Βιογραφία

Η Συμμετοχή μου στην Προώθηση της Παγγήινης Θεϊκής Εκπαίδευσης

ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΟΜΠΕΡΤ ΝΙΣΜΠΕΤ

Ο Βασιλιάς Σομπούζα Β΄ της Σουαζιλάνδης υποδέχτηκε τον αδελφό μου τον Τζορτζ και εμένα στη βασιλική του κατοικία. Ήταν το έτος 1936, ωστόσο ακόμη θυμάμαι καλά τη συζήτηση που είχαμε μαζί του. Ο λόγος για τον οποίο βρέθηκα να συζητάω εκτενώς με έναν βασιλιά έχει την εξήγησή του στη μακρόχρονη ενασχόλησή μου με ένα μεγάλο έργο Βιβλικής εκπαίδευσης. Τώρα, καθώς διανύω το 95ο έτος της ζωής μου, αναπολώ με νοσταλγία τη συμμετοχή μου σε αυτό το έργο, το οποίο με έφερε σε πέντε ηπείρους.

ΟΛΑ ξεκίνησαν το 1925 όταν κάποιος πωλητής τσαγιού ονόματι Ντόμπσον άρχισε να επισκέπτεται την οικογένειά μας στο Εδιμβούργο της Σκωτίας. Εγώ βρισκόμουν στα τέλη της εφηβείας μου και εργαζόμουν ως μαθητευόμενος φαρμακοποιός. Παρότι ήμουν ακόμη σχετικά νέος, με προβλημάτιζαν οι βαρυσήμαντες αλλαγές που είχε επιφέρει στις οικογένειες και στη θρησκευτική ζωή ο παγκόσμιος πόλεμος του 1914-1918. Σε μία από τις επισκέψεις του, ο κ. Ντόμπσον μάς άφησε το βιβλίο Το Σχέδιον των Αιώνων. Το γεγονός ότι το βιβλίο παρουσίαζε έναν νοήμονα Δημιουργό που έχει ξεκάθαρο «σχέδιο» το θεώρησα πολύ λογικό και σύμφωνο με την προσωπικότητα του Θεού τον οποίο ήθελα να λατρεύω.

Η μητέρα μου και εγώ σύντομα αρχίσαμε να παρακολουθούμε τις συναθροίσεις των Σπουδαστών της Γραφής, όπως ήταν τότε γνωστοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Το Σεπτέμβριο του 1926 η μητέρα μου και εγώ συμβολίσαμε την αφιέρωσή μας στον Ιεχωβά με το βάφτισμα σε μια συνέλευση στη Γλασκώβη. Στον κάθε υποψήφιο για βάφτισμα δόθηκε ένα μακρύ φόρεμα που έδενε με λουριά στους αστραγάλους, το οποίο θα φορούσε πάνω από το μαγιό. Αυτό θεωρούνταν  τότε η κατάλληλη ενδυμασία για μια τόσο σοβαρή περίσταση.

Εκείνον τον καιρό, η κατανόησή μας γύρω από πολλά ζητήματα χρειαζόταν εκλέπτυνση. Τα περισσότερα μέλη, αν όχι όλα, της εκκλησίας γιόρταζαν τα Χριστούγεννα. Ελάχιστοι συμμετείχαν στη διακονία αγρού. Ακόμη και μερικοί πρεσβύτεροι αντιδρούσαν στη διανομή εντύπων τις Κυριακές εφόσον πίστευαν ότι αυτό παραβίαζε το νόμο περί Σαββάτου. Ωστόσο, άρθρα της Σκοπιάς το 1925 άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση σε εδάφια όπως το Μάρκος 13:10: «Σε όλα τα έθνη πρέπει πρώτα να κηρυχτούν τα καλά νέα».

