Ο Ιεχωβά Είναι Καταφύγιο και Ισχύς Μου
Βιογραφία
Ο Ιεχωβά Είναι Καταφύγιο και Ισχύς Μου
ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΦΗΓΗΘΗΚΕ Ο ΜΑΡΣΕΛ ΦΙΛΤΟ
«Αν τον παντρευτείς, θα καταλήξεις στη φυλακή», έλεγαν κάποιοι στη γυναίκα που σκόπευα να παντρευτώ. Θα ήθελα να σας εξηγήσω γιατί το έλεγαν αυτό.
ΟΤΑΝ γεννήθηκα το 1927, η καναδική επαρχία του Κεμπέκ ήταν οχυρό του Καθολικισμού. Περίπου τέσσερα χρόνια αργότερα, η Σεσίλ Ντιφούρ, μια ολοχρόνια διάκονος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, άρχισε να μας επισκέπτεται στο σπίτι μας στην πόλη του Μόντρεαλ. Εξαιτίας αυτού, δεχόταν συχνές απειλές από τους γείτονές μας. Μάλιστα, τη συνέλαβαν και την κακομεταχειρίστηκαν πολλές φορές επειδή κήρυττε το άγγελμα της Γραφής. Έτσι, μάθαμε γρήγορα πόσο αληθινά είναι τα λόγια του Ιησού: «Θα είστε αντικείμενα του μίσους όλων των εθνών εξαιτίας του ονόματός μου».—Ματθαίος 24:9.
Εκείνα τα χρόνια, πολλοί το θεωρούσαν αδιανόητο να εγκαταλείψει μια γαλλοκαναδική οικογένεια την Καθολική θρησκεία της. Αν και οι γονείς μου δεν βαφτίστηκαν ποτέ ως Μάρτυρες, σύντομα κατάλαβαν ότι οι διδασκαλίες της Καθολικής Εκκλησίας δεν εναρμονίζονταν με τη Γραφή. Γι’ αυτό, ενθάρρυναν τα οχτώ παιδιά τους να διαβάζουν τα έντυπα των Μαρτύρων, και υποστήριξαν όσους από εμάς λάβαμε στάση υπέρ της αλήθειας της Γραφής.
Λάβαμε τη Στάση μας σε Δύσκολους Καιρούς
Το 1942, όταν ακόμη πήγαινα στο σχολείο, άρχισα να ενδιαφέρομαι πραγματικά για τη μελέτη της Γραφής. Οι δραστηριότητες των Μαρτύρων του Ιεχωβά ήταν τότε απαγορευμένες στον Καναδά επειδή εκείνοι ακολουθούσαν το παράδειγμα των πρώτων Χριστιανών και δεν εμπλέκονταν στους πολέμους των εθνών. (Ησαΐας 2:4· ) Ο μεγαλύτερος αδελφός μου, ο Ρολάν, στάλθηκε σε στρατόπεδο εργασίας επειδή αρνήθηκε να πάρει όπλο τον καιρό που μαινόταν ο παγκόσμιος πόλεμος. Ματθαίος 26:52
Εκείνη περίπου την εποχή, ο πατέρας μου μού έδωσε ένα βιβλίο, στη γαλλική, που περιέγραφε τα παθήματα των Γερμανών Μαρτύρων, οι οποίοι αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τις πολεμικές εκστρατείες του Αδόλφου Χίτλερ. a Ήθελα να μιμηθώ αυτά τα θαρραλέα παραδείγματα ακεραιότητας, και άρχισα να παρακολουθώ τις συναθροίσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά που διεξάγονταν σε κάποιο σπίτι. Σύντομα με προσκάλεσαν να συμμετάσχω στο έργο κηρύγματος. Δέχτηκα την πρόσκληση αντιλαμβανόμενος πλήρως ότι θα μπορούσα να συλληφθώ και να φυλακιστώ.
Προσευχήθηκα για δύναμη και χτύπησα την πρώτη μου πόρτα. Απάντησε μια ευγενική κυρία και, αφού συστήθηκα, της διάβασα το εδάφιο 2 Τιμόθεο 3:16: «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη».
