Γνωρίστε τον Βραζιλιάνο Γκάουτσο!

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στη Βραζιλία

«ΤΟΝ Βραζιλιάνο γκάουτσο;» μπορεί να ρωτήσετε. «Πάντα πίστευα ότι οι γκάουτσος ήταν από την Αργεντινή». Αυτό είναι αλήθεια. Υπάρχουν όμως γκάουτσος, δηλαδή Νοτιοαμερικανοί καουμπόιδες, και στην Ουρουγουάη, τη χώρα που βρίσκεται βόρεια και ανατολικά της Αργεντινής. Επίσης, αν επισκεφτείτε το Ρίο Γκράντε ντου Σουλ, τη νοτιότερη πολιτεία της Βραζιλίας, είναι πολύ πιθανό να συναντήσετε τους γκάουτσος που υπάρχουν και εκεί. Είτε φορούν μπομπάτσας, το παντελόνι του γκάουτσο, και δουλεύουν με άλογα, βοοειδή και πρόβατα σε κάποιο αγρόκτημα είτε όχι, οι Βραζιλιάνοι γκάουτσος της σημερινής εποχής ίσως είναι διαφορετικοί από ό,τι περιμένατε. Τι ξέρουμε για την προέλευσή τους;

Ο αποικισμός συνέβαλε στη δημιουργία της ταυτότητας του γκάουτσο. Το 19ο και τον 20ό αιώνα, Ευρωπαίοι μετανάστες που έφταναν κατά κύματα,  αναζητώντας ένα μέρος για να ζήσουν και να εργαστούν, εγκαταστάθηκαν στη νότια Βραζιλία. Έφεραν μαζί τους την τεχνογνωσία για διάφορα επαγγέλματα και για την κηπουρική. Πολλοί μετανάστες έγιναν γκάουτσος και ανέπτυξαν το δικό τους πολιτισμό. Οι απόγονοί τους εξακολουθούν να διατηρούν πολλά από τα χαρακτηριστικά των γκάουτσος, όπως η τροφή, η ενδυμασία, η διασκέδαση και η στάση απέναντι στην εργασία. Ας εξετάσουμε πρώτα κάτι που μας ενδιαφέρει όλους​—την τροφή.

Όχι Μόνο Σουράσκο και Ματέ

Μην περιμένετε να συναντήσετε εδώ πολλούς χορτοφάγους γκάουτσος! Το κύριο πιάτο του γκάουτσο είναι αναμφίβολα το ψητό κρέας, ή αλλιώς σουράσκο, πρόβειο ή βοδινό. Αρχικά αυτό ήταν η κύρια πηγή τροφής στις πάμπες, τις εκτάσεις όπου έβοσκαν τα ζώα. Αν δεν είστε χορτοφάγοι ή δεν έχετε πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, μπορείτε να δοκιμάσετε ένα παραδοσιακό ροντίζιου, ποικιλία από κρέατα που σερβίρονται με τη σειρά, σε εστιατόρια που προσφέρουν φαγητά των γκάουτσος ή σε ψησταριές. Πρέπει επίσης να δοκιμάσετε το καφέ κολονιάλ, ένα τραπέζι γεμάτο με ξεχωριστά γλυκά και με ποτά, όπως κρασί, τσάι και καφέ, από τα οποία μπορείτε να επιλέξετε. Σαφώς, αυτό που προτιμάται περισσότερο είναι το σιμαράο, ή αλλιώς ματέ, ένα τσάι από αλεσμένα φύλλα του φυτού ίληξ ο παραγουαριένσιος. Αν και είναι πικρό, ίσως να δείτε κάποιον γκάουτσο να το πίνει σιγά σιγά οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, αν και το συνηθίζουν ιδιαίτερα μετά τα γεύματα.

Μπορεί να μη σας αρέσει η βαριά γεύση του σιμαράο. Χωρίς αμφιβολία, όμως, θα απολαύσετε την άνετη και φιλική ατμόσφαιρα που επικρατεί όταν γεύεστε τόσο το σιμαράο όσο και το σουράσκο μαζί με ευχάριστη παρέα.

