Πίλγκριμ και Πουριτανοί​—Ποιοι Ήταν;

ΣΤΑ παράλια της Βόρειας Αμερικής, στο Πλίμουθ της Μασαχουσέτης, υπάρχει μια μεγάλη γρανιτένια πέτρα με τον αριθμό 1620 χαραγμένο στην επιφάνειά της. Ονομάζεται Πλίμουθ Ροκ και πιστεύεται ευρέως ότι είναι κοντά στο σημείο όπου αποβιβάστηκε μια ομάδα Ευρωπαίων πριν από σχεδόν 400 χρόνια. Ίσως τους γνωρίζετε ως Πίλγκριμ ή Πατέρες Προσκυνητές.

Πολλοί γνωρίζουν ιστορίες για φιλόξενους Πίλγκριμ οι οποίοι προσκαλούσαν τους Ιθαγενείς Αμερικανούς φίλους τους σε πλούσια γεύματα. Αλλά ποιοι ήταν οι Πίλγκριμ και γιατί ήρθαν στη Βόρεια Αμερική; Για να βρούμε τις απαντήσεις, ας ανατρέξουμε στην εποχή του Άγγλου Βασιλιά Ερρίκου Η΄.

Θρησκευτική Αναταραχή στην Αγγλία

Λιγότερο από 100 χρόνια πριν από την απόπλευση των Πίλγκριμ, η Αγγλία ήταν Ρωμαιοκαθολική χώρα και ο Βασιλιάς Ερρίκος Η΄ έφερε τον παπικό τίτλο Αμύντωρ της Πίστεως. Δημιουργήθηκε, όμως, ρήξη όταν ο Πάπας Κλήμης Ζ΄ αρνήθηκε να ακυρώσει το γάμο του Ερρίκου με την Αικατερίνη της Αραγωνίας, την πρώτη από τις έξι συζύγους του βασιλιά.

Ενώ ο Ερρίκος ήταν απασχολημένος με τα προβλήματα του οίκου του, η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση προκαλούσε αναταραχή στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Ο Ερρίκος, μη θέλοντας να χάσει το κύρος που του έδωσε η εκκλησία, αρχικά κράτησε τους Μεταρρυθμιστές έξω από την Αγγλία. Αργότερα άλλαξε γνώμη. Αφού η Καθολική Εκκλησία δεν ακύρωνε το γάμο του, τότε ο Ερρίκος θα «ακύρωνε» την εκκλησία. Το 1534 αφαίρεσε από τον πάπα τον έλεγχο επί των Άγγλων Καθολικών και ανακήρυξε τον εαυτό του ανώτατη κεφαλή της Εκκλησίας της Αγγλίας. Σύντομα άρχισε να κλείνει μοναστήρια και να πουλάει την τεράστια ακίνητη περιουσία τους. Όταν ο Ερρίκος πέθανε το 1547, η Αγγλία είχε αρχίσει να γίνεται Προτεσταντικό έθνος.

Ο γιος του Ερρίκου, ο Εδουάρδος ΣΤ΄, υποστήριξε τη ρήξη με τη Ρώμη. Μετά το θάνατο του Εδουάρδου το 1553, η Ρωμαιοκαθολική κόρη του Ερρίκου από την Αικατερίνη της Αραγωνίας, η Μαρία, έγινε βασίλισσα και στη συνέχεια προσπάθησε να φέρει ξανά το έθνος υπό την παπική εξουσία. Έστειλε πολλούς Προτεστάντες στην εξορία και έκαψε 300 και πλέον ανθρώπους στην πυρά, με αποτέλεσμα να μείνει γνωστή με το όνομα Αιμοσταγής Μαρία. Δεν μπορούσε, όμως, να ανακόψει  το ρεύμα της αλλαγής. Η Μαρία πέθανε το 1558 και η διάδοχος και ετεροθαλής αδελφή της, η Ελισάβετ Α΄, φρόντισε ώστε ο πάπας να μην μπορεί στο εξής να επέμβει στη θρησκευτική ζωή της Αγγλίας.

