Βιογραφία

Η Αποδοχή των Προσκλήσεων του Ιεχωβά Φέρνει Ανταμοιβές

ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΝΤΟΥ ΣΕΟΥ ΖΑΝΑΡΝΤΙ

«Ο Ιεχωβά ξέρει τι κάνει. Αν σου έχει απευθύνει την πρόσκληση, θα πρέπει να την αποδεχτείς ταπεινά». Αυτά τα λόγια του πατέρα μου, που τα είπε πριν από περίπου 45 χρόνια, με βοήθησαν να αποδεχτώ την πρώτη πρόσκληση που έλαβα από την οργάνωση του Ιεχωβά, να υπηρετήσω ως ολοχρόνια διάκονος. Σήμερα, εξακολουθώ να είμαι ευγνώμων για τη συμβουλή του πατέρα μου επειδή η αποδοχή τέτοιων προσκλήσεων μου έχει φέρει πλούσιες ανταμοιβές.

ΤΟ 1928, ο πατέρας μου έγινε συνδρομητής στο περιοδικό Σκοπιά και άρχισε να ενδιαφέρεται για την Αγία Γραφή. Εφόσον ζούσε στην κεντρική Πορτογαλία, η μόνη επαφή του με την εκκλησία του Θεού ήταν τα έντυπα που λάβαινε ταχυδρομικώς και μια Αγία Γραφή που ανήκε στους παππούδες μου. Το 1949, όταν ήμουν 13 χρονών, η οικογένειά μας μετανάστευσε στη Βραζιλία, την πατρίδα της μητέρας μου, και εγκαταστάθηκε στα περίχωρα του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Οι νέοι μας γείτονες μας προσκάλεσαν να επισκεφτούμε την εκκλησία τους, και πήγαμε μερικές φορές. Στον πατέρα μου άρεσε να τους κάνει ερωτήσεις για την κόλαση, την ψυχή και το μέλλον της γης​—αλλά εκείνοι δεν είχαν απαντήσεις. «Θα πρέπει να περιμένουμε για τους αληθινούς σπουδαστές της Γραφής», έλεγε ο πατέρας μου.

Μια ημέρα, ήρθε στο σπίτι μας ένας τυφλός ο οποίος πρόσφερε τη Σκοπιά και το Ξύπνα! Ο πατέρας μου του έκανε ερωτήσεις γύρω από τα ίδια ζητήματα και αυτός του έδωσε αξιόπιστες απαντήσεις βασισμένες στη Γραφή. Την επόμενη εβδομάδα, μας επισκέφτηκε μια άλλη Μάρτυρας του Ιεχωβά. Αφού έδωσε απαντήσεις και σε περαιτέρω ερωτήματα, είπε ευγενικά ότι έπρεπε  να φύγει για να πάει στην υπηρεσία αγρού. Όταν ο πατέρας μου δεν κατάλαβε τι εννοούσε, εκείνη του διάβασε το εδάφιο Ματθαίος 13:38: «Ο αγρός είναι ο κόσμος». Ο πατέρας μου τη ρώτησε: «Μπορώ να έρθω και εγώ;» «Βέβαια», απάντησε εκείνη. Ήμασταν πολύ χαρούμενοι που είχαμε ξαναβρεί τη Γραφική αλήθεια! Ο πατέρας μου βαφτίστηκε στην επόμενη συνέλευση, και εγώ βαφτίστηκα λίγο καιρό αργότερα, το Νοέμβριο του 1955.

Αποδέχομαι την Πρώτη μου Πρόσκληση

Έπειτα από ενάμιση χρόνο, έλαβα από το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ρίο ντε Τζανέιρο έναν μεγάλο καφέ φάκελο ο οποίος περιείχε μια πρόσκληση για να αρχίσω το ολοχρόνιο έργο κηρύγματος. Η υγεία της μητέρας μου δεν ήταν καθόλου καλή τότε, γι’ αυτό ζήτησα τη συμβουλή του πατέρα μου. «Ο Ιεχωβά ξέρει τι κάνει», ήταν η σταθερή του απάντηση. «Αν σου έχει απευθύνει την πρόσκληση, θα πρέπει να την αποδεχτείς ταπεινά». Ενθαρρυμένη από αυτά τα λόγια, συμπλήρωσα την αίτηση και άρχισα την ολοχρόνια υπηρεσία την 1η Ιουλίου 1957. Ο πρώτος μου διορισμός ήταν το Τρες Ρίος, μια κωμόπολη στην Πολιτεία Ρίο ντε Τζανέιρο.