Πώς θα επιτελούνταν αυτό το παγκόσμιο έργο; Στην πρώτη μου ταπεινή προσπάθεια να συμμετάσχω στο έργο κηρύγματος από σπίτι σε σπίτι, είπα απλώς στον οικοδεσπότη ότι πουλούσα ωραία θρησκευτικά βιβλία και πρόσφερα το βιβλίο Η Κιθάρα του Θεού, το οποίο εξηγούσε σημαντικές διδασκαλίες της Γραφής παρομοιάζοντάς τες με χορδές σε μια κιθάρα. Αργότερα, μας δόθηκε μια κάρτα μαρτυρίας, η οποία παρουσίαζε ένα σύντομο άγγελμα για να το διαβάσει ο οικοδεσπότης. Χρησιμοποιούσαμε επίσης ηχογραφημένες ομιλίες διάρκειας τεσσεράμισι λεπτών οι οποίες μπορούσαν να παιχτούν σε φορητούς φωνογράφους. Τα πρώτα μοντέλα αυτού του μηχανήματος, λόγω του βάρους τους, ήταν δύσκολο να τα μεταφέρει κανείς, αλλά τα μεταγενέστερα μοντέλα ήταν πολύ ελαφρύτερα και μερικά μπορούσαν να αναπαράγουν τον ήχο ακόμη και αν τοποθετούνταν σε όρθια θέση.

Από το 1925 μέχρι και τη δεκαετία του 1930, επιτελούσαμε το έργο μας μαρτυρίας όσο καλύτερα μπορούσαμε σύμφωνα με όσα ξέραμε. Κατόπιν, στις αρχές της δεκαετίας του 1940, εγκαινιάστηκε η Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας σε όλες τις εκκλησίες. Διδαχτήκαμε να παρουσιάζουμε προσωπικά το άγγελμα της Βασιλείας μιλώντας απευθείας στους οικοδεσπότες που θα άκουγαν. Μάθαμε επίσης πόσο σπουδαία είναι η διεξαγωγή οικιακών Γραφικών μελετών με τους ενδιαφερομένους. Κατά μία έννοια, μπορούμε να πούμε ότι αυτό ήταν το σημερινό παγκόσμιο έργο Βιβλικής εκπαίδευσης στα σπάργανά του.

Παρακίνηση από τον Αδελφό Ρόδερφορντ

Εφόσον επιθυμούσα να έχω μεγαλύτερη συμμετοχή στο εκπαιδευτικό έργο, άρχισα την ολοχρόνια διακονία σκαπανέα το 1931. Επρόκειτο να ξεκινήσω αμέσως μετά το τέλος κάποιας συνέλευσης περιφερείας στο Λονδίνο. Στη διάρκεια μιας μεσημεριανής διακοπής, όμως, ο αδελφός Ιωσήφ Ρόδερφορντ, ο οποίος είχε τότε την επίβλεψη του έργου, ζήτησε να μου μιλήσει. Σχεδίαζε να στείλει κάποιον σκαπανέα στην Αφρική. «Είσαι πρόθυμος να πας;» ρώτησε. Αν και αιφνιδιάστηκα κάπως, κατάφερα να πω αρκετά σταθερά: «Ναι, θα πάω».

Εκείνον τον καιρό ο πρωταρχικός μας στόχος ήταν να διανέμουμε όσο το δυνατόν περισσότερα Γραφικά έντυπα, και αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να μετακινούμαστε συνεχώς. Έλαβα την προτροπή να παραμείνω άγαμος, όπως ήταν και οι περισσότεροι αδελφοί που βρίσκονταν τότε σε υπεύθυνες θέσεις επίβλεψης. Ο τομέας μου ξεκινούσε από το Κέιπ Τάουν, στο νοτιότερο άκρο της Αφρικής, και εκτεινόταν κατά μήκος των ανατολικών ακτών της ηπείρου, συμπεριλαμβανομένων κάποιων νησιών του Ινδικού Ωκεανού που βρίσκονταν στα ανοιχτά των ακτών. Το δυτικό όριο του τομέα μου περνούσε μέσα από την καυτή άμμο της ερήμου Καλαχάρι και έφτανε μέχρι τις πηγές του ποταμού Νείλου στη λίμνη Βικτόρια. Μαζί με έναν συνεργάτη, θα δαπανούσα έξι μήνες κάθε χρόνο σε μία ή περισσότερες αφρικανικές χώρες αυτής της αχανούς περιοχής.

