ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Τσενγκ Χο
«Διανύσαμε πάνω από εκατό χιλιάδες λι * απέραντων θαλασσών θωρώντας τα γιγάντια κύματα να ορθώνονται σαν βουνά στα ουράνια, και το βλέμμα μας άγγιξε τις βαρβαρικές περιοχές πέρα μακριά . . . καθώς τα πανιά μας, ξεδιπλωμένα αγέρωχα σαν σύννεφα, συνέχιζαν μέρα νύχτα το γοργό σαν του άστρου ταξίδι τους, και διαβαίναμε τα αγριεμένα κύματα με μια δρασκελιά σαν να ’ταν καλοστρωμένος δρόμος».
ΚΙΝΑ, η χώρα των μεγάλων πραγμάτων. Είναι το μεγαλύτερο κράτος του κόσμου σε πληθυσμό και ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση. Ο λαός της έχτισε το Σινικό Τείχος, ένα από τα πιο φιλόδοξα οικοδομικά έργα της ιστορίας. Οι αυτοκράτορες Γιονγκλέ και Σουαντέ της δυναστείας των Μινγκ κατασκεύασαν έναν στόλο από τεράστια πλοία. Τους επόμενους πέντε αιώνες κανένας δεν κατάφερε να συγκεντρώσει μεγαλύτερο στόλο. Ναύαρχος ήταν ο Τσενγκ Χο, ένας Μουσουλμάνος από τη νοτιοδυτική Κίνα.
ΔΥΝΑΜΗ, ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑ
Η παραπάνω επιγραφή δηλώνει μεταξύ άλλων ότι αποστολή του Τσενγκ Χο ήταν «να καταδείξει τη δύναμη που έχει η (αυτοκρατορική) αρετή να μεταμορφώνει, καθώς και να φερθεί στους μακρινούς λαούς με καλοσύνη». Επιπλέον, αναφέρει ότι, ως αποτέλεσμα των ταξιδιών, «χώρες πέρα από τον ορίζοντα και στα πέρατα της γης έχουν γίνει όλες υποτελείς [στην Κίνα] . . . Βάρβαροι πέρα από τις θάλασσες . . . έχουν έρθει για ακρόαση [στην αυτοκρατορική αυλή] φέρνοντας πολύτιμα αγαθά και δώρα».
Όσον αφορά το σκοπό για τον οποίο οι αυτοκράτορες των Μινγκ οργάνωσαν αυτά τα ταξίδια, οι απόψεις διίστανται. Ορισμένοι βλέπουν στον Τσενγκ Χο έναν πολιτιστικό πρέσβη καλής θέλησης ενός δυναμικού και συνάμα ειρηνικού έθνους. Άλλοι πάλι χαρακτηρίζουν την αποστολή του επιθετική πολιτική κυριαρχία σε υποτελή κράτη. Και όντως, ο Τσενγκ Χο πρόσφερε μεν θεσπέσια δώρα και πολιτική υποστήριξη στους ηγέτες που τον καλοδέχονταν, αλλά όσοι αρνούνταν να δηλώσουν υποταγή και να αποδώσουν φόρο υποτελείας στον αυτοκράτορα των Μινγκ κατέληγαν κατακτημένοι και αιχμάλωτοι. Στον απόηχο των εντυπωσιακών ταξιδιών του, βασιλείς επί βασιλέων από κάθε μεριά του Ινδικού Ωκεανού έστελναν πρέσβεις στην Κίνα για να υποβάλουν τα σέβη τους στον αυτοκράτορα.
Όποιο και αν ήταν τελικά το κίνητρο, η αρμάδα του Τσενγκ Χο μετέφερε απαράμιλλα λακαριστά αντικείμενα, πορσελάνες και μεταξωτά φτιαγμένα από τεχνίτες των Μινγκ τα οποία προορίζονταν για εμπόριο σε μακρινά λιμάνια. Το ταξίδι της επιστροφής έβρισκε τα σκάφη τους φορτωμένα με πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο, μπαχαρικά, τροπική ξυλεία και άλλα είδη πολυτελείας που αγαπούσαν οι Κινέζοι. Κάποτε μάλιστα επέστρεψαν με μια καμηλοπάρδαλη, που λέγεται ότι προκάλεσε τρομερή αίσθηση. Μέσα από αυτή την ανταλλαγή αγαθών και αντιλήψεων, ο έξω κόσμος μπόρεσε να δει κάποια ψήγματα του εντυπωσιακού πολιτισμού της Κίνας του 15ου αιώνα.
Τα ξακουστά ταξίδια του Τσενγκ Χο κάποια στιγμή έπαψαν. Λίγες δεκαετίες μετά, η Κίνα έστρεψε τα νώτα της στο εξωτερικό εμπόριο και στη διπλωματία. Θεωρώντας το περιττό να κοιτάξουν πέρα από τα σύνορα, ο νέος αυτοκράτορας και οι Κομφουκιανοί σύμβουλοί του προσπάθησαν να κρατήσουν τη χώρα «αποστειρωμένη» από κάθε εξωτερική επιρροή. Καταχώνιασαν την αρμάδα των θησαυρών στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, καταστρέφοντας προφανώς όχι μόνο τα αρχεία εκείνων των επικών ταξιδιών αλλά και τα ίδια τα πλοία. Τα πρόσφατα μόλις χρόνια έμαθε ο κόσμος, εντός και εκτός Κίνας, για την ένδοξη εποχή του Τσενγκ Χο, τότε που ο γιγάντιος στόλος του όργωνε τις θάλασσες.
^ παρ. 3 Το λι είναι κινεζική μονάδα μέτρησης της οποίας το μήκος ποίκιλλε ανά τους αιώνες. Πιστεύεται ότι την εποχή του Τσενγκ Χο το ένα λι αντιστοιχούσε σε περίπου ένα τρίτο του μιλίου, ή μισό χιλιόμετρο.