Πίνοντας Τσάι με τον Κινέζικο Τρόπο

ΠΩΣ προτιμάτε το δικό σας τσάι; Εκεί όπου μεγάλωσα εγώ, στη Βρετανία, το πίναμε με γάλα και μερικές φορές με ζάχαρη, και ήταν ένα δυνατό, αρωματικό αφέψημα. Μάλιστα, συνηθίζαμε να αστειευόμαστε με τη μητέρα μας λέγοντας ότι το έκανε τόσο δυνατό ώστε το κουτάλι επέπλεε στο τσάι! Το μαύρο τσάι που χρησιμοποιούσε λεγόταν ινδικό τσάι, επειδή προερχόταν από την Ινδία ή τη Σρι Λάνκα. Στο σπίτι μας υπήρχε επίσης ένα μικρό δοχείο με κινέζικο τσάι που ήταν και αυτό μαύρο αλλά είχε διαφορετική γεύση και άρωμα. Προσωπικά, δεν μου άρεσε καθόλου το τσάι, αν και η μητέρα μου έβαζε πάντα λίγο στο γάλα μου.

Αργότερα στη ζωή μου δοκίμασα ένα πολύ διαφορετικό τσάι. Κάποιος Ιάπωνας φίλος με προσκάλεσε για τσάι. Σέρβιρε ένα πρασινοκίτρινο τσάι σε μικρά φλιτζάνια χωρίς χερούλι, αλλά αυτό δεν είχε τη γεύση του τσαγιού που ήξερα. Αυτό το τσάι μού άρεσε! Ωστόσο, μια φίλη μου που ήταν μαζί μου ζήτησε γάλα και ζάχαρη για να προσθέσει στο τσάι, πράγμα που παραξένεψε τον οικοδεσπότη! Εκείνος εξήγησε ότι το γιαπωνέζικο τσάι δεν πίνεται με αυτόν τον τρόπο. Αργότερα, όταν έζησα στην Ιαπωνία, χαιρόμουν για το γεγονός ότι οι άνθρωποι πρόσφεραν πάντα άφθονο γιαπωνέζικο τσάι σε φίλους και επισκέπτες.

Κατόπιν, μετακόμισα στην Ταϊβάν. Αναρωτιόμουν αν οι περισσότεροι Κινέζοι προτιμούσαν τσάι σαν αυτό που σέρβιρε η μητέρα μου. Πόσο χάρηκα που και στην Ταϊβάν πίνουν πράσινο τσάι, αν και η γεύση είναι λίγο διαφορετική από τη γεύση του τσαγιού που πίνουν στην Ιαπωνία. Έπειτα υπάρχει και το τσάι ουλόνγκ, το οποίο είναι και αυτό διαφορετικό αλλά και πολύ δημοφιλές. Ίσως αναρωτιέστε πώς παράγονται αυτά τα τρία εντελώς ξεχωριστά είδη τσαγιού και γιατί έχουν τόσο διαφορετική γεύση.

 Από Πού Προέρχεται το Τσάι

Το τεϊόδεντρο, γνωστό ως Καμέλια η σινική, φύεται σε φυσικό περιβάλλον στην Ιαπωνία και στην Κίνα και φτάνει σε ύψος τα 9 περίπου μέτρα. Όπως ίσως έχετε ήδη υποθέσει από τη λατινική ονομασία, ο πανέμορφος καλλωπιστικός θάμνος καμέλια (Καμέλια η ιαπωνική) με τα βαθυπράσινα, γυαλιστερά φύλλα και τα έξοχα ροζ, λευκά ή κόκκινα άνθη είναι πολύ στενός συγγενής του τεϊόδεντρου. Μάλιστα το κινέζικο όνομα της καμέλιας είναι τσα χουά, που σημαίνει «λουλούδι του τσαγιού».

