ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ κάτι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο, καθαριστικό, απολυμαντικό αλλά και ως προϊόν ομορφιάς. Μπορείτε να το φάτε, να το πιείτε και να βγάλετε αιθέρια έλαια από αυτό. Κυκλοφορεί σε ελκυστική συσκευασία, είναι διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο και δεν κοστίζει μια περιουσία. Ίσως μάλιστα αυτή τη στιγμή που μιλάμε να έχετε και εσείς ένα στην κουζίνα σας. Μα τι είναι; Το λεμόνι!

Επικρατεί η άποψη ότι το λεμόνι κατάγεται από τη νοτιοανατολική Ασία. Από εκεί άρχισε σταδιακά να έρχεται δυτικά, προς τη Μεσόγειο. Οι λεμονιές αγαπούν τα ήπια κλίματα, γι’ αυτό άλλωστε και ευδοκιμούν σε μέρη όπως η Αργεντινή, η Ισπανία, η Ιταλία, το Μεξικό, αλλά και σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας. Ένα και μόνο ώριμο δέντρο μπορεί να δώσει από 200 μέχρι 1.500 λεμόνια το χρόνο. Εντυπωσιακό, δεν νομίζετε; Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται ανθίζουν σε διαφορετικές περιόδους, οπότε μπορούμε να έχουμε φρέσκα λεμόνια όλο το χρόνο.

Ένα θέμα που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιπαραθέσεων είναι το κατά πόσον καλλιεργούσαν λεμονιές οι αρχαίοι Ρωμαίοι. Γραπτά στοιχεία δείχνουν ότι οι Ρωμαίοι ήξεραν το κίτρο, ένα άλλο εσπεριδοειδές, που μοιάζει πολύ με μεγάλο λεμόνι. Ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, στο έργο του Φυσική Ιστορία (Naturalis Historia), αναφέρει συγκεκριμένα την κιτριά και τον καρπό της. Ωστόσο, κάποιοι ειδήμονες πιστεύουν ότι οι Ρωμαίοι ήξεραν και τα λεμόνια. Γιατί; Επειδή πολλές νωπογραφίες και ψηφιδωτά απεικονίζουν προφανώς αυτούς τους καρπούς και όχι τα κίτρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια έπαυλη που βρέθηκε σε ανασκαφές στην Πομπηία και στην οποία δόθηκε το ταιριαστό όνομα «Οικία του Οπωρώνα», καθώς είναι διακοσμημένη με νωπογραφίες που απεικονίζουν διάφορα φυτά, μεταξύ αυτών και μια λεμονιά. Ομολογουμένως, εκείνη την εποχή πιθανότατα θεωρούνταν εξωτικό δέντρο και ίσως καλλιεργούνταν μόνο για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο εύκολη ήταν η καλλιέργειά της ούτε πόσο διαδεδομένα ήταν τα λεμόνια.

Η Σικελία, με τα ατέλειωτα ζεστά καλοκαίρια της και τους ήπιους χειμώνες της, έχει εξελιχθεί στον κυριότερο παραγωγό εσπεριδοειδών, άρα και λεμονιών. Υπάρχουν όμως και άλλες περιοχές, κυρίως παράκτιες, όπου παράγονται λεμόνια άριστης ποιότητας.

 Λίγο νοτιότερα από τη Νάπολη βρίσκεται το πανέμορφο Σορέντο, στα νότια του οποίου απλώνονται οι ακτές του Αμάλφι​—40 ολόκληρα χιλιόμετρα απίστευτης ομορφιάς. Στους όρμους πάνω στην ακτογραμμή φωλιάζουν ένα σωρό γοητευτικές κωμοπόλεις όπως το Αμάλφι, το Ποζιτάνο και το Βιέτρι σουλ Μάρε. Τα λεμόνια που παράγονται στο Σορέντο και στις ακτές του Αμάλφι έχουν την Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη, μια πιστοποίηση ότι όντως καλλιεργούνται εκεί. Οι ντόπιοι κάνουν το καλύτερο για τις λεμονιές τους, και ασφαλώς αξίζει τον κόπο. Ενεργώντας έξυπνα, τις φυτεύουν σε αναβαθμίδες στην πλαγιά του βουνού, όπου ρουφούν το φως του ήλιου και παράγουν μοσχομυριστά, ζουμερά λεμόνια.

Δεν χρειάζεστε πολύ χώρο για να καλλιεργήσετε μια λεμονιά. Αρκεί ένα ηλιόλουστο μπαλκόνι, γιατί υπάρχει και η λεγόμενη «νάνα» λεμονιά που χωράει σε μια γλάστρα και είναι σωστό στολίδι. Αγαπάει τα ηλιόλουστα και απάνεμα σημεία, κατά προτίμηση δίπλα σε τοίχο, όπου μπορεί να ρουφάει τη ζεστασιά της μέρας. Αν, όμως, το χειμώνα η θερμοκρασία πέσει πολύ, θα χρειαστεί να τη σκεπάσετε ή να τη φέρετε μέσα.

Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε λεμόνια; Μερικοί βάζουν μια φέτα στο τσάι τους, κάποιοι προσθέτουν ξύσμα ή λίγες σταγόνες στα γλυκά τους και άλλοι τα στύβουν για να φτιάξουν λεμονάδα. Οι σεφ ανά τον κόσμο τα έχουν πάντα στην κουζίνα τους και τα αξιοποιούν με χίλιους δυο τρόπους. Αλλά έχετε χρησιμοποιήσει ποτέ χυμό λεμονιού ως απολυμαντικό ή για να βγάλετε έναν λεκέ;

Μερικοί καθαρίζουν και απολυμαίνουν τις πλάκες κοπής τρίβοντάς τες με μισό λεμόνι. Αντί να βγάλουν τους λεκέδες ή να καθαρίσουν το νεροχύτη με χλώριο, μερικοί προτιμούν ένα μείγμα από χυμό λεμονιού και μαγειρική σόδα. Επίσης, λέγεται ότι μισό λεμόνι μέσα στο ψυγείο ή στο πλυντήριο πιάτων εξαφανίζει τις δυσάρεστες οσμές και χαρίζει στα σκεύη άρωμα φρεσκάδας.

Από τα λεμόνια παίρνουμε το κιτρικό οξύ, το οποίο λειτουργεί ως φυσικό συντηρητικό και δίνει ξινή γεύση σε τρόφιμα ή ποτά. Η ψίχα και η φλούδα τους μας δίνουν την πηκτίνη, η οποία αξιοποιείται στη βιομηχανία των τροφίμων ως πηκτικό, γαλακτωματοποιητής και σταθεροποιητής. Εκτός αυτού, από τη φλούδα εξάγεται και ένα έλαιο που χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες τροφίμων, φαρμάκων και καλλυντικών. Ο κατάλογος μοιάζει να μην έχει τέλος. Πρόκειται για έναν καρπό γεμάτο χρώμα και άρωμα, που κάνει για όλες τις δουλειές.