Ένας Ατρόμητος «Περιηγητής για την Υπόθεση του Ευαγγελίου»

ΛΕΓΕΤΑΙ ότι σε ηλικία 18 ετών, ο Τζορτζ Μπόροου γνώριζε 12 γλώσσες. Δύο χρόνια αργότερα ήταν σε θέση να μεταφράζει «με ευχέρεια και γλαφυρότητα» κείμενα 20 διαφορετικών γλωσσών.

Το 1833 η Βιβλική Εταιρία για τη Βρετανία και το Εξωτερικό προσκάλεσε αυτόν τον ασυνήθιστα χαρισματικό άνθρωπο στο Λονδίνο για μια συνέντευξη. Μη έχοντας τη δυνατότητα να πληρώσει τα μεταφορικά αλλά αποφασισμένος να επωφεληθεί από αυτή τη μεγάλη ευκαιρία, ο 30χρονος Μπόροου περπάτησε τα 180 χιλιόμετρα της απόστασης από το σπίτι του στο Νόριτς, μάλιστα μέσα σε 28 μόνο ώρες.

Η Βιβλική Εταιρία τού πρότεινε κάτι δύσκολο—να μάθει μέσα σε έξι μήνες τη γλώσσα μαντσού, η οποία χρησιμοποιούνταν σε ορισμένα μέρη της Κίνας. Εκείνος ζήτησε κάποιο βιβλίο γραμματικής, αλλά το μόνο που είχαν να του δώσουν ήταν ένα αντίτυπο του Ευαγγελίου του Ματθαίου στη μαντσού και ένα λεξικό με εξηγήσεις λέξεων της μαντσού στη γαλλική. Ωστόσο, μέσα σε 19 εβδομάδες, αυτός έγραψε τα εξής στο Λονδίνο: «Κατάφερα να μάθω καλά τη μαντσού» με «τη βοήθεια του Θεού», όπως το έθεσε ο ίδιος. Το επίτευγμα αυτό ήταν ακόμα πιο μεγάλο επειδή ταυτόχρονα, όπως αναφέρεται, διόρθωνε το Ευαγγέλιο του Λουκά στη νάχουατλ, μια από τις γλώσσες των αυτοχθόνων του Μεξικού.

Η Αγία Γραφή στη Μαντσού

Το 17ο αιώνα, όταν η μαντσού πρωτοεμφανίστηκε σε γραπτή μορφή, χρησιμοποιώντας ένα σύστημα γραφής που δανείστηκε από το αλφάβητο της μογγολικής ουιγκούρ, έγινε η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι επίσημοι κύκλοι της Κίνας. Αν και με τον καιρό η χρήση της μαντσού έφθινε, μέλη της Βιβλικής Εταιρίας για τη Βρετανία και το Εξωτερικό ανυπομονούσαν να τυπώσουν και να διανείμουν Άγιες Γραφές σε αυτή τη γλώσσα. Το 1822 είχαν χρηματοδοτήσει την έκδοση 550 αντιτύπων του Ευαγγελίου του Ματθαίου, σε μετάφραση του Στεπάν Β. Λιπόφτσοφ. Αυτός εργαζόταν για το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας και είχε ζήσει στην Κίνα 20 χρόνια. Το Ευαγγέλιο τυπώθηκε στην Αγία Πετρούπολη, και ενώ είχαν διανεμηθεί μόνο λίγα αντίτυπα, τα υπόλοιπα καταστράφηκαν από μια πλημμύρα.

Σύντομα ακολούθησε μια μετάφραση ολόκληρων των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Το 1834 η ανακάλυψη ενός αρχαίου χειρόγραφου κειμένου που περιείχε το μεγαλύτερο μέρος των Εβραϊκών Γραφών ενέτεινε το ενδιαφέρον για τη Γραφή. Ποιος θα μπορούσε να συντονίσει την αναθεώρηση της υπάρχουσας Αγίας Γραφής στη μαντσού και να ολοκληρώσει την υπόλοιπη μετάφραση; Η Βιβλική Εταιρία για τη Βρετανία και το Εξωτερικό έστειλε τον Τζορτζ Μπόροου να αναλάβει αυτό το έργο για λογαριασμό της.

