Κινητό Τηλέφωνο​—Φίλος ή Εχθρός;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΠΡΙΝ από μερικά χρόνια, ο όρος «κινητό τηλέφωνο» ήταν κάθε άλλο παρά κατάλληλος. Τα τηλέφωνα ήταν «κινητά» μόνο αν ήσασταν πολύ δυνατοί ή αν είχατε εγκαταστήσει κάποιο στο αυτοκίνητό σας, εφόσον οι μπαταρίες τους ήταν πολύ βαριές. Τέτοια τηλέφωνα ήταν μεγαλύτερα από κουτιά παπουτσιών και κόστιζαν χιλιάδες ευρώ.

Σήμερα υπάρχουν περίπου 1,35 δισεκατομμύρια κινητά τηλέφωνα. Σε μερικές χώρες, οι μισοί και πλέον κάτοικοι έχουν τέτοια τηλέφωνα. Τα περισσότερα χωράνε στην παλάμη σας και μερικές φορές παρέχονται δωρεάν. a Το περιοδικό Δε Μπούλετιν (The Bulletin) της Αυστραλίας αναφέρει: «Υπάρχουν τόσο πολλές συσκευές όσες [είναι] σχεδόν οι τηλεοράσεις και τα κομπιούτερ μαζί». Σε 20 και πλέον χώρες, τα κινητά τηλέφωνα είναι τώρα περισσότερα από ό,τι οι σταθερές τηλεφωνικές γραμμές. Κάποιος ειδικός στον κλάδο της βιομηχανίας περιγράφει τα κινητά τηλέφωνα όχι απλώς ως τεχνολογικό θαύμα αλλά ως «κοινωνικό φαινόμενο».

Ποια επίδραση ασκεί το κινητό τηλέφωνο στην κοινωνία; Είναι φίλος ή εχθρός;

Ευεργετικό για τις Επιχειρήσεις

Οι ραγδαία αυξανόμενες πωλήσεις κινητών τηλεφώνων αποτελούν ευεργέτημα για πολλές επιχειρήσεις. Μια μεγάλη εταιρία ανέφερε: «Η αγορά της κινητής τηλεφωνίας είναι η κατηγορία ηλεκτρονικών ειδών που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη κατανάλωση όλων των εποχών». Με άλλα λόγια, σήμερα δαπανώνται περισσότερα χρήματα για κινητά τηλέφωνα από όσα δαπανήθηκαν για οποιαδήποτε άλλη ηλεκτρονική συσκευή στο παρελθόν.

Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, από τους 20 εκατομμύρια κατοίκους, 15 εκατομμύρια και πλέον έχουν κινητό τηλέφωνο. Οι πελάτες μίας και μόνο από τις πολλές εταιρίες τηλεφωνίας σε αυτή τη χώρα έκαναν 7,5 δισεκατομμύρια κλήσεις από κινητό τηλέφωνο κάποια πρόσφατη χρονιά. Παγκοσμίως, τα κινητά τηλέφωνα αποφέρουν δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο στις εταιρίες τηλεπικοινωνιών. Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι μεγάλες εταιρίες θεωρούν φίλο τους το κινητό τηλέφωνο.

