Ανατροφή Εφήβων​—Ο Ρόλος της Σοφίας

«Προσπαθούμε σκληρά να καθοδηγήσουμε το γιο μας και την κόρη μας, αλλά φαίνεται σαν να τους επιπλήττουμε πάντα για κάτι. Μερικές φορές αναρωτιόμαστε αν οικοδομούμε την αυτοπεποίθησή τους ή αν την καταστρέφουμε. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί ισορροπία».​—Τζορτζ και Λόρεν, Αυστραλία.

Η ΑΝΑΤΡΟΦΗ ενός εφήβου δεν είναι κάτι εύκολο. Οι γονείς, εκτός του ότι πρέπει να αντεπεξέλθουν στις νέες προκλήσεις που συνδέονται με το παιδί τους, ίσως έχουν να αντιμετωπίσουν και τους δικούς τους φόβους σε σχέση με το γεγονός ότι ο γιος τους ή η κόρη τους μεγαλώνει. «Και μόνο που συνειδητοποιούμε ότι τα παιδιά μας θα φύγουν κάποια μέρα νιώθουμε λύπη», παραδέχεται ένας πατέρας από την Αυστραλία ονόματι Φρανκ. «Δεν είναι εύκολο να αποδεχτείς ότι δεν ελέγχεις εσύ πλέον τη ζωή τους».

Η Λία, η οποία αναφέρθηκε νωρίτερα σε αυτή τη σειρά άρθρων, συμφωνεί. «Είναι δύσκολο να αντιμετωπίζω το γιο μου ως νεαρό ενήλικο, επειδή τον βλέπω ακόμη σαν το μικρό μου αγόρι», λέει. «Μου φαίνεται σαν χθες τότε που έφευγε για την πρώτη του μέρα στο σχολείο!»

Όσο δύσκολο και αν είναι να το αποδεχτούμε, οι έφηβοι δεν είναι πια μικρά παιδιά. “Προπονούνται για να γίνουν ενήλικοι”, και οι γονείς τους είναι οι εκπαιδευτές και οι εμψυχωτές τους. Ωστόσο, όπως τόνισαν ο Τζορτζ και η Λόρεν παραπάνω, οι γονείς έχουν τη δύναμη να οικοδομήσουν αλλά και να καταστρέψουν την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού. Πώς είναι δυνατόν να βρουν την κατάλληλη ισορροπία; Η Αγία Γραφή περιέχει ωφέλιμες συμβουλές. (Ησαΐας 48:​17, 18) Ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα.

Η Καλή Επικοινωνία Είναι Ζωτική

Η Γραφή λέει στους Χριστιανούς να είναι “γρήγοροι στο να ακούν” και “αργοί στο να μιλούν”. (Ιακώβου 1:19) Μολονότι αυτή η συμβουλή είναι αποτελεσματική όσον αφορά τις σχέσεις με παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας, το να ακούει κάποιος​—ή αλλιώς να δίνει προσοχή—​είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν έχει να κάνει με εφήβους. Μπορεί δε να απαιτήσει μεγάλη προσπάθεια.

«Χρειάστηκε να βελτιώσω τις ικανότητές μου επικοινωνίας όταν οι γιοι μου έγιναν έφηβοι», λέει ο Πίτερ, ένας πατέρας από τη Βρετανία. «Όταν τα αγόρια ήταν μικρότερα, η σύζυγός μου και εγώ τους λέγαμε τι να κάνουν, και εκείνα υπάκουαν. Τώρα, όμως, που μεγάλωσαν, πρέπει να μιλάμε λογικά μαζί τους, να συζητάμε διεξοδικά και να τα αφήνουμε να χρησιμοποιούν τις δικές τους δυνάμεις αντίληψης για να τακτοποιούν διάφορα ζητήματα. Με λίγα λόγια, πρέπει να αγγίζουμε την καρδιά».​—2 Τιμόθεο 3:14.