Διακόσια Χαρτοκιβώτια με Πνευματικά Πλούτη

Όταν έφτασα στο Κέιπ Τάουν, μου έδειξαν 200 χαρτοκιβώτια με έντυπα που προορίζονταν για την Ανατολική Αφρική. Τα έντυπα ήταν σε τέσσερις ευρωπαϊκές και τέσσερις ασιατικές γλώσσες, αλλά κανένα από αυτά δεν ήταν σε κάποια αφρικανική γλώσσα. Όταν ζήτησα να μάθω γιατί όλα αυτά τα έντυπα βρίσκονταν εκεί προτού ακόμη φτάσω, μου είπαν ότι προορίζονταν για τον Φρανκ και τον Γκρέι Σμιθ, δύο σκαπανείς που είχαν πάει πρόσφατα να κηρύξουν στην Κένυα. Σχεδόν μόλις έφτασαν στην Κένυα, και οι δύο έπαθαν ελονοσία και, δυστυχώς, ο Φρανκ πέθανε.

Μολονότι τα νέα αυτά με έβαλαν σε σοβαρές σκέψεις, δεν με αποθάρρυναν. Ο συνεργάτης μου, ο Ντέιβιντ Νόρμαν, και εγώ φύγαμε από το Κέιπ Τάουν με πλοίο για να πάμε στον πρώτο μας διορισμό, την Τανζανία—περίπου 5.000 χιλιόμετρα μακριά. Κάποιος ταξιδιωτικός πράκτορας στη Μομπάσα της Κένυας επιμελούνταν το  απόθεμα εντύπων μας και μας έστελνε χαρτοκιβώτια σε οποιονδήποτε προορισμό τού ζητούσαμε. Αρχικά, δίναμε μαρτυρία στις εμπορικές περιοχές—στα καταστήματα και στα γραφεία—σε κάθε πόλη. Ανάμεσα στα έντυπα που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν μια σειρά 9 βιβλίων και 11 βιβλιαρίων, που λόγω των διαφόρων χρωμάτων τους ήταν γνωστά ως τα έντυπα του ουράνιου τόξου.

Κατόπιν, αποφασίσαμε να επισκεφτούμε τη Ζανζιβάρη, ένα νησί το οποίο απέχει περίπου 30 χιλιόμετρα από τις ανατολικές ακτές. Επί αιώνες, η Ζανζιβάρη ήταν κέντρο δουλεμπορίου, αλλά ήταν επίσης γνωστή για το γαρίφαλο, ένα μπαχαρικό του οποίου η μυρωδιά ήταν διάχυτη παντού στην πόλη. Η μετακίνηση μέσα στην πόλη ήταν κάπως προβληματική επειδή επικρατούσε άναρχη δόμηση. Οι δρόμοι έστριβαν και ελίσσονταν με παράδοξο τρόπο, και χάναμε εύκολα τον προσανατολισμό μας. Το ξενοδοχείο μας ήταν αρκετά άνετο, αλλά είχε πόρτες καλυμμένες με καρφιά και χοντρούς τοίχους και έμοιαζε περισσότερο με φυλακή παρά με ξενοδοχείο. Εντούτοις, είχαμε καλά αποτελέσματα εκεί και με χαρά διαπιστώσαμε ότι Άραβες, Ινδοί και άλλοι δέχονταν πρόθυμα τα έντυπά μας.

Τρένα, Πλοία και Αυτοκίνητα

Οι μετακινήσεις στην Ανατολική Αφρική εκείνον τον καιρό δεν ήταν εύκολες. Λόγου χάρη, ενώ βρισκόμασταν καθ’ οδόν από τη Μομπάσα προς τις ορεινές περιοχές της Κένυας, το τρένο μας σταμάτησε λόγω μιας πληγής ακρίδων. Εκατομμύρια ακρίδες κάλυπταν τη γη και τις σιδηροτροχιές καθιστώντας τες πολύ ολισθηρές για να κινηθούν πάνω τους οι τροχοί. Η μόνη λύση ήταν να ξεπλένονται οι γραμμές με καυτό νερό από την ατμομηχανή προτού κινηθεί το τρένο. Με αυτόν τον τρόπο, προχωρούσαμε αργά μέχρις ότου προσπεράσαμε τελικά το σμήνος των ακρίδων. Και τι ανακούφιση νιώσαμε καθώς το τρένο άρχισε να ανηφορίζει σε μεγαλύτερο υψόμετρο και μπορούσαμε να απολαύσουμε το ψυχρότερο κλίμα των ορεινών περιοχών!

