Θυσιαστήριο—Ποια Θέση Κατέχει στη Λατρεία;

ΜΗΠΩΣ θεωρείτε ότι το θυσιαστήριο αποτελεί θεμελιώδες μέρος της λατρείας σας; Για πολλά άτομα που πηγαίνουν στις εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου, το θυσιαστήριο—η λεγόμενη «αγία τράπεζα»—μπορεί να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής. Έχετε σκεφτεί ποτέ τι αποκαλύπτει η Αγία Γραφή αναφορικά με τη χρήση θυσιαστηρίων στη λατρεία;

Το πρώτο θυσιαστήριο που αναφέρεται στη Γραφή είναι αυτό που έχτισε ο Νώε για να προσφέρει θυσίες ζώων όταν βγήκε από την κιβωτό—χάρη στην οποία διασώθηκε από τον Κατακλυσμό. *—Γένεση 8:20.

Ύστερα από τη σύγχυση των γλωσσών στη Βαβέλ, οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν σε όλη την επιφάνεια της γης. (Γένεση 11:1-9) Έχοντας έμφυτη κλίση προς τα θεία, οι άνθρωποι επιδίωξαν να πλησιάσουν τον Θεό, τον οποίο γνώριζαν όλο και λιγότερο, “ψηλαφώντας” για αυτόν στα τυφλά. (Πράξεις 17:27· Ρωμαίους 2:14, 15) Από τις ημέρες του Νώε και έπειτα πολλοί λαοί έχουν χτίσει θυσιαστήρια για τις θεότητές τους. Θρησκείες και λαοί έχουν χρησιμοποιήσει θυσιαστήρια στην ψεύτικη λατρεία. Όντας αποξενωμένοι από τον αληθινό Θεό, μερικοί άνθρωποι χρησιμοποίησαν θυσιαστήρια για αποκρουστικές τελετές οι οποίες περιλάμβαναν ανθρώπινα θύματα, ακόμη και παιδιά. Όταν εγκατέλειψαν τον Ιεχωβά, μερικοί βασιλιάδες του Ισραήλ ανήγειραν θυσιαστήρια για ειδωλολατρικούς θεούς, όπως ο Βάαλ. (1 Βασιλέων 16:29-32) Τι μπορεί να λεχθεί όμως για τη χρήση θυσιαστηρίων στην αληθινή λατρεία;

Τα Θυσιαστήρια και η Αληθινή Λατρεία στον Ισραήλ

Μετά τον Νώε, και άλλοι πιστοί άνθρωποι έχτισαν θυσιαστήρια για να τα χρησιμοποιούν στη λατρεία τους προς τον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά. Ο Αβραάμ έχτισε θυσιαστήρια στη Συχέμ, σε κάποια περιοχή κοντά στη Βαιθήλ, στη Χεβρών και στο Όρος Μοριά, όπου θυσίασε ένα κριάρι το οποίο προμήθευσε ο Θεός στη θέση του Ισαάκ. Αργότερα, ο Ισαάκ, ο Ιακώβ και ο Μωυσής υποκινήθηκαν αυθόρμητα να χτίσουν θυσιαστήρια για να τα χρησιμοποιούν στη λατρεία τους προς τον Θεό.—Γένεση 12:6-8· 13:3, 18· 22:9-13· 26:23-25· 33:18-20· 35:1, 3, 7· Έξοδος 17:15, 16· 24:4-8.

Όταν ο Θεός έδωσε στο λαό του Ισραήλ το Νόμο του, τους πρόσταξε να κατασκευάσουν μια φορητή σκηνή, τη σκηνή της μαρτυρίας, η οποία αποκαλούνταν επίσης «σκηνή της συνάντησης», για να χρησιμοποιείται ως το κεντρικό χαρακτηριστικό της διευθέτησης βάσει της οποίας μπορούσαν να τον πλησιάζουν. (Έξοδος 39:32, 40) Η σκηνή της μαρτυρίας είχε δύο θυσιαστήρια. Εκείνο που χρησιμοποιούνταν για ολοκαυτώματα, φτιαγμένο από ξύλο ακακίας και καλυμμένο με χαλκό, βρισκόταν τοποθετημένο μπροστά  στην είσοδο, και σε αυτό προσφέρονταν θυσίες ζώων. (Έξοδος 27:1-8· 39:39· 40:6, 29) Το θυσιαστήριο του θυμιάματος, επίσης φτιαγμένο από ξύλο ακακίας αλλά καλυμμένο με χρυσάφι, βρισκόταν μέσα στη σκηνή της μαρτυρίας, μπροστά στην κουρτίνα του τμήματος που ονομαζόταν Άγια των Αγίων. (Έξοδος 30:1-6· 39:38· 40:5, 26, 27) Πάνω σε αυτό καιγόταν ειδικό θυμίαμα δύο φορές την ημέρα, πρωί και βράδυ. (Έξοδος 30:7-9) Ο μόνιμος ναός που οικοδόμησε ο Βασιλιάς Σολομών ακολούθησε το σχέδιο της σκηνής της μαρτυρίας, έχοντας δύο θυσιαστήρια.

