Είναι η Συνείδησή σας Καλά Εκπαιδευμένη;

ΕΧΕΤΕ πει ποτέ: «Κατά βάθος ξέρω ότι αυτό δεν είναι σωστό» ή «Δεν μπορώ να κάνω αυτό που μου ζητάς. Κάτι μου λέει μέσα μου ότι είναι λάθος»; Αυτή ήταν η «φωνή» της συνείδησής σας, εκείνη η εσωτερική αναγνώριση, ή αίσθηση, του ορθού και του εσφαλμένου, η οποία δικαιολογεί ή κατηγορεί κάποιο άτομο. Ναι, η συνείδηση είναι έμφυτη σε εμάς.

Παρότι ο άνθρωπος είναι αποξενωμένος από τον Θεό, εξακολουθεί να έχει σε γενικές γραμμές την ικανότητα να διακρίνει το ορθό από το εσφαλμένο. Αυτό συμβαίνει επειδή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατά την εικόνα του Θεού και έτσι αντανακλά σε κάποιον βαθμό τις θεϊκές ιδιότητες της σοφίας και της δικαιοσύνης. (Γένεση 1:26, 27) Σχετικά με αυτό, ο απόστολος Παύλος έγραψε υπό θεϊκή έμπνευση: «Όποτε οι εθνικοί, που δεν έχουν νόμο, κάνουν από τη φύση τους τα πράγματα του νόμου, αυτοί οι άνθρωποι, μολονότι δεν έχουν νόμο, είναι νόμος για τον εαυτό τους. Αυτοί οι ίδιοι καταδεικνύουν ότι η ουσία του νόμου είναι γραμμένη στις καρδιές τους, ενώ η συνείδησή τους δίνει μαρτυρία μαζί με αυτούς και, μεταξύ των δικών τους σκέψεων, κατηγορούνται ή και δικαιολογούνται». *—Ρωμαίους 2:14, 15.

Αυτή η ηθική φύση, που αποτελεί κληρονομιά από τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμ, λειτουργεί ως «νόμος», ή κανόνας διαγωγής, σε ανθρώπους κάθε φυλής και εθνικότητας. Είναι η ικανότητα που έχουμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας και να τον κρίνουμε. (Ρωμαίους 9:1) Ο Αδάμ και η Εύα εκδήλωσαν αυτή την ικανότητα με το να κρυφτούν αμέσως μόλις παραβίασαν το νόμο του Θεού. (Γένεση 3:7, 8) Άλλο ένα παράδειγμα που δείχνει πώς λειτουργεί η συνείδηση είναι ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασε ο Βασιλιάς Δαβίδ όταν διέκρινε ότι είχε αμαρτήσει κάνοντας απογραφή. Η Γραφή λέει ότι «η καρδιά του Δαβίδ άρχισε να τον τύπτει».—2 Σαμουήλ 24:1-10.

Η ικανότητα να αναλογίζεται κάποιος το παρελθόν και να κρίνει τη διαγωγή του στον τομέα της ηθικής μπορεί να οδηγήσει σε θεοσεβή μετάνοια, κάτι που είναι πολύ σημαντικό. Ο Δαβίδ έγραψε: «Όταν έμεινα σιωπηλός, τα κόκαλά μου φθάρηκαν εξαιτίας των στεναγμών μου όλη την ημέρα. Την αμαρτία μου εξομολογήθηκα τελικά σε εσένα, και το σφάλμα μου δεν το κάλυψα. Είπα: “Θα εξομολογηθώ τις παραβάσεις μου στον Ιεχωβά”. Και εσύ συγχώρησες το σφάλμα των αμαρτιών μου». (Ψαλμός 32:3, 5) Επομένως, η συνείδηση που λειτουργεί μπορεί να επαναφέρει τον αμαρτωλό στον Θεό, βοηθώντας τον να αναγνωρίσει ότι είναι ανάγκη να συγχωρηθεί από τον Θεό και να ακολουθήσει τις οδούς Του.—Ψαλμός 51:1-4, 9, 13-15.