Το να ακούει κάποιος με προσοχή είναι ιδιαίτερα ζωτικό όταν υπάρχουν συγκρούσεις. (Παροιμίες 17:27) Η Ντανιέλ, από τη Βρετανία, διαπίστωσε πόσο αληθινό ήταν αυτό στη δική της περίπτωση. Η ίδια αφηγείται: «Είχα πρόβλημα με μία από τις κόρες μου όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο μου απαντούσε όταν της ζητούσα να κάνει οτιδήποτε. Εκείνη, όμως, μου είπε ότι εγώ της έβαζα συνέχεια τις φωνές και της έδινα διαταγές. Λύσαμε τη διαφορά μας όταν καθήσαμε και ακούσαμε πραγματικά η μία την άλλη. Εκείνη περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο της μιλούσα και τα αισθήματα που της δημιουργούσε αυτό, ενώ εγώ της περιέγραψα τις δικές μου εντυπώσεις και αισθήματα».

Η Ντανιέλ διαπίστωσε ότι το να είναι “γρήγορη στο να ακούει” τη βοήθησε να διακρίνει ένα βαθύτερο ζήτημα. Η ίδια λέει: «Τώρα προσπαθώ να είμαι υπομονετική με την κόρη μου και να της μιλάω μόνο όταν δεν είμαι νευριασμένη», και προσθέτει: «Η σχέση μας βελτιώνεται».

Το εδάφιο Παροιμίες 18:13 αναφέρει: «Όταν κάποιος αποκρίνεται σε ένα ζήτημα πριν το ακούσει, αυτό είναι ανοησία από μέρους του και ταπείνωση». Ο Γκρεγκ, ένας πατέρας από την Αυστραλία, αντιλήφθηκε πόσο αληθινό είναι αυτό. «Η σύζυγός μου και εγώ συγκρουόμαστε μερικές φορές με τα  παιδιά μας επειδή, αντί να τα ακούσουμε πρώτα και να καταλάβουμε τα αισθήματά τους, σπεύδουμε να τους κάνουμε “κήρυγμα”», λέει. «Ακόμη και αν διαφωνούμε εντελώς με τον τρόπο σκέψης τους, έχουμε διαπιστώσει ότι είναι πολύ σημαντικό να τα αφήνουμε να εκφράζουν τα αισθήματά τους προτού τους δώσουμε οποιαδήποτε αναγκαία διόρθωση ή συμβουλή».

Πόση Ελευθερία;

Ίσως η πιο συχνή αιτία συγκρούσεων ανάμεσα σε γονείς και εφήβους έχει σχέση με το ζήτημα της ανεξαρτησίας. Πόση ελευθερία πρέπει να δοθεί σε ένα άτομο εφηβικής ηλικίας; «Μερικές φορές νιώθω ότι αν δώσω στην κόρη μου λίγη ελευθερία εκείνη τα θέλει όλα», λέει ένας πατέρας.

Προφανώς, η παροχή απεριόριστης ελευθερίας στους νεαρούς θα αποφέρει κακά αποτελέσματα. Πράγματι, η Γραφή προειδοποιεί ότι «το αγόρι που αφήνεται αχαλιναγώγητο θα φέρνει ντροπή στη μητέρα του». (Παροιμίες 29:15) Τα νεαρά άτομα οποιασδήποτε ηλικίας χρειάζονται σταθερές κατευθυντήριες γραμμές, και οι γονείς πρέπει να είναι στοργικοί αλλά συνεπείς καθώς επιβάλλουν τους οικογενειακούς κανόνες. (Εφεσίους 6:4) Παράλληλα, όμως, τα νεαρά άτομα χρειάζεται να έχουν και έναν βαθμό ανεξαρτησίας ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένα για να παίρνουν σοφές αποφάσεις αργότερα στη ζωή.