“Η Αληθινή Σκηνή” και το Συμβολικό Θυσιαστήριο

Όταν ο Ιεχωβά έδωσε το Νόμο στον Ισραήλ, δεν τους προμήθευσε απλώς κανόνες που ρύθμιζαν τη ζωή του λαού του καθώς και τον τρόπο για να τον πλησιάζουν μέσω θυσίας και προσευχής. Πολλές από τις διευθετήσεις του αποτελούσαν, σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο, «συμβολική απεικόνιση», «παραβολή» ή «σκιά των ουράνιων πραγμάτων». (Εβραίους 8:3-5· 9:9· 10:1· Κολοσσαείς 2:17) Με άλλα λόγια, πολλές πτυχές του Νόμου, όχι μόνο κατηύθυναν τους Ισραηλίτες μέχρι την έλευση του Χριστού, αλλά αποτελούσαν επίσης προαναλαμπή των σκοπών του Θεού που θα εκπληρώνονταν μέσω του Ιησού Χριστού. (Γαλάτες 3:24) Ναι, οι διάφορες πτυχές του Νόμου είχαν προφητική αξία. Λόγου χάρη, το αρνί του Πάσχα, το αίμα του οποίου χρησίμευσε ως σημάδι σωτηρίας για τους Ισραηλίτες, προσκίαζε τον Ιησού Χριστό. Αυτός είναι «το Αρνί του Θεού το οποίο αφαιρεί την αμαρτία του κόσμου» και του οποίου το αίμα χύθηκε για να μας ελευθερώσει από την αμαρτία.—Ιωάννης 1:29· Εφεσίους 1:7.

Πολλά πράγματα σχετικά με τη σκηνή της μαρτυρίας και την υπηρεσία στο ναό εξεικόνιζαν πνευματικές πραγματικότητες. (Εβραίους 8:5· 9:23) Μάλιστα, ο Παύλος γράφει για “την αληθινή σκηνή, την οποία ανήγειρε ο Ιεχωβά, και όχι άνθρωπος”, και συνεχίζει λέγοντας: «Ο Χριστός ήρθε ως αρχιερέας των καλών πραγμάτων που έχουν πραγματοποιηθεί, μέσω της μεγαλύτερης και τελειότερης σκηνής η οποία δεν είναι φτιαγμένη από χέρια, δηλαδή δεν είναι από αυτή τη δημιουργία». (Εβραίους 8:2· 9:11) “Η μεγαλύτερη και τελειότερη σκηνή” ήταν η διευθέτηση του Ιεχωβά για το μεγάλο πνευματικό ναό. Η ορολογία των Γραφών υποδηλώνει ότι ο μεγάλος πνευματικός ναός είναι η διευθέτηση μέσω της οποίας οι άνθρωποι μπορούν να πλησιάσουν τον Ιεχωβά βάσει της εξιλαστήριας θυσίας του Ιησού Χριστού.—Εβραίους 9:2-10, 23-28.

Καθώς μαθαίνουμε από το Λόγο του Θεού ότι μερικές διατάξεις και κανόνες του Νόμου εξεικονίζουν μεγαλύτερες, ουσιαστικότερες, πνευματικές πραγματικότητες, ασφαλώς οικοδομείται η πίστη μας στη θεοπνευστία της Γραφής. Επίσης, αυξάνεται η εκτίμησή μας για τη θεϊκή σοφία, η οποία φανερώνεται με μοναδικό τρόπο στις Γραφές.—Ρωμαίους 11:33· 2 Τιμόθεο 3:16.

