Τόσο Ελκυστικό Ώστε Θέλεις να το Φας!

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στην Ιαπωνία

ΤΑ ΜΑΤΙΑ σας είναι καρφωμένα σε κάτι που μοιάζει με πεντανόστιμο φαγητό. Η όρεξή σας ανοίγει και αρχίζει να υγραίνεται ο ουρανίσκος σας. Ωστόσο, το παράξενο είναι ότι αυτό το «φαγητό» δεν έχει ούτε μυρωδιά ούτε γεύση ούτε θρεπτική αξία. Δεν χαλάει ποτέ και δεν χρειάζεται ψυγείο. Τι είναι; Στην Ιαπωνία υπάρχει μόνο μία απάντηση​—πλαστικό ομοίωμα φαγητού. Το πλαστικό φαγητό είναι η απομίμηση κάποιας τροφής που περιλαμβάνεται στο μενού ενός εστιατορίου, φτιαγμένη από βινύλιο. Παρασκευάζεται έτσι ώστε να έχει το ακριβές μέγεθος, σχήμα και χρώμα της πραγματικής τροφής.

Τέτοια φαγητά προς επίδειξη συναντώνται σε διάφορες μορφές​—από παραδοσιακά ιαπωνικά πιάτα, όπως είναι το σούσι, μέχρι σπεσιαλιτέ της Δύσης, όπως είναι η πίτσα και η μακαρονάδα. Υπάρχουν επίσης απομιμήσεις αναψυκτικών, ορεκτικών και επιδορπίων. Η ποικιλία είναι εκπληκτική. Μάλιστα, ένας κατασκευαστής προσφέρει πάνω από 10.000 ομοιώματα τροφών!

Οι πλαστικές τροφές μοιάζουν αληθινές. Μικρές λεπτομέρειες​—όπως τα μικροσκοπικά εξογκώματα στην πέτσα του ψητού κοτόπουλου,  τα διάσπαρτα κουκούτσια σε μια φέτα καρπούζι και οι διακριτικές καμπύλες στο φύλλο του μαρουλιού—​τονίζονται με μεγάλη επιδεξιότητα. Αλλά πώς έγιναν τόσο δημοφιλείς οι πλαστικές τροφές στα εστιατόρια της Ιαπωνίας;

Στα τέλη του 19ου αιώνα, μερικά εστιατόρια είχαν βιτρίνες με δείγματα των πιάτων που πρόσφεραν ώστε να εξοικειώσουν το ιαπωνικό κοινό με τα ξενόφερτα φαγητά. Με αυτόν τον τρόπο οι περαστικοί μπορούσαν να δουν το φαγητό χωρίς να χρειάζεται να μπουν στο εστιατόριο. Ασφαλώς, τα πιάτα προσέλκυαν, όχι μόνο ανθρώπους, αλλά και ζώα καθώς και μύγες. Η ζέστη και η υγρασία χαλούσαν τα φαγητά, και ήταν δαπανηρό να ετοιμάζει κανείς τέτοια δείγματα κάθε μέρα.

Αργότερα, τις αληθινές τροφές αντικατέστησαν απομιμήσεις από χρωματιστό κερί. Αλλά το κερί είχε ένα μεγάλο μειονέκτημα​—αλλοιωνόταν όταν ο καιρός ήταν ζεστός. Τελικά, το κερί αντικαταστάθηκε από το βινύλιο. Επιτέλους, βρέθηκε ένα ανθεκτικό υλικό το οποίο μπορούσε επίσης να αντέξει στη ζέστη και, ταυτόχρονα, να προσελκύσει το σωστό είδος πελατών​—τους ανθρώπους! Πώς, όμως, δημιουργούνται οι πλαστικές απομιμήσεις;

Πρώτα πρώτα, φτιάχνεται ένα καλούπι της συγκεκριμένης τροφής. Λόγου χάρη, τοποθετείται μια μπριζόλα σε ένα τετράγωνο δοχείο και κατόπιν περιχύνεται με σιλικόνη μέχρις ότου καλυφτεί εντελώς. Όταν σκληρύνει το καλούπι, αναποδογυρίζεται. Αφαιρείται η μπριζόλα, και μένει το αποτύπωμά της. Έπειτα χύνεται στο καλούπι χρωματιστό βινύλιο και ψήνεται στους 82 βαθμούς Κελσίου. Όταν κρυώσει, το ομοίωμα της μπριζόλας αφαιρείται. Τώρα μπορεί να βαφτεί.