Παρότι ήταν εύκολο να πάει κάποιος στις παραλιακές πόλεις με τρένο ή πλοίο, στις αγροτικές περιοχές ήταν καλύτερα να πηγαίνει κανείς με αυτοκίνητο. Χάρηκα όταν ο αδελφός μου ο Τζορτζ έγινε συνεργάτης μου, επειδή τώρα μπορούσαμε να αγοράσουμε ένα αρκετά μεγάλο κλειστό φορτηγάκι, το οποίο εξοπλίσαμε με κρεβάτια, κουζίνα, αποθηκευτικό χώρο και παράθυρα με σίτες. Επίσης τοποθετήσαμε μεγάφωνα στην οροφή. Με αυτόν τον εξοπλισμό, μπορούσαμε να δίνουμε μαρτυρία από σπίτι σε σπίτι στη διάρκεια της ημέρας και να προσκαλούμε τους ανθρώπους στις βραδινές μας ομιλίες που παρουσιάζονταν στις πλατείες των υπαίθριων αγορών. Μια ηχογράφηση που παίζαμε και η οποία ήταν αγαπητή στο κοινό είχε τίτλο: «Είναι ο Άδης Πύρινος;» Κάποια φορά, ταξιδέψαμε από τη Νότια Αφρική στην Κένυα, μια διαδρομή περίπου 3.000 χιλιομέτρων με το «τροχόσπιτό» μας, και ήμασταν χαρούμενοι που αυτή τη φορά είχαμε διάφορα βιβλιάρια σε αρκετές αφρικανικές γλώσσες, τα οποία οι ντόπιοι δέχονταν με ενθουσιασμό.

Μια ευχάριστη εμπειρία για εμάς ήταν όταν σε τέτοια ταξίδια μπορούσαμε να βλέπουμε πολλά άγρια ζώα της Αφρικής. Βέβαια, για την ασφάλειά μας μέναμε μέσα στο φορτηγό όταν βράδιαζε, αλλά ήταν αρκετά ενισχυτικό για την πίστη να βλέπουμε αυτή την ποικιλία της ζωικής δημιουργίας του Ιεχωβά στο φυσικό της περιβάλλον.

 Αρχίζει η Εναντίωση

Αν και ήμασταν προσεκτικοί με τα άγρια ζώα, αυτό δεν ήταν τίποτε σε σύγκριση με όσα χρειαζόταν να κάνουμε όταν αντιμετωπίζαμε διάφορους κυβερνητικούς αξιωματούχους και μερικούς οργισμένους θρησκευτικούς ηγέτες που άρχιζαν να εναντιώνονται εντελώς απροκάλυπτα στο έργο μας κηρύγματος της Βασιλείας. Ένα κύριο πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε αφορούσε κάποιον φανατικό ο οποίος αποκαλούσε τον εαυτό του Μουάνα Λέσα, δηλαδή «Γιο του Θεού», καθώς και την ομάδα του που ήταν γνωστή ως Κιταουάλα, ονομασία η οποία δυστυχώς σημαίνει «Σκοπιά». Λίγο καιρό προτού φτάσουμε εκεί, αυτός ο άνθρωπος είχε πνίξει αρκετούς Αφρικανούς ισχυριζόμενος ότι τους βάφτιζε. Τελικά συνελήφθη και απαγχονίστηκε. Αργότερα, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με το δήμιο και του εξήγησα ότι αυτός ο άνθρωπος δεν είχε καμιά σχέση με τη δική μας Εταιρία Σκοπιά.

