Τα Χρήματά σας ή τη Ζωή Σας;

Ίσως έχετε ακούσει για ληστές οι οποίοι, κραδαίνοντας το όπλο τους μπροστά στο πρόσωπο των θυμάτων τους, φώναζαν: «Τα λεφτά σου ή τη ζωή σου!» Σήμερα, αυτή η περιβόητη απαίτηση αντανακλάται σε ένα μεγάλο δίλημμα που αντιμετωπίζουμε όλοι μας​—ιδιαίτερα όσοι από εμάς ζουν σε εύπορες χώρες. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, αυτή η απαίτηση δεν προέρχεται από κάποιον ληστή. Απεναντίας, προέρχεται από την αυξανόμενη έμφαση που δίνει η κοινωνία στα χρήματα και στην υλική ευημερία.

ΑΥΤΗ η έμφαση έχει δημιουργήσει ένα εντελώς νέο είδος προβλημάτων και ανησυχιών. Με ποιο κόστος πρέπει να επιδιώκει κάποιος την απόκτηση χρημάτων και υλικών πραγμάτων; Θα μπορούσαμε να είμαστε ικανοποιημένοι με λιγότερα; Μήπως οι άνθρωποι στην ουσία θυσιάζουν «την πραγματική ζωή» στο βωμό του υλισμού; Αποτελούν τα χρήματα το εισιτήριο για μια ευτυχισμένη ζωή;

Μανία για Απόκτηση Χρημάτων

Ανάμεσα στις ανθρώπινες επιθυμίες και στα πάθη​—θεμιτά ή όχι—​η φιλαργυρία διεκδικεί την πρώτη θέση. Ανόμοια με την επιθυμία για σεξ και φαγητό, η μανία για χρήματα μπορεί να είναι επίμονη και ατελείωτη. Τα γηρατειά δεν φαίνεται να την κατευνάζουν. Σε πολλές περιπτώσεις η προχωρημένη ηλικία πιθανόν να εντείνει το ενδιαφέρον ή την ανησυχία ενός ατόμου για τα χρήματα και για ό,τι μπορεί να αγοραστεί με αυτά.

Η απληστία φαίνεται να κλιμακώνεται. Ο πρωταγωνιστής σε μια δημοφιλή ταινία είπε: «Η απληστία φέρνει επιτυχία. Η απληστία ωφελεί». Μολονότι πολλοί έχουν αναφερθεί στη δεκαετία του 1980 ως την Εποχή της Απληστίας, τα όσα συνέβησαν πριν και μετά την περίοδο αυτή δείχνουν ότι η αντίδραση των ανθρώπων προς τα χρήματα έχει αλλάξει ελάχιστα στο διάβα των ετών.

Πιθανώς το μόνο καινούριο είναι ότι πάρα πολλά άτομα διακρίνουν ευκαιρίες να ικανοποιούν αμέσως την επιθυμία τους για περισσότερα. Φαίνεται ότι τον περισσότερο καιρό η πλειονότητα των ανθρώπων δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος της ενεργητικότητάς τους παράγοντας και αποκτώντας όλο και πιο πολλά πράγματα. Ίσως συμφωνείτε ότι στη σύγχρονη ζωή η απόκτηση υλικών πραγμάτων και η σπατάλη χρημάτων έχουν γίνει μια μανιώδης​—και συχνά πολύ ευρηματική—​ασχολία.

Αλλά έχει κάνει αυτό τους ανθρώπους πιο χαρούμενους; Απαντώντας σε αυτή την ερώτηση, ο σοφός και πάμπλουτος Βασιλιάς Σολομών έγραψε πριν από 3.000 χρόνια: «Αυτός που αγαπάει το ασήμι δεν θα χορτάσει ασήμι, ούτε θα χορτάσει εισόδημα αυτός που αγαπάει τον πλούτο. Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα». (Εκκλησιαστής 5:10) Οι σύγχρονες κοινωνιολογικές μελέτες φέρνουν στην επιφάνεια εξίσου ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Χρήματα και Ευτυχία

Μια από τις πιο εντυπωσιακές διαπιστώσεις σχετικά με την ανθρώπινη συμπεριφορά είναι ότι η συσσώρευση χρημάτων και υλικών πραγμάτων δεν οδηγεί απαραίτητα σε αντίστοιχη αύξηση της ικανοποίησης και της ευτυχίας. Κάτι που έχουν αναγνωρίσει πολλοί ερευνητές είναι ότι από τη στιγμή που κάποιο άτομο φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο πλούτου, η αίσθηση ευημερίας που νιώθει είναι ανεξάρτητη από το πόσα υλικά αγαθά έχει.

