Η Φανταχτερή Αλκυόνα

ΜΙΑ τιρκουάζ ή μπλε ελεκτρίκ λάμψη βουτάει σε ένα ποταμάκι και γρήγορα αναδύεται φτερουγίζοντας με ένα ψάρι στο ράμφος. Αυτό συνήθως προλαβαίνει να δει κάποιος στην πρώτη του συνάντηση με την αλκυόνα, ένα φανταχτερό πουλί με σχετικά μεγάλο κεφάλι και ράμφος. Παρότι μια κοινή της ονομασία είναι «ψαροφάγος», δεν τρέφονται όλες οι αλκυόνες με ψάρια. Μερικά είδη προτιμούν τις σαύρες, τα φίδια, τα καβούρια ή και τα έντομα, που πολλές φορές τα πιάνουν στον αέρα. Επιπρόσθετα, μόνο το ένα τρίτο περίπου των αλκυόνων παγκοσμίως ζει κοντά στο νερό. Το φυσικό τους περιβάλλον ποικίλλει από τα πυκνά τροπικά δάση ως τα κοραλλιογενή νησιά αλλά και τις ερήμους. Για παράδειγμα, η αλκυόνα με την κόκκινη ράχη ζει στην άνυδρη ενδοχώρα της Αυστραλίας.

Τα είδη που ψαρεύουν κατέχουν άριστα αυτή την τέχνη. Συνήθως, η αλκυόνα κάθεται υπομονετικά σε ένα κλαδί και κοιτάζει. Μόλις εντοπίσει ένα ψάρι, ετοιμάζεται να βουτήξει υπολογίζοντας ενστικτωδώς τη διάθλαση του φωτός, η οποία αλλοιώνει την εικόνα της θέσης του ψαριού. Κατόπιν βουτάει στο νερό, χτυπώντας τα φτερά της για να αναπτύξει ταχύτητα. Αν το ψάρι είναι κοντά στην επιφάνεια, μπορεί να το αρπάξει αμέσως. Διαφορετικά, διπλώνει τα φτερά της και καρφώνεται σαν βέλος στο νερό. «Όλο αυτό αποτελεί επίδειξη εξαιρετικής ικανότητας, η οποία πραγματοποιείται χωρίς δισταγμό ή αδεξιότητα», λέει το βιβλίο Η Ζωή των Πουλιών (The Life of Birds). Οι αλκυόνες είναι μάλιστα ικανές να πιάνουν περισσότερα από ένα ψάρια κάθε φορά! Σε ψυχρές περιοχές έχουν θεαθεί αλκυόνες να βουτούν μέσα από λεπτό στρώμα πάγου για να πιάσουν τη λεία τους. Στην Αυστραλία, η κυανή αλκυόνα έχει θεαθεί να αρπάζει μικρά υδρόβια πλάσματα που είχαν ενοχληθεί από πλατύποδες οι οποίοι αναζητούσαν τροφή μέσα σε ένα ποτάμι.

 Ερωτοτροπία και Κατασκευή Φωλιάς

Οι εκδηλώσεις ερωτοτροπίας της αλκυόνας παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον. Μερικά είδη κυνηγιούνται στον αέρα, και μετά το αρσενικό επιδεικνύει την επιδεξιότητά του στο σκάψιμο της φωλιάς. Η ερωτοτροπία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τάισμα​—το αρσενικό διαφημίζει την αξία του προσφέροντας μια λιχουδιά στο θηλυκό.

Οι φωλιές τους δεν μοιάζουν με τις συνηθισμένες φωλιές πουλιών. Μερικές αλκυόνες φτιάχνουν το σπιτικό τους σε έναν θάλαμο στην άκρη μιας σήραγγας την οποία ανοίγουν στην όχθη ενός ποταμού, σε κάποιο χαντάκι ή σε κάποιο όρυγμα λατομείου. Άλλες εγκαθίστανται σε λαγούμια κουνελιών ή κουφάλες δέντρων.

Για την κατασκευή του θαλάμου, η αλκυόνα μπορεί να σκάψει μια σήραγγα μήκους ενός περίπου μέτρου. Εντούτοις, ίσως είναι δύσκολο να κάνει την αρχή. Μερικά είδη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα εφορμώντας στην όχθη με το ράμφος προτεταμένο​—επικίνδυνη τακτική που μπορεί να αφήσει το πουλί αναίσθητο ή και νεκρό! Στα τροπικά δάση της Νέας Γουινέας και της βόρειας Αυστραλίας, η παραδείσια αλκυόνα συνήθως σκάβει μια τρύπα σε φωλιά τερμιτών. Τα έντομα φαίνεται πως ανέχονται την εισβολή, ενώ επιδιορθώνουν τη ζημιά όταν τα πουλιά εγκαταλείπουν το χώρο μετά την ανατροφή των νεοσσών τους.

