«Ο Νόμος του Σοφού»​—Πηγή Ζωής

«Ω! ΒΑΘΟΣ πλούτου και σοφίας και γνώσης του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του και ανεξιχνίαστες οι οδοί του!» αναφώνησε ο απόστολος Παύλος. (Ρωμαίους 11:33) Επίσης, ο πιστός πατριάρχης Ιώβ είπε: «[Ο Ιεχωβά Θεός] είναι σοφός στην καρδιά». (Ιώβ 9:4) Ναι, ο Δημιουργός του ουρανού και της γης είναι απαράμιλλος σε σοφία. Τι μπορεί να λεχθεί σχετικά με το νόμο, δηλαδή το γραπτό Λόγο, ενός τέτοιου Δημιουργού;

Ο ψαλμωδός έγραψε: «Ο νόμος του Ιεχωβά είναι τέλειος· επιστρέφει την ψυχή. Η υπενθύμιση του Ιεχωβά είναι αξιόπιστη· κάνει τον άπειρο σοφό. Οι προσταγές του Ιεχωβά είναι ευθείες· χαροποιούν την καρδιά. Η εντολή του Ιεχωβά είναι καθαρή· κάνει τα μάτια να λάμπουν». (Ψαλμός 19:7, 8) Πόσο πρέπει να εκτιμούσε την αλήθεια αυτών των λόγων ο Βασιλιάς Σολομών του αρχαίου Ισραήλ! Ο ίδιος δήλωσε: «Ο νόμος του σοφού είναι πηγή ζωής· απομακρύνει τον άνθρωπο από τις παγίδες του θανάτου». (Παροιμίες 13:14) Στα προηγούμενα 13 εδάφια του 13ου κεφαλαίου των Παροιμιών, ο Σολομών έδειξε πώς η συμβουλή που βρίσκεται στο Λόγο του Θεού μπορεί να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας και να μην την εκθέτουμε σε κίνδυνο.

Να Είστε Ευδίδακτοι

«Ο γιος είναι σοφός όταν υπάρχει η διαπαιδαγώγηση του πατέρα, αλλά ο χλευαστής είναι άτομο που δεν έχει ακούσει επίπληξη», δηλώνει το εδάφιο Παροιμίες 13:1. Η διαπαιδαγώγηση του πατέρα μπορεί να είναι ήπια ή αυστηρή. Στην αρχή μπορεί να έχει τη μορφή εκπαίδευσης και, αν αυτή απορριφθεί, τελικά να πάρει τη μορφή τιμωρίας. Ο γιος είναι σοφός όταν δέχεται τη διαπαιδαγώγηση του πατέρα του.

«Αυτόν που αγαπάει ο Ιεχωβά τον διαπαιδαγωγεί», λέει η Γραφή, και «μαστιγώνει όποιον δέχεται ως γιο». (Εβραίους 12:6) Ένας τρόπος με τον οποίο μας διαπαιδαγωγεί ο ουράνιος Πατέρας μας είναι μέσω του γραπτού Λόγου του, της Αγίας Γραφής. Όταν διαβάζουμε τη Γραφή με σεβασμό και ανταποκρινόμαστε σε ό,τι μαθαίνουμε εκεί, ο Λόγος του στην ουσία μάς διαπαιδαγωγεί. Αυτό είναι για το καλό μας, επειδή όλα όσα λέει ο Ιεχωβά είναι για την ωφέλειά μας.—Ησαΐας 48:17.

Μπορούμε επίσης να λάβουμε διαπαιδαγώγηση μέσω διόρθωσης από κάποιον ομόπιστο που ενδιαφέρεται για την πνευματική μας ευημερία. Οποιαδήποτε υποβοηθητική συμβουλή η οποία εναρμονίζεται με το Λόγο του Θεού μπορούμε να θεωρούμε ότι προέρχεται, όχι από το συγκεκριμένο άτομο, αλλά από τη μεγάλη Πηγή της αλήθειας. Ενεργούμε σοφά αν τη δεχόμαστε σαν να προέρχεται από τον Ιεχωβά. Όταν το κάνουμε αυτό και την αφήνουμε να διαπλάθει τον τρόπο σκέψης μας, να βελτιώνει την κατανόησή μας για τις Γραφές και να διορθώνει τις οδούς μας, τότε ωφελούμαστε από τη διαπαιδαγώγηση. Το ίδιο αληθεύει και για τις συμβουλές που λαβαίνουμε στις Χριστιανικές συναθροίσεις καθώς και από τα Βιβλικά έντυπα. Η ανταπόκριση σε ό,τι μαθαίνουμε από τέτοια γραπτά ή προφορικά λόγια αποτελεί ένα εξαιρετικό είδος διαπαιδαγώγησης του εαυτού μας.

