Γύρη​—Η Σκόνη της Ζωής

ΟΤΑΝ έρχεται η άνοιξη, οι μέλισσες πιάνουν δουλειά και ο αέρας γεμίζει με γύρη. Για όσους υποφέρουν από αλλεργίες, η γύρη μοιάζει περισσότερο κατάρα παρά ευλογία. Αλλά προτού καταδικάσουμε τη γύρη ως ένα από τα «κακά» της φύσης, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη το ρόλο που παίζει αυτή η μοναδική σκόνη. Ίσως εκπλαγούμε μαθαίνοντας πόσο πολύ εξαρτάται η ζωή μας από αυτήν.

Τι ακριβώς είναι η γύρη; Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) εξηγεί: «Η γύρη αποτελείται από μικροσκοπικούς κόκκους οι οποίοι παράγονται στα αρσενικά όργανα των ανθοφόρων και των κωνοφόρων φυτών». Με απλά λόγια, τα φυτά παράγουν γύρη για να αναπαραχθούν. Όπως γνωρίζουμε, στους ανθρώπους το ωάριο του θηλυκού πρέπει να γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο του αρσενικού για να έρθει σε ύπαρξη ένα  παιδί. Παρόμοια, το θηλυκό όργανο ενός λουλουδιού (ο ύπερος) χρειάζεται γύρη από το αρσενικό όργανο (το στήμονα) για να γονιμοποιηθεί και να παραγάγει καρπό. a

Οι κόκκοι της γύρης είναι τόσο μικροσκοπικοί ώστε δεν μπορούμε να τους δούμε με γυμνό μάτι. Ωστόσο, φαίνονται με το μικροσκόπιο. Στην πραγματικότητα, ο παρατηρητής μπορεί να διακρίνει ότι τόσο το μέγεθος όσο και το σχήμα τους είναι μοναδικά στο κάθε είδος. Εφόσον η γύρη είναι ανθεκτική στη σήψη, συχνά είναι σημαντική για τους επιστήμονες η μελέτη του μοναδικού «αποτυπώματος» των κόκκων της γύρης που φέρνουν στο φως. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να προσδιορίσουν φυτά τα οποία καλλιεργούνταν πριν από αιώνες. Κάτι που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε τύπου γύρης βοηθούν τα λουλούδια να αναγνωρίσουν τη γύρη του δικού τους είδους.

Πώς Ταξιδεύει η Γύρη

Πολλά φυτά εξαρτώνται από τον αέρα για να μεταφέρει τη γύρη τους όταν αυτή αποδεσμεύεται από τους ίουλους ή τους κώνους που σείονται από τον άνεμο. Και το νερό επίσης χρησιμεύει για τη μεταφορά της γύρης μερικών υδρόβιων φυτών. Εφόσον η επικονίαση μέσω του ανέμου δεν είναι πάντα επιτυχής, τα δέντρα και τα φυτά που εξαρτώνται από αυτή τη μέθοδο επικονίασης παράγουν τεράστιες ποσότητες γύρης. b Για όσους υποφέρουν από τον πυρετό του χόρτου, αυτή η υπεραφθονία γύρης προξενεί μεγάλη δυσφορία.

 Αν και ο άνεμος βοηθάει αποτελεσματικά στην επικονίαση πολλών ειδών δέντρων και βλάστησης, τα ανθοφόρα φυτά που δεν φύονται πολλά μαζί χρειάζονται ένα πιο αποδοτικό σύστημα. Πώς μεταφέρεται η γύρη από τέτοια φυτά σε άλλα παρόμοια τα οποία βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά; Μέσω μιας πολύ αποτελεσματικής υπηρεσίας διανομής η οποία παρέχεται από νυχτερίδες, πουλιά και έντομα! Αλλά, φυσικά, δεν μεταφέρουν γύρη από το ένα λουλούδι στο άλλο με το αζημίωτο.

