Μελίτων ο Σάρδεων Υπερασπιστής των Γραφικών Αληθειών;

ΚΑΘΕ χρόνο οι αληθινοί Χριστιανοί γιορτάζουν το Δείπνο του Κυρίου την ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 14 Νισάν του εβραϊκού ημερολογίου. Υπακούν στην εντολή του Ιησού: «Εξακολουθήστε να το κάνετε αυτό σε ανάμνησή μου». Εκείνη ακριβώς την ημέρα του 33 Κ.Χ., ο Ιησούς, αφού γιόρτασε το Πάσχα, θέσπισε την Ανάμνηση του θυσιαστικού του θανάτου. Ο θάνατός του έλαβε χώρα προτού τελειώσει εκείνη η ημέρα.—Λουκάς 22:19, 20· 1 Κορινθίους 11:23-28.

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου αιώνα Κ.Χ., μερικοί άρχισαν να αλλάζουν το χρόνο του αναμνηστικού εορτασμού και τον τρόπο διεξαγωγής του. Η ημερομηνία του θανάτου του Ιησού εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στη Μικρά Ασία. Ωστόσο, όπως τονίζει κάποιο σύγγραμμα, «το έθιμο στη Ρώμη και στην Αλεξάνδρεια ήταν να γιορτάζουν την ανάσταση την επόμενη Κυριακή», αποκαλώντας αυτόν τον εορτασμό αναστάσιμο Πάσχα. Μια ομάδα που ήταν γνωστή ως Τεσσαρεσκαιδεκατίτες (Οπαδοί της δεκάτης τετάρτης) υπερασπίζονταν την τήρηση της ανάμνησης του θανάτου του Ιησού Χριστού στις 14 Νισάν. Ο Μελίτων ο Σάρδεων είχε παρόμοια άποψη. Ποιος ήταν ο Μελίτων; Με ποιον τρόπο υπερασπίστηκε αυτή τη Γραφική αλήθεια καθώς και άλλες;

“Μεγάλος Φωτοδότης”

Στο τέλος του δεύτερου αιώνα, όπως έγραψε ο Ευσέβιος της Καισάρειας στο έργο του Εκκλησιαστική Ιστορία, ο Πολυκράτης ο Εφέσου έστειλε μια επιστολή στη Ρώμη με την οποία υπερασπιζόταν την τήρηση «της δέκατης τέταρτης ημέρας του Πάσχα σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, χωρίς καμία παρέκκλιση, αλλά ενεργώντας σύμφωνα με τον κανόνα της πίστης». Σύμφωνα με αυτή την επιστολή ο Μελίτων—Επίσκοπος των Σάρδεων στη Λυδία—ήταν ένας από εκείνους που υποστήριζαν ότι η ημερομηνία κατά την οποία έπρεπε να τηρείται ο εορτασμός ήταν η 14η Νισάν. Η επιστολή δήλωνε ότι οι σύγχρονοι του Μελίτωνα τον θεωρούσαν έναν από τους “μεγάλους φωτοδότες που έχουν κοιμηθεί”. Ο Πολυκράτης είπε ότι ο Μελίτων δεν είχε παντρευτεί και ότι πολιτευόταν πάντοτε «εν αγίω πνεύματι» και ήταν θαμμένος στις Σάρδεις αναμένοντας το κάλεσμα από τον ουρανό οπότε θα ανασταινόταν από τους νεκρούς. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο Μελίτων ήταν ένας από εκείνους που πίστευαν  πως η ανάσταση δεν θα λάβαινε χώρα μέχρι την επάνοδο του Χριστού.—Αποκάλυψη 20:1-6.

