Ηλικιωμένοι—Ευλογία για τους Νέους

«Ακόμη και μέχρι τον καιρό των γηρατειών και των γκρίζων μαλλιών, Θεέ, μη με εγκαταλείπεις, ώσπου να μιλήσω για το βραχίονά σου στη γενιά, για την κραταιότητά σου σε όλους όσους θα έρθουν».—ΨΑΛΜΟΣ 71:18.

1, 2. Τι πρέπει να αντιλαμβάνονται οι ηλικιωμένοι υπηρέτες του Θεού, και τι θα εξετάσουμε τώρα;

ΚΑΠΟΙΟΣ Χριστιανός πρεσβύτερος στη Δυτική Αφρική επισκέφτηκε έναν ηλικιωμένο χρισμένο αδελφό και τον ρώτησε: «Τι κάνεις;» Ο αδελφός απάντησε: «Μπορώ να τρέχω, μπορώ να χοροπηδάω, μπορώ να κάνω άλματα, μπορώ να κάνω κουτσό», προσπαθώντας να αναπαραστήσει τις κινήσεις που ανέφερε. Έπειτα πρόσθεσε: «Αλλά δεν μπορώ να πετάξω». Ο πρεσβύτερος κατάλαβε τι ήθελε να πει ο αδελφός. “Κάνω με χαρά αυτά που μπορώ, αλλά δεν κάνω αυτά που δεν μπορώ”. Ο πρεσβύτερος που επισκέφθηκε εκείνο τον αδελφό έχει τώρα περάσει τα 80, και θυμάται με συγκίνηση το χιούμορ και την οσιότητά του.

² Οι θεοειδείς ιδιότητες που εκδηλώνει ένα ηλικιωμένο άτομο μπορούν να αφήσουν ανεξίτηλη εντύπωση στους άλλους. Βέβαια, η μεγάλη ηλικία αυτή καθαυτή δεν παράγει αυτομάτως σοφία και χριστοειδείς ιδιότητες. (Εκκλησιαστής 4:13) Η Αγία Γραφή δηλώνει: «Τα γκρίζα μαλλιά είναι στεφάνι ωραιότητας όταν βρίσκονται στην οδό της δικαιοσύνης». (Παροιμίες 16:31) Αν είστε σε προχωρημένη ηλικία, αντιλαμβάνεστε πόσο μπορούν να ωφελήσουν τους άλλους τα λόγια και οι πράξεις σας; Αναλογιστείτε μερικά Γραφικά παραδείγματα που δείχνουν το βαθμό στον οποίο οι ηλικιωμένοι έχουν αποτελέσει πραγματική ευλογία για τους νεότερους.

Πίστη με Μακροπρόθεσμα Αποτελέσματα

3. Πώς έχει επηρεάσει η πιστότητα του Νώε όλους όσους ζουν τώρα;

³ Η πίστη και η σταθερότητα του Νώε απέφεραν οφέλη που γίνονται αισθητά ακόμη και σήμερα. Ο Νώε πλησίαζε την ηλικία των 600 ετών όταν κατασκεύαζε την κιβωτό, συγκέντρωνε  τα ζώα και κήρυττε στους συνανθρώπους του. (Γένεση 7:6· 2 Πέτρου 2:5) Λόγω του θεοσεβούς του φόβου, ο Νώε μαζί με την οικογένειά του επέζησε από το μεγάλο Κατακλυσμό και έγινε ο προπάτορας όλων των ανθρώπων που ζουν στη γη σήμερα. Είναι αλήθεια ότι ο Νώε έζησε σε μια εποχή κατά την οποία οι άνθρωποι γενικά ζούσαν περισσότερο. Εντούτοις, ακόμη και στην πιο προχωρημένη του ηλικία, ο Νώε παρέμεινε πιστός, και αυτό οδήγησε σε σημαντικές ευλογίες. Πώς συνέβη αυτό;

4. Πώς έχει ωφελήσει η σταθερότητα του Νώε τους υπηρέτες του Θεού σήμερα;

⁴ Ο Νώε ήταν σχεδόν 800 ετών όταν ο Νεβρώδ άρχισε να κατασκευάζει τον Πύργο της Βαβέλ αψηφώντας την εντολή που είχε δώσει ο Ιεχωβά να “γεμίσουν τη γη” οι άνθρωποι. (Γένεση 9:1· 11:1-9) Ο Νώε, όμως, δεν συμμετείχε στο στασιασμό του Νεβρώδ. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό ότι η γλώσσα του δεν άλλαξε όταν επήλθε σύγχυση στη γλώσσα των στασιαστών. Η πίστη και η σταθερότητα του Νώε, που εκδηλώθηκαν όχι μόνο στα γηρατειά του αλλά σε ολόκληρη τη μακρόχρονη ζωή του, είναι ιδιότητες που αξίζει πραγματικά να μιμούνται οι υπηρέτες του Θεού κάθε ηλικίας.—Εβραίους 11:7.