Μερικοί Προτεστάντες, ωστόσο, πίστευαν ότι ο χωρισμός και μόνο από την Εκκλησία της Ρώμης δεν ήταν αρκετός​—έπρεπε να εξαλειφθεί κάθε ίχνος Ρωμαιοκαθολικισμού. Ήθελαν να εξαγνίσουν τη λατρεία της εκκλησίας, γι’ αυτό ονομάστηκαν Πουριτανοί, από την αντίστοιχη αγγλική λέξη που σημαίνει αγνός. Κάποιοι από αυτούς δεν έβλεπαν την ανάγκη για επισκόπους και πίστευαν ότι κάθε εκκλησία έπρεπε να αυτοκυβερνάται χωριστά από την εκκλησία του έθνους. Αυτοί αποκλήθηκαν Χωριστικοί.

Οι διαφωνούντες Πουριτανοί εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ. Η ανεπίσημη αμφίεση μερικών κληρικών δυσαρεστούσε τη βασίλισσα και το 1564 διέταξε τον Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι να επιβάλει ομοιομορφία στην αμφίεσή τους. Οι Πουριτανοί, προβλέποντας ότι θα επέστρεφαν στα άμφια που φορούσαν οι Καθολικοί ιερείς, αρνήθηκαν να υπακούσουν. Μεγαλύτερη αντιπαράθεση δημιουργήθηκε γύρω από την παλιά ιεραρχία των επισκόπων και των αρχιεπισκόπων. Η Ελισάβετ διατήρησε τους επισκόπους και απαίτησε να ορκίζονται αφοσίωση σε αυτήν ως κεφαλή της εκκλησίας.

Από τους Χωριστικούς στους Πίλγκριμ

Ο Ιάκωβος Α΄ διαδέχθηκε την Ελισάβετ το 1603 και άσκησε μεγάλη πίεση στους Χωριστικούς προκειμένου να υποταχθούν στην εξουσία του. Το 1608 μια εκκλησία Χωριστικών στην πόλη Σκρούμπι κατέφυγε στην Ολλανδία λόγω της ελευθερίας που πρόσφερε εκείνη η χώρα. Με τον καιρό, ωστόσο, η ανεκτικότητα που έδειχναν οι Ολλανδοί στις άλλες θρησκείες και στα χαλαρά ήθη έκανε τους Χωριστικούς να νιώθουν πιο άσχημα εκεί από ό,τι στην Αγγλία. Αποφάσισαν να αφήσουν την Ευρώπη και να αρχίσουν μια νέα ζωή στη Βόρεια Αμερική. Η προθυμία αυτής της ομάδας Χωριστικών να ταξιδέψουν μακριά από τον τόπο τους χάριν των πεποιθήσεών τους είχε τελικά ως αποτέλεσμα να γίνουν γνωστοί ως Πίλγκριμ, λέξη η οποία στην αγγλική σημαίνει προσκυνητής.

Οι Πίλγκριμ, που περιλάμβαναν πολλούς Χωριστικούς, πήραν άδεια να εγκατασταθούν στη βρετανική αποικία της Βιρτζίνια και απέπλευσαν για τη Βόρεια Αμερική το Σεπτέμβριο του 1620 με το πλοίο Μέιφλαουερ. Σχεδόν 100 άτομα, ενήλικοι και παιδιά, πέρασαν δύο μήνες στο θυελλώδη Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό ώσπου έφτασαν στο Κέιπ Κοντ εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια της Βιρτζίνια. Εκεί συνέταξαν τη Συμφωνία του Μέιφλαουερ, ένα έγγραφο το οποίο δήλωνε την επιθυμία τους να ιδρύσουν μια κοινότητα και να υποτάσσονται στους νόμους της. Εγκαταστάθηκαν στο κοντινό Πλίμουθ στις 21 Δεκεμβρίου 1620.

