Γνωρίστε “Τη Γηραιά Κυρία της Οδού Θρεντνίτλ”

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΤΕΡΑΣΤΙΑ τείχη χωρίς παράθυρα περιβάλλουν την επιβλητική κατοικία της. Θυρωροί με λαμπερό ροζ φράκο, κόκκινο γιλέκο και μαύρο ψηλό καπέλο φρουρούν τις εισόδους. Κάμερες παρακολουθούν διακριτικά τους επισκέπτες της. Ποια είναι «Η Γηραιά Κυρία της Οδού Θρεντνίντλ», και γιατί χρειάζεται τόση προστασία;

Η «Γηραιά Κυρία» είναι ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά ιδρύματα στον κόσμο​—η Τράπεζα της Αγγλίας. Αλλά πώς δόθηκε σε μια τράπεζα τόσο παράξενο όνομα; Η οδός Θρεντνίντλ βρίσκεται σε μια περιοχή του Λονδίνου όπου κάποτε άκμαζαν πολλές συντεχνίες, και το όνομά της, Θρεντνίντλ, που σημαίνει βελόνα ραψίματος, πιθανώς προέρχεται από τις τρεις βελόνες που υπήρχαν στο θυρεό της Εταιρίας Νίντλμεϊκερς, η οποία έφτιαχνε βελόνες. Περίπου εκατό χρόνια μετά την ίδρυση της τράπεζας, ο πολιτικός και θεατρικός συγγραφέας Ρίτσαρντ Σέρινταν την περιέγραψε στο Κοινοβούλιο ως «γηραιά κυρία στην πόλη με τη μεγάλη υπόληψη και τη μακραίωνη υπόσταση». Ο γελοιογράφος Τζέιμς Γκίλρι αξιοποίησε αμέσως αυτή την ιδέα της ομοιότητας της τράπεζας με γηραιά κυρία, και έκτοτε αυτή έγινε κοινώς γνωστή ως Η Γηραιά Κυρία της Οδού Θρεντνίντλ.

Ανάγκη για Εθνική Τράπεζα

Το 17ο αιώνα, οι χρυσοχόοι έπαιζαν κυρίως το ρόλο των τραπεζιτών στο Λονδίνο. Τα πράγματα εξελίσσονταν σχετικά καλά μέχρις ότου οι βασιλιάδες της δυναστείας των Στιούαρτ άρχισαν να δανείζονται χρήματα χωρίς όμως να τα επιστρέφουν. Οι κυριότεροι χρυσοχόοι-τραπεζίτες χρεοκόπησαν τελικά, και η κυβέρνηση χρειαζόταν απεγνωσμένα οικονομικούς πόρους για τον πόλεμο στον οποίο είχε εμπλακεί με τη Γαλλία.

Όταν ανέβηκαν στο θρόνο ο Γουλιέλμος Γ΄ και η Μαρία Β΄ το 1689, υπήρχαν επιτακτικά αιτήματα για την ίδρυση εθνικής τράπεζας η οποία θα συγκέντρωνε χρήματα για το κράτος και θα ενεργούσε ως τραπεζίτης του. Από τα διάφορα σχέδια που υποβλήθηκαν, και παρά τις έντονες αντιρρήσεις, το Κοινοβούλιο δέχτηκε τελικά την πρόταση του Σκωτσέζου εμπόρου Γουίλιαμ Πάτερσον. Ζητήθηκε από τους Λονδρέζους πολίτες να δανείσουν χρήματα που θα έφταναν, όπως ευελπιστούσαν, τις 1.200.000 λίρες. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση θα κατέβαλλε στους συμμετέχοντες επιτόκιο 8 τοις εκατό και θα τους ενέτασσε στο φορέα ως Διοικητή και Εταιρία της Τράπεζας της Αγγλίας. Μέσα σε ένα δεκαπενθήμερο τα χρήματα συγκεντρώθηκαν, και το 1694 η Τράπεζα της Αγγλίας άρχισε τις εργασίες της.

Σαράντα χρόνια αργότερα, η τράπεζα μετακόμισε σε εγκαταστάσεις στην οδό Θρεντνίντλ. Το παρόν κτίριο, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930, είναι εφταώροφο και έχει τεράστιες κρύπτες βαθιά μέσα στη γη. Καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο έκτασης 12 στρεμμάτων.