Από την άλλη πλευρά, ο χλευαστής δεν ανταποκρίνεται στη διαπαιδαγώγηση. «Επειδή νομίζει ότι ξέρει τι είναι το καλύτερο», λέει κάποιο  σύγγραμμα, «δεν είναι ευδίδακτος». Δεν ανταποκρίνεται ούτε και στην επίπληξη—μια ισχυρότερη μορφή διαπαιδαγώγησης. Αλλά μπορεί ποτέ να αποδείξει αυτός ότι η διαπαιδαγώγηση του Πατέρα είναι εσφαλμένη; Ο Ιεχωβά ποτέ δεν έχει κάνει λάθος ούτε πρόκειται να κάνει. Απορρίπτοντας τη διαπαιδαγώγηση, το μόνο που πετυχαίνει ο χλευαστής είναι να γελοιοποιείται. Πόσο ωραία δείχνει ο Σολομών με λίγες καλοδιαλεγμένες λέξεις την αξία τού να είμαστε ευδίδακτοι!

Να Φυλάτε τη Γλώσσα Σας!

Για να δείξει πόσο σπουδαίο είναι να καθοδηγούμαστε από το Λόγο του Θεού όταν μιλάμε, ο βασιλιάς του Ισραήλ παρομοιάζει το στόμα με ένα καρποφόρο δέντρο: «Από τους καρπούς του στόματός του ο άνθρωπος θα φάει αγαθά, αλλά η ψυχή [«η επιθυμία της ψυχής», υποσημείωση στη ΜΝΚ] εκείνων που φέρονται δόλια είναι σκέτη βία». (Παροιμίες 13:2) Οι καρποί του στόματος είναι τα λόγια που λέμε. Ο άνθρωπος θερίζει ό,τι έχει σπείρει με τα λόγια του. «Αν τα λόγια του είναι καλοπροαίρετα και αποσκοπούν στην εδραίωση φιλικών σχέσεων με τους πλησίον του», λέει κάποιος λόγιος, «τότε θα φάει αγαθά, θα απολαμβάνει έναν ευτυχισμένο και ειρηνικό βίο». Τα πράγματα έχουν διαφορετική εξέλιξη για το δόλιο άνθρωπο. Αυτός θέλει να βιαιοπραγεί και να βλάπτει τους άλλους. Βία σχεδιάζει και βία θερίζει. Οι παγίδες του θανάτου βρίσκονται στο κατώφλι του.

«Εκείνος που φυλάει το στόμα του διατηρεί την ψυχή του», συνεχίζει ο Σολομών. «Εκείνος που ανοίγει διάπλατα τα χείλη του θα υποστεί καταστροφή». (Παροιμίες 13:3) Η κατεστραμμένη υπόληψη, τα πληγωμένα αισθήματα, οι τεταμένες σχέσεις, ακόμη και η σωματική βλάβη αποτελούν όλα τους πιθανά αποτελέσματα της απερίσκεπτης, ανόητης ομιλίας. Τα χείλη που ανοίγουν διάπλατα μπορούν επίσης να επισύρουν τη θεϊκή αποδοκιμασία, επειδή ο Θεός θεωρεί τον καθένα υπόλογο για τα λόγια του. (Ματθαίος 12:36, 37) Πράγματι, το να κρατάμε υπό αυστηρό έλεγχο το στόμα μας θα μας σώσει από καταστροφή. Πώς, όμως, μπορούμε να μάθουμε να φυλάμε το στόμα μας;