Ξεκινούν τη Ζωή στο Νέο Κόσμο

Οι πρόσφυγες έφτασαν στη Βόρεια Αμερική χωρίς να έχουν προετοιμαστεί για το χειμώνα. Μέσα σε διάστημα μηνών, η μισή ομάδα πέθανε. Με τον ερχομό της άνοιξης, ωστόσο, ένιωσαν ανακούφιση. Οι επιζώντες έχτισαν κατάλληλα σπίτια και έμαθαν από τους Ιθαγενείς Αμερικανούς πώς να καλλιεργούν ενδημικά φυτά. Το φθινόπωρο του 1621, οι Πίλγκριμ απολάμβαναν ήδη τόση ευημερία ώστε ξεχώρισαν χρόνο για να αποδώσουν ευχαριστίες στον Θεό για την ευλογία του. Από εκείνη την περίσταση θεσπίστηκε η Ημέρα των Ευχαριστιών που σήμερα γιορτάζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλα μέρη. Έφτασαν και άλλοι μετανάστες, και έτσι σε λιγότερο από 15 χρόνια ο πληθυσμός στο Πλίμουθ ξεπέρασε τα 2.000 άτομα.

Στο μεταξύ, στην Αγγλία κάποιοι Πουριτανοί αποφάσισαν και αυτοί, όπως είχαν κάνει οι Χωριστικοί, ότι η «Υποσχεμένη Γη» τους βρισκόταν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το 1630 μια ομάδα από αυτούς έφτασε σε κάποια τοποθεσία βόρεια του Πλίμουθ και ίδρυσαν την Αποικία του Κόλπου της Μασαχουσέτης. Κατά το 1640, περίπου 20.000 Άγγλοι μετανάστες ζούσαν στη Νέα Αγγλία. Όταν  το Πλίμουθ περιήλθε υπό τον έλεγχο της Αποικίας του Κόλπου της Μασαχουσέτης το 1691, οι Χωριστικοί Πίλγκριμ δεν ήταν πια τόσο αποχωρισμένοι. Η Βοστώνη έγινε το πνευματικό κέντρο της περιοχής καθώς οι Πουριτανοί ήταν εκείνοι που εξουσίαζαν πλέον τη θρησκευτική ζωή της Νέας Αγγλίας. Πώς ασκούσαν αυτοί τη λατρεία τους;

Η Λατρεία των Πουριτανών

Οι Πουριτανοί στο Νέο Κόσμο έχτισαν πρώτα ξύλινους χώρους για τις συγκεντρώσεις τους, όπου και συνέρρεαν τα πρωινά της Κυριακής. Οι συνθήκες στο εσωτερικό ήταν υποφερτές όταν ο καιρός ήταν καλός, αλλά οι θρησκευτικές λειτουργίες το χειμώνα δοκίμαζαν την αντοχή ακόμη και των πιο σκληραγωγημένων Πουριτανών. Οι χώροι αυτοί δεν είχαν θέρμανση και έπειτα από λίγη ώρα οι πιστοί έτρεμαν από το κρύο. Οι κήρυκες συνήθως φορούσαν γάντια για να προστατεύουν τα χέρια τους, με τα οποία χειρονομούσαν, από τον παγωμένο εσωτερικό αέρα.

Οι Πουριτανοί στήριζαν τα πιστεύω τους στις διδασκαλίες του Γάλλου Προτεστάντη Μεταρρυθμιστή Ιωάννη Καλβίνου. Υιοθέτησαν τον προκαθορισμό και υποστήριζαν ότι ο Θεός είχε προορίσει ποιους θα έσωζε και ποιους θα καταδίκαζε στην αιώνια κόλαση. Ανεξάρτητα από το τι έκαναν αυτοί, δεν μπορούσαν να αλλάξουν την υπόστασή τους ενώπιον του Θεού. Κανείς δεν γνώριζε αν, μετά το θάνατό του, θα απολάμβανε την αύρα του ουρανού ή αν θα καιγόταν σαν φιτίλι για πάντα.

