Τι Έχει Απογίνει η Φωτιά του Άδη;

ΠΟΙΑ εικόνα σάς έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη «άδης», ή αλλιώς «κόλαση»; Μήπως φαντάζεστε τον άδη ως ένα πραγματικό μέρος με φωτιές και θειάφι, έναν τόπο ατέλειωτων βασανιστηρίων και οδύνης; Ή μήπως πρόκειται για μια συμβολική περιγραφή κάποιας κατάστασης;

Επί αιώνες, οι θρησκευτικοί ηγέτες του Χριστιανικού κόσμου θεωρούσαν τον πύρινο άδη με τα φρικτά του βασανιστήρια ως το βέβαιο προορισμό των αμαρτωλών. Αυτή η αντίληψη εξακολουθεί να είναι ευρέως διαδεδομένη και σε πολλές άλλες θρησκευτικές ομάδες. «Η Χριστιανοσύνη ίσως έχει κάνει τον πύρινο άδη, ή αλλιώς την κόλαση, μια πολύ συνηθισμένη έκφραση», λέει το περιοδικό Νέα των ΗΠΑ & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report), «αλλά δεν έχει το μονοπώλιο αυτής της δοξασίας. Η απειλή για οδυνηρή τιμωρία στη μετά θάνατον ζωή έχει το αντίστοιχό της σχεδόν σε κάθε κύρια θρησκεία του κόσμου καθώς και σε μερικές μικρότερες». Οι Ινδουιστές, οι Βουδιστές, οι Μουσουλμάνοι, οι Ζαϊνιστές και οι Ταοϊστές πιστεύουν σε κάποιο είδος πύρινου άδη.

Ωστόσο, ο άδης έχει προσλάβει διαφορετική έννοια στο σύγχρονο τρόπο σκέψης. «Μολονότι η παραδοσιακή εικόνα ενός πύρινου άδη, ή αλλιώς κόλασης, εξακολουθεί να βρίσκει απήχηση», δηλώνει το περιοδικό που προαναφέρθηκε, «αρχίζουν να εμφανίζονται σύγχρονες απόψεις αναφορικά με την αιώνια καταδίκη οι οποίες την παρουσιάζουν ως ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο είδος εγκλεισμού, πράγμα που υποδηλώνει ότι ο άδης δεν είναι τελικά και τόσο πύρινος».

Το Ιησουιτικό περιοδικό Λα Σιβιλτά Κατόλικα (La Civiltà Cattolica) παρατήρησε: «Είναι παραπλανητικό . . . να νομίζουμε ότι ο Θεός, μέσω των δαιμόνων, υποβάλλει τους καταδικασμένους σε τρομακτικά βασανιστήρια, όπως είναι τα πύρινα μαρτύρια», και πρόσθεσε: «Ο άδης υπάρχει, όχι ως τόπος, αλλά ως κατάσταση, μια κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άτομο που υποφέρει εξαιτίας του πόνου του αποχωρισμού από τον Θεό». Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ είπε το 1999: «Ο άδης δεν είναι ένας τόπος, αλλά είναι η κατάσταση εκείνων που ηθελημένα και τελεσίδικα αποχωρίζονται από τον Θεό, την πηγή κάθε ζωής και χαράς». Αναφορικά με τις αναπαραστάσεις που παρουσιάζουν τον άδη ως πύρινο τόπο, ο πάπας είπε: «Αυτές δείχνουν την πλήρη ματαιότητα και κενότητα της ζωής χωρίς τον Θεό». Αν ο πάπας περιέγραφε τον άδη, ή αλλιώς την κόλαση, μιλώντας «για φλόγες και για έναν διάβολο ντυμένο στα κόκκινα που κρατάει δικράνι», είπε ο εκκλησιαστικός ιστορικός Μάρτιν Μάρτι, «οι άνθρωποι δεν θα έπαιρναν το ζήτημα στα σοβαρά».

Παρόμοιες αλλαγές γίνονται και σε άλλα θρησκεύματα. Μια έκθεση από την επιτροπή δογμάτων της Εκκλησίας της Αγγλίας ανέφερε: «Ο άδης δεν είναι ένας τόπος αιώνιων βασάνων, αλλά η τελική και αμετάκλητη επιλογή μιας πορείας στρεφόμενης κατά του Θεού τόσο ολοκληρωτικά και απόλυτα ώστε η μόνη κατάληξη να είναι η πλήρης ανυπαρξία».

Το εγχειρίδιο κατήχησης της Επισκοπελιανής Εκκλησίας των Ηνωμένων Πολιτειών δηλώνει ότι ο άδης είναι «ο αιώνιος θάνατος που επέρχεται λόγω του ότι εμείς απορρίπτουμε τον Θεό». Όλο και πιο πολλοί άνθρωποι, όπως λέει το περιοδικό Νέα των ΗΠΑ & Παγκόσμιες Ειδήσεις, προωθούν την αντίληψη ότι «η κατάληξη των ασεβών είναι η καταστροφή, όχι τα αιώνια παθήματα. . . .  Ισχυρίζονται ότι όσοι απαρνούνται τελικά τον Θεό απλώς θα εξαλειφθούν με τη “φωτιά που κατατρώει”, τη φωτιά του άδη».