Στην αρχή, οι κάτοικοι του Τρες Ρίος δίσταζαν να ακούσουν το άγγελμά μας επειδή δεν χρησιμοποιούσαμε κάποια Καθολική μετάφραση της Γραφής. Η λύση δόθηκε όταν αρχίσαμε Γραφική μελέτη με τον Ζεράλντο Ραμάλιου, ο οποίος ήταν δραστήριος Καθολικός. Με τη βοήθειά του μπόρεσα να αποκτήσω μια Αγία Γραφή με την υπογραφή του τοπικού ιερέα. Από τότε, όποτε πρόβαλλε κάποιος αντίρρηση, του έδειχνα την υπογραφή του ιερέα και δεν έκανε άλλες ερωτήσεις. Ο Ζεράλντο βαφτίστηκε αργότερα.

Ένιωσα μεγάλη χαρά όταν διεξάχθηκε μια συνέλευση περιοχής ακριβώς στο κέντρο του Τρες Ρίος το 1959. Ο αρχηγός της αστυνομίας, ο οποίος μελετούσε τη Γραφή εκείνον τον καιρό, διευθέτησε μάλιστα να αναρτηθούν σε όλη την κωμόπολη πανό που διαφήμιζαν το πρόγραμμα. Αφού υπηρέτησα στο Τρες Ρίος τρία χρόνια, προσκλήθηκα να αναλάβω έναν νέο διορισμό στο Ιτού, περίπου 110 χιλιόμετρα δυτικά του Σάο Πάολο.

Κόκκινα, Μπλε και Κίτρινα Βιβλία

Αφού ψάξαμε για λίγο, βρήκαμε μαζί με τη σκαπάνισσα με την οποία συνεργαζόμουν ένα άνετο κατάλυμα στο κέντρο της κωμόπολης στο σπίτι της Μαρίας, μιας καλοσυνάτης χήρας. Η Μαρία μάς φρόντιζε σαν κόρες της. Ωστόσο, προτού περάσει πολύς καιρός, ο Ρωμαιοκαθολικός επίσκοπος του Ιτού την επισκέφτηκε και της είπε να μας διώξει, αλλά εκείνη κράτησε σταθερή στάση λέγοντας: «Όταν πέθανε ο σύζυγός μου, εσείς δεν κάνατε τίποτα για να με παρηγορήσετε. Αυτοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά με έχουν βοηθήσει παρ’ όλο που δεν είμαι μέλος της θρησκείας τους».

Περίπου εκείνον τον καιρό, κάποια γυναίκα μάς πληροφόρησε ότι οι Καθολικοί ιερείς του Ιτού είχαν απαγορεύσει στους ενορίτες τους να παίρνουν αντίτυπα «του κόκκινου βιβλίου που μιλάει για τον Διάβολο». Αναφέρονταν στο βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής», το Βιβλικό έντυπο που προσφέραμε στους ανθρώπους στη διάρκεια της εβδομάδας. Εφόσον οι ιερείς είχαν «απαγορεύσει» το κόκκινο βιβλίο, ετοιμάσαμε μια  παρουσίαση για το μπλε βιβλίο («Νέοι Ουρανοί και Νέα Γη»). Αργότερα, όταν ο κλήρος πληροφορήθηκε για αυτή την αλλαγή, χρησιμοποιούσαμε το κίτρινο βιβλίο (Τι Έκαμε η Θρησκεία για το Ανθρώπινο Γένος;), και ούτω καθεξής. Ήταν καλό που είχαμε ποικιλία βιβλίων με καλύμματα σε διαφορετικά χρώματα!

