ΜΕ ΤΑ καμπυλωτά της κέρατα, το μακρύ της τσουλούφι να ανεμίζει μπροστά στα μάτια της και το χοντρό, μαλλιαρό «παλτό» της να αγκαλιάζει το γεροδεμένο σώμα της, η αγελάδα των υψιπέδων της Σκωτίας αναγνωρίζεται με την πρώτη ματιά.

Αυτό το σκληραγωγημένο ζώο​—από τις παλιότερες γνωστές ποικιλίες βοοειδών—​ευημερεί εδώ και αιώνες στις αντίξοες καιρικές συνθήκες των υψιπέδων και των νησιών της Σκωτίας. Αρχικά, τα βοοειδή που έβοσκαν στα απομακρυσμένα υψίπεδα ήταν μεγαλύτερα και είχαν κοκκινωπό τρίχωμα, ενώ οι νησιώτες συγγενείς τους στα δυτικά παράλια ήταν πιο μικρόσωμοι και συνήθως μαύροι. Σήμερα, η ποικιλία θεωρείται ενιαία και τα χρώματά της ποικίλλουν από το κόκκινο, το μαύρο, το καστανό ανοιχτό και το κίτρινο ως το σχεδόν άσπρο.

Η πυκνή, μάλλον αστεία φράντζα αυτής της αγελάδας δεν είναι μόνο για φιγούρα. Το χειμώνα λειτουργεί σαν σκέπαστρο που την προφυλάσσει από τους δυνατούς ανέμους, τη βροχή και το χιόνι. Το καλοκαίρι την προστατεύει από διάφορα έντομα που θα μπορούσαν να της προκαλέσουν μολύνσεις.

Τα παλιά χρόνια, όταν βράδιαζε, οι κτηνοτρόφοι συγκέντρωναν τις αγελάδες τους σε πέτρινα μαντριά για να τις προστατέψουν από την κακοκαιρία και τους λύκους.

Η αγελάδα των υψιπέδων της Σκωτίας είναι το μόνο βοοειδές που έχει διπλό τρίχωμα. Το πυκνό εξωτερικό τρίχωμά της αποτελείται από μακριές τρίχες, που μερικές φορές ξεπερνούν τα 30 εκατοστά. Αυτό το λιπαρό παλτό είναι το αδιάβροχό της για τη βροχή και το χιόνι, ενώ από κάτω τη ζεσταίνει ένα απαλό, μάλλινο εσωτερικό παλτό.

 Ο Τζιμ, ο οποίος δουλεύει με τέτοιες αγελάδες εδώ και χρόνια, εξήγησε: «Είναι πολύ δύσκολο να τις λούσεις, καθώς είναι σχεδόν αδύνατον να τις διαπεράσει το νερό!» Χάρη στη μάλλινη φορεσιά της, αυτή η αγελάδα ευημερεί και αναπαράγεται σε ορεινές περιοχές που τις σφυροκοπούν δυνατές βροχές και παγωμένοι άνεμοι, όπου καμιά άλλη ποικιλία βοοειδών δεν μπορεί να επιβιώσει.

Αν ο καιρός το καλοκαίρι είναι πολύ ζεστός και ξηρός, η ευπροσάρμοστη αγελάδα των υψιπέδων πετάει το βαρύ της «πανωφόρι». Αργότερα όμως, όταν ξαναρχίσουν τα κρύα και οι βροχές, βγάζει καινούριο.

Ενώ τα πρόβατα συνήθως καταστρέφουν τη βλάστηση μασουλώντας ρίζες και τρυφερούς βλαστούς, οι αγελάδες​—μεταξύ αυτών και η σκωτσέζικη—​δεν το κάνουν αυτό. Ίσα ίσα μάλιστα που η συγκεκριμένη βελτιώνει τα άγονα βοσκοτόπια. Πώς; Με τα μακριά, δυνατά της κέρατα και τη φαρδιά της μουσούδα, καθαρίζει τον τόπο από κλαδιά και φύλλα που τα περισσότερα βοοειδή ούτε που καταδέχονται να αγγίξουν. Αυτό το νοικοκύρεμα δίνει νέα πνοή στο χορτάρι και στα δέντρα.

Τα δύο μάλλινα πανωφόρια της προσφέρουν άλλο ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Καθώς δεν χρειάζεται επιπρόσθετο στρώμα λίπους για να ζεσταίνεται, το κρέας της έχει λιγότερα λιπαρά και χοληστερόλη και περισσότερες πρωτεΐνες και σίδηρο από ό,τι το κρέας άλλων βοοειδών. Και αυτό το άριστης ποιότητας κρέας παράγεται χωρίς να χρειάζονται ακριβές ζωοτροφές!

Οι αγελάδες των υψιπέδων ζουν κοντά στους ανθρώπους εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Οι Σκωτσέζοι του παλιού καιρού τις είχαν στο ισόγειο των σπιτιών τους. Η παρουσία τους ζέσταινε το επάνω πάτωμα, όπου έμενε η οικογένεια.

Παρότι τα εξημερωμένα βοοειδή είναι συνήθως ήρεμα και υπάκουα, κάποιες αγελάδες των υψιπέδων μπορεί ενίοτε να γίνουν επικίνδυνες. Για παράδειγμα, μια μητέρα θα κάνει τα πάντα για να προστατέψει το μοσχαράκι της. Επίσης, αν ποτέ συναντήσετε μια αγέλη, μη δοκιμάσετε να τη διασχίσετε, αλλά περάστε καλύτερα γύρω γύρω.

Η προσαρμοστικότητα της σκωτσέζικης αγελάδας αποτέλεσε το διαβατήριό της για όλο τον κόσμο. Ζει και ευημερεί σε μέρη του μακρινού βορρά όπως η Αλάσκα και η Σκανδιναβία, και θα τη δείτε να βόσκει σε υψόμετρο 3.000 μέτρων στις Άνδεις. Ταυτόχρονα, όμως, τα καταφέρνει μια χαρά και σε θερμότερα κλίματα.

Η Σκωτία φημίζεται για το ύφασμα τάρταν, τη σκωτσέζικη φούστα, την γκάιντα, αλλά επίσης και για τις χαριτωμένες, χαρακτηριστικές αγελάδες της. Αλήθεια, στον τόπο σας έχετε συναντήσει ποτέ αγελάδα με δύο μάλλινα πανωφόρια;