Αν και η σύγχρονη τάση είναι να εγκαταλείπεται η αντίληψη περί φωτιάς και θειαφιού, πολλοί παραμένουν προσκολλημένοι στην πεποίθηση ότι ο άδης είναι ένας κατά γράμμα τόπος βασανιστηρίων. «Οι Γραφές αναφέρονται ξεκάθαρα στον άδη ως πραγματικό τόπο πύρινων βασάνων», λέει ο Άλμπερτ Μόλερ από τη Θεολογική Σχολή των Νότιων Βαπτιστών του Λούισβιλ στο Κεντάκι των ΗΠΑ. Επίσης, η έκθεση Η Φύση του Άδη (The Nature of Hell), την οποία ετοίμασε η Επιτροπή της Ευαγγελικής Συμμαχίας, δηλώνει: «Άδης είναι μια συνειδητή εμπειρία απόρριψης και βασανιστηρίων», και προσθέτει: «Στον άδη υπάρχουν διαβαθμίσεις όσον αφορά την τιμωρία και τα παθήματα ανάλογα με τη σοβαρότητα των αμαρτιών που διαπράχθηκαν στη γη».

Ρωτάμε και πάλι: Είναι ο άδης, ή αλλιώς η κόλαση, πύρινος τόπος αιώνιων βασάνων ή είναι τόπος αφανισμού; Ή μήπως είναι απλώς μια κατάσταση αποχωρισμού από τον Θεό; Τι είναι στην πραγματικότητα ο άδης;

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 4]

Σύντομο Ιστορικό Αναφορικά με τον Πύρινο Άδη

ΠΟΤΕ υιοθέτησαν οι καθ’ ομολογία Χριστιανοί την πίστη στον πύρινο άδη; Αρκετό καιρό μετά την εποχή του Ιησού Χριστού και των αποστόλων του. «Η Αποκάλυψη του Πέτρου (2ος αιώνας Κ.Χ.) ήταν το πρώτο [απόκρυφο] Χριστιανικό σύγγραμμα που περιέγραψε την τιμωρία και τα βασανιστήρια τα οποία υφίστανται οι αμαρτωλοί στον άδη», δηλώνει η γαλλική Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια (Encyclopædia Universalis).

Ανάμεσα στους πρώτους Πατέρες της Εκκλησίας, όμως, υπήρχε διαφωνία γύρω από τον άδη. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Τερτυλλιανός και ο Κυπριανός πίστευαν ότι ο άδης ήταν ένας πύρινος τόπος. Ο Ωριγένης και ο θεολόγος Γρηγόριος ο Νύσσης θεωρούσαν τον άδη τόπο αποχωρισμού από τον Θεό​—τόπο πνευματικών παθημάτων. Από την άλλη μεριά, ο Αυγουστίνος της Ιππώνας υποστήριζε ότι τα παθήματα στον άδη ήταν και πνευματικά αλλά και αντιληπτά μέσω των αισθήσεων​—μια άποψη που έγινε αποδεκτή. «Τον πέμπτο αιώνα είχε ήδη επικρατήσει παντού το άκαμπτο δόγμα ότι οι αμαρτωλοί δεν θα έχουν δεύτερη ευκαιρία ύστερα από αυτή τη ζωή και ότι η φωτιά που θα τους κατατρώει δεν θα σβηστεί ποτέ», έγραψε ο καθηγητής Τζ. Ν. Ντ. Κέλι.

Το 16ο αιώνα, Προτεστάντες μεταρρυθμιστές όπως ο Μαρτίνος Λούθηρος και ο Ιωάννης Καλβίνος είχαν την άποψη ότι τα πύρινα βάσανα του άδη συμβόλιζαν τον αιώνιο αποχωρισμό από τον Θεό. Ωστόσο, η ιδέα ότι ο άδης είναι ένας τόπος βασανιστηρίων επανήλθε τους επόμενους δύο αιώνες. Ο Προτεστάντης ιεροκήρυκας Τζόναθαν Έντουαρτς συνήθιζε να τρομοκρατεί τους Αμερικανούς Αποίκους του 18ου αιώνα με τις παραστατικές του περιγραφές για τον πύρινο άδη.

Έπειτα από λίγο καιρό, όμως, οι φλόγες του πύρινου άδη άρχισαν να εξασθενούν και να τρεμοσβήνουν. «Ο 20ός αιώνας επέφερε σχεδόν το θάνατο του πύρινου άδη», δηλώνει το περιοδικό Νέα των ΗΠΑ & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report).

[Εικόνες]

Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας πίστευε ότι ο άδης ήταν ένας πύρινος τόπος

Ο Αυγουστίνος της Ιππώνας δίδαξε ότι τα παθήματα στον άδη ήταν και πνευματικά αλλά και αντιληπτά μέσω των αισθήσεων