μας, μεγάλο ποσοστό γιατρών είναι γυναίκες. Οι γυναίκες γιατροί είναι συνήθως δημοφιλέστερες επειδή θεωρούνται καλύτεροι ακροατές. Έτσι λοιπόν, η επιρροή τους φαίνεται ότι προσδίδει σε αυτό το επάγγελμα πιο συμπονετικό χαρακτήρα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν το γιατρό που κατανοεί τα αισθήματα των ασθενών καθώς και την πίεση που υφίστανται. Αλλά προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα: Πόσοι ασθενείς κατανοούν τα αισθήματα του γιατρού τους και την πίεση την οποία εκείνος υφίσταται; Αυτό θα μπορούσε δίχως αμφιβολία να βελτιώσει τη σχέση γιατρού-ασθενούς. Το επόμενο άρθρο ίσως φανεί υποβοηθητικό.

[Εικόνα στη σελίδα 3]

Μαϊμονίδης

[Ευχαριστίες]

Brown Brothers

[Εικόνες στη σελίδα 4]

Στο παρελθόν, οι γιατροί έκαναν συχνά κατ’ οίκον επισκέψεις