Από ό,τι φαίνεται, λοιπόν, ο Μελίτων πρέπει να ήταν θαρραλέος και αποφασιστικός άνθρωπος. Μάλιστα, έγραψε μια Απολογία για τους Χριστιανούς, από τις πρώτες που καταγράφηκαν ποτέ, η οποία απευθυνόταν στον Μάρκο Αυρήλιο, Ρωμαίο Αυτοκράτορα από το 161 ως το 180 Κ.Χ. Ο Μελίτων δεν φοβόταν να υπερασπιστεί τη Χριστιανοσύνη και να κατακρίνει τους πονηρούς και άπληστους. Τέτοιου είδους άνθρωποι προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν διάφορα αυτοκρατορικά διατάγματα ως δικαιολογίες για να επιφέρουν διωγμό στους Χριστιανούς και να τους καταδικάσουν άδικα ώστε να κλέψουν τα υπάρχοντά τους.

Ο Μελίτων έγραψε με θάρρος προς τον αυτοκράτορα: «Σου υποβάλλουμε μόνο αυτό το αίτημα, να εξετάσεις εσύ προσωπικά εκείνους που αποτελούν την αφορμή αυτής της διαμάχης [τους Χριστιανούς] και να κρίνεις δίκαια αν είναι άξιοι θανάτου και τιμωρίας ή ασφάλειας και ασυλίας. Αλλά αν αυτή η εντολή και το νέο διάταγμα, το οποίο δεν είναι εφαρμοστέο ούτε εναντίον βάρβαρων εχθρών, δεν προέρχεται από εσένα, σε ικετεύουμε ακόμα περισσότερο να μη μας παραβλέψεις, καθώς υφιστάμεθα τέτοια άνομη λεηλασία από τον όχλο».

Χρησιμοποίησε τη Γραφή για να Υπερασπιστεί τη Χριστιανοσύνη

Ο Μελίτων έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μελέτη της Αγίας Γραφής. Δεν έχουμε πλήρη κατάλογο των συγγραμμάτων του, αλλά μερικοί τίτλοι αποκαλύπτουν το ενδιαφέρον του για τα Βιβλικά θέματα. Ορισμένα από τα συγγράμματά του είναι τα εξής: Περί Πολιτείας και Προφητών, Περί Πίστεως, Περί Πλάσεως, Περί Λουτρού (Βαφτίσματος), Περί Αληθείας, Περί Πίστεως και Γενέσεως Χριστού, Περί Φιλοξενίας, Κλεις, και Περί του Διαβόλου και της Αποκαλύψεως Ιωάννου.

Ο Μελίτων ταξίδεψε προσωπικά στις Βιβλικές χώρες προκειμένου να κάνει έρευνα για τον ακριβή αριθμό των βιβλίων των Εβραϊκών Γραφών. Σε σχέση με αυτό το θέμα έγραψε: «Συνεπώς, όταν πήγα στην Ανατολή και βρέθηκα στον τόπο όπου κηρύχτηκαν και έγιναν  αυτά τα πράγματα, και αφού έμαθα με ακρίβεια τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και κατέγραψα τα στοιχεία, σου τα έστειλα». Αυτός ο κατάλογος δεν αναφέρει τα βιβλία του Νεεμία και της Εσθήρ, αλλά είναι ο παλιότερος κατάλογος των κανονικών βιβλίων των Εβραϊκών Γραφών που περιέχεται σε συγγράμματα καθ’ ομολογία Χριστιανών.

Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας, ο Μελίτων συγκέντρωσε διάφορα εδάφια από τις Εβραϊκές Γραφές τα οποία περιείχαν προφητείες σχετικά με τον Ιησού. Το έργο του Μελίτωνα με τίτλο Εκλογαί δείχνει ότι ο Ιησούς ήταν ο προ πολλού αναμενόμενος Μεσσίας και ότι ο Μωσαϊκός Νόμος και οι Προφήτες έστρεφαν την προσοχή στον Χριστό.

Υπερασπίστηκε την Αξία του Λύτρου

Στις μεγάλες πόλεις της Μικράς Ασίας υπήρχε έντονο το ιουδαϊκό στοιχείο. Οι Ιουδαίοι στις Σάρδεις, όπου ζούσε ο Μελίτων, γιόρταζαν το εβραϊκό Πάσχα στις 14 Νισάν. Ο Μελίτων έγραψε μια ομιλία με τίτλο Περί Πάσχα η οποία καταδείκνυε την ορθότητα του Πάσχα υπό το Νόμο και υπερασπιζόταν το Χριστιανικό εορτασμό του Δείπνου του Κυρίου στις 14 Νισάν.