Η συνείδηση παρέχει επίσης προειδοποιήσεις ή δίνει καθοδήγηση όταν χρειάζεται να κάνουμε μια επιλογή ή να πάρουμε μια απόφαση σε κάποιο ηθικό ζήτημα. Αυτή ήταν η πτυχή της συνείδησης που ίσως βοήθησε τον Ιωσήφ να διακρίνει εκ των προτέρων ότι η μοιχεία αποτελούσε εσφαλμένη και κακή πράξη—αμάρτημα εναντίον του Θεού. Ένας συγκεκριμένος νόμος κατά της μοιχείας περιλήφθηκε αργότερα στις Δέκα Εντολές που δόθηκαν στον Ισραήλ. (Γένεση 39:1-9· Έξοδος 20:14) Σαφώς, μπορούμε να ωφεληθούμε πολύ περισσότερο όταν η συνείδησή μας είναι εκπαιδευμένη ώστε να μας καθοδηγεί  αντί απλώς να μας κρίνει. Λειτουργεί η δική σας συνείδηση με αυτόν τον τρόπο;

Εκπαίδευση της Συνείδησης για να Παίρνει Ορθές Αποφάσεις

Παρότι κληρονομούμε την ικανότητα της συνείδησης, αυτό το χάρισμα είναι δυστυχώς ελαττωματικό. Αν και δόθηκε στην ανθρωπότητα τέλειο ξεκίνημα, «όλοι έχουν αμαρτήσει και υστερούν ως προς τη δόξα του Θεού». (Ρωμαίους 3:23) Επειδή είμαστε κηλιδωμένοι από την αμαρτία και την ατέλεια, η συνείδησή μας μπορεί να αλλοιωθεί και ίσως να μη λειτουργεί πια σε πλήρη βαθμό με τους τρόπους με τους οποίους προοριζόταν αρχικά να λειτουργεί. (Ρωμαίους 7:18-23) Επιπρόσθετα, εξωτερικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη συνείδησή μας. Η ανατροφή μας ή τα τοπικά έθιμα, οι πεποιθήσεις και το περιβάλλον μας είναι δυνατόν να την επηρεάσουν. Ασφαλώς, τα εξαχρειωμένα ήθη και τα εκφυλιζόμενα πρότυπα του κόσμου δεν μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο για αγαθή συνείδηση.

Ο Χριστιανός, λοιπόν, χρειάζεται την επιπρόσθετη βοήθεια των σταθερών και δίκαιων κανόνων που βρίσκονται στο Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Αυτοί οι κανόνες είναι σε θέση να καθοδηγούν τη συνείδησή μας ώστε να κάνει ορθή αποτίμηση των ζητημάτων και να τα τακτοποιεί. (2 Τιμόθεο 3:16) Όταν η συνείδησή μας διαφωτίζεται σύμφωνα με τους κανόνες του Θεού μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα ως μηχανισμός ηθικής ασφάλειας, καθιστώντας μας ικανούς “να διακρίνουμε και το ορθό και το εσφαλμένο”. (Εβραίους 5:14) Χωρίς τους κανόνες του Θεού, η συνείδησή μας μπορεί να μη μας δίνει καμιά προειδοποίηση όταν παρασυρόμαστε σε κακή πορεία. «Υπάρχει οδός που φαίνεται ορθή στον άνθρωπο», λέει η Γραφή, «έπειτα όμως το τέλος της είναι οδοί θανάτου».—Παροιμίες 16:25· 17:20.

Σε μερικούς τομείς της ζωής, ο Λόγος του Θεού παρέχει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές και υποδείξεις, και είναι καλό να τις ακολουθούμε. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλές καταστάσεις για τις οποίες η Γραφή δεν δίνει συγκεκριμένες οδηγίες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν επιλογές σε σχέση με την εργασία, τα ζητήματα υγείας, την αναψυχή, το ντύσιμο και την εμφάνιση, καθώς και άλλους τομείς. Δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε σε κάθε περίπτωση και να παίρνουμε τη σωστή απόφαση. Γι’ αυτόν το λόγο χρειάζεται να έχουμε τη στάση του Δαβίδ, ο οποίος προσευχήθηκε: «Μάθε μου τις οδούς σου, Ιεχωβά· δίδαξέ με τους δρόμους σου. Κάνε με να περπατώ στην αλήθεια σου και δίδαξέ με, γιατί εσύ είσαι ο Θεός της σωτηρίας μου». (Ψαλμός 25:4, 5) Όσο καλύτερα κατανοούμε τις απόψεις και τις οδούς του Θεού, τόσο περισσότερο θα μπορούμε να αξιολογούμε με ακρίβεια τις περιστάσεις μας και να παίρνουμε αποφάσεις με καθαρή συνείδηση.