Για να φτιαχτεί ένα σάντουιτς, πρέπει να ετοιμαστεί καλούπι για το κάθε υλικό ξεχωριστά​—το ψωμί, το κρέας, το τυρί και το μαρούλι. Στη συνέχεια, η διαδικασία είναι παρόμοια με την ετοιμασία ενός αληθινού σάντουιτς. Τα διάφορα υλικά τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο, ανάμεσα σε δύο φέτες ψωμί. Ωστόσο, στο πλαστικό σάντουιτς, τα υλικά συγκρατούνται στη θέση τους με κόλλα.

Κατά μία έννοια, η παρασκευή πλαστικής τροφής είναι μια μορφή τέχνης. «Το μυστικό για να μοιάζει η πλαστική τροφή με αληθινή είναι η προσεκτική εξέταση της αληθινής τροφής», λέει ο Κατσούτζι Κανεγιάμα, ο οποίος ασχολείται με αυτόν τον τομέα εδώ και 23 χρόνια περίπου. «Οι άνθρωποι βλέπουν την τροφή ως κάτι το οποίο τρώνε. Εμείς τη βλέπουμε ως κάτι το οποίο φτιάχνουμε».

Μια κοντινή ματιά σε ένα μπολ με φρεσκομαγειρεμένο ιαπωνικό ρύζι αποκαλύπτει ότι οι κόκκοι φαίνεται να έχουν συγκεκριμένη διάταξη. Το μπολ με το ρύζι «σχηματίζει ένα μικρό βουναλάκι που έχει την κορυφή του στη μέση», εξηγεί ο Κανεγιάμα. Για να δημιουργηθεί αυτή η εικόνα, κάθε κόκκος πρέπει να φτιαχτεί ξεχωριστά. Δεν αρκεί απλώς να βάλει κανείς μαζί τους κόκκους, επειδή αυτοί θα απλωθούν οριζόντια. Αντιθέτως, πρέπει να κολληθούν με προσοχή στην κατάλληλη θέση έτσι ώστε να σχηματίζουν λοφίσκο όπως το πραγματικό ρύζι. Όταν η τροφή μοιάζει στην όψη με αληθινή, γίνεται πιο ελκυστική στα μάτια του παρατηρητικού θεατή.

Χρειάζεται να περάσουν χρόνια για να αποκτήσει κανείς δεξιοτεχνία στην παρασκευή πλαστικής τροφής. Ένας μαθητευόμενος μπορεί να περάσει τα πρώτα λίγα χρόνια μαθαίνοντας βασικά πράγματα, ξεκινώντας από απλούστερα είδη τροφής όπως τα μανιτάρια. Για να φτιάξει κανείς μια αληθοφανή απομίμηση φρέσκου ψαριού με τα περίπλοκα σχέδια και χρώματά του, χρειάζονται περίπου δέκα χρόνια μελέτης. Ίσως απαιτηθούν ακόμη και 15 χρόνια για να θεωρηθεί κάποιος έμπειρος σε αυτόν τον τομέα.

Αν τυχόν περάσετε έξω από κάποιο εστιατόριο στην Ιαπωνία και δείτε στη βιτρίνα του λαχταριστά πιάτα, σκεφτείτε τον κόπο που καταβλήθηκε για τη δημιουργία τους. Μπορεί κάλλιστα να διερωτηθείτε ποιο από τα δύο χρειάζεται περισσότερη δεξιοτεχνία​—η παρασκευή του αληθινού ή του πλαστικού φαγητού!

[Πλαίσιο στη σελίδα 27]

Κάτω από τα Φώτα της Κάμερας

Την επόμενη φορά που θα δείτε φαγητό σε κάποια κινηματογραφική ταινία, τηλεοπτικό πρόγραμμα ή διαφήμιση, κοιτάξτε το καλύτερα. Ίσως να μην είναι αληθινό. Σύμφωνα με τον φροντιστή τροφίμων Κρις Όλιβερ, από το Λος Άντζελες, οι απομιμήσεις τροφίμων είναι ιδανικές για τα γνωστά πολύωρα γυρίσματα των σκηνών. «Στοιχίζουν πιο ακριβά από τις αληθινές τροφές, αλλά είναι πολύ πιο πρακτικές», λέει ο Όλιβερ. Πράγματι, κάτω από τα εκτυφλωτικά φώτα της κάμερας, οι πλαστικές τροφές αποτελούν εξαίρετο υποκατάστατο των αληθινών.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μπορείτε να καταλάβετε ποιο από τα δύο είναι αληθινό; (Απάντηση στη σελίδα 27)

Απάντηση: Η αληθινή τροφή βρίσκεται στο δίσκο που είναι στο δεξί χέρι της γυναίκας.

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 26]

Bottom photos: Hachiman Town, Gujyo City, Gifu Prefecture, Japan