Η Αγία Γραφή σε Έναν Τόμο

ΩΣ ΠΡΟΣ την αντιγραφή της Αγίας Γραφής, οι πρώτοι Χριστιανοί υπήρξαν πρωτοπόροι στη χρήση του κώδικα​—δηλαδή κάποιου βιβλίου αντί για ρόλο. Ωστόσο, δεν άρχισαν αμέσως να παράγουν έναν και μόνο τόμο που να περιλαμβάνει όλα τα βιβλία της Γραφής. Σημαντικό βήμα προς την ευρεία παραγωγή Γραφών σε έναν τόμο ήταν αυτό που έκανε τον έκτο αιώνα ο Φλάβιος Κασσιόδωρος.

Ο Φλάβιος Μάγνος Αυρήλιος Κασσιόδωρος γεννήθηκε γύρω στο 485 με 490 Κ.Χ. σε μια πλούσια οικογένεια στην Καλαβρία, στο νοτιότερο άκρο της σημερινής Ιταλίας. Έζησε σε μια ταραχώδη περίοδο της ιταλικής ιστορίας, την εποχή που η χερσόνησος βρισκόταν υπό την κατοχή πρώτα των Γότθων και κατόπιν των Βυζαντινών. Όταν ήταν περίπου 60 ή 70 ετών, ο Κασσιόδωρος ίδρυσε ένα μοναστήρι και μια βιβλιοθήκη στο Βιβάριο, κοντά στο σπίτι του στο Σκυλλάκιο της Καλαβρίας.

Επιμελής Εκδότης της Γραφής

Ένα κύριο μέλημα του Κασσιόδωρου ήταν το πώς θα γινόταν διαθέσιμη η Γραφή στους ανθρώπους. «Κατά τη γνώμη του Κασσιόδωρου», γράφει ο ιστορικός Πίτερ Μπράουν, «έπρεπε να κινητοποιηθεί ολόκληρη η λατινική φιλολογία ώστε να γίνουν διαθέσιμες οι Γραφές στους ανθρώπους. Όλα τα βοηθήματα που είχαν χρησιμοποιηθεί παλαιότερα για τη μελέτη και την αντιγραφή των κλασικών κειμένων έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για την κατανόηση των Γραφών καθώς και για την επιδέξια αντιγραφή τους. Όπως ένα νεοσχηματισμένο πλανητικό σύστημα, ο λατινικός πολιτισμός ως σύνολο έπρεπε να περιστρέφεται γύρω από τον τεράστιο ήλιο του Λόγου του Θεού».

Ο Κασσιόδωρος συγκέντρωσε στο μοναστήρι του Βιβάριου μεταφραστές και ειδικούς στη γραμματική με σκοπό την κριτική επεξεργασία ολόκληρης της Γραφής, και ο ίδιος επέβλεπε την επίπονη διαδικασία της επιμέλειας του κειμένου. Εμπιστεύτηκε το έργο μόνο σε μερικούς μορφωμένους ανθρώπους. Αυτοί δεν έπρεπε να διορθώνουν βιαστικά τα υποτιθέμενα λάθη αντιγραφής. Αν υπήρχε κάποια αμφισβήτηση σχετικά με τη γραμματική, τα αρχαία χειρόγραφα της Γραφής έπρεπε να θεωρούνται πιο έγκυρα από αυτό που ήταν αποδεκτό με βάση τη λατινική. Ο Κασσιόδωρος έδωσε την εξής οδηγία: «Οι γραμματικές ιδιομορφίες . . . πρέπει να διατηρηθούν, εφόσον ένα κείμενο που είναι γνωστό για τη θεοπνευστία του δεν μπορεί να υπόκειται σε αλλοίωση. . . . Ο τρόπος έκφρασης, οι μεταφορές και οι ιδιωματισμοί που χρησιμοποιούνται στη Γραφή πρέπει να διατηρηθούν, έστω και αν αυτά φαίνονται παράξενα σύμφωνα με τα πρότυπα της λατινικής γλώσσας, και το ίδιο πρέπει να γίνει και με τους “εβραϊκούς” τύπους των κύριων ονομάτων».​—Η Ιστορία της Αγίας Γραφής, Έκδοση Κέμπριτζ (The Cambridge History of the Bible).

Ο «Μεγαλύτερος Κώδικας»

Στους αντιγραφείς που βρίσκονταν στο μοναστήρι του Βιβάριου ανατέθηκε να παραγάγουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές εκδόσεις της Γραφής στη λατινική. Μία από αυτές, σε εννιά τόμους, περιείχε πιθανόν το κείμενο στην Παλαιά Λατινική, μια μετάφραση η οποία εμφανίστηκε στα τέλη του δεύτερου αιώνα. Η δεύτερη έκδοση περιείχε τη λατινική Βουλγάτα, την οποία ολοκλήρωσε ο Ιερώνυμος στις αρχές του πέμπτου αιώνα. Η τρίτη, ο «Μεγαλύτερος Κώδικας», διαμορφώθηκε από τρία διαφορετικά Βιβλικά κείμενα. Οι τελευταίες δύο εκδόσεις είχαν όλα τα βιβλία της Γραφής δεμένα σε έναν και μόνο τόμο.