«Θα θέλατε να μάθετε περισσότερα για τη Γραφή;» ρώτησα.
«Ναι», απάντησε η κυρία.
Της είπα, λοιπόν, ότι θα έφερνα μια φίλη η οποία γνώριζε τη Γραφή καλύτερα από εμένα, πράγμα που έκανα την επόμενη εβδομάδα. Έπειτα από εκείνη την πρώτη εμπειρία, απέκτησα μεγαλύτερη πεποίθηση και έμαθα ότι δεν εκτελούμε τη διακονία με τη δική μας δύναμη. Όπως είπε ο απόστολος Παύλος, την εκτελούμε με τη βοήθεια του Ιεχωβά. Πράγματι, είναι ζωτικό να αναγνωρίζουμε ότι “η δύναμη που ξεπερνάει το φυσιολογικό είναι του Θεού και όχι από εμάς”.—2 Κορινθίους 4:7.
Έπειτα από αυτό, το έργο κηρύγματος έγινε τακτικό μέρος της ζωής μου, όπως και οι συλλήψεις και οι φυλακίσεις. Δεν ήταν λοιπόν καθόλου παράξενο αυτό που είπαν στη μέλλουσα σύζυγό μου: «Αν τον παντρευτείς, θα καταλήξεις στη φυλακή»! Εντούτοις, αυτές οι εμπειρίες δεν ήταν και τόσο άσχημες. Αφού δαπανούσαμε μια νύχτα στη φυλακή, κάποιος άλλος Μάρτυρας του Ιεχωβά συνήθως μας έβγαζε έξω με εγγύηση.
Σημαντικές Αποφάσεις
Τον Απρίλιο του 1943 βαφτίστηκα συμβολίζοντας την αφιέρωσή μου στον Ιεχωβά. Κατόπιν, τον Αύγουστο του 1944, παρακολούθησα την πρώτη μου μεγάλη συνέλευση στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης, στις Η.Π.Α., κοντά στα καναδικά σύνορα. Παρευρέθηκαν 25.000 άτομα, και το πρόγραμμα διήγειρε μέσα μου την επιθυμία να γίνω σκαπανέας, όπως ονομάζονται οι ολοχρόνιοι διάκονοι των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Η απαγόρευση του έργου των Μαρτύρων του Ιεχωβά στον Καναδά άρθηκε το Μάιο του 1945, και εγώ άρχισα το σκαπανικό τον επόμενο μήνα.
Καθώς, όμως, αυξανόταν η συμμετοχή μου στη διακονία, αύξαναν και οι επισκέψεις μου στη φυλακή. Κάποια φορά με έβαλαν στο ίδιο κελί με τον Μάικ Μίλερ, έναν πιστό, παλιό υπηρέτη του Ιεχωβά. Καθόμασταν στο τσιμεντένιο δάπεδο και κουβεντιάζαμε. Η εποικοδομητική πνευματική μας συζήτηση με ενδυνάμωσε πάρα πολύ. Κατόπιν, όμως, διερωτήθηκα: “Τι θα γινόταν αν υπήρχε κάποια παρεξήγηση μεταξύ μας και δεν μιλιόμασταν;” Ο χρόνος που δαπάνησα με αυτόν τον αγαπητό αδελφό στη φυλακή με δίδαξε ένα από τα πιο όμορφα μαθήματα της ζωής μου—χρειαζόμαστε τους αδελφούς μας και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε συγχωρητικοί και καλοσυνάτοι ο ένας προς τον άλλον. Διαφορετικά, όπως έγραψε ο απόστολος Παύλος: «Αν . . . δαγκώνετε και καταβροχθίζετε ο ένας τον άλλον, προσέχετε μήπως αφανιστείτε ο ένας από τον άλλον».—Το Σεπτέμβριο του 1945, έλαβα την πρόσκληση να υπηρετήσω στο γραφείο τμήματος της Εταιρίας Σκοπιά—που το ονομάζουμε Μπέθελ—στο Τορόντο του Καναδά. Το πνευματικό πρόγραμμα που υπήρχε εκεί ήταν πράγματι εποικοδομητικό και ενισχυτικό για την πίστη. Την επόμενη χρονιά, διορίστηκα να υπηρετώ στο αγρόκτημα του Μπέθελ, περίπου 40 χιλιόμετρα βόρεια από το γραφείο τμήματος. Καθώς μάζευα φράουλες μαζί με τη νεαρή Αν Γουόλινεκ, πρόσεξα, όχι μόνο την ομορφιά της, αλλά και την αγάπη και το ζήλο της για τον Ιεχωβά. Αναπτύχθηκε ανάμεσά μας ένα ειδύλλιο, και παντρευτήκαμε τον Ιανουάριο του 1947.