Σκεφτείτε, λόγου χάρη, πώς μάθατε να περπατάτε. Στην αρχή, όταν ήσασταν βρέφος, έπρεπε να σας μεταφέρουν. Με τον καιρό, αρχίσατε να μπουσουλάτε και έπειτα να περπατάτε. Φυσικά, μπορεί να είναι επικίνδυνο για ένα μικρό παιδί να αρχίσει να κινείται μόνο του. Γι’ αυτόν το λόγο, οι γονείς σας σάς παρακολουθούσαν από κοντά και ίσως μάλιστα να έβαζαν  εμπόδια για να μην πηγαίνετε σε επικίνδυνα σημεία, όπως οι σκάλες. Ωστόσο, σας επέτρεπαν να κινείστε μόνοι σας έτσι ώστε με τον καιρό​—έπειτα από μερικές αναπόφευκτες πτώσεις—​να μάθετε να περπατάτε με ευκολία.

Η ανεξαρτησία αποκτάται με παρόμοια διαδικασία. Αρχικά, οι γονείς στην ουσία μεταφέρουν τα μικρά παιδιά τους. Το κάνουν αυτό παίρνοντας αποφάσεις που τα αφορούν. Αργότερα, καθώς τα παιδιά τους εκδηλώνουν έναν βαθμό ωριμότητας, οι γονείς τούς επιτρέπουν να μπουσουλάνε, σαν να λέγαμε. Τα αφήνουν να κάνουν μόνα τους ορισμένες επιλογές. Στο μεταξύ, τοποθετούν εμπόδια, τα οποία προστατεύουν τους νεαρούς ώστε να μην πάθουν κακό. Καθώς τα παιδιά τους ωριμάζουν, οι γονείς τούς επιτρέπουν να «περπατήσουν» μόνα τους. Κατόπιν, όταν γίνουν ενήλικοι, θα είναι πλήρως ικανοί να “βαστάξουν το δικό τους φορτίο”.​—Γαλάτες 6:5.

Διδάγματα από ένα Γραφικό Παράδειγμα

Όπως φαίνεται, όταν ο Ιησούς ήταν στην προεφηβική ηλικία, οι γονείς του τού είχαν δώσει έναν βαθμό ανεξαρτησίας, αλλά εκείνος δεν έκανε κατάχρηση της εμπιστοσύνης τους. Αντιθέτως, «υποτασσόταν» στους γονείς του καθώς «συνέχισε να προοδεύει σε σοφία και σε σωματική ανάπτυξη και σε εύνοια από Θεό και ανθρώπους».​—Λουκάς 2:51, 52.

Ως γονέας, μπορείτε να διδαχτείτε από αυτό το παράδειγμα και να παραχωρείτε στα παιδιά σας αυξημένες ελευθερίες καθώς εκείνα θα αποδεικνύονται ικανά να τις διαχειριστούν. Προσέξτε τι έχουν να πουν μερικοί γονείς σχετικά με τις εμπειρίες τους σε αυτόν τον τομέα.

«Συνήθιζα να παρεμβαίνω στις δραστηριότητες των παιδιών μου πάρα πολύ. Αργότερα, τα δίδαξα αρχές και τα άφηνα να παίρνουν αποφάσεις σύμφωνα με αυτά που είχαν μάθει. Από τότε, παρατήρησα ότι άρχισαν να σταθμίζουν τις αποφάσεις τους πιο προσεκτικά».​—Σου Χιαν, Κορέα.

«Ο σύζυγός μου και εγώ είμαστε πάντα λίγο επιφυλακτικοί, αλλά αυτό δεν μας έχει κάνει να στερούμε από τα παιδιά μας τη δυνατότητα να ασκούν με υπεύθυνο τρόπο την ελευθερία που έχουν κερδίσει επάξια».​—Ντάρια, Βραζιλία.

«Έχω διαπιστώσει ότι είναι σημαντικό να επαινώ τον έφηβο γιο μου για το σωστό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί την ανεξαρτησία που του παρέχω. Επίσης, κάνω και εγώ αυτά που ζητάω από εκείνον να κάνει. Για παράδειγμα, του λέω πού πηγαίνω και τι κάνω. Αν πρόκειται να αργήσω, τον ενημερώνω».​—Άννα, Ιταλία.