Έπειτα από περίπου έναν χρόνο στο Ιτού, πήρα ένα τηλεγράφημα το οποίο με προσκαλούσε να υπηρετήσω προσωρινά στο Μπέθελ, το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ρίο ντε Τζανέιρο, για την προετοιμασία της πανεθνικής συνέλευσης. Δέχτηκα με χαρά.

Επιπρόσθετα Προνόμια και Προκλήσεις

Στο Μπέθελ, δεν υπήρχε έλλειψη εργασίας και ήμουν χαρούμενη που μπορούσα να βοηθάω με οποιονδήποτε τρόπο. Πόσο εποικοδομητικό ήταν να παρακολουθώ την εξέταση του εδαφίου της ημέρας κάθε πρωί και την οικογενειακή Μελέτη Σκοπιάς τα βράδια της Δευτέρας! Οι εγκάρδιες προσευχές του Ότο Έστελμαν, καθώς και άλλων έμπειρων μελών της οικογένειας Μπέθελ, με επηρέασαν βαθιά.

Έπειτα από την πανεθνική συνέλευση, ετοίμασα τα πράγματά μου για να επιστρέψω στο Ιτού, αλλά προς έκπληξή μου, ο υπηρέτης τμήματος, ο Γκραντ Μίλερ, μου έδωσε μια επιστολή προσκαλώντας με να γίνω μόνιμο μέλος της οικογένειας Μπέθελ. Η συγκάτοικός μου ήταν η αδελφή Χόζα Γιαζετζιάν, η οποία εξακολουθεί να υπηρετεί στο Μπέθελ της Βραζιλίας. Εκείνες τις ημέρες η οικογένεια Μπέθελ ήταν μικρή​—μόνο 28 μέλη—​και ήμασταν όλοι στενοί φίλοι.

Το 1964, ο Ζουάου Ζανάρντι, ένας νεαρός ολοχρόνιος διάκονος, ήρθε στο Μπέθελ για να λάβει εκπαίδευση. Κατόπιν διορίστηκε επίσκοπος περιοχής, ή αλλιώς περιοδεύων επίσκοπος, εκεί κοντά. Συναντιόμασταν μερικές φορές όταν ερχόταν στο Μπέθελ για να παραδώσει τις εκθέσεις του. Ο υπηρέτης τμήματος έδωσε στον Ζουάου την άδεια να παρακολουθεί την οικογενειακή μελέτη τα βράδια της Δευτέρας και έτσι μπορούσαμε να δαπανούμε περισσότερο χρόνο μαζί. Ο Ζουάου και εγώ παντρευτήκαμε τον Αύγουστο του 1965. Με χαρά δέχτηκα την πρόσκληση να συνοδεύσω το σύζυγό μου στο έργο περιοχής.

Τότε, το έργο περιοδεύοντα επισκόπου στο εσωτερικό της Βραζιλίας έμοιαζε με περιπέτεια. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις επισκέψεις μας στον όμιλο των ευαγγελιζομένων στην Αράνια της Πολιτείας Μίνας Ζεράις. Έπρεπε να ταξιδεύουμε με τρένο και κατόπιν να περπατάμε τον υπόλοιπο δρόμο​—φορτωμένοι με βαλίτσες, γραφομηχανή, μηχανή προβολής σλάιντς, τσάντες για την υπηρεσία αγρού και έντυπα. Πόσο χαιρόμασταν όταν βρίσκαμε τον Λουριβάλ Σαντάλ, έναν ηλικιωμένο αδελφό, να μας περιμένει κάθε φορά στο σταθμό για να μας βοηθήσει με τις αποσκευές μας.