Τα λουλούδια προσφέρουν σε αυτούς τους επικονιαστές νέκταρ​—ένα εύγευστο προϊόν στο οποίο δεν μπορούν εύκολα να αντισταθούν. Καθώς ο επισκέπτης πλησιάζει για να ρουφήξει το νέκταρ, το σώμα του γεμίζει πάντα με γύρη. Επιζητώντας να γευτεί και άλλο νέκταρ, μεταφέρει κατόπιν τη γύρη στο επόμενο λουλούδι.

Η επικονίαση επιτελείται ως επί το πλείστον από τα έντομα, ιδιαίτερα στις εύκρατες χώρες. Αυτά επισκέπτονται αναρίθμητα λουλούδια κάθε μέρα καθώς τρέφονται με νέκταρ και γύρη. c «Η σημαντικότερη συμβολή των εντόμων στην ανθρώπινη υγεία και ευημερία», εξηγεί η καθηγήτρια Μέι Μπέρενμπαουμ, «είναι προφανώς αυτή για την οποία λαβαίνουν ελάχιστη αναγνώριση: η επικονίαση». Τα καρποφόρα δέντρα έχουν συνήθως άνθη που εξαρτώνται από τη διασταυρωτή επικονίαση για να αποδώσουν άφθονη συγκομιδή. Επομένως, μπορείτε να αντιληφθείτε πόσο σπουδαία είναι η μεταφορά της γύρης για την ευημερία μας.

Πώς Δελεάζονται οι Εργάτες

Τα λουλούδια πρέπει να προσελκύσουν τους υποψήφιους επικονιαστές καθώς και να τους προμηθεύσουν τροφή. Πώς το κάνουν αυτό; Ίσως τους προσφέρουν έναν ζεστό, ηλιόλουστο τόπο ανάπαυσης. Επίσης, διαφημίζουν τα προϊόντα τους, συνήθως με την ευχάριστη εμφάνιση και οσμή τους. Ακόμη, πολλά λουλούδια παρέχουν κάποιες υποβοηθητικές οδηγίες μέσω έγχρωμων κηλίδων ή ραβδώσεων. Με αυτόν τον τρόπο οι επισκέπτες πληροφορούνται πού μπορούν να βρουν το νέκταρ.

Τα μέσα προσέλκυσης ποικίλλουν πολύ από το ένα λουλούδι στο άλλο. Μερικά αναδίδουν μια μυρωδιά αποσύνθεσης για να προσελκύσουν μύγες. Άλλα καταφεύγουν σε κόλπα για να διασφαλίσουν την επιτυχία της επικονίασης. Για παράδειγμα, κάποιες ορχιδέες μοιάζουν με μέλισσες και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ξεγελούν τις «ερωτευμένες» μέλισσες που σπεύδουν να τις επισκεφτούν. Ορισμένα λουλούδια παγιδεύουν έντομα, ελευθερώνοντάς τα μόνο όταν τα έντομα έχουν εκτελέσει το καθήκον τους και τα έχουν επικονιάσει. «Πουθενά στο φυτικό βασίλειο δεν είναι η μηχανική των φυτών πιο ευαίσθητη, πιο ακριβής ή πιο ευρηματική από ό,τι στο καίριο ζήτημα της διασφάλισης της επικονίασης των λουλουδιών», γράφει ο βοτανολόγος Μάλκολμ Γουίλκινς.

Αν ο Δημιουργός δεν είχε φροντίσει για την επικονίαση των φυτών καθιστώντας τα ελκυστικά, εκατομμύρια φυτά δεν θα αναπαράγονταν. Σχολιάζοντας το αποτέλεσμα αυτής της αξιοσημείωτης δραστηριότητας, ο Ιησούς είπε: «Πάρτε ένα μάθημα από τα κρίνα του αγρού, από το πώς μεγαλώνουν· δεν μοχθούν ούτε κλώθουν· αλλά σας λέω ότι ούτε ο Σολομών με όλη του τη δόξα δεν ήταν στολισμένος όπως ένα από αυτά».​—Ματθαίος 6:25, 28, 29.