Τα επόμενα δυόμισι χρόνια, κάναμε σκαπανικό στο Λονδίνο του Οντάριο και μετά στο νησί Κέιπ Μπρέτον, όπου βοηθήσαμε στο σχηματισμό μιας εκκλησίας. Κατόπιν, το 1949, προσκληθήκαμε στη 14η τάξη της Βιβλικής Σχολής Γαλαάδ της Σκοπιάς όπου εκπαιδευτήκαμε ως ιεραπόστολοι.
Ιεραποστολικό Έργο στο Κεμπέκ
Οι Καναδοί απόφοιτοι προηγούμενων τάξεων της Γαλαάδ είχαν λάβει το διορισμό να διανοίξουν το έργο κηρύγματος στο Κεμπέκ. Το 1950, αρχίσαμε να κάνουμε το ίδιο και εμείς, μαζί με άλλα 25 άτομα από τη 14η τάξη μας. Η αυξημένη ιεραποστολική δράση ενέτεινε το διωγμό και την οχλοκρατική βία που υποκινούσαν οι ηγέτες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Δυο μέρες μετά την άφιξή μας στον πρώτο μας ιεραποστολικό διορισμό στην πόλη Ρουάν, οι αστυνομικοί συνέλαβαν την Αν και την έβαλαν στην πίσω θέση ενός περιπολικού. Αυτή ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για εκείνη, επειδή καταγόταν από ένα μικρό χωριό της επαρχίας Μανιτόμπα του Καναδά, όπου σπάνια έβλεπε κάποιον αστυνομικό. Φυσικά, φοβήθηκε και θυμήθηκε τα λόγια: «Αν τον παντρευτείς, θα καταλήξεις στη φυλακή». Εντούτοις, προτού ξεκινήσουν, οι αστυνομικοί βρήκαν και εμένα, και με έβαλαν στο αυτοκίνητο μαζί με την Αν. «Πόσο χαίρομαι που σε βλέπω!» αναφώνησε. Ωστόσο, ήταν εντυπωσιακά ήρεμη και σχολίασε: «Το ίδιο συνέβη στους αποστόλους επειδή κήρυτταν για τον Ιησού». (Πράξεις 4:1-3· 5:17, 18) Αργότερα την ίδια μέρα, αφεθήκαμε ελεύθεροι με εγγύηση.
Περίπου ένα χρόνο μετά το περιστατικό, βρισκόμασταν στη διακονία από σπίτι σε σπίτι στον καινούριο μας διορισμό στο Μόντρεαλ, όταν άκουσα φασαρία στο δρόμο και είδα έναν εξαγριωμένο όχλο να πετάει πέτρες. Ενώ πήγαινα να βοηθήσω την Αν και τη συνεργάτιδά της, ήρθε η αστυνομία. Αντί να συλλάβει κάποιους από τον όχλο, συνέλαβε την Αν και τη συνεργάτιδά της! Στη φυλακή, η Αν υπενθύμισε στην καινούρια αδελφή ότι ζούσαν την εκπλήρωση των λόγων του Ιησού: «Θα είστε αντικείμενα του μίσους όλων των ανθρώπων εξαιτίας του ονόματός μου».—Ματθαίος 10:22.