Οι συναθροίσεις στην Αράνια διεξάγονταν σε κάποιο νοικιασμένο σπίτι. Εμείς κοιμόμασταν σε ένα μικρό δωμάτιο στο πίσω μέρος. Στη μια μεριά, υπήρχε μία εστία με ξύλα την οποία χρησιμοποιούσαμε για να μαγειρεύουμε και να ζεσταίνουμε το νερό που μας έφερναν οι αδελφοί σε κουβάδες. Για τουαλέτα χρησιμοποιούσαμε μια τρύπα στο έδαφος στο μέσο κάποιας φυτείας μπαμπού εκεί κοντά. Τη νύχτα αφήναμε αναμμένη μια λάμπα υγραερίου για να απωθεί τους κοριούς​—έντομα τα οποία μπορούν να μεταδώσουν τη νόσο του Σάγκας. Το πρωί τα ρουθούνια μας ήταν πάντοτε μαύρα από τον καπνό. Μια αρκετά ενδιαφέρουσα εμπειρία!

Ενόσω υπηρετούσαμε κάποια περιοχή της Πολιτείας Παρανά, λάβαμε ξανά έναν από εκείνους  τους μεγάλους καφέ φακέλους από το γραφείο τμήματος. Άλλη μια πρόσκληση από την οργάνωση του Ιεχωβά​—αυτή τη φορά για να υπηρετήσουμε στην Πορτογαλία! Η επιστολή μάς συμβούλευε να εξετάσουμε την αρχή που βρίσκεται στο εδάφιο Λουκάς 14:28 και να υπολογίσουμε τη δαπάνη προτού αποδεχτούμε αυτόν το διορισμό επειδή το Χριστιανικό μας έργο βρισκόταν υπό απαγόρευση εκεί, και η πορτογαλική κυβέρνηση είχε ήδη συλλάβει πολλούς αδελφούς.

Θα πηγαίναμε σε μια χώρα όπου θα αντιμετωπίζαμε τέτοιον διωγμό; «Αν οι Πορτογάλοι αδελφοί μας μπορούν να ζουν εκεί και να υπηρετούν πιστά τον Ιεχωβά, γιατί να μην μπορέσουμε και εμείς;» είπε ο Ζουάου. Καθώς θυμόμουν τα ενθαρρυντικά λόγια του πατέρα μου, συμφώνησα: «Αν ο Ιεχωβά μάς έχει απευθύνει την πρόσκληση, θα πρέπει να την αποδεχτούμε και να εμπιστευτούμε σε αυτόν». Λίγο καιρό αργότερα, πήγαμε στο Μπέθελ στο Σάο Πάολο όπου λάβαμε περισσότερες οδηγίες και ετοιμάσαμε τα χαρτιά μας για το ταξίδι.

Ζουάου Μαρία και Μαρία Ζουάου

Το καράβι μας, το Εουζένιο Κ, απέπλευσε από το λιμάνι Σάντος της Πολιτείας Σάο Πάολο στις 6 Σεπτεμβρίου 1969. Έπειτα από εννιά ημέρες στη θάλασσα, φτάσαμε στην Πορτογαλία. Στην αρχή δαπανήσαμε αρκετούς μήνες συνεργαζόμενοι με έμπειρους αδελφούς στους στενούς δρόμους Αλφάμα και Μουραρία, στην παλιά περιφέρεια της Λισαβώνας. Μας εκπαίδευσαν να είμαστε παρατηρητικοί ώστε να μην είναι εύκολο να μας συλλάβει η αστυνομία.

Οι συναθροίσεις διεξάγονταν στα σπίτια Μαρτύρων. Όταν καταλαβαίναμε ότι οι γείτονες μας υποπτεύονταν, οι συναθροίσεις μεταφέρονταν γρήγορα σε άλλη τοποθεσία ώστε να αποφευχθεί η επιδρομή στο σπίτι ή η σύλληψη των αδελφών. Τα πικνίκ, όπως αποκαλούσαμε τις συνελεύσεις μας, διεξάγονταν στο πάρκο Μονσάντο, στα περίχωρα της Λισαβώνας, και στην Κόστα ντα Καπαρίκα, μια δασώδη περιοχή στα παράλια. Φορούσαμε πρόχειρα ρούχα για αυτές τις περιστάσεις, και μια ομάδα άγρυπνων ταξιθετών στέκονταν φρουροί σε στρατηγικά σημεία. Αν πλησίαζε κάποιος ύποπτος, είχαμε χρόνο για να αρχίσουμε στα γρήγορα ένα παιχνίδι, να στήσουμε ένα πικνίκ ή να ξεκινήσουμε να τραγουδάμε ένα παραδοσιακό τραγούδι.