«Στο σπιτικό μας τονίζουμε στους γιους μας ότι η ανεξαρτησία δεν είναι κάτι που το δικαιούνται αλλά κάτι που πρέπει να αποδείξουν ότι το αξίζουν».​—Πίτερ, Βρετανία.

Αποδοχή των Συνεπειών

Η Γραφή αναφέρει: «Καλό είναι για τον ακμαίο άντρα να βαστάζει το ζυγό στη νεότητά του». (Θρήνοι 3:27) Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να βαστάξει κάποιο νεαρό άτομο το ζυγό της ευθύνης είναι να μάθει εκ πείρας πόσο αληθινή είναι η δήλωση: «Ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει».​—Γαλάτες 6:7.

Έχοντας πιθανότατα καλές προθέσεις, μερικοί γονείς προστατεύουν τα παιδιά τους από τις συνέπειες  άσοφων ενεργειών. Παραδείγματος χάρη, ας υποθέσουμε ότι ένας γιος σπαταλάει χρήματα αλόγιστα και μπαίνει σε χρέη. Τι είδους μάθημα θα πάρει αν αυτά τα χρέη τα ξεπληρώσει απλώς ο μπαμπάς του και η μαμά του; Από την άλλη πλευρά, τι είδους μάθημα θα πάρει αν οι γονείς του τον βοηθήσουν να βρει έναν τρόπο για να ξεπληρώσει ο ίδιος τα χρέη;

Οι γονείς δεν κάνουν καλό στα παιδιά τους όταν τα εμποδίζουν να μάθουν τις συνέπειες της ανεύθυνης συμπεριφοράς. Μια τέτοια τακτική, αντί να τα προετοιμάζει για την ενήλικη ζωή, τα διδάσκει απλώς ότι κάποιος άλλος θα βρίσκεται πάντοτε δίπλα τους για να τα βγάζει από τη δύσκολη θέση, να τακτοποιεί τα προβλήματα που δημιουργούν και να καλύπτει τα λάθη τους. Είναι πολύ καλύτερο να δίνετε στους εφήβους τη δυνατότητα να θερίζουν αυτό που έχουν σπείρει και να μαθαίνουν πώς να αντεπεξέρχονται στα προβλήματά τους. Αυτή είναι μια σημαντική πτυχή που περιλαμβάνεται στο να έχουν «τις δυνάμεις της αντίληψής τους γυμνασμένες για να διακρίνουν και το ορθό και το εσφαλμένο».​—Εβραίους 5:14.

«Άτομο που Αλλάζει Καθώς Αναπτύσσεται»

Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι γονείς των εφήβων αντιμετωπίζουν μια μεγάλη πρόκληση. Μερικές φορές μπορεί να χύνουν δάκρυα απογοήτευσης καθώς αγωνίζονται να αναθρέψουν τα παιδιά τους «με τη διαπαιδαγώγηση και τη νουθεσία του Ιεχωβά».​—Εφεσίους 6:4.

Τελικά, το να είναι κάποιος καλός γονέας δεν περιλαμβάνει τόσο το να ασκεί έλεγχο όσο το να διδάσκει και να ενσταλάζει ορθές αξίες. (Δευτερονόμιο 6:6-9) Μήπως σκέφτεστε ότι αυτό είναι εύκολο στα λόγια αλλά όχι και στην πράξη; Πολύ σωστά. «Έχουμε να κάνουμε με ένα άτομο που αλλάζει καθώς αναπτύσσεται», λέει ο Γκρεγκ, ο οποίος αναφέρθηκε νωρίτερα. «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξοικειωνόμαστε συνεχώς με αυτό το καινούριο άτομο κάνοντας επίσης τις ανάλογες προσαρμογές».

