Γιόγκα​—Απλή Άσκηση ή Κάτι Περισσότερο;

ΤΟ ΝΑ έχουν οι άνθρωποι λεπτό και υγιές σώμα είναι κάτι που τους απασχολεί έντονα σήμερα. Αυτό κάνει πολλούς να καταφεύγουν στα γυμναστήρια και στα ινστιτούτα αδυνατίσματος για βοήθεια. Για τον ίδιο λόγο, χιλιάδες άνθρωποι στο Δυτικό κόσμο στρέφονται στην τέχνη της γιόγκα η οποία προέρχεται από την Ανατολή.

Άνθρωποι που υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και απογοήτευση στρέφονται και αυτοί στη γιόγκα για παρηγοριά και λύσεις. Ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1960, τη δεκαετία των χίπις και των παιδιών των λουλουδιών, το ενδιαφέρον για τις θρησκείες της Ανατολής και τις μυστικιστικές τους δραστηριότητες εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη Δύση. Ο υπερβατικός διαλογισμός, συνδεόμενος στενά με τη γιόγκα, έχει γίνει δημοφιλής από διάφορους αστέρες του κινηματογράφου και καλλιτέχνες της μουσικής ροκ. Λαβαίνοντας υπόψη το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη γιόγκα, θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε: “Είναι η γιόγκα απλώς μια σειρά ασκήσεων η οποία χαρίζει υγιές, λεπτό σώμα και κάποια ειρήνη διάνοιας; Μπορεί να κάνει ένα άτομο γιόγκα χωρίς να υπάρχουν θρησκευτικές προεκτάσεις; Είναι η γιόγκα κατάλληλη για τους Χριστιανούς;”

Το Παρελθόν της Γιόγκα

Η πρωτότυπη σανσκριτική λέξη από την οποία προέρχεται η λέξη «γιόγκα» σημαίνει ενώνω ή ζευγνύω ή θέτω υπό ζυγό, τιθασεύω ή θέτω υπό έλεγχο. Για τον Ινδουιστή, η γιόγκα είναι μια τεχνική ή μέθοδος για άσκηση πειθαρχίας η οποία οδηγεί σε ένωση με μια μεγάλη υπερφυσική δύναμη ή πνεύμα. Έχει περιγραφεί ως «η ζεύξη όλων των δυνάμεων του σώματος, της διάνοιας και της ψυχής με τον Θεό».

Σε ποια περίοδο της ιστορίας ανάγεται η γιόγκα; Αναπαραστάσεις ανθρώπων που κάθονται σε διάφορες στάσεις γιόγκα εμφανίζονται σε σφραγίδες οι οποίες βρέθηκαν στην Κοιλάδα του Ινδού, στο σημερινό Πακιστάν. Ο πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού τοποθετείται από τους αρχαιολόγους μεταξύ της τρίτης και της δεύτερης χιλιετίας Π.Κ.Χ., πολύ κοντά στην περίοδο κατά την οποία ήκμασε ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας. Τεχνουργήματα και από τις  δύο περιοχές απεικονίζουν έναν άνθρωπο, που αντιπροσωπεύει κάποια θεότητα, ο οποίος φέρει στο κεφάλι κέρατα ζώου και περιβάλλεται από ζώα, κάτι που θυμίζει τον Νεβρώδ, τον “κραταιό κυνηγό”. (Γένεση 10:8, 9) Οι Ινδουιστές ισχυρίζονται ότι οι μορφές που είναι καθισμένες σε στάσεις γιόγκα απεικονίζουν τον θεό Σίβα, τον κύριο των ζώων και της γιόγκα, ο οποίος συνήθως λατρεύεται μέσω του λίνγκα, ενός φαλλικού συμβόλου. Έτσι λοιπόν, το βιβλίο Ινδουιστικός Κόσμος (Hindu World) αποκαλεί τη γιόγκα «κώδικα ασκητικών συνηθειών, κατ’ εξοχήν προ-Άρειας προέλευσης, ο οποίος περιέχει υπολείμματα πολλών αρχέγονων αντιλήψεων και εθίμων».

Στην αρχή, οι μέθοδοι της γιόγκα μεταδίδονταν προφορικά. Κατόπιν διατυπώθηκαν λεπτομερώς σε γραπτή μορφή από τον Ινδό γιόγκι σοφό Πατάντζαλι σε ένα έργο γνωστό ως Γιόγκα Σούτρα (Yoga Sutra), το οποίο παραμένει το βασικό εγχειρίδιο της γιόγκα. Σύμφωνα με τον Πατάντζαλι, η γιόγκα είναι «μια μεθοδική προσπάθεια για την επίτευξη τελειότητας, μέσω ελέγχου των διαφορετικών στοιχείων της ανθρώπινης φύσης, σωματικών και ψυχικών». Από το ξεκίνημά της μέχρι την εποχή μας, η γιόγκα αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος των Ανατολικών θρησκειών, και τώρα ιδιαίτερα του Ινδουισμού, του Ζαϊνισμού και του Βουδισμού. Ορισμένοι που κάνουν γιόγκα πιστεύουν ότι αυτή θα τους οδηγήσει στην επίτευξη της μόκσα, δηλαδή της απελευθέρωσης, μέσω συνένωσης με ένα πανταχού παρόν πνεύμα.