Το θυσιαστήριο για την προσφορά ολοκαυτώματος έχει επίσης προφητική αξία. Φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει το «θέλημα» του Θεού, ή αλλιώς την προθυμία του να δεχτεί την τέλεια ανθρώπινη θυσία του Ιησού.—Εβραίους 10:1-10.

Πιο κάτω στην επιστολή προς τους Εβραίους, ο Παύλος κάνει το ακόλουθο ενδιαφέρον σχόλιο: «Εμείς έχουμε ένα θυσιαστήριο από το οποίο εκείνοι που κάνουν ιερή υπηρεσία στη σκηνή δεν έχουν εξουσία να φάνε». (Εβραίους 13:10) Σε ποιο θυσιαστήριο αναφερόταν;

Πολλοί Καθολικοί ερμηνευτές ισχυρίζονται ότι το θυσιαστήριο το οποίο αναφέρεται στο εδάφιο Εβραίους 13:10 είναι αυτό που χρησιμοποιείται για τη Θεία Ευχαριστία, για το «μυστήριο» μέσω του οποίου λέγεται ότι ανανεώνεται η θυσία του Χριστού στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Αλλά όπως μπορείτε να δείτε από τα συμφραζόμενα, το θυσιαστήριο στο οποίο αναφέρθηκε ο Παύλος είναι συμβολικό. Αρκετοί λόγιοι  αποδίδουν εξεικονιστική σημασία στον όρο «θυσιαστήριο» αυτής της περικοπής. Κατά τον Ιησουίτη Τζιουζέπε Μπονσίρβεν, «αυτό συμφωνεί πλήρως με όλους τους συμβολισμούς που υπάρχουν στην επιστολή [προς τους Εβραίους]». Ο ίδιος παρατηρεί: «Στη Χριστιανική ορολογία, η λέξη “θυσιαστήριο” χρησιμοποιείται κυρίως με πνευματική έννοια, και μόνο έπειτα από τον Ειρηναίο, και ιδιαίτερα μετά τον Τερτυλλιανό και τον Άγιο Κυπριανό, άρχισε να χρησιμοποιείται σε σχέση με τη θεία ευχαριστία και πιο συγκεκριμένα με την αγία τράπεζα».

Όπως ανέφερε κάποιο Καθολικό περιοδικό, η χρήση του θυσιαστηρίου με τη μορφή της αγίας τράπεζας διαδόθηκε την «εποχή του Κωνσταντίνου» όταν άρχισαν να οικοδομούνται οι βασιλικές. Το περιοδικό Επιθεώρηση Χριστιανικής Αρχαιολογίας (Rivista di Archeologia Cristiana) παρατήρησε: «Είναι βέβαιο ότι κατά τους πρώτους δύο αιώνες δεν μπορεί να γίνει λόγος για συγκεκριμένους χώρους λατρείας αλλά για λειτουργικές συγκεντρώσεις σε δωμάτια ιδιωτικών σπιτιών . . . , δωμάτια τα οποία αμέσως μετά την τελετή χρησιμοποιούνταν και πάλι για το σκοπό για τον οποίο είχαν κατασκευαστεί αρχικά».

Χρήση Θυσιαστηρίων από το Χριστιανικό Κόσμο

«Η αγία τράπεζα», λέει το Καθολικό περιοδικό Λα Σιβιλτά Κατόλικα (La Civiltà Cattolica), «αποτελεί το κεντρικό σημείο όχι μόνο του ναού αλλά και της ζωντανής Εκκλησίας». Εντούτοις, ο Ιησούς Χριστός δεν θέσπισε καμιά θρησκευτική τελετή που θα έπρεπε να γίνεται σε κάποιο θυσιαστήριο, όπως στην αγία τράπεζα, ούτε πρόσταξε τους μαθητές του να κάνουν τελετές με τη χρήση θυσιαστηρίου. Η μνεία που κάνει ο Ιησούς για το θυσιαστήριο στα εδάφια Ματθαίος 5:23, 24, καθώς και σε άλλα σημεία, αναφέρεται στις θρησκευτικές συνήθειες που επικρατούσαν ανάμεσα στους Ιουδαίους, αλλά δεν υποδεικνύει ότι οι ακόλουθοί του έπρεπε να λατρεύουν τον Θεό χρησιμοποιώντας κάποιο θυσιαστήριο.