Είχαμε επίσης δυσκολίες με πολλούς Ευρωπαίους οι οποίοι, κυρίως για οικονομικούς λόγους, δεν χαίρονταν με το εκπαιδευτικό μας έργο. Κάποιος διευθυντής σε μια αποθήκη εμπορευμάτων παραπονέθηκε: «Αν πρόκειται να παραμείνουν οι λευκοί σε αυτή τη χώρα, οι Αφρικανοί δεν πρέπει να ανακαλύψουν πώς γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης τα φτηνά εργατικά τους χέρια». Για τον ίδιο λόγο, ο υπεύθυνος μιας επιχείρησης εξόρυξης χρυσού με πρόσταξε ευθέως να φύγω από το γραφείο του. Κατόπιν με συνόδευσε νευριασμένος έξω στο δρόμο.

Αναμφισβήτητα, επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από τέτοιους εναντιουμένους—θρησκευόμενους και επιχειρηματίες—η κυβέρνηση της Ροδεσίας (τώρα Ζιμπάμπουε) μας διέταξε τελικά να φύγουμε από τη χώρα. Κάναμε προσφυγή για αυτή την απόφαση και καταφέραμε να μας επιτραπεί να μείνουμε, υπό τον όρο ότι δεν θα κηρύτταμε σε Αφρικανούς. Κάποιος αξιωματούχος το αιτιολόγησε αυτό λέγοντας ότι τα έντυπά μας ήταν «ακατάλληλα για την αφρικανική νοοτροπία». Σε άλλες χώρες, όμως, το εκπαιδευτικό μας έργο ανάμεσα στους Αφρικανούς συνεχίστηκε ανεμπόδιστα, μάλιστα ήταν ευπρόσδεκτο. Μία από αυτές τις χώρες ήταν η Σουαζιλάνδη.

Βασιλική Υποδοχή στη Σουαζιλάνδη

Η Σουαζιλάνδη είναι μια μικρή, αυτόνομη χώρα έκτασης 17.364 τετραγωνικών χιλιομέτρων εντός της Νότιας Αφρικής. Εκεί συναντήσαμε τον Βασιλιά Σομπούζα Β΄, που χρησιμοποιούσε πολύ εκλεπτυσμένη γλώσσα και ο οποίος αναφέρεται στην αρχή της αφήγησης. Χειριζόταν πολύ καλά την αγγλική εφόσον είχε σπουδάσει σε βρετανικό πανεπιστήμιο. Επειδή ήταν ντυμένος ανεπίσημα μας έκανε να νιώσουμε πολύ ευπρόσδεκτοι.

Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τον επίγειο Παράδεισο τον οποίο προορίζει ο Θεός για τους ανθρώπους που έχουν τη σωστή διάθεση. Μολονότι δεν τον ενδιέφερε και πολύ το θέμα, μας ξεκαθάρισε ότι τον απασχολούσε αρκετά ένα παρεμφερές ζήτημα. Ο βασιλιάς είχε αφοσιωθεί στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχών και των αναλφάβητων ανθρώπων. Αντιπαθούσε τη δράση πολλών ιεραποστόλων του Χριστιανικού κόσμου, οι οποίοι έδειχναν ότι ενδιαφέρονταν περισσότερο να αυξάνουν τα μέλη των εκκλησιών τους παρά να βοηθούν στην εκπαίδευση των ανθρώπων. Ωστόσο, ο βασιλιάς γνώριζε καλά τη δράση αρκετών σκαπανέων μας και μας επαίνεσε για το έργο Βιβλικής εκπαίδευσης που κάναμε, ιδιαίτερα εφόσον ήμασταν πρόθυμοι να επιτελούμε αυτό το έργο χωρίς να ζητάμε πληρωμή ή να έχουμε άλλες απαιτήσεις.

 Η Βιβλική Εκπαίδευση Επιταχύνεται

Το 1943 ιδρύθηκε η Βιβλική Σχολή Γαλαάδ της Σκοπιάς για την εκπαίδευση ιεραποστόλων. Δόθηκε έμφαση στο να παρακολουθούν οι ιεραπόστολοι από κοντά το κάθε ενδιαφέρον που βρίσκουν παρά να συγκεντρώνουν κυρίως την προσοχή τους στη διανομή Γραφικών εντύπων. Το 1950, ο Τζορτζ και εγώ προσκληθήκαμε να παρακολουθήσουμε τη 16η τάξη της Γαλαάδ. Εκεί πρωτογνώρισα την Τζιν Χάιντ, μια εξαιρετική Αυστραλέζα αδελφή που διορίστηκε στο ιεραποστολικό έργο στην Ιαπωνία μετά την αποφοίτησή μας. Η αγαμία εξακολουθούσε να είναι κάτι το πολύ συνηθισμένο τότε, έτσι λοιπόν η φιλία μας δεν προχώρησε περαιτέρω εκείνη την περίοδο.