Με τον καιρό, οι Πουριτανοί ιερείς άρχισαν να κηρύττουν τη μετάνοια. Προειδοποιούσαν ότι, αν και ο Θεός ήταν ελεήμων, όσοι παρήκουαν τους νόμους του πήγαιναν κατευθείαν στην κόλαση. Εκείνοι οι κήρυκες τροφοδοτούσαν τις φλόγες της κόλασης, διατηρώντας τες καυτές προκειμένου να κρατούν τους ανθρώπους σε τάξη. Ο Τζόναθαν Έντουαρντς, κήρυκας του 18ου αιώνα, μίλησε κάποτε γύρω από το θέμα «Αμαρτωλοί στα Χέρια ενός Θυμωμένου Θεού». Οι περιγραφές του για την κόλαση ήταν τόσο τρομακτικές ώστε άλλοι κληρικοί έπρεπε να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη στο σαστισμένο εκκλησίασμα που είχε ακούσει εκείνη την ομιλία.

Όσοι ευαγγελιστές έρχονταν από περιοχές εκτός της Μασαχουσέτης και κήρυτταν εκεί αντιμετώπιζαν κίνδυνο. Οι αρχές εξόρισαν μια Κουάκερη κήρυκα ονόματι Μαίρη Ντάιερ τρεις φορές, αλλά κάθε φορά επέστρεφε και συνέχιζε να εκφράζει τις απόψεις της. Απαγχονίστηκε στη Βοστώνη την 1η Ιουνίου 1660. Ο Φίλιπ Ράτκλιφ προφανώς ξέχασε το ζήλο με τον οποίο οι αρχηγοί των Πουριτανών αντιμετώπιζαν τους διαφωνούντες. Εξαιτίας των ομιλιών του εναντίον της κυβέρνησης και της εκκλησίας του Σέιλεμ, μαστιγώθηκε και του επιβλήθηκε πρόστιμο.  Κατόπιν, για να τον κάνουν να μην ξεχάσει ποτέ, προτού τον εκδιώξουν του έκοψαν τα αφτιά. Η μισαλλοδοξία των Πουριτανών οδήγησε τους ανθρώπους μακριά από τη Μασαχουσέτη και συνέβαλε στην ανάπτυξη άλλων αποικιών.

Η Αλαζονεία Φέρνει Βία

Θεωρώντας τους εαυτούς τους «εκλεκτούς» του Θεού, πολλοί Πουριτανοί έβλεπαν τους ιθαγενείς λαούς ως κατώτερα ανθρώπινα όντα που είχαν καταπατήσει εδάφη. Αυτή η στάση δημιούργησε δυσφορία και μερικοί ιθαγενείς άρχισαν τις επιθέσεις. Έτσι λοιπόν, οι αρχηγοί των Πουριτανών χαλάρωσαν τους νόμους περί τήρησης Σαββάτου για να μπορούν οι άντρες να οπλοφορούν καθώς πήγαιναν να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Αργότερα όμως, το 1675, τα πράγματα χειροτέρεψαν.

Βλέποντας το λαό του να χάνει την εδαφική του επικράτεια, ο Μετακόμετ, γνωστός επίσης ως Βασιλιάς Φίλιππος, των Ινδιάνων Γουαμπανόαγκ άρχισε τις επιδρομές στους οικισμούς των Πουριτανών, καίγοντας σπίτια και σφαγιάζοντας αποίκους. Οι Πουριτανοί ανταπέδιδαν, και οι μάχες συνεχίζονταν επί μήνες. Τον Αύγουστο του 1676, οι Πουριτανοί έπιασαν αιχμάλωτο τον Φίλιππο στο Ρόουντ Άιλαντ. Αφού τον αποκεφάλισαν, έσυραν το πτώμα του και το τεμάχισαν. Με αυτόν τον τρόπο τελείωσε ο Πόλεμος του Βασιλιά Φιλίππου και η ανεξάρτητη ζωή των ιθαγενών λαών της Νέας Αγγλίας.

