Κάτι Μονιμότερο από την Τέχνη

ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΚΕΛ ΚΟΪΒΙΣΤΟ

Το 1950 η συμμετοχή μου σε κάποιον εθνικό διαγωνισμό με θέμα ένα μνημείο προς τιμήν των θανόντων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κέρδισε την πρώτη θέση. Έναν χρόνο αργότερα, όταν έγιναν τα αποκαλυπτήρια του τεράστιου γρανιτένιου μνημείου μου σε μια επίσημη τελετή στην Τούσουλα της Φινλανδίας, εγώ δεν ήμουν παρούσα. Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω το γιατί.

ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ το 1917 και ήμουν το όγδοο και τελευταίο παιδί μιας οικογένειας που ζούσε σε ένα αγροτικό χωριό στη νότια Φινλανδία. Αν και ήμασταν φτωχοί, ένιωθα ευτυχισμένη και ασφαλής. Οι γονείς μου ήταν σταθεροί και θεοφοβούμενοι άνθρωποι, και μας δίδαξαν να εκτιμούμε τα πνευματικά πράγματα. Στο σπίτι μας θεωρούσαμε ιδιαίτερα πολύτιμη μια Αγία Γραφή που είχε αγοράσει ο πατέρας μου.

Όταν ήμουν παιδί, σκάλιζα μικρά αγάλματα από ξύλο. Οι συγγενείς μου πίστευαν ότι τα έργα μου ήταν εξαιρετικά, και έτσι με παρότρυναν να σπουδάσω καλές τέχνες. Αργότερα, έγινε δεκτή η αίτησή μου να φοιτήσω στο Πανεπιστήμιο Βιομηχανικών Τεχνών στο Ελσίνκι. Αυτή η κορυφαία σχολή, η καρδιά της καλλιτεχνικής ζωής της Φινλανδίας, αποτελούσε μαγευτικό περιβάλλον για μια μικρή χωριατοπούλα, και εγώ απορροφήθηκα από αυτό. Όταν αποφοίτησα το 1947, πίστευα ότι μπορούσα να αφήσω πίσω μου σε τούτον τον κόσμο κάτι μόνιμο.

Σημείο Στροφής

Έπειτα οι στόχοι μου άλλαξαν ριζικά. Μια μέρα η αδελφή μου η Αούνε ήρθε και μου είπε γεμάτη ενθουσιασμό: «Βρήκα την αλήθεια!» Είχε πάρει το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής», μια έκδοση των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Εγώ δεν εντυπωσιάστηκα. Λίγο καιρό αργότερα, παρατήρησα ότι μια κοπέλα, συμφοιτήτριά μου από το πανεπιστήμιο, είχε το ίδιο βιβλίο. Όταν μίλησα υποτιμητικά για αυτό, εκείνη απάντησε: «Σταμάτα να γελάς! Αυτό το βιβλίο θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τη Γραφή». Πήρα το βιβλίο και το διάβασα όλο σχεδόν μονομιάς. Τώρα, όχι μόνο δεν γελούσα πια, αλλά ήμουν πεπεισμένη ότι οι Μάρτυρες είχαν την αλήθεια. Επίσης, αντιλήφθηκα ότι ο Ιεχωβά Θεός μού πρόσφερε κάτι που δεν μπορεί να δώσει η τέχνη​—αιώνια ζωή.

Όταν γνωρίστηκα αρχικά με τους Μάρτυρες, δεν με προσκάλεσαν στις συναθροίσεις τους. Γι’ αυτό, σκέφτηκα ότι οι συναθροίσεις ήταν μόνο για τα μέλη. Πήρα, λοιπόν, την πρωτοβουλία και ρώτησα αν υπήρχε η δυνατότητα να παρευρεθώ. Χάρηκα πολύ όταν έμαθα ότι οι Χριστιανικές συναθροίσεις είναι ανοιχτές για όλους. Η παρακολούθηση των συναθροίσεων ενίσχυσε την πίστη μου, και αποφάσισα να αφιερώσω τη ζωή μου στον Ιεχωβά. Έκανα δημόσια γνωστή αυτή την απόφασή μου στις 19 Νοεμβρίου 1950, όταν τόσο εγώ όσο και η  αδελφή μου βαφτιστήκαμε. Προς μεγάλη μας χαρά, με τον καιρό οι άλλες τέσσερις αδελφές μας και οι αγαπημένοι μας γονείς έγιναν επίσης Μάρτυρες.