Γι’ αυτό, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιο ερώτημα ή απόφαση, πρέπει πρώτα από όλα να στοχαζόμαστε τις σχετικές Γραφικές αρχές. Μερικές από αυτές μπορεί να είναι οι εξής: σεβασμός για την ηγεσία (Κολοσσαείς 3:18, 20)·  εντιμότητα σε όλα (Εβραίους 13:18)· μίσος για το κακό (Ψαλμός 97:10)· επιδίωξη ειρήνης (Ρωμαίους 14:19)· υπακοή στις θεσμοθετημένες εξουσίες (Ματθαίος 22:21· Ρωμαίους 13:1-7)· αποκλειστική αφοσίωση στον Θεό (Ματθαίος 4:10)· να μην είμαστε μέρος του κόσμου (Ιωάννης 17:14)· αποφυγή κακών συναναστροφών (1 Κορινθίους 15:33)· σεμνότητα στο ντύσιμο και στην εμφάνιση (1 Τιμόθεο 2:9, 10) και να μην κάνουμε άλλους να προσκόπτουν (Φιλιππησίους 1:10). Ο προσδιορισμός της σχετικής Γραφικής αρχής είναι δυνατόν, λοιπόν, να ενισχύσει τη συνείδησή μας και να μας βοηθήσει να πάρουμε την ορθή απόφαση.

Να Ακούτε τη Συνείδησή Σας

Για να μας βοηθάει η συνείδησή μας, πρέπει να της δίνουμε προσοχή. Μόνο όταν ανταποκρινόμαστε αμέσως στις υπαγορεύσεις της Γραφικά εκπαιδευμένης συνείδησής μας ωφελούμαστε από αυτήν. Μπορούμε να παρομοιάσουμε την εκπαιδευμένη συνείδηση με τις προειδοποιητικές φωτεινές ενδείξεις στο ταμπλό ενός αυτοκινήτου. Υποθέστε ότι μια φωτεινή ένδειξη μας προειδοποιεί πως η πίεση του λαδιού είναι χαμηλή. Τι θα συνέβαινε αν δεν δίναμε αμέσως προσοχή στο ζήτημα και συνεχίζαμε να οδηγούμε το όχημα; Θα μπορούσαμε να προξενήσουμε σοβαρή βλάβη στη μηχανή. Παρόμοια, η συνείδησή μας, δηλαδή η εσωτερική μας φωνή, μπορεί να μας προειδοποιήσει ότι κάποια συγκεκριμένη πορεία ενέργειας είναι εσφαλμένη. Αντιπαραβάλλοντας τους κανόνες και τις αξίες μας που βασίζονται στη Γραφή με την πορεία ενέργειας την οποία ακολουθούμε ή σκεφτόμαστε να ακολουθήσουμε, η συνείδησή μας εκπέμπει προειδοποιητικό σήμα, όπως η φωτεινή ένδειξη στο ταμπλό. Το να δώσουμε προσοχή στην προειδοποίηση θα μας βοηθήσει, όχι μόνο να αποφύγουμε τις κακές συνέπειες της εσφαλμένης ενέργειας, αλλά και να διατηρήσουμε την κατάλληλη λειτουργία της συνείδησής μας.

Τι θα συνέβαινε αν επιλέγαμε να αγνοήσουμε την προειδοποίηση; Με τον καιρό, η συνείδηση θα μπορούσε να αναισθητοποιηθεί. Το αποτέλεσμα που προκύπτει όταν, σε συνεχή βάση, αγνοούμε ή καταπνίγουμε τη συνείδηση μπορεί να παρομοιαστεί με εκείνο που προκύπτει από την καυτηρίαση της σάρκας. Ο τραυματισμένος ιστός, παύοντας να έχει νευρικές απολήξεις, δεν διαθέτει πια την αίσθηση της αφής. (1 Τιμόθεο 4:2) Μια τέτοια συνείδηση δεν αντιδρά πλέον στη διάπραξη της αμαρτίας, ούτε δίνει προειδοποιήσεις ώστε να μην επαναληφθεί η αμαρτία. Η τραυματισμένη συνείδηση αγνοεί τους Γραφικούς κανόνες περί ορθού και εσφαλμένου και έτσι αποτελεί κακή συνείδηση. Είναι μολυσμένη συνείδηση, της οποίας ο κάτοχος “χάνει κάθε αίσθηση ηθικής” και αποξενώνεται από τον Θεό. (Εφεσίους 4:17-19· Τίτο 1:15) Τι τραγική κατάληξη!