Κάποια εποχή, εκκρεμούσαν στο Κεμπέκ περίπου 1.700 δικαστικές υποθέσεις εναντίον Μαρτύρων του Ιεχωβά. Συνήθως, μας κατηγορούσαν ότι διανέμαμε ανατρεπτικά έντυπα ή έντυπα χωρίς άδεια. Γι’ αυτό, το Νομικό Τμήμα της Εταιρίας Σκοπιά κατέφυγε σε ένδικα μέσα εναντίον της κυβέρνησης του Κεμπέκ. Έπειτα από πολυετείς νομικές μάχες, ο Ιεχωβά μάς χάρισε δύο μεγαλειώδεις νίκες στο Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά. Το Δεκέμβριο του 1950, απαλλαχτήκαμε από την κατηγορία ότι τα έντυπά μας ήταν ανατρεπτικά, και τον Οκτώβριο του 1953 υποστηρίχτηκε το δικαίωμα που έχουμε να διανέμουμε Γραφικά έντυπα χωρίς άδεια. Έτσι λοιπόν, είδαμε με πολύ ορατό τρόπο πώς είναι πράγματι ο Ιεχωβά τόπος “καταφυγίου και ισχύος, βοήθεια που είναι εύκολο να βρεθεί σε καιρούς στενοχώριας”.—Ψαλμός 46:1.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο αριθμός των Μαρτύρων στο Κεμπέκ αυξήθηκε από 356 που ήταν το 1945, όταν άρχισα το σκαπανικό, σε περισσότερους από 24.000 σήμερα! Πράγματι, έγινε αυτό ακριβώς που προείπε η προφητεία της Γραφής: «Οποιοδήποτε όπλο κατασκευαστεί εναντίον σου δεν θα έχει επιτυχία, και όποια γλώσσα και αν εγερθεί εναντίον σου στην κρίση, θα την καταδικάσεις».—Το Έργο μας στη Γαλλία
Το Σεπτέμβριο του 1959, η Αν και εγώ προσκληθήκαμε για υπηρεσία στο Μπέθελ του Παρισιού, στη Γαλλία, όπου μου ανατέθηκε η ευθύνη της εκτύπωσης. Ως τον καιρό της άφιξής μας, τον Ιανουάριο του 1960, η εκτύπωση γινόταν από μια εμπορική εταιρία. Εφόσον Η Σκοπιά ήταν τότε απαγορευμένη στη Γαλλία, τυπώναμε το περιοδικό κάθε μήνα στη μορφή ενός βιβλιαρίου 64 σελίδων. Το βιβλιάριο είχε τίτλο Η Εσωτερική Εγκύκλιος των Μαρτύρων του Ιεχωβά και περιείχε τα άρθρα που θα μελετούσαν οι εκκλησίες εκείνον το μήνα. Από το 1960 ως το 1967, ο αριθμός αυτών που συμμετείχαν στο έργο κηρύγματος στη Γαλλία αυξήθηκε από 15.439 σε 26.250.
Τελικά, οι περισσότεροι ιεραπόστολοι διορίστηκαν σε άλλα μέρη, ορισμένοι σε γαλλόφωνες χώρες της Αφρικής και άλλοι στο Κεμπέκ. Επειδή η Αν δεν ήταν καλά και έπρεπε να κάνει εγχείρηση, επιστρέψαμε στο Κεμπέκ. Έπειτα από τρία χρόνια ιατρικής παρακολούθησης, η υγεία της Αν αποκαταστάθηκε. Τότε διορίστηκα στο έργο περιοχής, και επισκεπτόμασταν κάθε εβδομάδα μια διαφορετική εκκλησία για να δώσουμε πνευματική ενθάρρυνση.
Ιεραποστολικό Έργο στην Αφρική
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1981, είχαμε τη χαρά να λάβουμε έναν καινούριο διορισμό ως ιεραπόστολοι στο Ζαΐρ, τη σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Οι άνθρωποι ήταν φτωχοί και υπέφεραν πολλές κακουχίες. Όταν φτάσαμε, υπήρχαν 25.753 Μάρτυρες, αλλά σήμερα έχουν αυξηθεί σε 113.000 και πλέον, ενώ 446.362 άτομα παρακολούθησαν την Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού το 1999!