Ένας απλός τρόπος για να το κάνουμε αυτό είναι να μη μιλάμε πολύ. «Στην πολυλογία δεν λείπει η παράβαση», λέει η Γραφή. (Παροιμίες 10:19) Ένας άλλος τρόπος είναι να σκεφτόμαστε προτού μιλήσουμε. Ο θεόπνευστος συγγραφέας λέει: «Υπάρχει εκείνος που μιλάει αστόχαστα σαν να δίνει χτυπήματα με σπαθί». (Παροιμίες 12:18) Όταν κάποιος δεν σκέφτεται προτού μιλήσει, τότε μπορεί να πληγωθεί τόσο ο ίδιος όσο και οι ακροατές του. Γι’ αυτό, η Γραφή μάς δίνει την ακόλουθη πρακτική συμβουλή: «Η καρδιά του δικαίου στοχάζεται για να απαντήσει».​—Παροιμίες 15:28.

Να Είστε Επιμελείς

«Ο τεμπέλης επιθυμεί», λέει ο Σολομών, «αλλά η ψυχή του δεν έχει τίποτα. Ωστόσο, η ψυχή των επιμελών θα παχυνθεί». (Παροιμίες 13:4) «Το σημείο [αυτής της παροιμίας] είναι ότι η επιθυμία από μόνη της είναι εντελώς ανώφελη», δηλώνει ένα σύγγραμμα, ενώ «αυτό που μετράει είναι η εργατικότητα. Οι τεμπέληδες είναι θύματα των επιθυμιών . . . που τους αναλώνουν, και έτσι αυτοί δεν έχουν τίποτα απολύτως να επιδείξουν για τον εαυτό τους». Ωστόσο, η ψυχή, ή αλλιώς η επιθυμία, των επιμελών ικανοποιείται—παχαίνει.

Τι θα λεχθεί για όσους διστάζουν να αφιερωθούν στον Ιεχωβά επειδή θέλουν να αποφύγουν την ευθύνη; Μπορεί να δείχνουν ότι έχουν την επιθυμία να ζήσουν στο νέο κόσμο του Θεού, αλλά είναι άραγε πρόθυμοι να κάνουν κάτι για αυτό; Μια απαίτηση για εκείνους που «έρχονται από τη μεγάλη θλίψη» είναι να έχουν ασκήσει πίστη στη λυτρωτική θυσία του Ιησού, να έχουν αφιερωθεί στον Ιεχωβά και να έχουν συμβολίσει την αφιέρωσή τους με το βάφτισμα.​—Αποκάλυψη 7:14, 15.

 Σκεφτείτε επίσης τι περιλαμβάνεται στο να επιδιώκει κανείς θέση επισκοπής στην εκκλησία. Η επιθυμία για την επιδίωξη αυτού του καλού έργου είναι ασφαλώς αξιέπαινη και οι Γραφές την ενθαρρύνουν. (1 Τιμόθεο 3:1) Ωστόσο, το να έχει κάποιος απλώς την επιθυμία δεν είναι αρκετό. Προκειμένου να αποκτήσει τα κατάλληλα προσόντα για τέτοια θέση απαιτείται να καλλιεργήσει τις απαραίτητες ιδιότητες και ικανότητες. Αυτό προϋποθέτει επιμελή προσωπική προσπάθεια.

Η Δικαιοσύνη Αποτελεί Προστασία

Ο δίκαιος καλλιεργεί θεοσεβείς ιδιότητες και λέει την αλήθεια. Αντιλαμβάνεται ότι το ψέμα αντίκειται στο νόμο του Ιεχωβά. (Παροιμίες 6:16-19· Κολοσσαείς 3:9) Σχετικά με αυτό, ο Σολομών δηλώνει: «Τον ψεύτικο λόγο τον μισεί ο δίκαιος, αλλά οι πονηροί ενεργούν επαίσχυντα και φέρνουν όνειδος στον εαυτό τους». (Παροιμίες 13:5) Ο δίκαιος δεν αποφεύγει απλώς τα ψέματα—στην πραγματικότητα τα μισεί. Γνωρίζει ότι τα ψέματα, όσο αθώα και αν φαίνονται, είναι καταστροφικά για τις καλές ανθρώπινες σχέσεις. Επιπλέον, η αξιοπιστία εκείνου που καταφεύγει σε ψέματα κλονίζεται. Ο πονηρός ενεργεί επαίσχυντα είτε λέγοντας ψέματα είτε με κάποιον άλλον τρόπο, και φέρνει έτσι όνειδος στον εαυτό του.