Αφού έκανε σχόλια γύρω από το 12ο κεφάλαιο της Εξόδου και έδειξε ότι το Πάσχα προσκίαζε τη θυσία του Χριστού, ο Μελίτων εξήγησε γιατί δεν είχε νόημα να γιορτάζουν οι Χριστιανοί το Πάσχα. Αυτό συνέβαινε επειδή ο Θεός είχε καταργήσει το Μωσαϊκό Νόμο. Κατόπιν έδειξε γιατί ήταν απαραίτητη η θυσία του Χριστού: Ο Θεός έθεσε τον Αδάμ σε έναν παράδεισο για να ζει ευτυχισμένος. Αλλά ο πρώτος άνθρωπος παρήκουσε την εντολή να μη φάει από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού. Με αυτόν τον τρόπο προέκυψε η ανάγκη για λύτρο.

Ο Μελίτων επανέλαβε ότι ο Ιησούς στάλθηκε στη γη και πέθανε στο ξύλο για να απολυτρώσει την πιστή ανθρωπότητα από την αμαρτία και το θάνατο. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Μελίτων χρησιμοποίησε στο κείμενό του τη λέξη ξύλον μιλώντας για το όργανο στο οποίο πέθανε ο Ιησούς.—Πράξεις 5:30· 10:39· 13:29.

Ο Μελίτων ήταν γνωστός πέρα από τη Μικρά Ασία. Ο Τερτυλλιανός, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και ο Ωριγένης ήταν εξοικειωμένοι με τα έργα του. Εντούτοις, ο ιστορικός Ρανιέρο Κανταλαμέσσα δηλώνει: «Η πτώση του Μελίτωνα, η οποία οδήγησε σταδιακά στην εξαφάνιση των συγγραμμάτων του, ξεκίνησε όταν—αφού επικράτησε θριαμβευτικά το έθιμο του κυριακάτικου Πάσχα—οι Τεσσαρεσκαιδεκατίτες άρχισαν να θεωρούνται αιρετικοί». Τελικά, τα συγγράμματα του Μελίτωνα χάθηκαν σχεδόν τελείως.

Θύμα της Αποστασίας;

Μετά το θάνατο των αποστόλων, η προειπωμένη αποστασία διείσδυσε στην αληθινή Χριστιανοσύνη. (Πράξεις 20:29, 30) Είναι σαφές ότι ο Μελίτων είχε επηρεαστεί. Το περίτεχνο ύφος των συγγραμμάτων του φαίνεται ότι απηχεί τα συγγράμματα της ελληνικής φιλοσοφίας και του ρωμαϊκού κόσμου. Ίσως γι’ αυτό ο Μελίτων αποκαλούσε τη Χριστιανοσύνη «η φιλοσοφία μας». Επίσης, θεωρούσε την ενσωμάτωση της λεγόμενης Χριστιανοσύνης στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως «τη μεγαλύτερη απόδειξη . . . επιτυχίας».

Ο Μελίτων ασφαλώς δεν πήρε στα σοβαρά τη συμβουλή του αποστόλου Παύλου: «Να προσέχετε: Ίσως υπάρξει κάποιος που θα σας αρπάξει ως λεία του μέσω της φιλοσοφίας και της κενής απάτης σύμφωνα με την παράδοση των ανθρώπων, σύμφωνα με τα στοιχειώδη πράγματα του κόσμου και όχι σύμφωνα με τον Χριστό». Ως εκ τούτου, παρότι ο Μελίτων υπερασπίστηκε σε κάποιον βαθμό τις Γραφικές αλήθειες, από πολλές απόψεις τις εγκατέλειψε.—Κολοσσαείς 2:8.

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ο Ιησούς θέσπισε το Δείπνο του Κυρίου στις 14 Νισάν