Στη Ρωσία

Αφού έφτασε στην Αγία Πετρούπολη, ο Μπόροου επιδόθηκε σε βαθύτερη μελέτη της μαντσού ώστε να μπορέσει να φροντίσει για τη  διόρθωση και την επιμέλεια του Βιβλικού κειμένου με μεγαλύτερη ακρίβεια. Παρ’ όλα αυτά, η εργασία που του είχε ανατεθεί ήταν επίπονη, και αυτός εργαζόταν έως και 13 ώρες τη μέρα βοηθώντας στη στοιχειοθέτηση της Καινής Διαθήκης, η οποία χαρακτηρίστηκε τελικά ως «μια όμορφη έκδοση ενός έργου της Άπω Ανατολής». Το 1835 τυπώθηκαν χίλια αντίτυπα. Το φιλόδοξο, όμως, σχέδιο του Μπόροου να τα μεταφέρει στην Κίνα και να τα διανείμει εκεί δεν πραγματοποιήθηκε. Η ρωσική κυβέρνηση, φοβούμενη ότι αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ιεραποστολικό εγχείρημα το οποίο πιθανώς να έθετε σε κίνδυνο τις φιλικές σχέσεις που απολάμβανε η Ρωσία με τη γειτονική της χώρα, αρνήθηκε να δώσει στον Μπόροου την άδεια να ταξιδέψει ως τα κινεζικά σύνορα αν αυτός έπαιρνε μαζί του «έστω και μία Γραφή στη μαντσού».

Μερικά αντίτυπα διανεμήθηκαν δέκα περίπου χρόνια αργότερα, και το 1859 εμφανίστηκαν μεταφράσεις των Ευαγγελίων του Ματθαίου και του Μάρκου, με παράλληλες στήλες στη μαντσού και στην κινεζική. Μέχρι τότε, όμως, οι περισσότεροι που μπορούσαν να διαβάζουν τη μαντσού προτιμούσαν να διαβάζουν την κινεζική, και οι προοπτικές να εκδοθεί ολόκληρη η Αγία Γραφή στη μαντσού άρχισαν να ξεθωριάζουν. Στην πραγματικότητα, η μαντσού ήταν μια φθίνουσα γλώσσα η οποία λίγο αργότερα αντικαταστάθηκε από την κινεζική. Η μετάβαση ολοκληρώθηκε το 1912 όταν η Κίνα έγινε δημοκρατία.

Η Ιβηρική Χερσόνησος

Ενδυναμωμένος από τις εμπειρίες του, ο Τζορτζ Μπόροου επέστρεψε στο Λονδίνο. Το 1835 πήρε καινούριο διορισμό, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, “για να διαπιστώσει πόσο προετοιμασμένες ήταν οι διάνοιες των ανθρώπων ώστε να δεχτούν τις αλήθειες της Χριστιανοσύνης”, όπως το έθεσε αργότερα ο ίδιος. Εκείνον τον καιρό, η Βιβλική Εταιρία για τη Βρετανία και το Εξωτερικό δεν είχε προσεγγίσει σχεδόν καθόλου καμιά από τις δύο εκείνες χώρες λόγω εκτεταμένων πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών. Στον Μπόροου άρεσε πολύ να αρχίζει συζητήσεις γύρω από τη Γραφή με τους ανθρώπους της πορτογαλικής υπαίθρου, αλλά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, η θρησκευτική απάθεια και η αδιαφορία που αντιμετώπισε εκεί τον έκαναν να πάει στην Ισπανία.

Η Ισπανία παρουσίαζε άλλου είδους πρόκληση, ιδιαίτερα οι Τσιγγάνοι, με τους οποίους ο Μπόροου ανέπτυξε γρήγορα στενή σχέση, εφόσον μιλούσε τη γλώσσα τους. Λίγο καιρό μετά την άφιξή του, άρχισε να μεταφράζει την «Καινή Διαθήκη» στη γλώσσα των Ισπανών Τσιγγάνων, τη χιτάνο. Για ένα τμήμα αυτού του εγχειρήματος, ζήτησε βοήθεια από δύο Τσιγγάνες. Τους διάβαζε το ισπανικό κείμενο και κατόπιν τους ζητούσε να του το μεταφράσουν. Με αυτόν τον τρόπο έμαθε τη σωστή χρήση των τσιγγάνικων ιδιωματισμών. Ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, την άνοιξη του 1838, εκδόθηκε το Ευαγγέλιο του Λουκά, πράγμα που έκανε κάποιον επίσκοπο να αναφωνήσει: «Θα προσηλυτίσει όλη την Ισπανία μέσω της τσιγγάνικης γλώσσας».

Ο Τζορτζ Μπόροου είχε εξουσιοδοτηθεί να βρει «ένα άτομο ικανό να μεταφράσει τις Γραφές στη βασκική». Το έργο αυτό ανατέθηκε σε κάποιον Δρ Οτίθα, έναν γιατρό «καλά καταρτισμένο στη διάλεκτο αυτή, κάποια γνώση της οποίας έχω και εγώ ο ίδιος», έγραψε ο Μπόροου.  Το 1838, το Ευαγγέλιο του Λουκά ήταν το πρώτο βιβλίο της Γραφής που εμφανίστηκε στην ισπανική βασκική.