Το 1984 αποκτήσαμε από την κυβέρνηση περίπου 2.000 στρέμματα γης για να χτίσουμε καινούριο γραφείο τμήματος. Κατόπιν, το Δεκέμβριο του 1985, έγινε μια διεθνής συνέλευση στην πρωτεύουσα, την Κινσάσα, την οποία παρακολούθησαν 32.000 εκπρόσωποι από πολλά μέρη του κόσμου. Έπειτα από αυτό, η εναντίωση που ξεσήκωσε ο κλήρος προκάλεσε ανωμαλίες στο έργο μας στο Ζαΐρ. Στις 12 Μαρτίου 1986, οι υπεύθυνοι αδελφοί έλαβαν μια επιστολή που δήλωνε ότι ο σύλλογος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ζαΐρ ήταν παράνομος. Αυτή η απαγόρευση όλων των δραστηριοτήτων μας έφερε την υπογραφή τού τότε προέδρου της χώρας, του εκλιπόντος Μομπούτου Σέσε Σέκο.
Λόγω αυτών των αιφνίδιων εξελίξεων, έπρεπε να εφαρμόσουμε τη Γραφική συμβουλή: «Οξυδερκής είναι αυτός που βλέπει τη συμφορά και κρύβεται». (Παροιμίες 22:3) Βρήκαμε τρόπους να παίρνουμε χαρτί, μελάνι, φιλμ, τυπογραφικές πλάκες και χημικές ουσίες από το εξωτερικό ώστε να τυπώνουμε τα έντυπά μας στην Κινσάσα. Επίσης, δημιουργήσαμε το δικό μας δίκτυο διανομής. Όταν οργανωθήκαμε, το σύστημά μας λειτουργούσε καλύτερα από την ταχυδρομική υπηρεσία της κυβέρνησης!
Χιλιάδες Μάρτυρες συνελήφθησαν, και πολλοί υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Ωστόσο, με ελάχιστες εξαιρέσεις, άντεξαν αυτή τη μεταχείριση και παρέμειναν πιστοί. Με συνέλαβαν και εμένα, και είδα τις φοβερές συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι αδελφοί στις φυλακές. Πολλές φορές η μυστική αστυνομία και οι αρχές μάς πίεζαν με κάθε τρόπο, αλλά ο Ιεχωβά μάς έδινε πάντα διέξοδο.—2 Κορινθίους 4:8.
Είχαμε κρύψει περίπου 3.000 κιβώτια με έντυπα στην αποθήκη ενός επιχειρηματία. Τελικά, όμως, ένας από τους εργάτες του τον κατέδωσε στη μυστική αστυνομία, με αποτέλεσμα να συλληφθεί ο επιχειρηματίας. Καθώς πήγαιναν προς τη φυλακή, με είδαν ενώ οδηγούσα. Ο επιχειρηματίας τούς είπε ότι εγώ ήμουν εκείνος που είχα συνεννοηθεί μαζί του για την αποθήκευση των εντύπων. Η αστυνομία σταμάτησε και με ανέκρινε, κατηγορώντας με ότι έβαζα παράνομα έντυπα στην αποθήκη αυτού του ανθρώπου.
«Έχετε ένα βιβλίο;» ρώτησα.
«Ασφαλώς και έχουμε», απάντησαν εκείνοι.
«Μπορώ να το δω;» ρώτησα.
Μου έφεραν ένα αντίτυπο, και τους έδειξα την εσωτερική σελίδα, όπου αναγράφεται: «Τυπώθηκε
στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από τη Βιβλική και Φυλλαδική Εταιρία Σκοπιά».«Αυτό που έχετε στα χέρια σας είναι αμερικανική περιουσία και δεν ανήκει στο Ζαΐρ», τους υπενθύμισα. «Η κυβέρνησή σας έχει επιβάλει απαγόρευση στο νομικό σωματείο των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ζαΐρ, και όχι στη Βιβλική και Φυλλαδική Εταιρία Σκοπιά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα πρέπει λοιπόν να είστε πολύ προσεκτικοί ως προς το τι κάνετε με αυτά τα έντυπα».