Επομένως, ρωτάμε και πάλι: “Μπορεί να κάνει κάποιος γιόγκα απλώς ως σωματική άσκηση επιδιώκοντας να αποκτήσει υγιές σώμα και ήρεμο πνεύμα, χωρίς κάποια ανάμειξη με τη θρησκεία;” Με βάση το παρελθόν της γιόγκα, η απάντηση θα πρέπει να είναι όχι.

Πού Μπορεί να σας Οδηγήσει η Γιόγκα;

Ο αντικειμενικός σκοπός της γιόγκα ως μεθόδου για άσκηση πειθαρχίας είναι να οδηγήσει κάποιον στην πνευματική εμπειρία της «ζεύξης» ή της συνένωσης με ένα υπερανθρώπινο πνεύμα. Αλλά ποιο θα είναι αυτό το πνεύμα;

Στο βιβλίο Ινδουιστικός Κόσμος, ο συγγραφέας Μπέντζαμιν Γουόκερ λέει για τη γιόγκα: «Ίσως ήταν ένα αρχικό σύστημα μαγικών τελετουργιών, και η γιόγκα διατηρεί ακόμη στην έννοιά της μια χροιά αποκρυφισμού και μαγγανείας». Οι Ινδουιστές φιλόσοφοι παραδέχονται ότι μέσω της γιόγκα μπορεί να αποκτήσει κάποιος υπερφυσικές δυνάμεις, μολονότι συνήθως ισχυρίζονται ότι δεν είναι αυτός ο απώτερος στόχος της γιόγκα. Παραδείγματος χάρη, στο βιβλίο Ινδική Φιλοσοφία (Indian Philosophy), ο πρώην πρόεδρος της Ινδίας Δρ Σ. Ραντακρίσναν λέει για τη γιόγκα ότι «ο έλεγχος του σώματος μέσω διαφόρων στάσεων οδηγεί σε αδιαφορία για την ακραία ζέστη ή το υπερβολικό κρύο. . . . Ο γιόγκιν μπορεί να δει και να ακούσει σε μεγάλη απόσταση . . . Η μετάδοση σκέψεων από το ένα άτομο στο άλλο χωρίς την παρέμβαση των συνηθισμένων μηχανισμών επικοινωνίας είναι εφικτή. . . . Ο γιόγκι μπορεί να κάνει το σώμα του αόρατο».

Η εικόνα κάποιου γιόγκι που κοιμάται σε ένα κρεβάτι με καρφιά ή περπατάει σε αναμμένα κάρβουνα μπορεί να φαίνεται σε μερικούς απάτη και σε άλλους αστείο. Ωστόσο, αυτά συμβαίνουν συχνά στην Ινδία, όπως η συνήθεια του να στέκεται κάποιος στο ένα πόδι κοιτώντας κατευθείαν τον ήλιο επί ώρες και ο έλεγχος της αναπνοής που επιτρέπει σε ένα άτομο να μένει θαμμένο στην άμμο επί μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τον Ιούνιο του 1995, η εφημερίδα Δε Τάιμς οφ Ίντια (The Times of India) ανέφερε ότι κάποιο κοριτσάκι τριάμισι χρονών ξάπλωσε κάτω σε κατάσταση έκστασης, και ένα αυτοκίνητο βάρους 750 κιλών πέρασε πάνω από την κοιλιά της. Το πλήθος εξεπλάγη όταν την είδε να ξυπνάει σώα και αβλαβής. Το δημοσίευμα πρόσθετε: «Επρόκειτο σαφώς για δύναμη που προερχόταν από τη γιόγκα».

Αναμφίβολα, κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν είναι ικανός να κάνει οτιδήποτε από αυτά. Συνεπώς, ο Χριστιανός πρέπει να ρωτήσει: Τι υποδηλώνουν αυτά τα επιτεύγματα; Προέρχονται από τον Ιεχωβά Θεό, “τον μόνο Ύψιστο όλης της γης” ή από κάποια άλλη πηγή; (Ψαλμός 83:18) Η Γραφή είναι σαφής ως προς αυτό. Όταν οι Ισραηλίτες ήταν έτοιμοι να εισέλθουν στην Υποσχεμένη Γη, η οποία βρισκόταν υπό την κατοχή των Χαναναίων, ο Ιεχωβά είπε στους γιους του Ισραήλ μέσω του Μωυσή: «Δεν πρέπει να μάθεις να ενεργείς σύμφωνα με τα απεχθή πράγματα εκείνων των εθνών». Ποια «απεχθή πράγματα»; Η προειδοποίηση του Μωυσή αφορούσε “κάποιον που  χρησιμοποιεί μαντεία, κάποιον μάγο ή κάποιον που αναζητάει οιωνούς ή κάποιον που κάνει μαγγανείες”. (Δευτερονόμιο 18:9, 10) Αυτά τα πράγματα είναι απεχθή στον Θεό επειδή αποτελούν έργα των δαιμόνων και της ξεπεσμένης σάρκας.​—Γαλάτες 5:19-21.