Χάρη στην επικονίαση, τα φυτά ευημερούν και παράγουν την τροφή από την οποία εξαρτόμαστε. Βέβαια, η γύρη μπορεί να προξενεί δυσφορία σε μερικούς από εμάς, αλλά θα πρέπει όλοι να είμαστε ευγνώμονες για τους πολυάσχολους επικονιαστές που διασπείρουν αυτή τη σκόνη της ζωής. Οι καλές σοδειές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτή τη θαυμαστή φυσική διαδικασία που δίνει μαρτυρία για το εκπληκτικό έργο των χεριών του Δημιουργού μας.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

Οι Επικονιαστές

ΜΥΓΕΣ ΚΑΙ ΣΚΑΘΑΡΙΑ

Πρόκειται για μερικούς από τους αφανείς ήρωες της επικονίασης. Αν σας αρέσει η σοκολάτα, τότε μπορείτε να ευγνωμονείτε μια μικροσκοπική μύγα που επιτελεί τη ζωτική εργασία της επικονίασης των λουλουδιών του κακαόδεντρου.

ΝΥΧΤΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΥΜ

Αρκετά από τα πιο επιβλητικά δέντρα στον κόσμο, όπως είναι το καπόκ και το μπαομπάμπ, εξαρτώνται από τις νυχτερίδες για επικονίαση. Μερικές φρουτοφάγες νυχτερίδες, όχι μόνο τρέφονται με νέκταρ, αλλά επίσης τρώνε τον καρπό και διασκορπίζουν τους σπόρους, επιτελώντας έτσι διπλή υπηρεσία. Στην Αυστραλία, μικρά μαρσιποφόρα γνωστά ως πόσουμ επισκέπτονται λουλούδια για να απολαύσουν το νέκταρ. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεών τους, τα τριχωτά σώματά τους μεταφέρουν γύρη από λουλούδι σε λουλούδι.

ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΟΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ

Αυτά τα ελκυστικά έντομα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το νέκταρ για τροφή, συλλέγοντας γύρη καθώς πετούν από το ένα λουλούδι στο άλλο. Μερικές πανέμορφες ορχιδέες βασίζονται αποκλειστικά στις νυχτοπεταλούδες για να μπορέσουν να επικονιαστούν.

ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΛΙΒΡΙΑ

Αυτά τα πολύχρωμα πουλιά φτερουγίζουν διαρκώς από λουλούδι σε λουλούδι, ρουφώντας νέκταρ. Η γύρη εναποτίθεται στα πούπουλα που υπάρχουν στο μέτωπο και στο στήθος των πουλιών.

ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΣΦΗΚΕΣ

Τα τριχωτά σώματα των μελισσών μαζεύουν γύρη με την ίδια ευκολία που μαζεύεται η σκόνη πάνω σε ένα ζευγάρι γυαλιά, γεγονός που τις καθιστά ιδανικούς επικονιαστές. Μία και μόνο αγριομέλισσα μπορεί να μεταφέρει μέχρι και 15.000 κόκκους γύρης. Χάρη στην εισαγωγή αγριομελισσών από την Αγγλία το 19ο αιώνα, τα τριφύλλια ευδοκιμούν τώρα στη Νέα Ζηλανδία, αποτελώντας πολύτιμη νομή για τα εκτρεφόμενα ζώα αυτής της χώρας.

Η μέλισσα είναι ο σημαντικότερος επικονιαστής στον κόσμο. Συνήθως επικεντρώνεται μόνο σε ένα είδος λουλουδιού που υπάρχει σε αφθονία κοντά στην κυψέλη της. Ο εντομολόγος Κρίστοφερ Ο’ Τουλ υπολογίζει ότι «το 30 περίπου τοις εκατό της συνολικής τροφής του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από την επικονίαση που επιτελούν οι μέλισσες». Οι μέλισσες είναι απαραίτητες για την επικονίαση καλλιεργειών όπως τα αμύγδαλα, τα μήλα, τα δαμάσκηνα, τα κεράσια και τα ακτινίδια. Σε ορισμένα μέρη, οι αγρότες πληρώνουν τους μελισσοκόμους για τις υπηρεσίες που παρέχει κάθε κυψέλη.

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ορχιδέες που μοιάζουν με μέλισσες