Αλλά από πού προέρχεται το τσάι έτσι όπως το ξέρουμε εμείς; Σύμφωνα με την Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια (The Encyclopedia Americana), η πρώτη τεκμηριωμένη αναφορά στο τσάι εμφανίζεται στη βιογραφία ενός Κινέζου αξιωματούχου ο οποίος πέθανε το 273 Κ.Χ., αν και κάποιο φυτό για το οποίο γίνεται λόγος σε ένα έργο του Κομφούκιου, ο οποίος έζησε από το 551 περίπου ως το 479 Π.Κ.Χ., πιθανόν να ήταν το τεϊόδεντρο. Η πρώτη αναφορά στο τσάι στην αγγλική γλώσσα έγινε από τον Ρ. Γουίκαμ, εκπρόσωπο της Αγγλικής Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών, το 1615. Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο Τόμας Γκάργουεϊ, ιδιοκτήτης ενός καφεκοπτείου του Λονδίνου το οποίο έγινε αργότερα γνωστό ως Γκάργουεϊς, αγόρασε μια σεβαστή ποσότητα τσαγιού.

Το καλλιεργούμενο τεϊόδεντρο αναπτύσσεται σε πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου. Οι Ολλανδοί μετέφεραν το τσάι στην Ιάβα το 1826 και οι Βρετανοί, πασίγνωστοι για την προτίμησή τους στο τσάι, το μετέφεραν στην Ινδία το 1836 περίπου. Έπειτα, τη δεκαετία του 1870, όταν κάποιος μύκητας ξέρανε τα καφεόδεντρα της Σρι Λάνκα, στη θέση τους φυτεύτηκαν δενδρύλλια τεϊόδεντρου.

Καλλιέργεια Τσαγιού στην Ταϊβάν

Το νησί Ταϊβάν, μολονότι δεν είναι μεγάλο, έχει γίνει τώρα σημαντικός παραγωγός τσαγιού. Η ορεινή περιοχή γύρω από τη Ναν-τόου είναι ιδιαίτερα γνωστή, καθώς στα μεγαλύτερα υψόμετρα παράγεται τσάι καλύτερης ποιότητας. Γιατί να μην επισκεφτούμε μαζί μια από τις περιοχές παραγωγής τσαγιού σε αυτά τα όμορφα, πράσινα βουνά;

Επισκεπτόμαστε το Συνεταιρισμό Καλλιεργητών στο Λούγκου (Κοιλάδα των Ελαφιών), όπου υπάρχει μουσείο τσαγιού. Μας προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι το τσάι ουλόνγκ και το πράσινο τσάι συστρέφονται πριν από τη διαδικασία ξήρανσης. Στο παρελθόν οι άνθρωποι το έκαναν αυτό βάζοντας το τσάι σε ένα σακί το οποίο έδεναν και το στριφογύριζαν με τα πόδια. Σήμερα, φυσικά, αυτή η εργασία γίνεται από μηχανή. Τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί μια μικρή ποσότητα κινέζικου τσαγιού στην τσαγιέρα ξεδιπλώνεται και τη γεμίζει όταν προσθέτουμε ζεστό νερό. Προς έκπληξή μας μαθαίνουμε ότι το καλό τσάι είναι αρκετά ακριβό! Μας σερβίρουν ένα υπέροχο ουλόνγκ το οποίο κοστίζει 60 περίπου ευρώ το κιλό. Κάποιο πιο ακριβό τσάι μπορεί να κοστίζει 75 ευρώ, ενώ ένα τσάι που κερδίζει σε κάποιον διαγωνισμό μπορεί να πουληθεί γύρω στα 1.890 ευρώ το κιλό.

Ποικιλίες Τσαγιού

Η πλειονότητα των κατοίκων της Δύσης εξακολουθούν να προτιμούν περισσότερο από όλα τα άλλα είδη το μαύρο τσάι. Εκείνοι που πίνουν τσάι στην Ανατολή το αποκαλούν κόκκινο τσάι λόγω του χρώματος του ροφήματος. Κατά την παραγωγή αυτού του τσαγιού, τα φύλλα αφήνονται να υποστούν πλήρη ζύμωση μετά τις διαδικασίες μάρανσης και συστροφής, και έπειτα ξηραίνονται.

Στο δημοφιλέστατο τσάι ουλόνγκ, η ζύμωση γίνεται με φυσικό τρόπο αφού συλλεχθεί το τσάι και τοποθετηθεί σε μεγάλα, σχεδόν επίπεδα καλάθια. Όταν φτάσει στον επιθυμητό βαθμό ζύμωσης, τα φύλλα ανακατεύονται σε ταψιά στους 120 βαθμούς Κελσίου περίπου. Αυτό τερματίζει τη διαδικασία ζύμωσης. Το γευστικό τσάι που προκύπτει σερβίρεται χωρίς ζάχαρη, γάλα ή λεμόνι.

