«Θα σε Συναντήσω στο Πηγάδι»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΜΟΛΔΑΒΙΑ

Η ΝΥΦΗ κοιτάζει με νευρικότητα καθώς το νερό αντλείται από το πηγάδι και χύνεται στο δρόμο. Γελάει με ευχαρίστηση όταν ο γαμπρός την παίρνει στα χέρια του και διασχίζει το βρεγμένο έδαφος. Φίλοι και συγγενείς συγκεντρώνονται για να δουν και να επευφημήσουν τους νεόνυμφους καθώς τηρούν αυτή την παλιά συνήθεια. Αυτό το παράξενο γαμήλιο έθιμο δείχνει με χαρακτηριστικό τρόπο ότι στη Μολδαβία ένα τοπικό πηγάδι είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλό όρυγμα με νερό.

Η Μολδαβία, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ευρώπη, συνορεύει στα βόρεια, στα ανατολικά και στα νότια με την Ουκρανία, ενώ στα δυτικά με τη Ρουμανία. Καταλαμβάνει συνολική εδαφική έκταση 34.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων περίπου.

Αν και στη Μολδαβία υπάρχουν σχεδόν 3.100 ποταμοί, οι ξηρασίες συχνά δεν επιτρέπουν σε αυτούς τους ποταμούς να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες των 4.300.000 κατοίκων της. Τα επιφανειακά της ύδατα συμπληρώνονται από το νερό των πηγαδιών,  το οποίο αποτελεί πάνω από το 20 τοις εκατό των υδάτινων αποθεμάτων της χώρας. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 100.000 ως 200.000 πηγάδια διασκορπισμένα στο μολδαβικό τμήμα της λεκάνης του Προύθου!

Σε κατάλληλα σημεία στους δρόμους και στους παράδρομους της Μολδαβίας, υπάρχουν πηγάδια σκεπασμένα με περίτεχνα καπάκια, έτοιμα να σβήσουν τη δίψα των κουρασμένων ταξιδιωτών. Σε πολλά χωριά της χώρας, το τοπικό πηγάδι είναι και μέρος όπου συναντιούνται φίλοι για να συζητήσουν τα νέα της ημέρας.

Παραδοσιακός Σεβασμός για το Νερό

Στη Μολδαβία, ο σεβασμός για το πηγαδίσιο νερό εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Λόγου χάρη, οι τουαλέτες κατασκευάζονται σε ασφαλή απόσταση από το οικογενειακό πηγάδι, ενώ για να διαφυλαχτεί ακόμη περισσότερο η καθαρότητα του πηγαδιού, απαγορεύεται να χύνεται το περίσσευμα του νερού ξανά στο πηγάδι. Αν το νερό που αντλήθηκε είναι περισσότερο από όσο χρειάζεται, το περίσσευμα πρέπει να χυθεί στο έδαφος ή σε κάποιο ειδικό δοχείο κοντά στο πηγάδι. Επιπλέον, το να φτύσει κάποιος στο έδαφος κοντά σε πηγάδι θεωρείται εκδήλωση κακών τρόπων. Η παράδοση απαγορεύει ακόμη και τις φιλονικίες κοντά σε πηγάδι!

Τα πηγάδια προάγουν το ομαδικό πνεύμα στους Μολδαβούς. Το σκάψιμο ενός νέου πηγαδιού είναι κοινωνικό γεγονός και θεωρείται εξίσου σημαντικό με την οικοδόμηση ενός καινούριου σπιτιού. Αυτό φαίνεται και από το τοπικό ρητό: Αν κάποιος δεν έχτισε σπίτι, δεν μεγάλωσε γιο, δεν έσκαψε πηγάδι και δεν φύτεψε δέντρο, χαράμισε τη ζωή του. Όταν ολοκληρώνεται ένα πηγάδι, όλα τα μέλη της τοπικής κοινωνίας που συμμετείχαν στην κατασκευή του προσκαλούνται σε ένα μεγάλο φαγοπότι.

Περιβαλλοντικές Ανησυχίες

Τα περισσότερα πηγάδια στη Μολδαβία αντλούν νερό από έναν υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα βάθους 5 ως 12 μέτρων. Ένα άλλο στρώμα νερού υπάρχει σε βάθος 150 ως 250 μέτρων. Παρά τις παραδοσιακές προφυλάξεις, μεγάλο μέρος των υπόγειων υδάτων της Μολδαβίας έχει μολυνθεί από βιομηχανικές και γεωργικές υπερβάσεις του παρελθόντος. Το έντυπο Έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη στη Δημοκρατία της Μολδαβίας (Republic of Moldova Human Development Report), το οποίο δημοσίευσαν τα Ηνωμένα Έθνη το 1996, ανέφερε ότι τα νιτρικά άλατα και τα παθογόνα βακτήρια είχαν μολύνει «το 60% περίπου των πηγαδιών της Μολδαβίας». Ωστόσο, τα πρόσφατα χρόνια η ποιότητα του πηγαδίσιου νερού έχει βελτιωθεί ως αποτέλεσμα της κάμψης της βιομηχανικής παραγωγής και της μείωσης της ποσότητας χημικών ουσιών και καυσίμων που εισέρχονται στον υδροφόρο ορίζοντα.

Αν επισκεφτείτε τη Μολδαβία, δεν χρειάζεται να ρίξετε νερό στο δρόμο για να ανοίξετε μια φιλική συζήτηση. Μπορείτε να μάθετε τα νέα της ημέρας σβήνοντας τη δίψα σας με ένα δροσερό ποτήρι νερό. Το μόνο που χρειάζεται είναι να προσφερθεί κάποιος φιλόξενος Μολδαβός να σας συναντήσει στο πηγάδι.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 26, 27]

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ

Ο Ολιέκ είναι ένας ντόπιος ελασματουργός, και κατασκευάζει περίτεχνα καπάκια πηγαδιών από τότε που τελείωσε το σχολείο. «Πιστεύω ότι η ελασματουργία κυλάει στο αίμα μας», λέει ο Ολιέκ. «Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο παππούς μου έμαθε τη μεταλλοτεχνία από έναν από τους πολλούς Εβραίους ελασματουργούς οι οποίοι ζούσαν στη μεγάλη εβραϊκή κοινότητα που υπήρχε έξω από το χωριό του, το Λιπκάνι. Μετά τους εξοντωτικούς διωγμούς [πογκρόμ] του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, οι λίγοι τεχνίτες που έμειναν δεν ήταν Εβραίοι. Τότε έμαθε ο πατέρας μου την τέχνη και μεταβίβασε τις γνώσεις του σε εμένα».

Καθώς διαμορφώνει τα περίπλοκα σχέδια που διακοσμούν τα καπάκια των πηγαδιών, ο Ολιέκ χρησιμοποιεί απλά εργαλεία και λίγα καλούπια. Η παράδοση και η φαντασία καθοδηγούν τα χέρια του. Οι ντόπιοι εκτιμούν πολύ τις ικανότητές του. Ο Ολιέκ λέει: «Οι πελάτες μου τις πιο πολλές φορές παζαρεύουν για να πετύχουν καλύτερη τιμή στις περισσότερες από τις άλλες εργασίες. Όταν όμως τους φτιάχνω καπάκι για το πηγάδι τους, συνήθως πληρώνουν ευχαρίστως το ποσό που τους ζητάω».

[Χάρτες στη σελίδα 26, 27]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Μαύρη Θάλασσα