Ποια Σταδιοδρομία να Διαλέξω;

Καθώς μελετούσα τη Γραφή με τους Μάρτυρες, προόδευα και στη σταδιοδρομία μου ως καλλιτέχνιδα. Όταν αποφοίτησα από τη σχολή καλών τεχνών, εργάστηκα ως βοηθός ενός καθηγητή γλυπτικής. Έπειτα, όπως ανέφερα στην αρχή, η ιδέα μου για το μνημείο προς τιμήν των πεσόντων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κέρδισε την πρώτη θέση σε έναν εθνικό διαγωνισμό. Η πρότασή μου για το θέμα του μνημείου ήταν «Δρόμος Χωρίς Επιστροφή», θέμα που αντανακλούσε την αλλαγμένη μου άποψη για τον πόλεμο. (Ησαΐας 2:4· Ματθαίος 26:52) Όταν έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος​—το οποίο έχει ύψος πάνω από 5 μέτρα—​δεν ήμουν παρούσα, επειδή η τελετή ήταν πατριωτική και δεν βρισκόταν σε αρμονία με τις Γραφικές πεποιθήσεις μου.

Καθώς η φήμη μου ως καλλιτέχνιδας μεγάλωνε, έγινα διάσημη και δεχόμουν πολλά υποσχόμενες προτάσεις εργασίας. Ωστόσο, αξιολογούσα τις προτεραιότητές μου. Αν και αγαπούσα την εργασία μου, η επιθυμία που είχα να βοηθάω άλλους από πνευματική άποψη ήταν ακόμη πιο ισχυρή. Γι’ αυτόν το λόγο, το 1953 άρχισα να υπηρετώ ως σκαπάνισσα, όπως αποκαλούνται οι ολοχρόνιοι κήρυκες των Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Μερικές φορές μού έλεγαν ότι άφηνα το ταλέντο μου να πάει χαμένο. Αλλά εγώ καταλάβαινα πως ό,τι επιτεύγματα και αν είχα να επιδείξω ως γλύπτρια θα ήταν απλώς προσωρινά. Ακόμη και τα γρανιτένια μνημεία φθείρονται με τον καιρό. Ωστόσο, ως σκαπάνισσα, μπορούσα να χρησιμοποιώ το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μου βοηθώντας άλλους να μπουν στο δρόμο για την αιώνια ζωή! (Ιωάννης 17:3) Βέβαια, δεν ξεχνούσα τη γλυπτική. Πού και πού, συνέχιζα να φτιάχνω αγαλματίδια για προσωπική μου ικανοποίηση και τα πουλούσα για να συντηρούμαι.

Μετακομίζω σε Αγροτική Περιοχή

Το 1957, έπειτα από τέσσερα χρόνια στην υπηρεσία σκαπανέα στο Ελσίνκι, το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Φινλανδία με προσκάλεσε να υπηρετήσω στο Γιάλασγιαρβι, έναν αγροτικό δήμο στις νοτιοανατολικές ακτές της Βοθνίας. Εκεί επρόκειτο να συνεργαστώ με την Άνια Κέτο, που ήταν 17 χρόνια μικρότερή μου. Αν και δεν γνώριζα την Άνια, δέχτηκα μετά χαράς το διορισμό και μετακόμισα για να μείνω μαζί της. Εκείνη και εγώ ήμασταν οι μόνοι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην περιοχή, και έτσι σχεδόν πάντα συνεργαζόμασταν στη διακονία. Σύντομα γίναμε αχώριστες φίλες.

Η μετακόμισή μου στο Γιάλασγιαρβι σήμαινε επιστροφή σε αγροτικές συνθήκες παρόμοιες με εκείνες στις οποίες ζούσα προτού ενταχθώ στους καλλιτεχνικούς κύκλους της πρωτεύουσας 20 χρόνια νωρίτερα. Οι χειμώνες ήταν ιδιαίτερα δριμείς, και σε κάποιες περιπτώσεις έπρεπε να περπατάμε με δυσκολία μέσα στο χιόνι το οποίο έφτανε ως τους γοφούς μας. Ζούσαμε σε μια μικρή ξύλινη καλύβα, χωρίς καθόλου ανέσεις. Αντλούσαμε το νερό μας από ένα κοντινό πηγάδι, και μερικές φορές το νερό που φέρναμε μέσα πάγωνε τη νύχτα. Αλλά είχαμε όλα όσα χρειαζόμασταν. (1 Τιμόθεο 6:8) Εκείνες οι μέρες ήταν χαρούμενες και γεμάτες δράση.