Ακατάλληλη για Χριστιανούς

Ό,τι και αν λένε περί του αντιθέτου διάφοροι ειδικοί σε θέματα υγείας, η γιόγκα δεν περιορίζεται σε σωματικές ασκήσεις. Το βιβλίο Ήθη, Έθιμα και Τελετές των Ινδουιστών (Hindu Manners, Customs and Ceremonies) αφηγείται τις εμπειρίες δύο μαθητευόμενων οι οποίοι μυούνταν στη γιόγκα υπό τις οδηγίες ενός γκουρού. Ο ένας αναφέρεται ότι είπε: «Κατέβαλλα υπεράνθρωπες προσπάθειες για να κρατάω την αναπνοή μου όσο το δυνατόν περισσότερο και ανέπνεα μόνο όταν κόντευα να λιποθυμήσω. . . . Μια μέρα, το καταμεσήμερο, νόμισα ότι είδα ένα ολόλαμπρο φεγγάρι, το οποίο φαινόταν να κινείται και να ταλαντεύεται πέρα δώθε. Σε κάποια άλλη περίπτωση, φαντάστηκα τον εαυτό μου στο βαθύ σκοτάδι μέρα μεσημέρι. Ο δάσκαλός μου . . . χάρηκε πολύ όταν του ανέφερα αυτά τα οράματα. . . . Όπως με διαβεβαίωσε, δεν θα αργούσα να γευτώ πολύ πιο εκπληκτικά αποτελέσματα από τις κακουχίες που επέβαλλα στον εαυτό μου». Ο δεύτερος αφηγείται: «Με υποχρέωνε να προσηλώνω το βλέμμα μου στον ουρανό κάθε μέρα χωρίς να ανοιγοκλείνω τα μάτια μου ούτε να αλλάζω στάση. . . . Μερικές φορές νόμιζα ότι έβλεπα σπίθες φωτιάς στον αέρα ενώ σε άλλες περιπτώσεις μού φάνηκε ότι είδα πυρωμένα σφαιρικά σώματα και άλλες λάμψεις. Ο δάσκαλός μου ήταν πολύ ευχαριστημένος με την επιτυχία των προσπαθειών μου».

Τα παράξενα οράματα ήταν προφανώς αυτό που οι γκουρού θεωρούσαν κατάλληλα αποτελέσματα για την επίτευξη του αληθινού σκοπού των ασκήσεων της γιόγκα. Ναι, ο απώτερος στόχος της γιόγκα είναι η μόκσα, η οποία εξηγείται ως η συνένωση με κάποιο απρόσωπο μεγάλο πνεύμα. Περιγράφεται ως «η (εκούσια) διακοπή της αυτόματης δραστηριότητας της διάνοιας». Αυτό συγκρούεται σαφώς με το στόχο που τίθεται για τους Χριστιανούς, στους οποίους δίνεται η νουθεσία: «Να παρουσιάσετε τα σώματά σας ως θυσία ζωντανή, άγια, ευπρόσδεκτη στον Θεό, ως ιερή υπηρεσία με τη δύναμη της λογικής σας. Και μη διαπλάθεστε σύμφωνα με αυτό το σύστημα πραγμάτων, αλλά να μεταμορφώνεστε ανακαινίζοντας το νου σας, ώστε να αποδεικνύετε στον εαυτό σας το καλό και ευπρόσδεκτο και τέλειο θέλημα του Θεού».​—Ρωμαίους 12:1, 2.

Η επιλογή σωματικής άσκησης είναι προσωπικό ζήτημα. Οι Χριστιανοί, όμως, δεν επιτρέπουν σε τίποτε​—γυμναστική, φαγητό, ποτό, ρούχα, ψυχαγωγία ή οτιδήποτε άλλο—​να βλάψει τη σχέση τους με τον Ιεχωβά Θεό. (1 Κορινθίους 10:31) Για όσους ασκούνται μόνο για λόγους υγείας, υπάρχουν πολλά διαθέσιμα μέσα τα οποία δεν συνεπάγονται έκθεση στους κινδύνους του πνευματισμού και του αποκρυφισμού. Μένοντας μακριά από συνήθειες και πεποιθήσεις ριζωμένες στην ψεύτικη θρησκεία, μπορούμε να αποβλέπουμε στην ευλογία που θα παράσχει ο Θεός​—ένα δίκαιο νέο σύστημα πραγμάτων στο οποίο θα μπορούμε να απολαμβάνουμε τέλεια σωματική και διανοητική υγεία στην αιωνιότητα.​—2 Πέτρου 3:13· Αποκάλυψη 21:3, 4.

[Εικόνες στη σελίδα 22]

Πολλοί απολαμβάνουν υγιείς δραστηριότητες οι οποίες δεν συνεπάγονται έκθεση στον πνευματισμό