Δημιουργία Νέας Γλώσσας

Πολλά από τα εκατομμύρια μηνύματα που ανταλλάσσονται μεταξύ αυτών των συσκευών υψηλής τεχνολογίας δεν είναι σε μορφή προφορικής ομιλίας αλλά σε μορφή γραπτού λόγου. Αντί να μιλούν στο ακουστικό, ολοένα και περισσότεροι χρήστες κινητών τηλεφώνων​—ιδιαίτερα νεαρά άτομα—​χρησιμοποιούν την Υπηρεσία Σύντομων Γραπτών Μηνυμάτων (SMS). Αυτή η υπηρεσία τούς επιτρέπει, με σχετικά μικρό κόστος, να δακτυλογραφούν και να ανταλλάσσουν σύντομα μηνύματα. Επειδή αυτού του είδους η επικοινωνία  απαιτεί δακτυλογράφηση του μηνύματος στο μικροσκοπικό πληκτρολόγιο του τηλεφώνου οι υπέρμαχοι του SMS χρησιμοποιούν μια συντομευμένη μορφή γλώσσας η οποία συνδυάζει γράμματα και αριθμούς για το σχηματισμό λέξεων. Παρότι είναι δυσκολότερο να συνθέσει και να δακτυλογραφήσει κάποιος ένα μήνυμα από το να μιλήσει με τον παραλήπτη, κάθε μήνα ανταλλάσσονται παγκοσμίως περίπου 30 δισεκατομμύρια μηνύματα.

Τι περιλαμβάνουν όλα αυτά τα μηνύματα; Μια μελέτη στη Βρετανία αποκάλυψε ότι το 42 τοις εκατό των νεαρών ατόμων μεταξύ 18 και 24 χρονών χρησιμοποιούν SMS για να φλερτάρουν, το 20 τοις εκατό χρησιμοποιούν αυτή τη μοντέρνα μορφή επικοινωνίας για να ζητήσουν από κάποιο άτομο να βγουν ραντεβού και το 13 τοις εκατό έχουν χρησιμοποιήσει SMS για να τερματίσουν μια σχέση.

Ορισμένοι κοινωνικοί σχολιαστές ανησυχούν ότι η κατακρεουργημένη ορθογραφία και σύνταξη που χρησιμοποιείται στα μηνύματα SMS βλάπτει τις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής των νεαρών ατόμων. Άλλοι διαφωνούν, αναφέροντας ότι το φαινόμενο των SMS «κάνει μια νέα γενιά να ασχολείται και πάλι με το γράψιμο». Η εκπρόσωπος κάποιας εταιρίας που εκδίδει ένα λεξικό στην Αυστραλία είπε στην εφημερίδα Σαν-Χέραλντ (Sun-Herald): «Σπάνια έχουμε την ευκαιρία να αναπτύξουμε ένα ολοκληρωμένο νέο είδος [γλώσσας] . . . ο συνδυασμός γραπτών μηνυμάτων [SMS] και ιντερνέτ δείχνει ότι τα νεαρά άτομα ασχολούνται πολύ περισσότερο με το γράψιμο. Πρέπει να έχουν αρκετή ευχέρεια και να εκφράζονται σωστά για να μάθουν τη μέθοδο και να εξοικειωθούν με τις μοντέρνες λέξεις και τους κώδικες . . . αυτού του είδους γραφής».

Μερικές «Μη Φιλικές» Τάσεις

Ενώ τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν χρήσιμο εργαλείο τόσο για τις κοινωνικές σχέσεις όσο και για τις επαγγελματικές συναλλαγές, πολλοί υπάλληλοι μπορεί να βλέπουν μερικές φορές αυτές τις συσκευές περισσότερο σαν δεσμά παρά σαν φίλους​—τους κάνουν να νιώθουν αλυσοδεμένοι στο γραφείο. Κάποια μελέτη αποκάλυψε ότι το 80 τοις εκατό των υπαλλήλων διαφημιστικών εταιριών και το 60 τοις εκατό των εργαζομένων στον κατασκευαστικό τομέα νιώθουν πίεση από το γεγονός ότι πρέπει να είναι στη διάθεση είτε των εργοδοτών τους είτε των πελατών οποιαδήποτε στιγμή. Αυτή η πίεση που νιώθουν οι άνθρωποι να απαντούν σε κλήσεις στο κινητό τους τηλέφωνο ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται ή το τι κάνουν δημιουργεί τον «πολιτισμό των παρεμβάσεων», όπως το αποκάλεσε κάποιος ερευνητής. Ως αντίδραση, έχει σχεδιαστεί από μηχανικούς ένα οικοδομικό υλικό για να χρησιμοποιείται σε εστιατόρια και θέατρα το οποίο έχει τη δυνατότητα να εμποδίζει το σήμα του κινητού τηλεφώνου.​—Βλέπε το πλαίσιο «Εισηγήσεις για τη Χρήση Κινητού Τηλεφώνου».