Για να δείξει ότι το να κάνουμε το σωστό στα μάτια του Θεού είναι ωφέλιμο, ο σοφός βασιλιάς λέει: «Η δικαιοσύνη διαφυλάττει αυτόν που είναι άκακος στην οδό του, αλλά η πονηρία ανατρέπει τον αμαρτωλό». (Παροιμίες 13:6) Όπως ένα φρούριο, η δικαιοσύνη προστατεύει κάποιο άτομο, ενώ η πονηρία το καταστρέφει.

Μην Προσποιείστε

Κατανοώντας την ανθρώπινη φύση, ο βασιλιάς του Ισραήλ παρατηρεί: «Υπάρχει εκείνος που προσποιείται ότι είναι πλούσιος και όμως δεν έχει τίποτα απολύτως, υπάρχει και εκείνος που προσποιείται ότι έχει λιγοστά υπάρχοντα και όμως έχει πολλά πολύτιμα πράγματα». (Παροιμίες 13:7) Κάποιο άτομο μπορεί να μην είναι ό,τι δείχνει. Μερικοί φτωχοί ίσως προσποιούνται ότι είναι πλούσιοι—πιθανώς για να κάνουν αλαζονική επίδειξη, για να δώσουν την εντύπωση ότι είναι επιτυχημένοι ή απλώς για να περισώσουν το γόητρό τους. Κάποιος πλούσιος μπορεί να προσποιείται ότι είναι φτωχός, απλώς για να κρύψει τον πλούτο του.

Ούτε η ψεύτικη επίδειξη αλλά ούτε και η απόκρυψη είναι καλή. Αν οι υλικοί μας πόροι είναι περιορισμένοι, το να σπαταλούμε χρήματα σε πολυτέλειες απλώς και μόνο για να φαινόμαστε εύποροι μπορεί να στερήσει από εμάς και την οικογένειά μας τα αναγκαία της ζωής. Επίσης αυτός που προσποιείται ότι είναι φτωχός ενώ έχει πλούτη μπορεί να καταντήσει τσιγκούνης, χάνοντας την αξιοπρέπειά του και την ευτυχία που αποκομίζει όποιος είναι γενναιόδωρος. (Πράξεις 20:35) Η έντιμη ζωή είναι και η καλύτερη ζωή.

 Διατηρήστε Απλές τις Επιθυμίες Σας

«Το λύτρο για την ψυχή του ανθρώπου είναι ο πλούτος του», λέει ο Σολομών, «αλλά εκείνος που έχει λιγοστά υπάρχοντα δεν έχει ακούσει επίπληξη». (Παροιμίες 13:8) Ποιο μάθημα μεταδίδουν αυτά τα σοφά λόγια;

Υπάρχουν πλεονεκτήματα όταν κάποιος είναι πλούσιος, αλλά τα πλούτη δεν αποτελούν απόλυτη ευλογία. Στους ταραχώδεις καιρούς στους οποίους ζούμε, οι πλούσιοι και οι οικογένειές τους συχνά αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της απαγωγής και της κράτησης για λύτρα. Ορισμένες φορές, ο πλούσιος μπορεί να πληρώσει λύτρα για να εξαγοράσει τη ζωή του ή τη ζωή κάποιου μέλους της οικογένειάς του. Αλλά συχνά το απαχθέν άτομο δολοφονείται. Αυτή η απειλή κρέμεται συνεχώς πάνω από το κεφάλι των πλουσίων.

Ο άνθρωπος που έχει λιγοστά υπάρχοντα δεν έχει τέτοια ανησυχία. Αν και μπορεί να μη διαθέτει τις πολλές ανέσεις και τα υλικά πράγματα που απολαμβάνουν οι πλούσιοι, έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να γίνει στόχος απαγωγέων. Αυτό είναι ένα όφελος του να διατηρούμε απλές τις επιθυμίες μας και να μην καταναλώνουμε το χρόνο και την ενεργητικότητά μας επιδιώκοντας πλούτη.​—2 Τιμόθεο 2:4.

