Ένα Χρήσιμο Βοήθημα Μετάφρασης

ΕΚΕΙΝΟΣ που ενέπνευσε τη συγγραφή της Αγίας Γραφής, ο Ιεχωβά Θεός, επιθυμεί να διακηρυχτούν τα καλά νέα της Βασιλείας του «προς κάθε έθνος και φυλή και γλώσσα και λαό». (Αποκάλυψη 14:6) Θέλει να είναι ο γραπτός του Λόγος άμεσα διαθέσιμος σε όλη την ανθρωπότητα. Γι’ αυτόν το σκοπό, η Αγία Γραφή έχει μεταφραστεί σε περισσότερες γλώσσες από κάθε άλλο βιβλίο στον κόσμο. Χιλιάδες μεταφραστές δεν έχουν φεισθεί χρόνου και προσπαθειών για να αποδώσουν τις σκέψεις του Θεού σε κάποια άλλη γλώσσα.

Αλλά η Αγία Γραφή δεν είναι απλώς αντικείμενο μετάφρασης. Επανειλημμένα έχει χρησιμοποιηθεί η ίδια ως βοήθημα για τη μετάφραση άλλων κειμένων. Πολλοί μεταφραστές έχουν συγκρίνει τις αποδόσεις Βιβλικών όρων σε διάφορες γλώσσες για να καταλήξουν σε μια καλή μετάφραση ορισμένων λέξεων. Οι ιδιότητες της Γραφής ως βοηθήματος μετάφρασης χρησιμοποιούνται τώρα και στη μετάφραση μέσω κομπιούτερ.

Είναι πραγματικά δύσκολο να γίνει μετάφραση μέσω κομπιούτερ. Μερικοί ειδικοί πιστεύουν μάλιστα ότι η μετάφραση είναι πέρα από τις δυνατότητες ενός κομπιούτερ. Γιατί; Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα σύνολο λέξεων. Κάθε γλώσσα έχει τους δικούς της συνδυασμούς λέξεων, κανόνες, εξαιρέσεις αυτών των κανόνων, ιδιωματισμούς και υπαινιγμούς. Έχουν καταβληθεί προσπάθειες για να τα «διδαχτεί» όλα αυτά ένα κομπιούτερ αλλά είχαν περιορισμένη επιτυχία. Οι περισσότερες μεταφράσεις που έχουν γίνει μέσω κομπιούτερ είναι ελάχιστα κατανοητές.

Τώρα, όμως, οι ειδικοί της πληροφορικής διερευνούν νέους τρόπους. «Η μέθοδός μας χρησιμοποιεί στατιστικά μοντέλα για να βρεθεί η πιο πιθανή απόδοση», λέει ο Φραντς Γιόζεφ Οχ, κορυφαίος ειδικός στη μετάφραση μέσω κομπιούτερ. Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να μεταφράσετε από τη γλώσσα χίντι στην αγγλική. Πρώτα από όλα, παίρνετε κάποιο κείμενο που είναι διαθέσιμο και στις δύο γλώσσες. Κατόπιν το εισάγετε σε ένα κομπιούτερ. Το κομπιούτερ συγκρίνει τα κείμενα. Όταν, για παράδειγμα, το κομπιούτερ βρίσκει την ίδια χίντι λέξη σε διάφορα σημεία και κάθε φορά στην αντίστοιχη φράση βρίσκει την αγγλική λέξη «house» («σπίτι»), το κομπιούτερ συμπεραίνει ότι η χίντι λέξη πρέπει να σημαίνει «σπίτι». Και είναι πολύ πιθανό οι παρακείμενες λέξεις να είναι επίθετα, όπως «μεγάλο», «μικρό», «παλιό» ή «καινούριο». Επομένως, το  κομπιούτερ συντάσσει έναν κατάλογο αντίστοιχων όρων και συνδυασμών λέξεων. Ύστερα από αυτή την «εκπαίδευση», η οποία μπορεί να διαρκέσει μόνο λίγες μέρες ή εβδομάδες, το κομπιούτερ είναι σε θέση να εφαρμόσει σε νέο κείμενο ό,τι έχει «μάθει». Μολονότι η μετάφραση που προκύπτει μπορεί να είναι ελλιπής όσον αφορά τη γραμματική και το ύφος, είναι συνήθως αρκετά αναγνώσιμη για να μεταδώσει το νόημα και τις σημαντικές λεπτομέρειες.

Η ποιότητα της μετάφρασης εξαρτάται κατά πολύ από την ποσότητα και την ποιότητα του κειμένου που εισάχθηκε αρχικά στο κομπιούτερ. Και εδώ είναι που φαίνεται η αξία της Αγίας Γραφής. Αυτή έχει μεταφραστεί προσεκτικά σε πολλές γλώσσες, είναι άμεσα διαθέσιμη και περιέχει υπολογίσιμη ποσότητα κειμένου. Γι’ αυτό, η Αγία Γραφή αποτέλεσε την πρώτη επιλογή του ερευνητή κατά την εκπαίδευση του κομπιούτερ σε μια καινούρια γλώσσα.