Όταν ήταν παιδί, σας τα έλεγε όλα. Από τότε που μπήκε στην εφηβεία, δεν του παίρνετε κουβέντα. Όταν πάτε να του ανοίξετε συζήτηση, είτε δίνει κοφτές απαντήσεις είτε ξεκινάει έναν καβγά που μετατρέπει το σπίτι σας σε εμπόλεμη ζώνη.

Και όμως, μπορείτε να μάθετε να συζητάτε με το παιδί σας. Αλλά πρώτα εξετάστε δύο παράγοντες που ίσως συντελούν στο πρόβλημα.

Επιδίωξη ανεξαρτησίας. Για να γίνει το παιδί σας υπεύθυνος ενήλικος, πρέπει, μεταφορικά μιλώντας, να περάσει σταδιακά από τη θέση του επιβάτη στη θέση του οδηγού και να μάθει να κινείται στους επικίνδυνους δρόμους της ζωής. Βέβαια, μερικοί έφηβοι θέλουν περισσότερη ελευθερία από όση θα έπρεπε να έχουν. Από την άλλη πλευρά, μερικοί γονείς παραχωρούν λιγότερη ελευθερία από όση θα μπορούσαν. Η έκβαση αυτής της αμφίρροπης μάχης μπορεί να είναι τρομερή αναστάτωση και για τους γονείς και για τα παιδιά. «Οι γονείς μου προσπαθούν να ελέγξουν και την παραμικρή λεπτομέρεια της ζωής μου», παραπονιέται ο 16χρονος Μπραντ. * «Αν δεν μου δώσουν περισσότερη ελευθερία όταν κλείσω τα 18, θα τα μαζέψω και θα φύγω!»

Ικανότητα για αφηρημένη σκέψη. Τα μικρά παιδιά συνήθως σκέφτονται με έναν απόλυτο τρόπο, σαν να είναι όλα άσπρο ή μαύρο, αλλά πολλοί έφηβοι αντιλαμβάνονται και τις γκρίζες ζώνες ενός ζητήματος. Αυτή είναι μια σημαντική πτυχή της αφηρημένης σκέψης και βοηθάει το νεαρό άτομο να αναπτύξει ορθή κρίση. Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: Σε ένα παιδί η έννοια της δικαιοσύνης φαίνεται απλή: “Η μαμά έσπασε το μπισκότο στα δύο και έδωσε από μισό σε εμένα και στον αδελφό μου”. Σε αυτή την περίπτωση, η δικαιοσύνη περιορίζεται σε έναν μαθηματικό τύπο. Οι έφηβοι, όμως, αντιλαμβάνονται ότι η έννοια αυτή δεν είναι τόσο απλή. Στο κάτω κάτω, η δίκαιη μεταχείριση δεν είναι πάντα ίση, και η ίση μεταχείριση δεν είναι πάντα δίκαιη. Η αφηρημένη σκέψη βοηθάει το παιδί σας να «αρπάζει» τέτοια περίπλοκα ζητήματα. Αλλά αυτό έχει και την αρνητική του πλευρά: Μπορεί να το κάνει να «αρπάζεται» και μαζί σας.

Όποτε μπορείτε, να κάνετε ξένοιαστες συζητήσεις. Να αξιοποιείτε τις χαλαρές στιγμές. Για παράδειγμα, μερικοί γονείς έχουν διαπιστώσει ότι οι έφηβοι έχουν περισσότερη διάθεση να ανοιχτούν την ώρα που κάνουν μικροδουλειές του σπιτιού ή όταν βρίσκονται στο αυτοκίνητο, όπου έχουν το γονέα δίπλα τους και όχι απέναντί τους.—Βιβλική αρχή: Δευτερονόμιο 6:6, 7.

Μη μακρηγορείτε. Δεν είναι ανάγκη να συζητάτε κάθε θέμα μέχρι να το εξαντλήσετε. Πείτε αυτό που θέλετε . . . και μετά σταματήστε. Αργότερα το παιδί θα πάρει τελικά το μήνυμά σας, όταν θα είναι μόνο του και θα μπορεί να επεξεργαστεί αυτό που είπατε. Μην του στερήσετε αυτή την ευκαιρία.—Βιβλική αρχή: Παροιμίες 1:1-4.

Να ακούτε—και να είστε προσαρμοστικοί. Να ακούτε προσεκτικά—χωρίς να διακόπτετε—ώστε να αποκτήσετε την πλήρη εικόνα του προβλήματος. Όταν απαντάτε, να είστε λογικοί. Αν είστε απαρέγκλιτα προσκολλημένοι σε κανόνες, το παιδί σας θα μπει στον πειρασμό να ψάξει για παραθυράκια. «Τότε είναι που τα παιδιά ζουν δύο ζωές», προειδοποιεί το βιβλίο Μείνετε Συνδεδεμένοι με το Παιδί σας στην Εφηβεία (Staying Connected to Your Teenager). «Στη μία ζωή λένε στους γονείς τους αυτό που θέλουν να ακούσουν και στην άλλη κάνουν αυτό που τους αρέσει όταν δεν τα βλέπουν οι γονείς τους».—Βιβλική αρχή: Φιλιππησίους 4:5.

Να μένετε ήρεμοι. «Όταν διαφωνούμε σε κάτι, η μαμά μου θίγεται με ό,τι και να πω», λέει η Κάρι. «Αυτό με κάνει έξαλλη και καταλήγουμε να τσακωνόμαστε». Αντί να αντιδράσετε υπερβολικά, πείτε κάτι που αντικατοπτρίζει τα αισθήματα του παιδιού σας. Για παράδειγμα, αντί να πείτε: «Αυτό είναι όλο; Σιγά το πράγμα!», πείτε: «Καταλαβαίνω πόσο πολύ σε στενοχωρεί αυτό».—Βιβλική αρχή: Παροιμίες 10:19.

Όσο είναι δυνατόν, να δίνετε κατεύθυνση, όχι διαταγές. Οι ικανότητες του παιδιού σας για αφηρημένη σκέψη είναι σαν μύες που χρειάζεται να αναπτυχθούν. Γι’ αυτό, όταν αντιμετωπίζει ένα δίλημμα, μη «γυμνάζεστε» εσείς για λογαριασμό του. Καθώς συζητάτε το θέμα, δώστε του την ευκαιρία να βρει λύσεις από μόνο του. Έπειτα, αφού θα έχουν πέσει στο τραπέζι κάμποσες ιδέες, θα μπορούσατε να πείτε: «Αυτές λοιπόν είναι μερικές επιλογές. Σκέψου τες κανά δυο μέρες, και κατόπιν τα ξαναλέμε για να δούμε ποια λύση προτιμάς και γιατί».—Βιβλική αρχή: Εβραίους 5:14.