 Τα Ρούχα και η Μουσική του Γκάουτσο

Το παραδοσιακό μπομπάτσας, το πόντσο, οι μπότες, η φαρδιά ζώνη, το καπέλο και το μαντίλι παραπέμπουν στο παρελθόν, στις μέρες όπου ο γκάουτσο δαπανούσε πολύ από το χρόνο του στο ύπαιθρο, στις πάμπες ή στα λιβάδια. Το βιβλίο Ινσάιτ Γκάιντς​—Βραζιλία (Insight Guides—Brazil) εξηγεί: «Ο απαράμιλλος πολιτισμός των γκάουτσος είναι το σήμα κατατεθέν του Ρίο Γκράντε ντου Σουλ όπου μελαμψοί καουμπόιδες διασχίζουν τις πάμπες του νότου με τα χαρακτηριστικά επίπεδα καπέλα τους που δένουν με κορδόνια κάτω από το πηγούνι τους, τα φαρδιά παντελόνια τους, τα κόκκινα μαντίλια στο λαιμό και τις δερμάτινες μπότες τους». Στις εορταστικές εκδηλώσεις οι γυναίκες της περιοχής φοράνε συνήθως ζωηρόχρωμα και σεμνά ρούχα. Τόσο οι επισκέπτες όσο και οι γκάουτσος απολαμβάνουν τους χορούς με παραδοσιακές ενδυμασίες. Ωστόσο, είτε πρόκειται για τροφή είτε για ενδυμασία είτε για διασκέδαση, η παράδοση των γκάουτσος αποτελεί μείγμα πολιτισμών που έφεραν μετανάστες όχι μόνο από χώρες όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία αλλά και από την Ελλάδα, την Ιαπωνία, το Λίβανο, την Ουκρανία, την Πολωνία, τη Ρωσία, τη Συρία καθώς και από αφρικανικές χώρες.

Σε μια συνέντευξη που έδωσε στο Ξύπνα! ο Ζουζέ Κλαούντιου Παϊσάου Κορτές, ο οποίος μελετάει τις ενδυμασίες και τους χορούς των γκάουτσος επί 50 περίπου χρόνια, εξήγησε ότι ο μοναχικός γκάουτσο ανέπτυξε αγάπη για τη μουσική. Δεν είναι άξιο απορίας που ο γκάουτσο έκανε το τραγούδι και τη μουσική μέρος της ζωής του, εφόσον είχε συνήθως μόνο ένα άλογο για συντροφιά. Έγχορδα όργανα όπως το μπάντζο και η κιθάρα συνοδεύτηκαν αργότερα από το ακορντεόν. Ανόμοια με τους νεαρούς άντρες σε άλλα μέρη του κόσμου, πολλοί νεαροί γκάουτσος προτιμούν ακόμη την τοπική μουσική κάντρι αντί για τα μοντέρνα είδη.

Οι γκάουτσος απολαμβάνουν επίσης το χορό. Ακόμη και αν ένας γκάουτσο μετακομίσει από τη γενέτειρά του, θυμάται με νοσταλγία την κληρονομιά του με τους παραδοσιακούς χορούς. Εκτός από τους χορούς που εκτελούνται σε σχηματισμούς τετραγώνου, οι γκάουτσος συμμετέχουν σε χορούς όπως ο χορός του σπαθιού και ένας χορός που εκτελείται με τρεις μπάλες, ή μπόλας, που τις πετούν. Αυτές είναι φτιαγμένες από κομμάτια πηλού, πέτρας ή σίδερου δεμένα μεταξύ τους χαλαρά με δερμάτινα σχοινιά. Όταν ο γκάουτσο εργάζεται με τα κοπάδια του, μπορεί να πετάξει αυτές τις μπάλες στα πόδια του ζώου ώστε τα σχοινιά να τυλιχτούν γύρω τους και να το ακινητοποιήσουν αμέσως.

Αγαπούν τη Γη Τους

Ο πολιτισμός και η παράδοση των γκάουτσος διατηρούνται μέχρι σήμερα στην περιοχή της Βραζιλίας η οποία συνορεύει με την Αργεντινή και την Ουρουγουάη. Κάποιος ταξιδιωτικός οδηγός αναφέρει: «Σε αυτούς τους ανεμοδαρμένους λειμώνες, τις θρυλικές πάμπες, ο καουμπόι γκάουτσο βόσκει ακόμη πάνω στο άλογό του τα βοοειδή και τα πρόβατα που πρωτοέφεραν υλική ευημερία στο Ρίο Γκράντε ντου Σουλ».