Επιρροή στην Οικογένεια

5, 6. (α) Όταν ο Αβραάμ ήταν 75 ετών, τι του είπε ο Ιεχωβά να κάνει; (β) Πώς ανταποκρίθηκε ο Αβραάμ στην εντολή του Θεού;

⁵ Η επιρροή που μπορούν να ασκήσουν τα ηλικιωμένα άτομα στην πίστη των μελών της οικογένειάς τους φαίνεται στη ζωή των πατριαρχών που έζησαν μετά τον Νώε. Ο Αβραάμ ήταν περίπου 75 ετών όταν ο Θεός τού είπε: «Βγες από τη χώρα σου και από τους συγγενείς σου και από το σπίτι του πατέρα σου και πήγαινε στη χώρα που θα σου δείξω· και εγώ θα σε κάνω μεγάλο έθνος και θα σε ευλογήσω».—Γένεση 12:1, 2.

⁶ Φανταστείτε να σας έλεγαν να εγκαταλείψετε το σπίτι σας, τους φίλους σας, τη χώρα που γεννηθήκατε και την ασφάλεια της ευρύτερης οικογένειάς σας για να πάτε σε μια χώρα την οποία δεν γνωρίζετε. Στον Αβραάμ ειπώθηκε ακριβώς αυτό. «Έφυγε, όπως ακριβώς του είχε πει ο Ιεχωβά», και έζησε την υπόλοιπη ζωή του σε σκηνές ως ξένος και προσωρινός κάτοικος στη γη Χαναάν. (Γένεση 12:4· Εβραίους 11:8, 9) Παρότι ο Ιεχωβά είχε πει πως ο Αβραάμ θα γινόταν «μεγάλο έθνος», εκείνος πέθανε πολύ προτού γίνουν πολυάριθμοι οι απόγονοί του. Η Σάρρα, η σύζυγός του, του γέννησε μόνο έναν γιο, τον Ισαάκ, και μόνο αφού ο Αβραάμ είχε κατοικήσει στη γη της υπόσχεσης επί 25 χρόνια. (Γένεση 21:2, 5) Εντούτοις, ο Αβραάμ δεν απέκαμε ούτε επέστρεψε στην πόλη από την οποία είχε έρθει. Τι παράδειγμα πίστης και υπομονής!

7. Πώς επέδρασε η υπομονή του Αβραάμ στο γιο του τον Ισαάκ, και με ποιο αποτέλεσμα για την ανθρωπότητα;

⁷ Η υπομονή του Αβραάμ άσκησε ισχυρή επίδραση στο γιο του τον Ισαάκ, ο οποίος έζησε ολόκληρη τη ζωή του—180 χρόνια—ως πάροικος στη γη Χαναάν. Η υπομονή του Ισαάκ βασιζόταν σε πίστη στην υπόσχεση του Θεού, πίστη που του ενστάλαξαν οι ηλικιωμένοι γονείς του και η οποία ενισχύθηκε αργότερα από τα λόγια που του είπε ο ίδιος ο Ιεχωβά. (Γένεση 26:2-5) Η σταθερότητα του Ισαάκ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκπλήρωση της υπόσχεσης του Ιεχωβά ότι ένα «σπέρμα» μέσω του οποίου θα ευλογούνταν όλη η ανθρωπότητα θα ερχόταν από την οικογένεια του Αβραάμ. Εκατοντάδες χρόνια αργότερα, ο Ιησούς Χριστός, το πρωτεύον μέρος εκείνου του “σπέρματος”, άνοιξε το δρόμο ώστε όλοι όσοι ασκούν πίστη σε αυτόν να συμφιλιωθούν με τον Θεό και να απολαύσουν αιώνια ζωή.—Γαλάτες 3:16· Ιωάννης 3:16.

8. Πώς έδειξε ο Ιακώβ ισχυρή πίστη, και με ποιο αποτέλεσμα;

⁸ Ο Ισαάκ, με τη σειρά του, βοήθησε το γιο του τον Ιακώβ να καλλιεργήσει ισχυρή πίστη η οποία τον στήριζε μέχρι και στα γηρατειά του. Ο Ιακώβ ήταν 97 χρονών όταν πάλεψε μια ολόκληρη νύχτα με έναν άγγελο για να πάρει ευλογία. (Γένεση 32:24-28) Προτού πεθάνει σε ηλικία 147 ετών, ο Ιακώβ βρήκε αρκετή δύναμη ώστε να ευλογήσει τους 12 γιους του έναν έναν. (Γένεση 47:28) Τα προφητικά λόγια που είπε, τα οποία είναι τώρα καταγραμμένα στα εδάφια Γένεση 49:1-28, αποδείχτηκαν αληθινά και εξακολουθούν να εκπληρώνονται.