Γι’ αυτό, η ανεξέλεγκτη επιδίωξη υλικών αγαθών και χρημάτων κάνει πολλούς να αναρωτιούνται: “Φαίνεται ότι απολαμβάνουμε κάθε καινούριο πράγμα που αγοράζουμε. Γιατί όμως, σε  τελική ανάλυση, αυτές οι απολαύσεις δεν οδηγούν και σε μεγαλύτερο αίσθημα ικανοποίησης;”

Στο βιβλίο του Χαρούμενοι Άνθρωποι (Happy People), ο συγγραφέας Τζόναθαν Φρίντμαν παρατηρεί: «Από τη στιγμή που εξασφαλίζεται κάποιο στοιχειώδες εισόδημα, η ποσότητα των χρημάτων που διαθέτει κανείς παίζει μικρό ρόλο στην επίτευξη ευτυχίας. Πάνω από το επίπεδο φτώχειας, η σχέση μεταξύ εισοδήματος και ευτυχίας είναι αξιοσημείωτα μικρή». Πολλοί συνειδητοποίησαν ότι αυτό που έχει πραγματική σημασία για την ατομική ευτυχία είναι το να διαθέτει κάποιος πνευματικά αποθέματα, ουσιώδεις επιδιώξεις στη ζωή και ηθικές αξίες. Σημαντικό, επίσης, είναι το ζήτημα των ανθρώπινων σχέσεων, καθώς και το να είμαστε απαλλαγμένοι από συγκρούσεις ή περιορισμούς που θα μπορούσαν να μας εμποδίζουν να απολαμβάνουμε αυτά που έχουμε.

Πολλοί πιστεύουν ότι η βασική αιτία των περισσότερων κοινωνικών προβλημάτων της εποχής μας είναι η τάση των ανθρώπων να προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν την υλική ευημερία για να λύσουν προβλήματα τα οποία όμως πηγάζουν από τον εσωτερικό τους κόσμο. Μερικοί κοινωνιολόγοι μιλούν για μια γενική διάθεση απαισιοδοξίας και δυσαρέσκειας. Παρατηρούν επίσης ότι στις εύπορες κοινωνίες οι άνθρωποι τείνουν ολοένα και περισσότερο να συμβουλεύονται θεραπευτές ή να αναζητούν νόημα και εσωτερική αρμονία σε γκουρού, αιρέσεις και δήθεν θεραπευτικές ομάδες. Όλα αυτά μαρτυρούν την αποτυχία των υλικών αγαθών να προσδώσουν πραγματικό νόημα στη ζωή.

Η Δύναμη και η Αδυναμία των Χρημάτων

Είναι αλήθεια ότι τα χρήματα έχουν δύναμη. Με τα χρήματα μπορεί να αγοράσει κανείς ωραία σπίτια, κομψά ρούχα και εντυπωσιακά έπιπλα. Επίσης, μπορεί να «αγοράσει» μεγάλο θαυμασμό, υπακοή ή κολακεία, ακόμη και να αποκτήσει μερικούς προσωρινούς και εξυπηρετικούς φίλους. Αλλά μόνο μέχρι εκεί φτάνει περίπου η δύναμη των χρημάτων. Εκείνα που χρειαζόμαστε περισσότερο δεν μπορούν να αγοραστούν με χρήματα​—η αγάπη ενός ανθρώπου που είναι αληθινός φίλος, η ειρήνη διάνοιας, λίγη εγκάρδια παρηγοριά όταν κοντεύει ο θάνατος. Για αυτούς δε που θεωρούν πολύτιμη τη σχέση τους με τον Δημιουργό, η επιδοκιμασία του Θεού δεν μπορεί να αγοραστεί με χρήματα.

Ο Βασιλιάς Σολομών, ο οποίος είχε όλα τα καλά πράγματα που μπορούσαν να αγοραστούν με χρήματα στις ημέρες του, αναγνώρισε ότι η εμπιστοσύνη στα υλικά αποκτήματα δεν οδηγεί σε διαρκή ευτυχία. (Εκκλησιαστής 5:12-15) Τα χρήματα μπορούν να χαθούν λόγω χρεοκοπίας της τράπεζας ή εξαιτίας του πληθωρισμού. Η ακίνητη περιουσία είναι δυνατόν να καταστραφεί από σφοδρές καταιγίδες. Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια, αν και αντικαθιστούν σε κάποιον βαθμό τις υλικές απώλειες, δεν αναπληρώνουν τις συναισθηματικές απώλειες. Οι μετοχές και τα ομόλογα θα μπορούσαν να χάσουν την αξία τους μέσα σε μια νύχτα λόγω κάποιας ξαφνικής οικονομικής κρίσης. Ακόμη και μια καλοαμειβόμενη εργασία που υπάρχει σήμερα μπορεί αύριο να χαθεί.

Πώς, λοιπόν, μπορούμε να κρατάμε τα χρήματα στην κατάλληλη θέση τους; Ποιο ρόλο θα πρέπει να παίζουν τα χρήματα ή τα αποκτήματα στη ζωή μας; Παρακαλούμε εξετάστε περαιτέρω το ζήτημα για να δείτε πώς μπορείτε να αποκτήσετε κάτι που είναι αληθινά πολύτιμο​—«την πραγματική ζωή».

[Εικόνες στη σελίδα 4]

Τα υλικά αποκτήματα δεν φέρνουν διαρκή ευτυχία