Με άφησαν να φύγω επειδή δεν είχαν ένταλμα σύλληψης. Εκείνη τη νύχτα, πήγαμε με δύο φορτηγά στην αποθήκη και πήραμε όλα τα έντυπα. Όταν ήρθαν οι αρχές το επόμενο πρωί, ενοχλήθηκαν πολύ που βρήκαν το χώρο άδειο. Στο μεταξύ με έψαχναν, εφόσον τώρα είχαν εκδώσει ένταλμα σύλληψης. Με βρήκαν, και επειδή δεν είχαν αυτοκίνητο, πήγα ο ίδιος με το αυτοκίνητό μου στη φυλακή! Ένας άλλος Μάρτυρας με συνόδευσε ώστε να πάρει το αυτοκίνητό μου προτού το κατασχέσουν.
Έπειτα από μια οχτάωρη ανάκριση, αποφάσισαν να με απελάσουν. Αλλά τους έδειξα τη φωτοτυπία μιας κυβερνητικής επιστολής η οποία επιβεβαίωνε το διορισμό που είχα να τακτοποιήσω τις εκκρεμότητες αναφορικά με τα περιουσιακά στοιχεία του απαγορευμένου πλέον συλλόγου των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ζαΐρ. Έτσι, μου επιτράπηκε να συνεχίσω τις δραστηριότητές μου στο Μπέθελ.
Έπειτα από τέσσερα χρόνια υπηρεσίας υπό τις πιέσεις της απαγόρευσης του έργου στο Ζαΐρ, έπαθα έλκος στομάχου και αιμορραγία και η κατάστασή μου ήταν κρίσιμη. Αποφασίστηκε να πάω για θεραπεία στη Νότια Αφρική, όπου το γραφείο τμήματος με φρόντισε καλά και ανέρρωσα. Ύστερα από οχτώ χρόνια υπηρεσίας στο Ζαΐρ, τα οποία ήταν πράγματι μια αξέχαστη και χαρούμενη εμπειρία, μετακομίσαμε στο τμήμα της Νότιας Αφρικής το 1989. Το 1998 επιστρέψαμε στον τόπο μας και από τότε υπηρετούμε ξανά στο Μπέθελ του Καναδά.
Ευγνώμων για την Υπηρεσία
Όταν αναπολώ τα 54 χρόνια που έχω δαπανήσει στην ολοχρόνια υπηρεσία, νιώθω πολύ ευγνώμων που χρησιμοποίησα το νεανικό μου σφρίγος στην πολύτιμη υπηρεσία του Ιεχωβά. Μολονότι η Αν χρειάστηκε να υπομείνει πολλές δυσκολίες, δεν παραπονιόταν, αλλά παρείχε μεγάλη υποστήριξη σε όλες τις δραστηριότητές μας. Και οι δυο μαζί, είχαμε το προνόμιο να βοηθήσουμε πολλά άτομα να γνωρίσουν τον Ιεχωβά, και μερικοί από αυτούς είναι τώρα στην ολοχρόνια διακονία. Μας δίνει τόση χαρά να βλέπουμε μερικά από τα παιδιά τους, ακόμη και από τα εγγόνια τους, να υπηρετούν τον μεγαλειώδη Θεό μας, τον Ιεχωβά!
Είμαι πεπεισμένος ότι αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα το οποίο να συγκρίνεται με τα προνόμια και τις ευλογίες που μας έχει δώσει ο Ιεχωβά. Ομολογουμένως, έχουμε υπομείνει πολλές δοκιμασίες, αλλά όλες μάς έχουν βοηθήσει να οικοδομήσουμε πίστη και εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά. Αυτός έχει αποδειχτεί πράγματι πύργος ισχύος, τόπος καταφυγίου και βοήθεια που είναι εύκολο να βρεθεί σε καιρούς στενοχώριας.
[Υποσημείωση]
a Το βιβλίο εκδόθηκε αρχικά στη γερμανική με τον τίτλο Σταυροφορία Εναντίον της Χριστιανοσύνης (Kreuzzug gegen das Christentum). Μεταφράστηκε στη γαλλική και στην πολωνική, αλλά όχι στην αγγλική.
[Εικόνες στη σελίδα 26]
Μαζί στο έργο σκαπανέα το 1947· με την Αν σήμερα
[Εικόνα στη σελίδα 29]
Οι άνθρωποι που γνωρίσαμε στο Ζαΐρ αγαπούσαν τη Βιβλική αλήθεια