9. Τι μπορεί να λεχθεί για την επιρροή που ασκούν στην οικογένειά τους οι πνευματικά ώριμοι ηλικιωμένοι;

 ⁹ Είναι προφανές ότι οι ηλικιωμένοι όσιοι υπηρέτες του Θεού μπορούν να ασκήσουν ωφέλιμη επιρροή στα μέλη των οικογενειών τους. Η Γραφική εκπαίδευση σε συνδυασμό με τη φωνή της πείρας και το παράδειγμα υπομονής μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στο να ανατραφεί ένα νεαρό άτομο έχοντας ακλόνητη πίστη. (Παροιμίες 22:6) Οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούν το πόσο ισχυρή θετική επιρροή μπορούν να αποτελούν για την οικογένειά τους.

Επιρροή στους Συλλάτρεις

10. Ποια «εντολή σχετικά με τα κόκαλά του» έδωσε ο Ιωσήφ, και ποια επίδραση άσκησε αυτή;

¹⁰ Οι ηλικιωμένοι μπορούν επίσης να αποτελούν θετική επιρροή για τους ομοπίστους τους. Ο γιος του Ιακώβ, ο Ιωσήφ, έκανε μια απλή πράξη πίστης στα γηρατειά του, η οποία άσκησε βαθιά επίδραση σε εκατομμύρια αληθινούς λάτρεις που έζησαν έπειτα από αυτόν. Ήταν 110 ετών όταν «έδωσε εντολή σχετικά με τα κόκαλά του», ότι δηλαδή όταν οι Ισραηλίτες θα έφευγαν τελικά από την Αίγυπτο έπρεπε να πάρουν τα κόκαλά του μαζί τους. (Εβραίους 11:22· Γένεση 50:25) Εκείνη η εντολή αποτελούσε μία ακόμη αχτίδα ελπίδας για τον Ισραήλ κατά τη διάρκεια των πολλών ετών σκληρής δουλείας που ακολούθησαν το θάνατο του Ιωσήφ, παρέχοντας διαβεβαίωση ότι η απελευθέρωσή τους θα ερχόταν.

11. Ποια επιρροή άσκησε πιθανότατα ο ηλικιωμένος Μωυσής στον Ιησού του Ναυή;

¹¹ Μεταξύ εκείνων που ενισχύθηκαν από την έκφραση πίστης του Ιωσήφ ήταν ο Μωυσής. Σε ηλικία 80 ετών, αυτός είχε το προνόμιο να πάρει τα κόκαλα του Ιωσήφ από τη γη της Αιγύπτου. (Έξοδος 13:19) Περίπου εκείνον τον καιρό, γνωρίστηκε με τον Ιησού του Ναυή, ο οποίος ήταν πολύ νεότερος. Τα επόμενα 40 χρόνια, ο Ιησούς του Ναυή υπήρξε ο προσωπικός υπηρέτης του Μωυσή. (Αριθμοί 11:28) Συνόδευσε τον Μωυσή στο Όρος Σινά και ήταν εκεί για να τον συναντήσει όταν αυτός κατέβηκε από το βουνό με τις πλάκες της Μαρτυρίας. (Έξοδος 24:12-18· 32:15-17) Τι αστείρευτη πηγή ώριμων συμβουλών και σοφίας πρέπει να ήταν ο ηλικιωμένος Μωυσής για τον Ιησού του Ναυή!

12. Πώς αποδείχτηκε ο Ιησούς του Ναυή θετική επιρροή για το έθνος του Ισραήλ όσο ήταν ζωντανός;

¹² Ο Ιησούς του Ναυή, με τη σειρά του, έδινε ενθάρρυνση στο έθνος του Ισραήλ όσο ζούσε. Το εδάφιο Κριτές 2:7 μας λέει: «Ο λαός συνέχισε να υπηρετεί τον Ιεχωβά όλες τις ημέρες του Ιησού και όλες τις ημέρες των πρεσβυτέρων των οποίων οι ημέρες συνεχίστηκαν μετά τον Ιησού και οι οποίοι είχαν δει όλο το μεγάλο έργο που έκανε ο Ιεχωβά για τον Ισραήλ». Με το θάνατο, όμως, του Ιησού του Ναυή και των άλλων πρεσβυτέρων, άρχισε μια περίοδος 300 ετών αμφιταλάντευσης ανάμεσα στην αληθινή και στην ψεύτικη λατρεία, περίοδος που διήρκεσε μέχρι τις ημέρες του Σαμουήλ του προφήτη.