Να Χαίρεστε με το «Φως»

Στη συνέχεια ο Σολομών δείχνει ότι το να κάνουμε τα πράγματα με τον τρόπο του Ιεχωβά είναι για το συμφέρον μας. «Το φως των δικαίων θα είναι χαρωπό», λέει, «αλλά το λυχνάρι των πονηρών θα σβήσει».​—Παροιμίες 13:9.

Το λυχνάρι συμβολίζει αυτό στο οποίο βασιζόμαστε για να φωτίζει το δρόμο μας στη ζωή. “Ο λόγος του Θεού είναι λυχνάρι για τα πόδια του δικαίου και φως για το δρόμο του”. (Ψαλμός 119:105) Περιέχει την αστείρευτη γνώση και σοφία του Δημιουργού. Όσο πιο πολύ βελτιώνουμε την κατανόησή μας γύρω από το θέλημα και το σκοπό του Θεού, τόσο πιο λαμπερό γίνεται το πνευματικό φως που μας καθοδηγεί. Τι πηγή χαράς είναι αυτό! Γιατί να αποσπάται η προσοχή μας από την κοσμική σοφία ή από την “ψευδώς αποκαλούμενη «γνώση»”;​—1 Τιμόθεο 6:20· 1 Κορινθίους 1:20· Κολοσσαείς 2:8.

Όσο για τον πονηρό, άσχετα με το πόσο ζωηρά φαίνεται να λάμπει το λυχνάρι του και πόσο φαίνεται να ευημερεί αυτός, το λυχνάρι του θα σβήσει. Ο ίδιος θα βρεθεί στο σκοτάδι, όπου είναι βέβαιο ότι θα σκοντάψει. Επιπλέον, «δεν θα υπάρξει μέλλον» για αυτόν.—Παροιμίες 24:20.

Τι πρέπει να κάνουμε, όμως, όταν δεν είμαστε βέβαιοι για το πώς πρέπει να ενεργήσουμε σε μια δεδομένη κατάσταση; Ή αν δεν είμαστε σίγουροι ότι έχουμε καν τη δικαιοδοσία να ενεργήσουμε; Το εδάφιο Παροιμίες 13:10 προειδοποιεί: «Μόνο διαμάχη προκαλεί κανείς με την αυθάδεια». Το να ενεργούμε χωρίς να έχουμε την απαραίτητη γνώση ή χωρίς να έχουμε δικαιοδοσία δείχνει αυθάδεια και είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει προστριβές. Δεν θα ήταν καλύτερο να συμβουλευόμαστε άλλους που έχουν γνώση και διάκριση; «Η σοφία είναι με εκείνους που συμβουλεύονται ο ένας τον άλλον», λέει ο σοφός βασιλιάς.

 Να Φυλάγεστε από τις Ψεύτικες Προσδοκίες

Τα χρήματα μπορούν να εξυπηρετήσουν κάποιον χρήσιμο σκοπό. Το να έχει κανείς επαρκείς πόρους είναι καλύτερο από το να είναι αναγκασμένος να ζει με στερήσεις ή μέσα στη φτώχεια. (Εκκλησιαστής 7:11, 12) Ωστόσο, τα υποτιθέμενα οφέλη του αθέμιτου πλούτου μπορεί να είναι απατηλά. Ο Σολομών προειδοποιεί: «Τα πολύτιμα πράγματα που έρχονται από τη ματαιότητα λιγοστεύουν, αλλά αυτός που μαζεύει με το χέρι αυξάνει τα αποκτήματά του».​—Παροιμίες 13:11.

Εξετάστε, λόγου χάρη, το δέλεαρ των τυχερών παιχνιδιών. Ο παίκτης μπορεί να ξοδέψει τα χρήματα που έχει αποκτήσει με κόπο ελπίζοντας να κερδίσει ένα μεγάλο ποσό. Αλλά πόσο συχνά γίνεται αυτό σε βάρος της οικογένειάς του! Και τι συμβαίνει αν κερδίσει ο παίκτης; Εφόσον τα χρήματα έχουν αποκτηθεί τόσο εύκολα, μπορεί να μην εκτιμάει την αξία τους. Επιπλέον, μπορεί απλώς να μην έχει την ικανότητα να διαχειριστεί τα νεοαποκτημένα κέρδη του. Δεν είναι πιθανό να εξαφανιστούν τα πλούτη του το ίδιο γρήγορα όπως τα κέρδισε; Από την άλλη πλευρά, ο πλούτος που συγκεντρώνεται σταδιακά—λίγο λίγο και με καλή εργασία—αυξάνεται σταθερά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με καλό τρόπο.