Το τσάι που υφίσταται την ελάχιστη ζύμωση είναι το πράσινο. Στην Ιαπωνία, στην Ινδία και στη Σρι Λάνκα τα φύλλα αποστειρώνονται στον ατμό για να κρατηθεί η ζύμωση στο κατώτατο σημείο, ενώ οι Κινέζοι χρησιμοποιούν ξηρή θερμότητα για τον ίδιο σκοπό. Το πράσινο τσάι πίνεται όπως ακριβώς βγαίνει από την τσαγιέρα!

Πώς Πίνουν Τσάι οι Κινέζοι

Η οικογένεια Τσέι μάς έχει καλέσει για να πιούμε τσάι. Το μεγάλο τραπέζι είναι, ουσιαστικά, μια παχιά φέτα από  έναν όμορφο κορμό δέντρου η οποία έχει στιλβωθεί και είναι αστραφτερά γυαλιστερή. Μπροστά στον οικοδεσπότη μας, τον Τσέι Σενγκ Χσιέν, βρίσκεται ένας δίσκος με ηλεκτρικό μάτι και μια κατσαρόλα. “Τι παράξενο”, σκεφτόμαστε, “το ύψος της τσαγιέρας δεν ξεπερνάει τα οχτώ εκατοστά και υπάρχουν δύο είδη μικρών φλιτζανιών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε”. Αναρωτιόμαστε γιατί, και σύντομα λαβαίνουμε απάντηση. Βραστό νερό περιχύνεται στην τσαγιέρα και στα μικροσκοπικά φλιτζάνια και στη συνέχεια περνάει μέσα από τις τρύπες του εσωτερικού δίσκου πάνω στον οποίο είναι τοποθετημένα. Έπειτα προστίθεται μέσα στην τσαγιέρα η κατάλληλη ποσότητα τσαγιού, αρκετή για να καλύψει τον πυθμένα της, και χύνεται ζεστό νερό πάνω στα φύλλα. Αυτό το νερό στη συνέχεια αδειάζεται και πετιέται. Σκοπός αυτού του βήματος, όπως μας λέει ο οικοδεσπότης, είναι να πλυθούν τα φύλλα του τσαγιού και να «απελευθερωθεί» το άρωμα!

Τώρα χύνεται πάλι ζεστό νερό στην τσαγιέρα και αφού ο οικοδεσπότης μας αφήσει το τσάι να μουσκέψει για ένα περίπου λεπτό, γεμίζει μια μικρή κανάτα με όλο το περιεχόμενο της τσαγιέρας. Από αυτή την κανάτα γεμίζει με το ζεματιστό τσάι τα ψηλότερα κυλινδρικά φλιτζάνια που προορίζονται για τη δοκιμή του «αρώματος» και τα οποία έχουν διάμετρο δυόμισι εκατοστά. Από εκεί, το σερβίρει στα φλιτζάνια από τα οποία θα το πιούμε βάζοντας αυτά τα φλιτζάνια πάνω από τα φλιτζάνια για τη δοκιμή του αρώματος και αναποδογυρίζοντάς τα μαζί. Έπειτα μας προσκαλεί να σηκώσουμε τα άδεια πλέον φλιτζάνια για τη δοκιμή του αρώματος και να απολαύσουμε το άρωμα! «Υπέροχο άρωμα», σχολιάζουμε εμείς.

Σηκώνοντας προσεκτικά το φλιτζάνι από το πιο ψηλό σημείο του​—τα φλιτζάνια δεν έχουν χερούλια και καίνε—​πίνουμε μια γουλιά. «Πραγματικά γευστικότατο!» αναφωνούμε. Τώρα καταλαβαίνουμε ότι οι Κινέζοι απολαμβάνουν τόσο το άρωμα όσο και τη γεύση. Δεν προλαβαίνουμε να πιούμε τη μικρή ποσότητα τσαγιού από τα φλιτζάνια μας και μας τα γεμίζουν ξανά και ξανά. Το άρωμα εξασθενεί κάπως μετά την έκτη ή έβδομη φορά και ο οικοδεσπότης πετάει τα φύλλα του τσαγιού. «Θα θέλατε να δοκιμάσετε ένα άλλο είδος τσαγιού;» μας ρωτάει. Πλησιάζει η ώρα που θα πέσουμε για ύπνο, γι’ αυτό αρνούμαστε ευγενικά να πιούμε άλλο. Εφόσον το τσάι περιέχει καφεΐνη, είναι αρκετά διεγερτικό και μπορεί να δυσκολευτούμε να κοιμηθούμε αν έχουμε πιει πολλά φλιτζάνια από αυτό το υψηλής ποιότητας τσάι ουλόνγκ.