Απασχολημένη σε Ανταμειφτικές Δραστηριότητες

Ωστόσο, στην αρχή οι προσπάθειές μας δεν φαίνονταν πολύ επιτυχημένες επειδή οι ντόπιοι κάτοικοι ήταν προκατειλημμένοι απέναντί μας. Για να τους βοηθήσουμε να καταλάβουν το έργο μας, διευθετούσαμε να γίνονται προβολές ταινιών τις οποίες είχαν παραγάγει οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, όπως ήταν Η Κοινωνία του Νέου Κόσμου εν Δράσει και Η Ευτυχία της Κοινωνίας του Νέου Κόσμου. Αυτές τους εξοικείωναν με εμάς και την οργάνωσή μας, βοηθώντας τους να δουν τη θετική επίδραση που ασκούν οι δραστηριότητές μας στους ανθρώπους παγκόσμια. Πολλοί έρχονταν για να παρακολουθήσουν αυτές τις προβολές.

Σε μια περίπτωση, ο Έρο Μουράινεν, περιοδεύων επίσκοπος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, πρόβαλε την ταινία Η Κοινωνία του Νέου Κόσμου εν Δράσει σε μια δημοτική αίθουσα. Ήρθαν τόσο πολλοί άνθρωποι ώστε με δυσκολία βρήκα ένα μέρος για να σταθώ στην πιο μακρινή γωνία. Στεκόμουν στο ένα πόδι, με την πλάτη στηριγμένη στον τοίχο, επειδή δεν υπήρχε χώρος για να ακουμπήσω το άλλο μου πόδι στο πάτωμα. Όταν τελείωσε η ταινία, πολλοί μας πλησίασαν και μας ζήτησαν να τους επισκεφτούμε.

Επίσης, χρησιμοποιούσαμε ένα μεγάλο κασετόφωνο για να παίζουμε ηχογραφημένες ομιλίες στις  αγροικίες. Σε μια περίπτωση, είχαμε συμφωνήσει να παίξουμε μια τέτοια ομιλία στις 7:00 μ.μ. στο σπίτι κάποιας οικογένειας, και είχαμε προσκαλέσει ολόκληρο το χωριό σε αυτή τη συγκέντρωση. Νωρίς εκείνο το πρωί, ξεκινήσαμε με τα ποδήλατά μας για να κηρύξουμε σε ένα χωριό, περίπου 25 χιλιόμετρα μακριά, πιστεύοντας ότι θα προλαβαίναμε να επιστρέψουμε πριν από το βράδυ. Ωστόσο, όταν φύγαμε από εκείνο το χωριό, η βροχή είχε μετατρέψει το δρόμο σε λασπότοπο.

Τελικά, τα ποδήλατά μας γέμισαν με τόσο πολλή λάσπη ώστε οι ρόδες δεν γύριζαν, και έτσι έπρεπε να τα μεταφέρουμε εμείς στο σπίτι. Ως αποτέλεσμα, δεν καταφέραμε να φύγουμε για την προγραμματισμένη μας συνάντηση παρά μόνο αργά το απόγευμα. Κουβαλούσαμε μαζί και το βαρύ μας κασετόφωνο και φτάσαμε στις 10:00 μ.μ. Ήμασταν σχεδόν βέβαιες ότι θα είχαν φύγει όλοι. Αλλά προς έκπληξή μας, το σπίτι ήταν γεμάτο χωρικούς που μας περίμεναν ακόμη! Μετά την ομιλία, ακολούθησε ζωηρή συζήτηση. Όταν τελικά γυρίσαμε στο σπίτι τις πρώτες πρωινές ώρες, ήμασταν εντελώς αποκαμωμένες αλλά πολύ ευτυχισμένες!