Να πασχίζετε να εφαρμόζετε τις Γραφικές αρχές που εξετάζονται σε αυτό το άρθρο. Να είστε λογικοί στις απαιτήσεις που έχετε από τα παιδιά σας. Αλλά ποτέ μην αποποιηθείτε το ρόλο που κατέχετε ως το κύριο πρότυπο στη ζωή τους. Η Γραφή λέει: «Εκπαίδευσε το αγόρι σύμφωνα με την οδό που είναι κατάλληλη για αυτό· ακόμη και όταν γεράσει δεν θα απομακρυνθεί από αυτήν».​—Παροιμίες 22:6.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

Η απόκτηση ανεξαρτησίας μοιάζει με το να μαθαίνει κάποιος να περπατάει​—πρόκειται για σταδιακή διαδικασία

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 8]

Όταν ο Ιησούς ήταν στην προεφηβική ηλικία, του είχε δοθεί ένας βαθμός ανεξαρτησίας

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

“Επαναβεβαιώστε την Εξουσία Σας”

Το γεγονός ότι το εφηβικής ηλικίας παιδί σας μπορεί να αναστατώνεται από τους περιορισμούς που θέτετε δεν σημαίνει ότι εσείς πρέπει να αποποιηθείτε την εξουσία σας. Να θυμάστε ότι οι έφηβοι είναι άπειροι στη ζωή και εξακολουθούν να χρειάζονται καθοδήγηση.​—Παροιμίες 22:15.

Στο βιβλίο του Νέα Γονική Εξουσία! (New Parent Power!), ο Τζον Ρόζμοντ γράφει: «Η συναισθηματική αναστάτωση των παιδιών μπορεί εύκολα να κάνει τους γονείς να φοβηθούν και να αρχίσουν να τους παρέχουν μεγαλύτερες ευθύνες από αυτές που μπορούν να επωμιστούν προκειμένου να αποφύγουν τις αντιπαραθέσεις. Αλλά απαιτείται ακριβώς το αντίθετο. Αυτός είναι καιρός για να επαναβεβαιώσετε την εξουσία σας αντί να αφήσετε τα παιδιά σας να την αποδυναμώσουν. Μολονότι σίγουρα δεν θα τους αρέσει η ιδέα, είναι επίσης καιρός κατά τον οποίο πρέπει να ξέρουν ότι άλλος βρίσκεται στο πηδάλιο, και όχι εκείνα».

[Πλαίσιο στη σελίδα 9]

Παραχώρηση Ελευθεριών

Συνήθως, οι έφηβοι θέλουν περισσότερη ελευθερία από όση πρέπει να έχουν. Ταυτόχρονα, μερικοί γονείς έχουν την τάση να παραχωρούν λιγότερες ελευθερίες από όσες θα μπορούσαν. Κάπου ανάμεσα στα δύο άκρα βρίσκεται η ισορροπία. Πώς μπορείτε να την πετύχετε; Θα μπορούσατε ίσως να ξεκινήσετε εξετάζοντας τον παρακάτω κατάλογο. Σε ποιους τομείς εκδηλώνει ο γιος ή η κόρη σας υπεύθυνη συμπεριφορά;

□ Επιλογή φίλων

□ Επιλογή ρούχων

□ Διαχείριση χρημάτων

□ Τήρηση συγκεκριμένης ώρας για επιστροφή στο σπίτι το βράδυ

□ Εκτέλεση διαφόρων εργασιών στο σπίτι

□ Ολοκλήρωση σχολικής εργασίας

□ Αναγνώριση της ευθύνης για λάθη

□ Άλλο ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

Αν το εφηβικής ηλικίας παιδί σας εκδηλώνει ήδη ωριμότητα σε αρκετούς από τους παραπάνω τομείς, γιατί να μη σκεφτείτε μερικούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να του δείξετε περαιτέρω εμπιστοσύνη;

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Αφήστε τα να εκφράσουν τα αισθήματά τους προτού τους δώσετε οποιαδήποτε αναγκαία διόρθωση ή συμβουλή

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Οι γονείς πρέπει να διδάσκουν τα παιδιά τους να είναι υπεύθυνα