Φτερωτές Καλλονές των Τροπικών Περιοχών

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στην Ισπανία

ΓΙΑ μερικούς ταξιδιώτες, η πρώτη τους επαφή με το τροπικό βροχερό δάσος ίσως είναι λίγο απογοητευτική. Αν και περιμένουν να δουν εξωτικά ζώα και πουλιά, τα περισσότερα από τα ζώα είναι νυχτόβια ενώ πολλά από τα πουλιά δεν μπορεί να τα δει κανείς στο θόλο του δάσους.

«Υπάρχουν άφθονες ενδείξεις ότι το δάσος σφύζει από ζωή​—παντού τριγύρω ακούγονται ήχοι», εξηγεί το βιβλίο Το Μεγαλειώδες Βροχερό Δάσος (The Mighty Rain Forest). Ωστόσο, το βιβλίο προσθέτει: «Αν ο επισκέπτης δεν είναι αποφασισμένος να διαθέσει πολύ χρόνο περιμένοντας και εξερευνώντας υπομονετικά, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα δει κανένα ζώο εκτός από πεταλούδες». Ευτυχώς για τους επισκέπτες, οι τροπικές πεταλούδες έχουν να επιδείξουν τόσο ζωηρά χρώματα και ομορφιά ώστε κάνουν αξέχαστο το ταξίδι στο βροχερό δάσος.

Οι τροπικές πεταλούδες ξεχωρίζουν για το μέγεθος, την ποικιλία και το χρώμα τους. Το πράσινο του δάσους αποτελεί ιδανικό φόντο για τις πεταλούδες με το ζωηρό μπλε, κόκκινο και κίτρινο χρώμα που φτερουγίζουν στα ξέφωτα. Εκτός από αυτούς τους παραδοσιακούς χρωματισμούς, στη Νότια Αμερική μπορεί επίσης να δείτε πεταλούδες με διαφανή φτερά. Άλλα είδη έχουν φτερά των οποίων η κάτω πλευρά φαίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή από την επάνω επιφάνειά τους. Οι πεταλούδες του γένους Caligo έχουν τεράστιες κηλίδες που μοιάζουν με τα μάτια της κουκουβάγιας και οι οποίες φωτίζουν  την καφέ τους όψη. Ωστόσο, μερικές πεταλούδες περνούν απαρατήρητες, και μόνο ο πολύ προσεκτικός παρατηρητής αντιλαμβάνεται ότι κοιτάζει έντομο και όχι νεκρό φύλλο.

Συχνά, το τεράστιο μέγεθος των τροπικών πεταλούδων ελκύει την προσοχή του επισκέπτη. Μερικές είναι μεγαλύτερες από μικρά πουλιά και πετούν ή γλιστρούν στον αέρα με την ίδια ζωηράδα. Εντυπωσιακός είναι επίσης και ο αριθμός των διαφορετικών ειδών που κατοικούν στο βροχερό δάσος. Τα τροπικά δάση της Μαλαισίας φιλοξενούν σχεδόν χίλια είδη πεταλούδων, ενώ το Περού προσφέρει καταφύγιο σε τέσσερις χιλιάδες είδη​—το 20 τοις εκατό του παγκόσμιου συνόλου.

Αν και το φτερό της πεταλούδας μπορεί να παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, αυτές οι αποχρώσεις συνήθως δεν είναι αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών χρωστικών ουσιών. Το φτερό αποτελείται από διαφανή μεμβράνη πάνω στην οποία υπάρχουν χιλιάδες μικροσκοπικά λέπια, και κάθε λέπι έχει συνήθως μόνο μία χρωστική ουσία. Ωστόσο, λέπια διαφορετικών χρωμάτων συνδυάζονται, δίνοντας στον παρατηρητή την εντύπωση ότι βλέπει ένα άλλο χρώμα, όπως συμβαίνει με τα εικονοστοιχεία (pixels) μιας τηλεόρασης.

Ίσως νομίζετε ότι η καλύτερη ευκαιρία για να δείτε αυτές τις καλλονές είναι όταν αιωρούνται πάνω από τα λουλούδια, αλλά συνήθως αυτό δεν συμβαίνει στο βροχερό δάσος. Τα περισσότερα λουλούδια ανθίζουν ψηλά στο θόλο του δάσους, και ενώ προσφέρουν άφθονες ποσότητες νέκταρ στις πεταλούδες, ο επισκέπτης δεν μπορεί να τις δει από το έδαφος όπου βρίσκεται. Ευτυχώς, οι αρσενικές πεταλούδες  κατεβαίνουν στο έδαφος για να βρουν άλατα. Πιστεύεται ότι η διαδικασία ζευγαρώματος είναι πιθανό να τους αφαιρεί αναγκαία μεταλλικά στοιχεία, τα οποία οι πεταλούδες αναπληρώνουν απορροφώντας υγρασία από το βρεγμένο έδαφος. Έτσι λοιπόν, ένα υγρό μονοπάτι στο δάσος ή οι παρυφές κάποιου μικρού ρέματος μπορεί να αποδειχτούν ιδανικό μέρος για να παρατηρήσετε τις πεταλούδες του βροχερού δάσους.