Τσάι σε Τεϊοποτείο

Δεν έχουμε πάει ποτέ σε τεϊοποτείο, δηλαδή σε κατάστημα που σερβίρεται τσάι, και αποφασίζουμε να ζήσουμε και αυτή την εμπειρία στην περιπέτειά μας με το τσάι. Μερικά τεϊοποτεία διαθέτουν ελκυστικό κήπο για τους πελάτες τους ώστε να απολαμβάνουν τη θέα καθώς πίνουν τσάι. Άλλα τεϊοποτεία βρίσκονται σε φυσικό ορεινό περιβάλλον και το πανέμορφο τοπίο συμβάλλει στην απόλαυση του τσαγιού.

Επιλέγουμε να πάμε οδικώς σε κάποιο από τα βουνά που περιβάλλουν την Ταϊπέι και πίνουμε το τσάι μας σε ένα πανέμορφο τεϊοποτείο με έντονα κινεζική ατμόσφαιρα. Στο δεύτερο όροφο, και κατά μήκος του πατώματος, υπάρχουν κανάλια με νερό γεμάτα με χρυσόψαρα. Για να τα διασχίσουμε και να μπούμε στο μικρό δωμάτιο που μοιάζει με κιόσκι όπου θα πιούμε το τσάι μας, πατάμε πάνω σε πέτρες. Μπορούμε να διαλέξουμε κέικ από γλυκά φασόλια (πουρέ από κόκκινα ή άσπρα φασόλια με ζάχαρη), σπόρους καρπουζιού, ξηρό τοφού (πήγμα φασολιών), κέικ από ρύζι και φρούτα τουρσί ή αποξηραμένα για να συνοδεύσουμε το τσάι μας. Αποφασίζουμε να πάρουμε σπόρους καρπουζιού, αποξηραμένο μάνγκο και δαμάσκηνα σε άλμη μαζί με φύλλα τσαγιού. Η γλυκύτητα που έχουν τα σνακ συνδυάζεται ωραία με το άρωμα του τσαγιού. Καθώς σερβίρεται το τσάι μας, μπορούμε σχεδόν να οραματιστούμε ότι βρισκόμαστε στο παρελθόν, στην αρχαία Κίνα!

Οφέλη από το Τσάι

Σύμφωνα με πολλούς Κινέζους, το τσάι μαζί με το φαγητό ή έπειτα από αυτό βοηθάει στη γρηγορότερη πέψη της τροφής. Αυτό, όπως λέγεται, συμβάλλει ως έναν βαθμό στην αποτροπή της αύξησης βάρους. Αν αληθεύει κάτι τέτοιο, πρόκειται πράγματι για θαυμάσιο όφελος! Πρόσφατα διάφοροι ερευνητές ισχυρίστηκαν επίσης ότι το πράσινο τσάι έχει και αντικαρκινικές ιδιότητες. Ένα άλλο όφελος που έχουμε από το τσάι ουλόνγκ και το πράσινο τσάι είναι ότι αυτά τα αφεψήματα αφήνουν μια καθαρή, γλυκιά και ευχάριστη γεύση στο στόμα.

Άλλη μια φορά, λοιπόν, προκύπτει η ερώτηση: «Πώς προτιμάτε το δικό σας τσάι;» Τώρα που έχετε μάθει περισσότερα για το τσάι, η απάντηση ίσως να μην είναι και τόσο εύκολη. Γιατί να μη δοκιμάσετε κάτι διαφορετικό και να ανακαλύψετε μόνοι σας πώς πίνουν το τσάι οι Κινέζοι!​—Από Συνεργάτιδα.

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Τσάι ουλόνγκ

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Γυναίκες συλλέγουν τσάι

[Ευχαριστίες]

Taiwan Tourism Bureau