Ο Αμερικανός ιστορικός Τζορτζ Φουτ Μουρ (1851-1931) έγραψε: «Τα κύρια χαρακτηριστικά της Χριστιανικής λατρείας ήταν ανέκαθεν τα ίδια, αλλά με τον καιρό οι απλές τελετουργίες που περιγράφει ο Ιουστίνος στα μέσα του δεύτερου αιώνα μετατράπηκαν σε μεγαλοπρεπείς πράξεις λατρείας». Οι τελετουργίες και οι δημόσιες θρησκευτικές τελετές της Καθολικής Εκκλησίας είναι τόσο πολυάριθμες και περίπλοκες ώστε αποτελούν αντικείμενο μελέτης—γνωστής ως Λειτουργική—σε Καθολικές θεολογικές σχολές. Ο Μουρ συνέχισε: «Αυτή η τάση, η οποία ενυπάρχει σε όλες τις ιεροτελεστίες, προωθήθηκε περαιτέρω από την επιρροή της Παλαιάς Διαθήκης όταν ο Χριστιανικός κλήρος άρχισε να θεωρείται διάδοχος του ιερατείου του προηγούμενου θρησκευτικού συστήματος. Η επιβλητική ενδυμασία του αρχιερέα, τα τελετουργικά άμφια των άλλων ιερέων, οι επίσημες πομπές, οι χορωδίες των Λευιτών υμνωδών που έψελναν, τα σύννεφα θυμιάματος από τα θυμιατήρια που τα κουνούσαν πέρα δώθε—όλα έμοιαζαν με ένα θεόδοτο υπόδειγμα θρησκευτικής λατρείας, το οποίο δικαιολογούσε την προσπάθεια που κατέβαλλε η εκκλησία για να συναγωνιστεί τη μεγαλοπρέπεια των αρχαίων θρησκειών».

Ίσως εκπλαγείτε όταν μάθετε ότι πολλές τελετουργίες, τελετές, καθώς και άμφια και άλλα είδη που χρησιμοποιούνται στη λατρεία διαφόρων θρησκειών δεν ακολουθούν τις Χριστιανικές διδασκαλίες των Ευαγγελίων, αλλά τα έθιμα και τις τελετουργίες Ιουδαίων και ειδωλολατρών. Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (Enciclopedia Cattolica) αναφέρει ότι ο Καθολικισμός «έχει κληρονομήσει τη χρήση του θυσιαστηρίου από τον Ιουδαϊσμό και εν μέρει από την ειδωλολατρία». Ο Μινούκιος Φήλιξ, ένας απολογητής του τρίτου αιώνα Κ.Χ., έγραψε ότι οι Χριστιανοί δεν είχαν “ούτε ναούς ούτε θυσιαστήρια”. Το εγκυκλοπαιδικό λεξικό Θρησκείες και Μύθοι (Religioni e Miti) δηλώνει παρόμοια: «Οι πρώτοι Χριστιανοί απέρριπταν τη χρήση του θυσιαστηρίου ώστε να διαφοροποιούνται από τον Ιουδαϊσμό και την ειδωλολατρία».

Εφόσον η Χριστιανοσύνη βασιζόταν πρωτίστως σε αρχές που πρέπει να γίνονται αποδεκτές και να εφαρμόζονται στην καθημερινή ζωή και σε κάθε χώρα, δεν υπήρχε πλέον ανάγκη για κάποια άγια πόλη στη γη ούτε για έναν υλικό ναό με θυσιαστήρια ούτε για ανθρώπινους ιερείς με ειδικούς βαθμούς, ντυμένους με χαρακτηριστικά άμφια. «Έρχεται η ώρα», είπε ο Ιησούς, «που ούτε σε αυτό το βουνό ούτε στην Ιερουσαλήμ θα λατρεύετε τον Πατέρα. . . . Οι αληθινοί λάτρεις θα λατρεύουν τον Πατέρα με πνεύμα και αλήθεια». (Ιωάννης 4:21, 23) Η περιπλοκότητα των τελετουργιών και η χρήση θυσιαστηρίων από μέρους πολλών θρησκειών αψηφούν αυτά που είπε ο Ιησούς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να λατρεύεται ο αληθινός Θεός.

[Υποσημειώσεις]