Για να μη μας αναγνωρίζει εύκολα η κρατική ασφάλεια, αποφεύγαμε να χρησιμοποιούμε τα πραγματικά μας ονόματα. Οι αδελφοί μάς ήξεραν ως Ζουάου Μαρία και Μαρία Ζουάου. Τα ονόματά μας δεν χρησιμοποιούνταν στις επιστολές ή στις εκθέσεις. Αντί για αυτά μας δόθηκαν αριθμοί. Πήρα τη συνειδητή απόφαση να μην  απομνημονεύω τις διευθύνσεις των αδελφών. Με αυτόν τον τρόπο, αν με συνελάμβαναν, δεν θα ήταν δυνατόν να τους προδώσω.

Παρά τους περιορισμούς, ο Ζουάου και εγώ ήμασταν αποφασισμένοι να επωφελούμαστε από κάθε ευκαιρία για να δίνουμε μαρτυρία, εφόσον γνωρίζαμε ότι θα μπορούσαμε να χάσουμε την ελευθερία μας ανά πάσα στιγμή. Μάθαμε να βασιζόμαστε στον ουράνιο Πατέρα μας, τον Ιεχωβά. Ως ο Προστάτης μας, χρησιμοποιούσε τους αγγέλους του με τέτοιον τρόπο ώστε νιώθαμε ότι “βλέπαμε τον Αόρατο”.​—Εβραίους 11:27.

Σε μια περίπτωση, ενώ κηρύτταμε από σπίτι σε σπίτι στο Πόρτο, συναντήσαμε έναν άνθρωπο ο οποίος μας προσκαλούσε επίμονα να περάσουμε μέσα. Η αδελφή με την οποία συνεργαζόμουν δέχτηκε χωρίς δισταγμό και έτσι δεν είχα άλλη επιλογή από το να την ακολουθήσω. Έντρομη, πρόσεξα ότι στο διάδρομο υπήρχε μια φωτογραφία ενός ένστολου στρατιωτικού. Τι θα κάναμε τώρα; Ο οικοδεσπότης μας μάς έβαλε να καθήσουμε και κατόπιν με ρώτησε: «Θα επέτρεπες στο γιο σου, αν τον καλούσαν, να υπηρετήσει στο στρατό;» Ήταν μια λεπτή κατάσταση. Ήρεμα, αλλά αφού προσευχήθηκα σιωπηλά, αποκρίθηκα: «Δεν έχω παιδιά, και είμαι σίγουρη ότι αν σας έκανα μια τέτοια υποθετική ερώτηση, θα μου δίνατε την ίδια απάντηση». Εκείνος έμεινε σιωπηλός. Γι’ αυτό συνέχισα: «Αν με ρωτούσατε όμως πώς νιώθει κανείς όταν χάνει τον αδελφό ή τον πατέρα του, σε αυτό μπορώ να απαντήσω επειδή τόσο ο αδελφός μου όσο και ο πατέρας μου είναι νεκροί». Τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα καθώς μιλούσα, και πρόσεξα ότι και εκείνος ήταν έτοιμος να κλάψει. Εξήγησε ότι η σύζυγός του είχε πεθάνει πρόσφατα. Άκουγε προσεκτικά καθώς του μιλούσα για την ελπίδα της ανάστασης. Κατόπιν αποχαιρετιστήκαμε ευγενικά και φύγαμε με ασφάλεια, αφήνοντας το ζήτημα στα χέρια του Ιεχωβά.

Παρά την απαγόρευση, οι ειλικρινείς άνθρωποι βοηθούνταν να αποκτήσουν γνώση της αλήθειας. Στο Πόρτο ο σύζυγός μου ξεκίνησε μελέτη με τον Οράσιο, έναν επιχειρηματία, ο οποίος έκανε αλματώδη πρόοδο. Αργότερα ο γιος του ο Εμίλιο, ένας εξαιρετικός γιατρός, έλαβε και αυτός τη στάση του υπέρ του Ιεχωβά και βαφτίστηκε. Πράγματι, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει το άγιο πνεύμα του Ιεχωβά.