Εκτός, όμως, από το σιμαράο και το σουράσκο περιλαμβάνονται περισσότερα πράγματα σε σχέση με τους γκάουτσος. Περήφανοι για τη φυσική ομορφιά και την ποικιλία της γης τους, ορισμένοι γκάουτσος αστειεύονται λέγοντας πως όταν ο Θεός δημιουργούσε τη γη επί έξι μέρες, δαπάνησε τις πέντε από αυτές στο Ρίο Γκράντε ντου Σουλ!

Ακόμη και αν κάποιος γκάουτσο ζει και εργάζεται στην πόλη, εκτιμάει τις ρίζες του. Οι καταβολές του, είτε είναι μετανάστης είτε απόγονος μεταναστών, τον έχουν βοηθήσει να αναπτύξει ιδιότητες όπως η αυτοπεποίθηση, η παρρησία, το θάρρος, η προθυμία να βοηθάει και η φιλοξενία.

Ο γκάουτσο ονειρεύεται συνήθως την παλαιότερη λιτή, βουκολική ζωή. Είτε μεγάλωσε με βοοειδή, άλογα, λάσα και μπόλας είτε με καλλιέργειες όπως καλαμπόκι, σταφύλια, πατάτες, ρύζι, φασόλια σόγιας και σιτάρι, ο γκάουτσο είναι πολύ δεμένος με τη γη του. Φυσικά, η σκληρή πραγματικότητα, όπως η φτώχεια και η προκατάληψη, επηρεάζει τη ζωή του. Ωστόσο, πολλοί γκάουτσος που έχουν μελετήσει την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά πιστεύουν ακράδαντα ότι ολόκληρη η γη θα γίνει σύντομα ειρηνικός παράδεισος. Και εσείς επίσης μπορείτε να έχετε αυτή την ελπίδα.​—Λουκάς 23:43· 2 Πέτρου 3:13· Αποκάλυψη 21:1-4.

 [Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 26]

Πώς να ετοιμάσετε δύο παραδοσιακά φαγητά των γκάουτσος

ΨΗΤΟ ΒΟΔΙΝΟ

2 κιλά βοδινό, 2 1⁄4 φλιτζάνια χοντρό αλάτι

Περάστε το κρέας σε σουβλί και αλατίστε το. Βάλτε το κρέας στη φωτιά. Τοποθετήστε την πλευρά με το λίπος προς τα κάτω μέχρι να ροδίσει, έπειτα γυρίστε την προς τα πάνω. Βεβαιωθείτε ότι το βοδινό έχει και λίγο λίπος, για να εισχωρεί στο κρέας καθώς λιώνει κάνοντάς το πιο γευστικό και μαλακό. Ακολουθήστε την ίδια διαδικασία με χοιρινό, πουλερικά ή αρνί.​—Για τέσσερα άτομα.

ΡΥΖΙ ΚΑΡΕΤΕΪΡΟΥ ΜΕ ΑΛΜΥΡΟ ΛΙΑΣΤΟ ΒΟΔΙΝΟ

500 γραμμάρια λιαστό βοδινό, 1 3⁄4 φλιτζάνι ψιλοκομμένο κρεμμύδι, 1/4 του φλιτζανιού λάδι, 2 1⁄2 φλιτζάνια νερό, 2 1⁄2 φλιτζάνια άβραστο ρύζι, 2 ψιλοκομμένες σκελίδες σκόρδο

Πλύντε το λιαστό βοδινό και μουλιάστε το σε νερό για οχτώ περίπου ώρες. Αλλάξτε το νερό αρκετές φορές σε αυτό το διάστημα. Κόψτε το μοσχάρι σε μικρά κομμάτια, σιγοψήστε το σε σκεπασμένη, ρηχή κατσαρόλα με το λάδι, το σκόρδο και το κρεμμύδι. Προσθέστε το άβραστο ρύζι στο κρέας που σιγοψήνεται και ανακατέψτε καλά. Προσθέστε νερό και αφήστε το μείγμα να πάρει βράση. Έπειτα μειώστε τη θερμοκρασία και αφήστε το μείγμα να σιγοβράζει, ανακατεύοντας κάθε τόσο ώστε να μαγειρευτεί ομοιόμορφα. Όταν είναι έτοιμο το ρύζι, ανακατέψτε το με ένα πηρούνι για να γίνει αφράτο και σερβίρετε με φασόλια.​—Για τέσσερα άτομα.

[Εικόνες στη σελίδα 24, 25]

Ρίο Γκράντε ντου Σουλ

[Ευχαριστίες]

Inset photos: M.A. Decusati

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Χορός με παραδοσιακή μουσική των γκάουτσος