«Να Διακρατείτε Αγαθή Συνείδηση»

Για να διατηρεί κάποιος αγαθή συνείδηση απαιτείται συνεχής προσπάθεια. Ο απόστολος Παύλος δήλωσε: «Ασκούμαι συνεχώς ώστε να έχω τη συναίσθηση ότι δεν διαπράττω κανένα  αδίκημα εναντίον του Θεού και των ανθρώπων». (Πράξεις 24:16) Ως Χριστιανός, ο Παύλος συνέχισε να ελέγχει και να διορθώνει την πορεία ενέργειάς του ώστε να βεβαιώνεται ότι δεν διέπραττε κανένα αδίκημα εναντίον του Θεού. Ο Παύλος γνώριζε ότι, σε τελική ανάλυση, ο Θεός είναι εκείνος που θα καθορίσει το αν αυτά που κάνουμε είναι ορθά ή εσφαλμένα. (Ρωμαίους 14:10-12· 1 Κορινθίους 4:4) Ο Παύλος είπε: «Τα πάντα είναι γυμνά και τελείως εκτεθειμένα στα μάτια εκείνου στον οποίο έχουμε να δώσουμε λογαριασμό».—Εβραίους 4:13.

Ο Παύλος αναφέρθηκε επίσης στο να μη διαπράττουμε κανένα σφάλμα εναντίον ανθρώπων. Ένα σχετικό παράδειγμα είναι η συμβουλή του προς τους Κορίνθιους Χριστιανούς αναφορικά με «τη βρώση των τροφών που έχουν προσφερθεί στα είδωλα». Το σημείο που ήθελε να τονίσει ήταν πως, ακόμη και όταν μια συγκεκριμένη ενέργεια δεν είναι απαράδεκτη αυτή καθαυτή από την άποψη του Λόγου του Θεού, είναι ζωτικό να λαβαίνουμε υπόψη τη συνείδηση των άλλων. Αν δεν το κάνουμε αυτό μπορεί να επιφέρουμε πνευματική “καταστροφή στους αδελφούς μας για χάρη των οποίων πέθανε ο Χριστός”. Θα μπορούσαμε επίσης να καταστρέψουμε τη δική μας σχέση με τον Θεό.—1 Κορινθίους 8:4, 11-13· 10:23, 24.

Επομένως, συνεχίστε να εκπαιδεύετε τη συνείδησή σας και να διακρατείτε αγαθή συνείδηση. Όταν παίρνετε αποφάσεις, να επιζητείτε την καθοδηγία του Θεού. (Ιακώβου 1:5) Να μελετάτε το Λόγο του Θεού και να αφήνετε τις αρχές του να διαπλάθουν τη διάνοια και την καρδιά σας. (Παροιμίες 2:3-5) Όταν ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα, να συμβουλεύεστε ώριμους Χριστιανούς για να βεβαιώνεστε ότι έχετε ορθή κατανόηση των Γραφικών αρχών που περιλαμβάνονται. (Παροιμίες 12:15· Ρωμαίους 14:1· Γαλάτες 6:5) Να εξετάζετε πώς θα επηρεάσει η απόφασή σας τη συνείδησή σας, πώς θα επηρεάσει τους άλλους και, πάνω από όλα, πώς θα επηρεάσει τη σχέση σας με τον Ιεχωβά.—1 Τιμόθεο 1:5, 18, 19.

Η συνείδησή μας είναι ένα θαυμάσιο δώρο από τον στοργικό ουράνιο Πατέρα μας, τον Ιεχωβά Θεό. Χρησιμοποιώντας την σε αρμονία με το θέλημα του Δότη της, θα πλησιάζουμε περισσότερο τον Δημιουργό μας. Καθώς προσπαθούμε να “διακρατούμε αγαθή συνείδηση” σε όλα όσα κάνουμε, δείχνουμε ακόμη πιο ξεκάθαρα ότι είμαστε πλασμένοι κατά την εικόνα του Θεού.—1 Πέτρου 3:16· Κολοσσαείς 3:10.

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 13]

Είναι η συνείδησή σας εκπαιδευμένη ώστε να σας καθοδηγεί αντί απλώς να σας κρίνει;

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Μια καλά εκπαιδευμένη συνείδηση προκύπτει όταν μαθαίνουμε και εφαρμόζουμε τις Γραφικές αρχές

[Εικόνες στη σελίδα 15]

Μην αγνοείτε τις προειδοποιήσεις της συνείδησής σας