Μετά την εκπαίδευσή μας στη Γαλαάδ, ο Τζορτζ και εγώ διοριστήκαμε στο Μαυρίκιο, ένα νησί του Ινδικού Ωκεανού. Γίναμε φίλοι με τους ανθρώπους, μάθαμε τη γλώσσα τους και διεξήγαμε οικιακές Γραφικές μελέτες μαζί τους. Αργότερα, αποφοίτησαν επίσης από τη Γαλαάδ ο νεότερος αδελφός μου ο Γουίλιαμ και η σύζυγός του η Μιούριελ. Στάλθηκαν στον προηγούμενο τομέα μου κηρύγματος—την Κένυα.

Πέρασαν οχτώ χρόνια πολύ γρήγορα και κατόπιν, στη διεθνή συνέλευση στη Νέα Υόρκη το 1958, συναντήθηκα ξανά με την Τζιν Χάιντ. Ανανεώσαμε τη φιλία μας και έπειτα αρραβωνιαστήκαμε. Άλλαξα ιεραποστολικό διορισμό και πήγα από το Μαυρίκιο στην Ιαπωνία, όπου η Τζιν και εγώ παντρευτήκαμε το 1959. Ξεκίνησε τότε για εμάς μια πολύ ευτυχισμένη περίοδος στο ιεραποστολικό έργο στη Χιροσίμα, όπου εκείνον τον καιρό υπήρχε μόνο μία μικρή εκκλησία. Σήμερα, υπάρχουν 36 εκκλησίες σε αυτή την πόλη.

«Σαγιονάρα» στην Ιαπωνία

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζαμε και οι δύο άρχισαν να προξενούν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στην ιεραποστολική μας υπηρεσία, και τελικά αναγκαστήκαμε να φύγουμε από την Ιαπωνία και να εγκατασταθούμε στην Αυστραλία, την πατρίδα της Τζιν. Η ημέρα που φύγαμε από τη Χιροσίμα ήταν πολύ οδυνηρή. Στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού είπαμε «σαγιονάρα», δηλαδή αντίο, σε όλους τους αγαπημένους μας φίλους.

Τώρα έχουμε εγκατασταθεί στην Αυστραλία και, κάνοντας το καλύτερο που μπορούμε υπό τις περιορισμένες μας δυνατότητες, εξακολουθούμε να υπηρετούμε τον Ιεχωβά μαζί με την Εκκλησία Άρμιντεϊλ στην πολιτεία της Νέας Νότιας Ουαλίας. Πόσο μας χαροποιεί το ότι έχουμε μοιραστεί το θησαυρό της Χριστιανικής αλήθειας με τόσο πολλούς ανθρώπους επί σχεδόν οχτώ δεκαετίες! Έχω δει τη θαυμάσια επέκταση του προγράμματος Βιβλικής εκπαίδευσης και έχω παραστεί προσωπικά μάρτυρας σημαντικών πνευματικών γεγονότων. Κανένας άνθρωπος ή ομάδα ανθρώπων δεν μπορεί να διεκδικήσει την τιμή για αυτό. Πράγματι, για να δανειστώ τα λόγια του ψαλμωδού, “από τον Ιεχωβά έχει γίνει αυτό· είναι θαυμαστό στα μάτια μας”.—Ψαλμός 118:23.

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Ο αδελφός μου ο Τζορτζ με το «τροχόσπιτό» μας

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Εγώ στη λίμνη Βικτόρια

[Εικόνα στη σελίδα 29]

Μαθητές γυμνασίου που παρακολούθησαν μια δημόσια ομιλία στη Σουαζιλάνδη το 1938

[Εικόνες στη σελίδα 30]

Με την Τζιν την ημέρα του γάμου μας το 1959 και σήμερα