«Η προσδοκία που αναβάλλεται αρρωσταίνει την καρδιά», δηλώνει ο Σολομών, «αλλά το ποθούμενο, όταν έρχεται, είναι δέντρο ζωής». (Παροιμίες 13:12) Οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν σε απογοητεύσεις οι οποίες αρρωσταίνουν την καρδιά. Αυτό συμβαίνει στην καθημερινή ζωή. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο για τις προσδοκίες που βασίζονται σταθερά στο Λόγο του Θεού. Έχουμε πλήρη πεποίθηση ότι αυτές θα εκπληρωθούν. Ακόμη και οι φαινομενικές καθυστερήσεις είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν απογοήτευση.

Λόγου χάρη, γνωρίζουμε ότι ο νέος κόσμος του Θεού είναι πολύ κοντά. (2 Πέτρου 3:13) Έχοντας έντονη προσδοκία περιμένουμε χαρούμενα την εκπλήρωση των υποσχέσεων του Θεού. Τι συμβαίνει καθώς χρησιμοποιούμε το χρόνο αναμονής για να παραμένουμε πολυάσχολοι «στο έργο του Κυρίου», να ενθαρρύνουμε τους ομοπίστους μας και να οικοδομούμε πιο στενή σχέση με τον Ιεχωβά; Αντί να “αρρωσταίνουμε στην καρδιά” μας, γεμίζουμε χαρά. (1 Κορινθίους 15:58· Εβραίους 10:24, 25· Ιακώβου 4:8) Όταν εκπληρώνεται μια επιθυμία την οποία διατηρούμε πολύ καιρό, αυτό είναι δέντρο ζωής—πραγματικά τονώνει και αναζωογονεί.

Ο Νόμος του Θεού—Πηγή Ζωής

Καταδεικνύοντας την ανάγκη να υπακούμε στον Θεό, το εδάφιο Παροιμίες 13:13 λέει: «Όποιος καταφρόνησε το λόγο θα χάσει το ενέχυρο που έβαλε για το χρέος του· αλλά όποιος φοβάται την εντολή θα ανταμειφθεί». Αν ο χρεώστης καταφρονήσει το λόγο αποφεύγοντας να ξεπληρώσει κάποιο δάνειο, θα χάσει ό,τι έβαλε για ενέχυρο. Παρόμοια, θα υποστούμε απώλεια αν δεν υπακούμε στις εντολές του Θεού. Τι είδους απώλεια;

«Ο νόμος του σοφού είναι πηγή ζωής· απομακρύνει τον άνθρωπο από τις παγίδες του θανάτου». (Παροιμίες 13:14) Ζώντας χωρίς το νόμο του πάνσοφου Θεού, του Ιεχωβά, αποστερούμαστε την καθοδηγία που μπορεί να μας βοηθήσει να διάγουμε μια ζωή καλύτερη και μεγαλύτερης διάρκειας. Τι τεράστια απώλεια θα ήταν αυτή! Η πορεία σοφίας, λοιπόν, είναι να δίνουμε μεγάλη προσοχή στο Λόγο του Θεού και να τον αφήνουμε να επηρεάζει τις σκέψεις μας, την ομιλία μας και τις πράξεις μας.​—2 Κορινθίους 10:5· Κολοσσαείς 1:10.

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Το να ανταποκρινόμαστε στις Γραφικές συμβουλές είναι ένας εξαιρετικός τρόπος διαπαιδαγώγησης του εαυτού μας

[Εικόνες στη σελίδα 24, 25]

«Η καρδιά του δικαίου στοχάζεται για να απαντήσει»

[Εικόνες στη σελίδα 24, 25]

Το να παραμένουμε πολυάσχολοι «στο έργο του Κυρίου» μάς γεμίζει χαρά