Εκτός από το ότι προκαλούν ενοχλητικές παρεμβάσεις, αυτές οι πανταχού παρούσες συσκευές ενδέχεται να γίνουν δημόσιος κίνδυνος. Από μια μελέτη που διεξάχθηκε στον Καναδά διαπιστώθηκε ότι η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση είναι τόσο επικίνδυνη όσο η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Ο καθηγητής Μαρκ Στίβενσον, από το Κέντρο Έρευνας Τραυματισμών του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας, εξηγεί ότι η τηλεφωνική συνομιλία στο αυτοκίνητο είναι αρκετά πιο δύσκολη από μια απλή συνομιλία. Παρά τους κινδύνους και παρά το γεγονός ότι η αστυνομία σε μερικά μέρη μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα στους παραβάτες οδηγούς, σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, 1 στους 5 Αυστραλούς οδηγούς έστελναν μηνύματα SMS, ενώ το ένα τρίτο έκαναν ή δέχονταν κλήσεις στο κινητό τους τηλέφωνο καθώς οδηγούσαν.

Οι κίνδυνοι της ακατάλληλης χρήσης κινητού τηλεφώνου επεκτείνονται και στα αεροπορικά ταξίδια. Αν και η  καλωδίωση στα πιο καινούρια αεροσκάφη προστατεύεται από το σήμα του κινητού τηλεφώνου, λέγεται ότι μερικά αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται ακόμη είναι ευπρόσβλητα στις παρεμβολές. Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist) αναφέρει: «Σε δοκιμές που έγιναν εν πτήσει σε δύο αεροπορικές εταιρίες, η βρετανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας [CAA] επιβεβαίωσε ότι η ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα παρεμποδίζει τη λειτουργία ηλεκτρονικών συστημάτων τα οποία παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο κατά την πτήση». Περιγράφοντας μια βασική απειλή που προέρχεται από τα τηλέφωνα, ένας εκπρόσωπος της CAA είπε: «Όσο πιο μακριά βρίσκεται ένα κινητό τηλέφωνο από κάποιον σταθμό βάσης, τόσο περισσότερη ισχύ εκπέμπει. Καθώς, λοιπόν, το αεροσκάφος αποκτά ύψος κατά την απογείωση, ισχυροποιείται το σήμα του κινητού, αυξάνοντας το βαθμό παρεμβολής σε μια κρίσιμη στιγμή της πτήσης». Μια μελέτη στην Αυστραλία αποκάλυψε ότι οι προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, μεταξύ των οποίων και τα κινητά τηλέφωνα, προκάλεσαν πολλά περιστατικά κατά τα οποία επιβατικά αεροσκάφη αντιμετώπισαν προβλήματα εν πτήσει επειδή οι επιβάτες αγνόησαν τις προειδοποιήσεις να απενεργοποιήσουν τις συσκευές όσο θα βρίσκονταν μέσα στο αεροσκάφος.

Κινητά Τηλέφωνα και Καρκίνος

Η αντιλογία συνεχίζεται σχετικά με το αν οι ραδιοσυχνότητες που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα και οι σταθμοί βάσης που αναμεταδίδουν τα σήματά τους μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στους ανθρώπους. Επειδή εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα χρησιμοποιούν αυτές τις συσκευές, ακόμη και αν ένα μικρό ποσοστό αποκτούσαν προβλήματα υγείας, αυτό θα σήμαινε μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία. Έτσι λοιπόν, δεκάδες αναλυτικές επιστημονικές μελέτες έχουν ερευνήσει τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων σε ζωντανούς ιστούς. Σε ποια συμπεράσματα έχουν καταλήξει;