«Ποτέ Δεν Γνωρίζετε Τι θα Επιτρέψει ο Ιεχωβά»

Το 1973, ο Ζουάου και εγώ προσκληθήκαμε να παρευρεθούμε στη Διεθνή Συνέλευση «Θεία Νίκη» στις Βρυξέλλες. Εκεί ήταν παρόντες χιλιάδες Ισπανοί και Βέλγοι αδελφοί, καθώς επίσης εκπρόσωποι από τη Μοζαμβίκη, την Ανγκόλα, το Πράσινο Ακρωτήριο, τη Μαδέρα και τις Αζόρες. Στα τελικά του σχόλια, ο αδελφός Νορ, από τα κεντρικά γραφεία στη Νέα Υόρκη, πρότρεψε: «Συνεχίστε να υπηρετείτε πιστά τον Ιεχωβά. Ποτέ δεν γνωρίζετε τι θα επιτρέψει ο Ιεχωβά. Ποιος ξέρει, ίσως παρακολουθήσετε την επόμενη διεθνή συνέλευσή σας στην Πορτογαλία!»

Το επόμενο έτος το έργο κηρύγματος έλαβε νομική αναγνώριση στην Πορτογαλία. Σε επαλήθευση δε των λόγων του αδελφού Νορ, το 1978 διεξαγάγαμε την πρώτη διεθνή συνέλευσή  μας στη Λισαβώνα. Τι προνόμιο ήταν να συμμετάσχουμε σε μια πορεία στους δρόμους της Λισαβώνας, δίνοντας μαρτυρία με πλακάτ και περιοδικά, και διανέμοντας προσκλήσεις για τη δημόσια ομιλία! Ήταν ένα όνειρο που εκπληρωνόταν.

Είχαμε αγαπήσει τους Πορτογάλους αδελφούς μας, πολλοί από τους οποίους είχαν υποφέρει φυλάκιση και ξυλοδαρμούς επειδή διατήρησαν τη Χριστιανική τους ουδετερότητα. Η επιθυμία μας ήταν να συνεχίσουμε να υπηρετούμε στην Πορτογαλία. Εντούτοις, αυτό δεν επρόκειτο να γίνει. Το 1982, ο Ζουάου παρουσίασε ένα σοβαρό καρδιακό πρόβλημα, και το γραφείο τμήματος πρότεινε να επιστρέψουμε στη Βραζιλία.

Καιρός Δοκιμασίας

Οι αδελφοί στο γραφείο τμήματος της Βραζιλίας μάς παρείχαν μεγάλη υποστήριξη και μας διόρισαν να υπηρετούμε στην Εκκλησία Κιριρίμ στο Ταουμπατέ της Πολιτείας Σάο Πάολο. Η υγεία του Ζουάου επιδεινώθηκε ραγδαία και πολύ γρήγορα αναγκάστηκε να περιοριστεί στο σπίτι. Εκεί έρχονταν ενδιαφερόμενα άτομα για να μελετούν τη Γραφή, και επίσης διεξάγονταν καθημερινά συναθροίσεις για την υπηρεσία αγρού καθώς και η εβδομαδιαία μελέτη βιβλίου. Αυτές οι προμήθειες μας βοηθούσαν να διατηρούμε την πνευματικότητά μας.

Ο Ζουάου συνέχισε να κάνει ό,τι μπορούσε στην υπηρεσία του Ιεχωβά μέχρι το θάνατό του, την 1η Οκτωβρίου 1985. Ένιωθα λυπημένη και κάπως καταθλιμμένη, αλλά ήμουν αποφασισμένη να παραμείνω στο διορισμό μου. Άλλη μια δύσκολη κατάσταση ανέκυψε τον Απρίλιο του 1986 όταν μπήκαν στο σπίτι μου κλέφτες και πήραν σχεδόν τα πάντα. Για πρώτη φορά στη ζωή μου, ένιωσα μόνη και φοβισμένη. Ένα αντρόγυνο με προσκάλεσε με αγάπη να μείνω μαζί τους λίγο καιρό, πράγμα για το οποίο ήμουν πολύ ευγνώμων.

