Τρένο Δίχως Τροχούς

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ

ΠΡΙΝ ακόμη επιβιβαστούν στο αστραφτερό, καινούριο αεροδυναμικό τρένο στη Σαγκάη της Κίνας, οι επιβάτες διαισθάνονται ότι θα ταξιδέψουν με έναν διαφορετικό σιδηρόδρομο. Αυτό το αίσθημα εντείνεται καθώς το τρένο αφήνει σχεδόν αθόρυβα τον υπερσύγχρονο σταθμό του και επιταχύνει γοργά και ομαλά ξεπερνώντας τα 430 χιλιόμετρα την ώρα, γεγονός που το καθιστά τον ταχύτερο εμπορικό σιδηρόδρομο στη γη. Ολοκληρώνει τη διαδρομή των 30 χιλιομέτρων προς το Διεθνές Αεροδρόμιο Πουντόγκ σε οχτώ μόλις λεπτά. Υπάρχει, όμως, κάτι ιδιαίτερα ξεχωριστό σε σχέση με αυτό το τρένο​—δεν έχει τροχούς!

Η γραμμή Σαγκάη-Πουντόγκ είναι ο μοναδικός εμπορικός σιδηρόδρομος μαγνητικής αιώρησης (maglev) στον κόσμο. Το τρένο δεν κινείται με μεταλλικούς τροχούς αλλά υποστηρίζεται αποκλειστικά από μαγνητικό πεδίο. Επίσης, δεν έχει οδηγό αλλά είναι εξοπλισμένο με τεχνολογία η οποία παρακολουθεί συνεχώς την ακριβή του θέση και μεταφέρει τα δεδομένα σε έναν κεντρικό σταθμό ελέγχου. Εκεί, χειριστές με τη βοήθεια κομπιούτερ ελέγχουν με ακρίβεια τις κινήσεις του τρένου.

Τρένο Μαγνητικής Αιώρησης σε Αντιδιαστολή με Συμβατικό Τρένο

Η κατασκευή αυτού του ειδικού τρένου καθώς και της γραμμής του περιλάμβανε αρκετές δυσκολίες. Λόγου χάρη, ανάμεσα στο κινούμενο τρένο και στη γραμμή του μεσολαβεί ένα πολύ μικρό κενό. Συνεπώς, εξαιτίας του μαλακού εδάφους της Σαγκάης, οι μηχανικοί έπρεπε να συμπεριλάβουν ειδικούς συνδέσμους στη γραμμή οι οποίοι μπορούν να προσαρμόζονται ώστε να αντισταθμίζουν τη φυσική καθίζηση  του εδάφους. Επίσης έπρεπε να λάβουν υπόψη την ελαφρά παραμόρφωση που υφίστανται οι τσιμεντένιες δοκοί, όπως τη συστολή και τη διαστολή λόγω μεταβολών της θερμοκρασίας.

Εντούτοις, η τεχνολογία μαγνητικής αιώρησης προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, το ίδιο το τρένο δεν παράγει θόρυβο από μηχανή ή τροχούς ούτε εκπέμπει βλαβερά καυσαέρια. Η γραμμή και ο εξοπλισμός χρειάζονται λιγότερη συντήρηση. Επίσης, ως μέσο μεταφοράς επιβατών, η ενεργειακή απόδοση του τρένου είναι περίπου τριπλάσια από αυτήν του αυτοκινήτου και πενταπλάσια από του αεροπλάνου. Μάλιστα, η ενέργεια που χρησιμοποιεί το τρένο για να αιωρείται είναι μικρότερη από αυτήν που καταναλώνει για το σύστημα κλιματισμού του! Επιπρόσθετα, μπορεί να ανεβαίνει σε πιο απότομες πλαγιές και να παίρνει πιο κλειστές στροφές σε σύγκριση με τα τρένα που διαθέτουν τροχούς, μειώνοντας έτσι την ανάγκη διαμόρφωσης του εδάφους.

Λαβαίνοντας υπόψη όλα αυτά τα πλεονεκτήματα, ίσως φαίνεται παράξενο που δεν έχουν κατασκευαστεί περισσότεροι τέτοιοι σιδηρόδρομοι. Ένας παράγοντας είναι το υψηλότερο αρχικό κόστος. Πράγματι, οι κινεζικές αρχές έχουν αναβάλει την κατασκευή μιας τέτοιας γραμμής που θα συνδέει τη Σαγκάη με το Πεκίνο επειδή το κόστος της θα ήταν διπλάσιο από την κατασκευή μιας κανονικής γραμμής υψηλής ταχύτητας. Επίσης, ο σιδηρόδρομος μαγνητικής αιώρησης δεν θα μπορούσε να ενοποιηθεί με το υπάρχον σιδηροδρομικό δίκτυο της Κίνας.