Η φροντίδα των μικρών είναι επίσης απαιτητικό έργο για τις αλκυόνες. Κάποιος παρατηρητής στην Αφρική είδε ένα ζευγάρι να φέρνει 60 με 70 ψάρια κάθε μέρα στους πέντε νεοσσούς του, εκτός από αυτά που έπιαναν για να φάνε οι ίδιοι οι γονείς. Σε μια περίπτωση, ένα αρσενικό κατάφερε να μεγαλώσει τα μικρά του παρότι το ταίρι του είχε πεθάνει τέσσερις μέρες προτού αυτά εκκολαφτούν. Σε μερικά είδη, άλλα πουλιά που δεν έχουν μικρά εκείνο το διάστημα βοηθούν τους γονείς να κλωσήσουν τα αβγά και αργότερα να φροντίσουν τους νεοσσούς.

Από την Ιρλανδία ως τα Νησιά Σολομώντος

Η περιοχή της κοινής αλκυόνας είναι τεράστια​—αρχίζει από την Ιρλανδία στα βορειοδυτικά, περιλαμβάνει την Ευρώπη και τη Ρωσία, και καταλήγει νοτιοανατολικά στα Νησιά Σολομώντος. Εφόσον η επικράτειά της περιλαμβάνει μέρη όπου το χειμώνα κάνει παγωνιά, η κοινή αλκυόνα είναι ένα από τα λίγα είδη αλκυόνας που αποδημεί, διανύοντας ως και 3.000 χιλιόμετρα σε ορισμένες περιπτώσεις. Αρκετές κοινές αλκυόνες, καθώς και τα είδη λοφοκήρυλος και σμυρνοπούλι, απαντώνται στο Ισραήλ κοντά στη Θάλασσα της Γαλιλαίας και δίπλα στον Ιορδάνη Ποταμό. Ο Ιησούς Χριστός πιθανότατα είχε παρατηρήσει αυτά τα όμορφα πουλιά και τις συνήθειές τους.​—Βλέπε το πλαίσιο  «Παρατηρήστε Προσεκτικά τα Πουλιά του Ουρανού».

Ένα πασίγνωστο είδος αλκυόνας είναι η καγχάζουσα κουκαμπούρα της Αυστραλίας. Έχει κατά κύριο λόγο καφέ χρώμα, φτάνει τα 43 εκατοστά σε μήκος, διαθέτει ένα δυνατό ράμφος 8 εκατοστών, και συχνάζει στους κήπους της Αυστραλίας. Γνωστή για το καταχθόνιο «γέλιο» της, η κουκαμπούρα είναι ατρόμητος κυνηγός. Το διαιτολόγιό της περιλαμβάνει φίδια που φτάνουν το ένα μέτρο! a

Παρότι οι αλκυόνες δεν έχουν πολλούς φυσικούς εχθρούς, ο πληθυσμός τους μειώνεται όταν μολύνονται τα ποτάμια ή καταστρέφονται τα δάση. Μάλιστα, περίπου 25 είδη αλκυόνας κατατάσσονται σε κατηγορίες που κυμαίνονται από τα οριακά απειλούμενα ως τα υπό εξαφάνιση είδη. Ας ελπίσουμε ότι οι προσπάθειες που γίνονται για την προστασία τους θα συμβάλουν στην επιβίωση αυτών των όμορφων και συχνά διασκεδαστικών πουλιών.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 17]

 «ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ»

Ο Ιησούς Χριστός παρατηρούσε προσεκτικά το φυσικό κόσμο, και πολλές φορές χρησιμοποιούσε τα συμπεράσματά του σε εύστοχες παραβολές οι οποίες δίδασκαν ηθικές και πνευματικές αλήθειες. Για παράδειγμα, είπε: «Παρατηρήστε προσεκτικά τα πουλιά του ουρανού, επειδή δεν σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε μαζεύουν σε αποθήκες· και όμως ο ουράνιος Πατέρας σας τα τρέφει. Δεν αξίζετε εσείς περισσότερο από αυτά;» (Ματθαίος 6:26) Τι συγκινητικό δίδαγμα σχετικά με την αγάπη που τρέφει ο Θεός για τα ανθρώπινα πλάσματά του!

[Εικόνα στη σελίδα 16]