Καθώς φλεγόταν από την επιθυμία να διαφωτίσει τους κοινούς ανθρώπους, ο Μπόροου έκανε μακρινά, πολλές φορές επικίνδυνα ταξίδια για να διανείμει βιβλία της Γραφής σε φτωχούς στις αγροτικές περιοχές. Ήθελε να τους απελευθερώσει από τη θρησκευτική άγνοια και από τις προλήψεις. Καθώς τους εξηγούσε ότι τα συγχωροχάρτια που αγόραζαν δεν είχαν καμιά αξία, διατύπωνε, για παράδειγμα, το εξής λογικό επιχείρημα: «Είναι δυνατόν ο Θεός, ο οποίος είναι αγαθός, να επιδοκιμάζει την πώληση της αμαρτίας;» Η Βιβλική Εταιρία, όμως, φοβούμενη ότι αυτό το ανατρεπτικό έργο θα μπορούσε να οδηγήσει σε απαγόρευση των δραστηριοτήτων της, του έδωσε την οδηγία να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη διανομή Γραφών.

Ο Μπόροου έλαβε προφορική άδεια να τυπώσει την Καινή Διαθήκη (El Nuevo Testamento) στην ισπανική, χωρίς τα ρωμαιοκαθολικά δογματικά της σχόλια. Και αυτό συνέβη παρά την αρχική αντίθεση του πρωθυπουργού, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τη μετάφραση επικίνδυνο και «απρεπές βιβλίο». Ο Μπόροου άνοιξε κατόπιν μια αποθήκη στη Μαδρίτη για να πουλάει αυτή την ισπανική Καινή Διαθήκη, ενέργεια που τον έφερε σε σύγκρουση τόσο με τους θρησκευτικούς ηγέτες όσο και με τις αρχές. Φυλακίστηκε για 12 μέρες. Όταν ο Μπόροου διαμαρτυρήθηκε, του ζητήθηκε να φύγει διακριτικά. Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η φυλάκισή του ήταν παράνομη, ανέφερε το παράδειγμα του αποστόλου Παύλου και επέλεξε να παραμείνει μέχρις ότου απαλλάχτηκε δίκαια, χωρίς να έχει σπιλωθεί το όνομά του.—Πράξεις 16:37.

Όταν ο ζηλωτής απεσταλμένος της έφυγε από την Ισπανία το 1840, η Βιβλική Εταιρία ανέφερε: «Τα τελευταία πέντε χρόνια, τέθηκαν σε κυκλοφορία στην Ισπανία σχεδόν 14.000 αντίτυπα των Γραφών». Έχοντας παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτό, ο Μπόροου χαρακτήρισε συνολικά το διάστημα που έζησε στην Ισπανία ως «τα πιο ευτυχισμένα χρόνια της ύπαρξής μου».

Το βιβλίο Η Βίβλος στην Ισπανία (The Bible in Spain), το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1842—και τυπώνεται ακόμα—αποτελεί τη ζωντανή, προσωπική αφήγηση του ίδιου του Τζορτζ Μπόροου γύρω από τα ταξίδια και τις περιπέτειές του. Στο βιβλίο αυτό, το οποίο έγινε αμέσως επιτυχία, αποκάλεσε τον εαυτό του “περιηγητή για την υπόθεση του Ευαγγελίου”. Ο ίδιος έγραψε: «Θέλησα να πάω στα απόμακρα και απομονωμένα μέρη των κακοτράχαλων λόφων και βουνών και να μιλήσω στους ανθρώπους, με το δικό μου τρόπο, για τον Χριστό».

Διανέμοντας και μεταφράζοντας τις Γραφές με τόσο ενθουσιασμό, ο Τζορτζ Μπόροου έθεσε τις βάσεις για όσα θα έκαναν άλλοι—πραγματικά ένα πολύτιμο προνόμιο.

[Χάρτης στη σελίδα 29]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Οι προσπάθειες του Τζορτζ Μπόροου να μεταφράσει και να διανείμει τη Γραφή τον οδήγησαν από (1) την Αγγλία (2) στη Ρωσία, (3) στην Πορτογαλία και (4) στην Ισπανία

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Τα εναρκτήρια λόγια του Ευαγγελίου του Ιωάννη στη μαντσού, το οποίο τυπώθηκε το 1835, με κατεύθυνση ανάγνωσης από πάνω προς τα κάτω, από αριστερά προς τα δεξιά

[Ευχαριστίες]

Από το βιβλίο The Bible of Every Land, 1860

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 27]

Από το βιβλίο The Life of George Borrow του Clement K. Shorter, 1919