 Ο Κασσιόδωρος φαίνεται ότι ήταν ο πρώτος που παρήγαγε μονότομες λατινικές Γραφές, τις οποίες ονόμασε Πανδέκτες. a Αναμφίβολα διέκρινε πόσο πρακτικό ήταν να υπάρχουν όλα τα βιβλία της Γραφής σε έναν τόμο, πράγμα που καταργούσε τη χρονοβόρα διαδικασία που απαιτούνταν για να συμβουλεύεται κάποιος πολλούς τόμους.

Από τη Νότια Ιταλία στα Βρετανικά Νησιά

Λίγο καιρό μετά το θάνατο του Κασσιόδωρου (πιθανώς γύρω στο 583 Κ.Χ.), άρχισε το ταξίδι του «Μεγαλύτερου Κώδικα». Πιστεύεται ότι εκείνον τον καιρό μέρος της βιβλιοθήκης του Βιβάριου είχε μεταφερθεί στη βιβλιοθήκη του Λατερανού στη Ρώμη. Το 678 Κ.Χ., ο Αγγλοσάξονας αβάς Σήολφριθ έφερε μαζί του τον κώδικα στα Βρετανικά Νησιά όταν επέστρεψε από τη Ρώμη. Έτσι έφτασε ο κώδικας στα δύο μοναστήρια του Γουέρμουθ και του Τζάροου, στα οποία ηγούμενος ήταν ο Σήολφριθ, στη σημερινή Νορθουμβρία της Αγγλίας.

Η μονότομη Γραφή του Κασσιόδωρου πρέπει να εντυπωσίασε τον Σήολφριθ και τους μοναχούς του, οι οποίοι πιθανώς ελκύστηκαν από την ευχρηστία της. Ως αποτέλεσμα, μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες, παρήγαγαν τρεις ακόμη τόμους που ο καθένας τους περιείχε ολόκληρη τη Γραφή. Ο μόνος που διασώθηκε από αυτούς είναι ένα τεράστιο χειρόγραφο το οποίο ονομάζεται Αμιατινός Κώδικας. Έχει 2.060 σελίδες από μεμβράνη και το μέγεθος της καθεμιάς είναι περίπου 51 επί 33 εκατοστά. Μαζί με το κάλυμμά του έχει πάχος 25 εκατοστά και ζυγίζει πάνω από 34 κιλά. Είναι η αρχαιότερη σωζόμενη μονότομη έκδοση ολόκληρης της Γραφής στη λατινική. Ο διακεκριμένος Βιβλικός λόγιος Φέντον Τζ. Α. Χορτ αναγνώρισε τον κώδικα το 1887. Ο Χορτ σχολίασε: «Ακόμη και στο σύγχρονο παρατηρητή, αυτό το καταπληκτικό [χειρόγραφο] προκαλεί εντύπωση που αγγίζει το δέος».

Επιστροφή στην Ιταλία

Ο πρωτότυπος «Μεγαλύτερος Κώδικας», τη σύνταξη του οποίου είχε ζητήσει ο Κασσιόδωρος, έχει τώρα χαθεί. Αλλά ο αγγλοσαξονικός απόγονός του, ο Αμιατινός Κώδικας, άρχισε το ταξίδι της επιστροφής στην Ιταλία σύντομα μετά την ολοκλήρωσή του. Λίγο πριν πεθάνει, ο Σήολφριθ αποφάσισε να επιστρέψει στη Ρώμη. Μαζί του πήρε ένα από τα τρία λατινικά Βιβλικά του χειρόγραφα ως δώρο για τον Πάπα Γρηγόριο Β΄. Ο Σήολφριθ πέθανε καθ’ οδόν, το 716 Κ.Χ., στη Λανγκρ της Γαλλίας. Ωστόσο, η Γραφή του συνέχισε το ταξίδι μαζί με τους υπόλοιπους ταξιδιώτες. Ο κώδικας περιλήφθηκε αργότερα στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού του όρους Αμιάτα, στην κεντρική Ιταλία, από όπου πήρε και το όνομα Αμιατινός Κώδικας. Το 1782 το χειρόγραφο μεταφέρθηκε στη Λαυρεντινιανή Βιβλιοθήκη στη Φλωρεντία της Ιταλίας, όπου εξακολουθεί να είναι ένα από τα πολυτιμότερα αποκτήματα της βιβλιοθήκης.

Πώς μας επηρεάζει ο «Μεγαλύτερος Κώδικας»; Από την εποχή του Κασσιόδωρου, οι αντιγραφείς και οι τυπογράφοι έδειχναν ολοένα και μεγαλύτερη προτίμηση στην παραγωγή μονότομων Γραφών. Μέχρι σήμερα, το γεγονός ότι η Γραφή υπάρχει σε αυτή τη μορφή καθιστά ευκολότερο να τη συμβουλεύονται οι άνθρωποι και να ωφελούνται έτσι από τη δύναμη που ασκεί στη ζωή τους.​—Εβραίους 4:12.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 29]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Το ταξίδι του «Μεγαλύτερου Κώδικα»

Μοναστήρι του Βιβάριου

Ρώμη

Τζάροου

Γουέρμουθ

Το ταξίδι του Αμιατινού Κώδικα

Τζάροου

Γουέρμουθ

Όρος Αμιάτα

Φλωρεντία

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Εικόνες στη σελίδα 30]

Επάνω: Αμιατινός Κώδικας Αριστερά: Απεικόνιση του Έσδρα στον Αμιατινό Κώδικα

[Ευχαριστίες]

Biblioteca Medicea Laurenziana, Firenze