Ο σιδηρόδρομος μαγνητικής αιώρησης της Σαγκάης χρησιμοποιεί γερμανική τεχνολογία, και η σχετική έρευνα συνεχίζεται στη Γερμανία, στην Ιαπωνία και αλλού. Το Δεκέμβριο του 2003, το αντίστοιχο ιαπωνικό τρένο, που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, σημείωσε παγκόσμιο σιδηροδρομικό ρεκόρ ταχύτητας με 581 χιλιόμετρα την ώρα. Μέχρι στιγμής, το τρένο της Σαγκάης παραμένει το μοναδικό εμπορικό τρένο μαγνητικής αιώρησης.

Καθώς το τρένο φεύγει από το Πουντόγκ για να επιστρέψει στη Σαγκάη, τα μάτια των επιβατών είναι κολλημένα στα ψηφιακά ταχύμετρα που διαθέτει το κάθε βαγόνι, ανυπομονώντας να δουν πότε θα εμφανιστεί η μέγιστη ταχύτητα. Πράγματι, όταν παίρνουν το τρένο για πρώτη φορά, πολλοί επιβάτες χάνουν μεγάλο μέρος από το φυσικό τοπίο, γι’ αυτό και κάνουν ένα δεύτερο ταξίδι. Παρατηρώντας το τοπίο να περνά αστραπιαία από μπροστά τους, καταλαβαίνουν απόλυτα γιατί αυτό το τρένο αποκαλείται «αεροπλάνο χωρίς φτερά».

[Πλαίσιο/​Διαγράμματα στη σελίδα 24]

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΙΩΡΗΣΗ;

Ηλεκτρονικά ρυθμιζόμενοι ηλεκτρομαγνήτες (1) προσαρμοσμένοι στο κάτω μέρος κάθε βαγονιού, σε συνδυασμό με μαγνήτες κάτω από την επιφάνεια της γραμμής του τρένου (2), ανυψώνουν το τρένο έτσι ώστε η απόσταση μεταξύ των μαγνητών να φτάνει το ένα εκατοστό περίπου. Άλλοι μαγνήτες (3) διατηρούν την οριζόντια σταθερότητα του τρένου. Πηνία (4) επάνω στη γραμμή παράγουν μαγνητικό πεδίο το οποίο προωθεί το τρένο.

Για οικονομία ρεύματος, ο κεντρικός σταθμός ελέγχου παρέχει ρεύμα στη γραμμή τμηματικά (5) μόνο όταν το τρένο περνάει πάνω από εκείνο το τμήμα. Σε περιοχές όπου το τρένο πρέπει να επιταχύνει ή να ανέβει σε κάποιο ύψωμα, παρέχεται περισσότερο ρεύμα. Όταν το τρένο πρέπει να επιβραδύνει ή να κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, το μαγνητικό πεδίο στα πηνία της γραμμής αντιστρέφεται.

ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣ;

Μολονότι το τρένο μαγνητικής αιώρησης κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα, τα κατώτερα πλαϊνά μέρη του (6) «αγκαλιάζουν» τη γραμμή, καθιστώντας εξαιρετικά απίθανο το ενδεχόμενο εκτροχιασμού. Δεν απαιτούνται ζώνες ασφαλείας, και οι επιβάτες είναι ελεύθεροι να μετακινούνται ακόμη και όταν το τρένο κινείται με ταχύτητα. Σε περίπτωση που κοπεί το ρεύμα, ειδικά φρένα, τροφοδοτούμενα από μπαταρίες μέσα στο τρένο, παράγουν αντίθετο μαγνητικό πεδίο το οποίο ελαττώνει την ταχύτητα του τρένου στα δέκα χιλιόμετρα την ώρα. Τότε το τρένο κάθεται απαλά πάνω σε ράβδους και ολισθαίνει μέχρι που ακινητοποιείται.

Μήπως οι ισχυροί μαγνήτες του τρένου ενέχουν κίνδυνο για την υγεία​—λόγου χάρη, για επιβάτες με βηματοδότη; Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι δεν υπάρχει λόγος για ανησυχία. Στην πραγματικότητα, το εξωτερικό μαγνητικό πεδίο είναι ασθενέστερο από αυτό που περιβάλλει μερικά συμβατικά τρένα.

[Εικόνες στη σελίδα 24, 25]

Πάνω από 430 χιλιόμετρα την ώρα!

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 24]

Pages 24 and 25: All photos and diagrams: © Fritz Stoiber Productions/Courtesy Transrapid International GmbH & Co. KG