Ο θάνατος του Ζουάου και η διάρρηξη επηρέασαν και την υπηρεσία μου στον Ιεχωβά. Δεν είχα πλέον αυτοπεποίθηση στη διακονία. Αφού έγραψα στο γραφείο τμήματος σχετικά με αυτή τη δυσκολία, έλαβα την πρόσκληση να περάσω λίγο καιρό στο Μπέθελ για να μπορέσω να ανακτήσω τη συναισθηματική μου ισορροπία. Πόσο ενισχυτική περίοδος ήταν εκείνη!

Μόλις ένιωσα λίγο καλύτερα, δέχτηκα το διορισμό να υπηρετήσω στο Ιπουά, μια κωμόπολη στην πολιτεία Σάο Πάολο. Το έργο κηρύγματος με κρατούσε απασχολημένη, αλλά υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες ένιωθα αποθαρρυμένη. Σε τέτοιες στιγμές, τηλεφωνούσα στους αδελφούς στο Κιριρίμ, και μια οικογένεια ερχόταν να με επισκεφτεί λίγες ημέρες. Εκείνες οι επισκέψεις ήταν πραγματικά ενθαρρυντικές! Στη διάρκεια του πρώτου χρόνου μου στο Ιπουά, 38 αδελφοί και αδελφές έκαναν αυτό το μακρύ ταξίδι για να έρθουν να με δουν.

Το 1992, έξι χρόνια μετά το θάνατο του Ζουάου, έλαβα άλλη μια πρόσκληση από την οργάνωση του Ιεχωβά, αυτή τη φορά να μετακομίσω στην πόλη Φράνκα της Πολιτείας Σάο Πάολο, όπου εξακολουθώ να υπηρετώ ως ολοχρόνια διάκονος. Εδώ ο τομέας είναι πολύ παραγωγικός. Το 1994, άρχισα Γραφική μελέτη με το δήμαρχο. Εκείνον τον καιρό, έκανε προεκλογική εκστρατεία για μια έδρα στο κογκρέσο της Βραζιλίας, αλλά παρά το πολυάσχολο πρόγραμμά του, μελετούσαμε κάθε Δευτέρα απόγευμα. Για να μη μας διακόπτουν έκλεινε το τηλέφωνό του. Πόσο ευτυχισμένη ήμουν καθώς τον έβλεπα να αποσύρεται σταδιακά από την πολιτική και, με τη βοήθεια της αλήθειας, να ξαναφτιάχνει το γάμο του! Μαζί με τη σύζυγό του βαφτίστηκαν το 1998.

Αναπολώντας το παρελθόν, μπορώ να πω ότι η ζωή μου ως ολοχρόνιας διακόνου ήταν γεμάτη θαυμάσιες ευλογίες και προνόμια. Η αποδοχή των προσκλήσεων που μου απηύθυνε ο Ιεχωβά μέσω της οργάνωσής του μου έχει φέρει πράγματι πλούσιες ανταμοιβές. Όποιες προσκλήσεις δε και αν υπάρξουν στο μέλλον, η δική μου προθυμία θα είναι το ίδιο ισχυρή όπως πάντα.

[Εικόνες στη σελίδα 25]

Το 1957, όταν άρχισα την ολοχρόνια υπηρεσία, και σήμερα

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Με την οικογένεια Μπέθελ της Βραζιλίας το 1963

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Ο γάμος μας τον Αύγουστο του 1965

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Συνέλευση στην Πορτογαλία τον καιρό που το έργο ήταν υπό απαγόρευση

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Έργο δρόμου στη Λισαβώνα στη διάρκεια της Διεθνούς Συνέλευσης «Νικηφόρος Πίστη» το 1978