Κατά το 18ο αιώνα, ο ζήλος των Πουριτανών βρήκε καινούρια διέξοδο. Μερικοί ιερείς στη Μασαχουσέτη επέκριναν την αγγλική διακυβέρνηση και πυροδοτούσαν την επιθυμία για ανεξαρτησία. Στις συζητήσεις τους περί επανάστασης αναμείγνυαν την πολιτική με τη θρησκεία.

Οι Πουριτανοί γενικά ήταν σκληρά εργαζόμενοι, θαρραλέοι και αφοσιωμένοι στη θρησκεία τους. Φημίζονταν για την ακεραιότητα του χαρακτήρα και την εντιμότητά τους. Αλλά η ειλικρίνεια αυτή καθαυτή δεν εξαγνίζει κάποιον από τις εσφαλμένες διδασκαλίες. Η ανάμειξη της πολιτικής με τη θρησκεία είναι κάτι το οποίο ο Ιησούς Χριστός απέφυγε. (Ιωάννης 6:15· 18:36) Όσο για την κτηνωδία, αυτή έρχεται σε αντίφαση με την εξής ζωτική αλήθεια: «Αυτός που δεν αγαπάει δεν έχει γνωρίσει τον Θεό, επειδή ο Θεός είναι αγάπη».​—1 Ιωάννη 4:8.

Διδάσκει η δική σας θρησκεία την κόλαση, τον προκαθορισμό ή άλλα αντιγραφικά δόγματα; Συμμετέχουν οι θρησκευτικοί ηγέτες σας σε πολιτικές εκστρατείες; Η ειλικρινής μελέτη του Λόγου του Θεού, της Αγίας Γραφής, θα σας βοηθήσει να βρείτε “τη θρησκεία που είναι καθαρή και αμόλυντη”, αληθινά αγνή και αποδεκτή στον Θεό.​—Ιακώβου 1:27.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 13]

ΟΙ ΠΟΥΡΙΤΑΝΟΙ ΚΑΙ Η ΚΟΛΑΣΗ

Οι Πουριτανοί, κηρύττοντας την κόλαση, συγκρούονταν με το Λόγο του Θεού. Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι οι νεκροί δεν έχουν συνειδητότητα, δεν μπορούν να νιώσουν πόνο ή ευχαρίστηση. (Εκκλησιαστής 9:5, 10) Μάλιστα, ποτέ δεν “ανέβηκαν στην καρδιά του” αληθινού Θεού ιδέες για έναν τόπο βασάνων. (Ιερεμίας 19:5· 1 Ιωάννη 4:8) Εκλιπαρεί τους ανθρώπους να αλλάξουν τη ζωή τους και πολιτεύεται με τους αμετανόητους παραβάτες με ευσπλαχνία. (Ιεζεκιήλ 33:11) Σε αντίθεση με αυτές τις Γραφικές αλήθειες, οι Πουριτανοί κήρυκες παρουσίαζαν πολλές φορές τον Θεό ως αμείλικτο και εκδικητικό. Επίσης προωθούσαν μια άκαρδη άποψη για τη ζωή η οποία περιλάμβανε τη χρήση βίας προκειμένου να καταπνίξουν τους διαφωνούντες.

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Οι Πίλγκριμ αποβιβάζονται στη Βόρεια Αμερική, 1620

[Ευχαριστίες]

Harper’s Encyclopædia of United States History

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Γιορτάζεται η πρώτη Ημέρα Ευχαριστιών, 1621

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Χώρος συγκέντρωσης Πουριτανών, Μασαχουσέτη

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Ιωάννης Καλβίνος

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Τζόναθαν Έντουαρντς

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Οπλισμένο αντρόγυνο Πουριτανών καθ’ οδόν για την εκκλησία

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 11]

Library of Congress, Prints & Photographs Division

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 12]

Top left: Snark/​Art Resource, NY; top right: Harper’s Encyclopædia of United States History; John Calvin: Portrait in Paul Henry’s Life of Calvin, from the book The History of Protestantism (Vol. II); Jonathan Edwards: Dictionary of American Portraits/Dover

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 13]

Photos: North Wind Picture Archives