Η Ανεξάρτητη Ομάδα Ειδικών για τα Κινητά Τηλέφωνα (IEGMP) δημοσίευσε μια έκθεση η οποία αναφέρει: «Η Ομάδα Ειδικών πιστεύει ότι, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, δεν υπάρχει ανάγκη να ανησυχεί ο γενικός πληθυσμός για τη χρήση κινητών τηλεφώνων». Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας δηλώνει επίσης: «Παρά τις τρομακτικές ιστορίες που ακούγονται τα τελευταία χρόνια, η πλειονότητα των αποδείξεων μέχρι σήμερα υποδεικνύει ότι η έκθεση στις εκπομπές ραδιοσυχνοτήτων από κινητά τηλέφωνα δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Οι μελέτες που είχαν δείξει την ύπαρξη κάποιων επιπτώσεων κατέστη δύσκολο να επαναληφθούν».

Εξαιτίας των συνεχιζόμενων αμφιβολιών για τις επιπτώσεις των κινητών τηλεφώνων στην υγεία, εξακολουθούν να διατίθενται εκατομμύρια ευρώ για περαιτέρω έρευνα. Μέχρι να βρεθεί μια οριστική απάντηση, η IEGMP συστήνει τα ακόλουθα: «Να χρησιμοποιείτε τα [κινητά] τηλέφωνα για όσο λιγότερο χρόνο γίνεται. Να χρησιμοποιείτε συσκευές που εκπέμπουν μικρές τιμές ειδικού ρυθμού απορρόφησης (SAR). Να χρησιμοποιείτε ακουστικά και άλλα εξαρτήματα με την προϋπόθεση ότι μειώνουν αποδεδειγμένα τις τιμές SAR». Η Ομάδα Ειδικών προτείνει επίσης να «αποτρέπονται τα παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαέξι ετών από το να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα», εφόσον το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα των παιδιών τα καθιστά «πιο ευάλωτα σε κάθε μη αναγνωρισμένο κίνδυνο για την υγεία».

Αν και αποτελεί αντικείμενο διένεξης, το κινητό τηλέφωνο ασκεί ισχυρή επιρροή, τόσο από οικονομική όσο και από κοινωνική άποψη. Παρόμοια με τα ηλεκτρονικά ξαδέλφια του​—την τηλεόραση και το κομπιούτερ—​το κινητό τηλέφωνο έχει τη δυνατότητα να είναι είτε χρήσιμος υπηρέτης είτε απαιτητικός κύριος. Η δύναμη που θα καθορίσει το αν θα γίνει φίλος ή εχθρός βρίσκεται κυριολεκτικά στα χέρια του χρήστη.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 19]

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΙΝΗΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ

1. Χαμηλώστε την ένταση της φωνής σας αν χρησιμοποιείτε το τηλέφωνό σας σε δημόσιο χώρο. Το μικρόφωνο του τηλεφώνου είναι πολύ ευαίσθητο, και όσοι είναι γύρω σας πιθανότατα δεν ενδιαφέρονται για τις ιδιωτικές σας συνομιλίες.

2. Απενεργοποιήστε το τηλέφωνο ή βάλτε το στην αθόρυβη λειτουργία ή στη λειτουργία δόνησης όταν βρίσκεστε σε θρησκευτικές συγκεντρώσεις, σε επαγγελματικές συσκέψεις, στον κινηματογράφο, σε άλλες δημόσιες εκδηλώσεις ή σε κάποιο εστιατόριο.

3. Μη μιλάτε στο τηλέφωνο κρατώντας το με το χέρι σας ενώ οδηγείτε.

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Παγκοσμίως, στέλνονται περίπου 30 δισεκατομμύρια γραπτά μηνύματα κάθε μήνα

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση μπορεί να είναι τόσο επικίνδυνη όσο η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