Πότε Πάνω Πότε Κάτω

Στην αρχή, η τράπεζα παρείχε χειρόγραφες αποδείξεις σε δικό της επίσημο έγγραφο  στους πελάτες που κατέθεταν τις λίρες, τα σελίνια και τις πένες τους για φύλαξη. Αυτά τα χαρτονομίσματα μπορούσαν να μετατραπούν σε χρυσό ή σε κέρματα όταν κάποιος τα παρουσίαζε για πληρωμή. Ασφαλώς, αν όλοι ζητούσαν ταυτόχρονα τα χρήματά τους, η τράπεζα θα απειλούνταν με πτώχευση. Σε μερικές περιπτώσεις παραλίγο να συμβεί αυτό. Λόγου χάρη, το 1797 ο πόλεμος με τη Γαλλία είχε οδηγήσει και πάλι τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας. Όταν οι επενδυτές απέσυραν πανικόβλητοι τις καταθέσεις τους, τα χρήματα της τράπεζας εξαντλήθηκαν και, ως αποτέλεσμα, τα επόμενα 24 χρόνια ήταν αναγκασμένη να εκδίδει χαρτονομίσματα χαμηλής αξίας αντί να πληρώνει σε χρυσό. Στη διάρκεια εκείνης της «περιόδου περιστολής» δόθηκε στην τράπεζα το παρωνύμιό της, Η Γηραιά Κυρία της Οδού Θρεντνίντλ. Αυτά τα χαρτονομίσματα που είχαν φτιαχτεί βιαστικά έβαζαν σε μεγάλο πειρασμό τους πλαστογράφους, αλλά εκείνες τις μέρες η ποινή ήταν πολύ αυστηρή. Πάνω από 300 άνθρωποι απαγχονίστηκαν ως πλαστογράφοι.

Η τράπεζα γλίτωσε και από έναν άλλον κίνδυνο. Το 1780, ταραχοποιοί στο Λονδίνο προσπάθησαν να καταλάβουν το κτίριο. Έκτοτε, κάθε νύχτα μέχρι το 1973, ένα στρατιωτικό απόσπασμα έκανε περιπολίες γύρω από το κτίριο για να περιφρουρεί τα αποθέματα χρυσού του έθνους.

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, η βρετανική λίρα και τα χαρτονομίσματα της Τράπεζας της Αγγλίας έγιναν το ισχυρότερο νόμισμα στον κόσμο. Ωστόσο, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος άλλαξε την όλη κατάσταση. Το υψηλό κόστος των μαχών έβλαψε σοβαρά τη χώρα. Ήταν τόσο πολλοί οι επενδυτές που πάσχιζαν να μετατρέψουν τα χαρτονομίσματά τους σε χρυσό ώστε τα χρυσά κέρματα δεν άργησαν να εξαφανιστούν. Αυτά αντικαταστάθηκαν από χαρτονομίσματα μικρής αξίας. Τα χρυσά κέρματα καθημερινής χρήσης είχαν εκλείψει οριστικά. Το 1931, η Βρετανία εγκατέλειψε διά παντός τον κανόνα του χρυσού, πράγμα που σήμαινε ότι η τιμή της στερλίνας δεν συνδεόταν πλέον με κάποια καθορισμένη ποσότητα χρυσού.

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, η τράπεζα ήταν ιδιωτική εταιρία. Ωστόσο, το 1946 περιήλθε στον έλεγχο της κυβέρνησης.

Η «Γηραιά Κυρία» Παραμένει Πολυάσχολη

Η Τράπεζα της Αγγλίας είναι κεντρική τράπεζα. Ενεργεί ως ο τραπεζίτης του κράτους, παρέχοντάς του συμβουλές γύρω από την οικονομική πολιτική και διατηρώντας, κατά το δυνατόν, σταθερό το νόμισμα μέσω καθορισμού κατάλληλων τιμών επιτοκίων. Οι υπόλοιποι πελάτες της είναι οι εμπορικές τράπεζες και οι κεντρικές τράπεζες ξένων χωρών. Μέσα στις υπόγειες κρύπτες της φυλάσσονται τα αποθέματα χρυσού της χώρας. Έξω από το Λονδίνο, σε μια άλλη ασφαλή τοποθεσία, επιβλέπει την εκτύπωση νέων χαρτονομισμάτων.

Η Πόλη του Λονδίνου, όντας κοντά στο κέντρο των ωριαίων ατράκτων του κόσμου, δεν κοιμάται ποτέ. Μέσα στην πόλη, η τράπεζα παίζει ρόλο-κλειδί. Τα όσα συμβαίνουν πίσω από αυτά τα χωρίς παράθυρα τείχη επηρεάζουν όλο τον υπόλοιπο οικονομικό κόσμο. Ναι, «Η Γηραιά Κυρία της Οδού Θρεντνίντλ» εξακολουθεί, όπως πάντα, να είναι δραστήρια, κρατώντας γερά στα χέρια της την οικονομία του έθνους.

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Ο πρώτος καταστατικός χάρτης της τράπεζας, 1694

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Χειρόγραφο χαρτονόμισμα 5 λιρών, 1793

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Στην οδό Θρεντνίντλ, 1794

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Μία χρυσή λίρα Αγγλίας, 1911

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Τμήμα της πρώτης γελοιογραφίας του Τζέιμς Γκίλρι, 1797

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Χαρτονόμισμα 10 σελινίων, 1928

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Σημερινό κτίριο, από το 1939