Οι αποστάσεις ανάμεσα στα χωριά ήταν τόσο μεγάλες ώστε οι Μάρτυρες στην περιοχή μάς βοήθησαν να αγοράσουμε αυτοκίνητο​—ένα παλιό, ρωσικής κατασκευής. Αυτό έκανε πολύ ευκολότερο το έργο μας κηρύγματος. Αργότερα, το αυτοκίνητό μας έγινε διάσημο καθώς, όταν ήρθε ο επίσκοπος στον οποίο υπόκειτο η τοπική ενορία, είπε στους πιστούς να μη μας καλοδέχονται στα σπίτια τους. Μίλησε για δύο κυρίες με ένα μπλε αυτοκίνητο. Αμέσως οι προειδοποιήσεις άσκησαν κάποια επίδραση στους ανθρώπους. Ήθελαν να ξέρουν ποιες ήταν αυτές οι δύο κυρίες και τι τις έκανε τόσο επικίνδυνες! Η περιέργειά τους οδήγησε σε πολλές θαυμάσιες Γραφικές συζητήσεις. Τα λόγια του Ησαΐα είναι όντως αληθινά: «Οποιοδήποτε όπλο κατασκευαστεί εναντίον σου δεν θα έχει επιτυχία».​—Ησαΐας 54:17.

Με τον καιρό, το έργο μας έφερε καρπούς. Αρχίσαμε να διεξάγουμε εβδομαδιαίες συναθροίσεις με έναν μικρό όμιλο ενδιαφερομένων. Τελικά ο όμιλός μας μεγάλωσε, και το 1962 σχηματίστηκε μια εκκλησία 18 Μαρτύρων, κυρίως γυναικών. Έπειτα από δύο χρόνια, η Άνια και εγώ διοριστήκαμε στο δήμο Ίλισταρο, στην ίδια περιοχή.

Περιβάλλον που Εμπνέει

Απολαμβάναμε την ομορφιά και τη γαλήνη της υπαίθρου στο νέο μας διορισμό, αλλά ιδιαίτερα απολαμβάναμε τους ανθρώπους. Γενικά ήταν φιλόξενοι και φιλικοί. Είναι αλήθεια πως πολλοί ήταν βαθιά θρησκευόμενοι και εθνικιστές, και μερικές φορές αντιδρούσαν προσβλητικά και θυμωμένα. Υπήρχαν όμως και άλλοι που έδειχναν βαθύ σεβασμό για τη Γραφή. Πολλές φορές όταν βγάζαμε τη Γραφή, οι γυναίκες σταματούσαν τις δουλειές τους για να ακούσουν και οι άντρες έβγαζαν τα καπέλα τους​—καπέλα που, διαφορετικά, έμοιαζαν κολλημένα στο κεφάλι τους. Μερικές φορές όταν μελετούσαμε τη Γραφή, ολόκληρη η οικογένεια, ακόμη και γείτονες, έρχονταν και κάθονταν στη μελέτη.

Οι ειλικρινείς, τίμιοι άνθρωποι που συναντούσα στην υπηρεσία μου αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για τα έργα μου. Όταν είχα διαθέσιμο χρόνο, έπαιρνα λίγο πηλό και άρχιζα να τον επεξεργάζομαι. Εφόσον ανέκαθεν με συνάρπαζαν τα γοητευτικά και αστεία χαρακτηριστικά των ανθρώπων, σχεδόν όλα τα αγάλματά μου απεικόνιζαν ανθρώπους. Πολλά από αυτά αναπαριστούσαν γυναίκες που έκαναν τις δουλειές τους. Ένα άρθρο σε κάποιο περιοδικό ανέφερε σχετικά με τις μορφές που φιλοτεχνούσα: «Αποπνέουν τη ζεστασιά της γης  καθώς και γαλήνη, σε συνδυασμό με χιουμοριστικά στοιχεία και μια ήρεμη ισορροπία . . . Η θερμή στοργή για τους ανθρώπους καθώς και το πλούσιο καλλιτεχνικό ταλέντο είναι η δημιουργική δύναμη πίσω από αυτές τις μορφές». Ωστόσο, πρόσεχα ώστε να μη δίνω μεγάλη έμφαση στην τέχνη. Παρέμενα προσκολλημένη στην απόφαση που είχα πάρει να υπηρετώ τον Ιεχωβά ολοχρόνια.