Πιθανόν επίσης να δείτε ένα σμήνος από πεταλούδες να κάθονται όλες μαζί σε κάποιον χώρο ανάπαυσης για το κοινό. Πολλές φορές οι τροπικές πεταλούδες συνηθίζουν να κουρνιάζουν μαζί. Μερικές μπορεί να σας αφήσουν να τις πλησιάσετε καθώς λούζονται στο φως του πρωινού ήλιου καθισμένες πάνω σε κάποιο φύλλο. Αν και ορισμένα είδη φαίνεται πως σπάνια προσγειώνονται κάπου, το να τα παρατηρείτε και μόνο καθώς πετούν με τα ζωηρά τους χρώματα μπορεί να εμπλουτίσει την επίσκεψή σας στο βροχερό δάσος.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 18]

Διαγωνισμός Ομορφιάς Λεπιδόπτερων

Αν και είναι δύσκολο να αξιολογήσει κανείς ποια πεταλούδα ή νυχτοπεταλούδα είναι η ομορφότερη, ορισμένες ομάδες αναμφίβολα ξεχωρίζουν. a

Πεταλούδες παπίλιος (Παπιλιονίδες)

Μεγάλη οικογένεια πολύχρωμων πεταλούδων, πολλές από τις οποίες έχουν στα πίσω φτερά τους μια μικρή «ουρά». Πετούν γρήγορα και τρέφονται συνήθως από τα λουλούδια που υπάρχουν στο θόλο του δάσους.

Πεταλούδες μορφώ (Μορφίδες)

Αυτές οι πεταλούδες, που συναντώνται μόνο στη Νότια και στην Κεντρική Αμερική, έχουν εντυπωσιακά φτερά με μεταλλικό μπλε χρώμα. Το ιριδίζον χρώμα τους οφείλεται στη διάθλαση του φωτός. Καθώς κουνούν νωχελικά τα φτερά τους, το έντονο μπλε χρώμα τους μοιάζει να «αναβοσβήνει» ανάλογα με τη γωνία του φωτός.

Πεταλούδες με φτερά πτηνών (Ορνιθόπτερα)

Αυτές οι πεταλούδες προέρχονται από τη Νοτιοανατολική Ασία και την τροπική Αυστραλία. Όπως δείχνει η ονομασία τους, πρόκειται για τεράστιες πεταλούδες με φτερά μεγαλύτερα από αυτά που έχουν πολλά πουλιά. Η ομορφιά και η σπανιότητά τους τις καθιστούν εξαιρετικά πολύτιμες.

Νυχτοπεταλούδες ουρανία (Ουρανίδες)

Αν και κατατάσσονται στις νυχτοπεταλούδες και όχι στις πεταλούδες, αυτά τα μεγαλοπρεπή έντομα πετούν στη διάρκεια της μέρας. Το είδος Chrysiridia madagascariensis της Μαδαγασκάρης, του οποίου τα φτερά έχουν όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, έχει περιγραφτεί ως «το πιο όμορφο έντομο του κόσμου».

[Υποσημείωση]

[Ευχαριστίες]

Morpho: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; all others in box: Faunia, Madrid

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Τα διαφανή φτερά της πεταλούδας «Hypoleria oto»

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Πεταλούδα «Thecla coronata». Η κάτω πλευρά των φτερών της (αριστερά) είναι εξίσου εντυπωσιακή με την επάνω επιφάνεια (επάνω)

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Πεταλούδα «Ornithoptera goliath» (πραγματικό μέγεθος)

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Η κάτω πλευρά των φτερών της πεταλούδας του γένους «Caligo»

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Πεταλούδα του γένους «Kallima» η οποία μοιάζει με ξερό φύλλο

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Τροπικές πεταλούδες ενώ απορροφούν αλάτι και υγρασία από το έδαφος

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 16]

Hypoleria oto: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; all other photos: Faunia, Madrid

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 17]

Dry-leaf and yellow butterflies: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; all other photos: Faunia, Madrid