Το 1973 μου έγινε μια προσφορά για εργασία την οποία ήταν αδύνατον να αρνηθώ. Μου ζητήθηκε να φιλοτεχνήσω ένα μεγάλο πήλινο ανάγλυφο για την καινούρια ρεσεψιόν του γραφείου τμήματος της Φινλανδίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Βάντα. Το θέμα που επιλέχθηκε για αυτό το έργο βασιζόταν στα εδάφια Ψαλμός 96:11-13. Πόσο ευτυχισμένη ήμουν που μπορούσα να χρησιμοποιήσω τις ικανότητές μου για τον αίνο του Ιεχωβά!

Εφόσον δημιουργούσα έργα τέχνης κυρίως για προσωπική μου ικανοποίηση ενώ έκανα σκαπανικό, ξαφνιάστηκα όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 μου έδωσαν σύνταξη για την εργασία που πρόσφερα ως καλλιτέχνιδα. Ασφαλώς, εκτίμησα αυτή την οικονομική υποστήριξη, αλλά μέσα μου σκέφτηκα: “Αυτό θα είχα να επιδείξω όλο και όλο αν είχα αφιερώσει τη ζωή μου στην τέχνη; Μερικά επιπλέον χρήματα για να κάνω πιο ασφαλή τα χρόνια της συνταξιοδότησής μου;” Πόσο λίγο ήταν αυτό σε σύγκριση με την ανταμοιβή της αιώνιας ζωής!​—1 Τιμόθεο 6:12.

Επιστροφή στην Πόλη

Το έτος 1974 έφερε μια σημαντική αλλαγή στη ζωή και στη διακονία μας. Διοριστήκαμε σε μια μεγάλη πόλη, το Τούρκου. Εκείνον τον καιρό χτίζονταν εκεί πολλά καινούρια διαμερίσματα, και η εισροή ανθρώπων δημιούργησε ανάγκη για ευαγγελιζομένους της Βασιλείας. Στην αρχή, δεν ήμασταν πολύ χαρούμενες με τον καινούριο μας διορισμό στην πόλη. Το κήρυγμα στους κατοίκους της πόλης φαινόταν πιο δύσκολο, καθώς πολλοί αντιδρούσαν με απάθεια. Αλλά σιγά σιγά προσαρμοστήκαμε σε εκείνον τον καινούριο τομέα, και βρήκαμε πολλούς που εκτίμησαν τις Γραφικές αλήθειες.

Στο πέρασμα των ετών, η Άνια και εγώ είχαμε το προνόμιο να βοηθήσουμε πάνω από 40 ανθρώπους να αφιερώσουν τη ζωή τους στον Ιεχωβά. Τι χαρά φέρνουν στην καρδιά μας αυτά τα πνευματικά παιδιά! (3 Ιωάννη 4) Τα πρόσφατα χρόνια η υγεία μου έχει επιδεινωθεί, αλλά έχω νιώσει με πιο πλήρη τρόπο την υποστήριξη του Ιεχωβά, την αγάπη της εκκλησίας και την «ενισχυτική βοήθεια» της Άνια, της αγαπητής μου συνεργάτιδας στο σκαπανικό. (Κολοσσαείς 4:11· Ψαλμός 55:22) Όταν γνώρισα την Άνια, πριν από σχεδόν 50 χρόνια, πιστεύω ότι καμία από τις δυο μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η συνεργασία μας στο σκαπανικό θα διαρκούσε μια ολόκληρη ζωή.

Μια δημοφιλής παροιμία λέει: «Ο μεν βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρά». Αλλά δεν ήταν αυτή η φράση το σύνθημά μου. Συμφωνώ με τα λόγια του αποστόλου Παύλου στο εδάφιο 2 Κορινθίους 4:18: «Αυτά που βλέπονται είναι προσωρινά, αυτά όμως που δεν βλέπονται είναι αιώνια». Όλες οι χαρές που έζησα ως καλλιτέχνιδα​—«αυτά που βλέπονται»—​είναι προσωρινές. Σίγουρα δεν μπορούν να συγκριθούν με τις χαρές που είχα στην υπηρεσία του Ιεχωβά, και επίσης δεν προσφέρουν αιώνια ζωή. Είμαι πολύ ευγνώμων που αφιέρωσα τη ζωή μου σε “αυτά που δεν βλέπονται”, αυτά που είναι μονιμότερα από την τέχνη!

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Ενώ φιλοτεχνώ το γρανιτένιο μνημείο μου

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Με την Άνια (αριστερά), 1957

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Με την Άνια (δεξιά) σήμερα