Ο Σαμουήλ “Εκτέλεσε Δικαιοσύνη”

13. Τι έκανε ο Σαμουήλ για να “εκτελεί δικαιοσύνη”;

¹³ Η Γραφή δεν λέει πόσων ετών ήταν ο Σαμουήλ όταν πέθανε, αλλά τα γεγονότα στο βιβλίο Πρώτο Σαμουήλ καλύπτουν περίπου 102 χρόνια, και ο Σαμουήλ έζησε τα περισσότερα από αυτά τα γεγονότα. Στα εδάφια Εβραίους 11:32, 33 διαβάζουμε ότι δίκαιοι κριτές και προφήτες «εκτέλεσαν δικαιοσύνη». Ναι, ο Σαμουήλ επηρέασε μερικούς συγχρόνους του ώστε  να αποφύγουν ή να εγκαταλείψουν την αδικοπραγία. (1 Σαμουήλ 7:2-4) Με ποιους τρόπους τους επηρέασε; Ήταν όσιος στον Ιεχωβά σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. (1 Σαμουήλ 12:2-5) Δεν φοβόταν να δώσει ισχυρή συμβουλή ακόμη και στο βασιλιά. (1 Σαμουήλ 15:16-29) Επιπρόσθετα, όταν ο Σαμουήλ “είχε γεράσει και τα μαλλιά του είχαν γίνει γκρίζα”, υπήρξε υποδειγματικός όσον αφορά το να προσεύχεται για τους άλλους. Δήλωσε ότι του ήταν “αδιανόητο να αμαρτήσει εναντίον του Ιεχωβά σταματώντας να προσεύχεται” για χάρη των ομοεθνών του Ισραηλιτών.—1 Σαμουήλ 12:2, 23.

14, 15. Πώς μπορούν οι ηλικιωμένοι σήμερα να μιμούνται τον Σαμουήλ στο ζήτημα της προσευχής;

¹⁴ Όλα αυτά τονίζουν έναν ουσιώδη τρόπο με τον οποίο οι ηλικιωμένοι μπορούν να ασκούν θετική επιρροή σε εκείνους που υπηρετούν μαζί τους τον Ιεχωβά. Παρά τους περιορισμούς που τους επιβάλλει η υγεία ή άλλες περιστάσεις, όσοι είναι σε προχωρημένη ηλικία μπορούν να προσεύχονται για χάρη των άλλων. Εσείς οι ηλικιωμένοι, αντιλαμβάνεστε πόσο πολύ ωφελούν οι προσευχές σας την εκκλησία; Λόγω της πίστης σας στο χυμένο αίμα του Χριστού, απολαμβάνετε επιδοκιμασμένη υπόσταση ενώπιον του Ιεχωβά και, λόγω του υπομνήματος υπομονής που διαθέτετε, η πίστη σας έχει αποκτήσει «δοκιμασμένη ποιότητα». (Ιακώβου 1:3· 1 Πέτρου 1:7) Ποτέ μην ξεχνάτε: «Η δέηση του δίκαιου ανθρώπου, όταν βρίσκεται σε δράση, έχει πολλή δύναμη».—Ιακώβου 5:16.

¹⁵ Οι προσευχές σας υπέρ του έργου της Βασιλείας του Ιεχωβά είναι αναγκαίες. Μερικοί αδελφοί μας βρίσκονται στη φυλακή λόγω της Χριστιανικής τους ουδετερότητας. Άλλοι έχουν πέσει θύματα φυσικών καταστροφών, πολέμων και εμφύλιων συγκρούσεων. Υπάρχουν και άλλοι, μέσα στην ίδια μας την εκκλησία, που αντιμετωπίζουν πειρασμούς ή εναντίωση. (Ματθαίος 10:35, 36) Εκείνοι οι οποίοι αναλαμβάνουν την ηγεσία στο έργο κηρύγματος και στην επίβλεψη των εκκλησιών επίσης χρειάζονται τις τακτικές προσευχές που κάνετε για χάρη τους. (Εφεσίους 6:18, 19· Κολοσσαείς 4:2, 3) Πόσο καλό είναι το ότι αναφέρετε τους ομοπίστους σας στις προσευχές σας, όπως έκανε ο Επαφράς!—Κολοσσαείς 4:12.

Διδάσκουν την Επόμενη Γενιά

16, 17. Τι προειπώθηκε στο εδάφιο Ψαλμός 71:18, και πώς έχει βγει αληθινό αυτό;

¹⁶ Η συναναστροφή με πιστά άτομα από το «μικρό ποίμνιο», εκείνους που έχουν την ουράνια κλήση, έχει προσφέρει ουσιώδη εκπαίδευση στα «άλλα πρόβατα», άτομα με την ελπίδα να ζήσουν για πάντα στη γη. (Λουκάς 12:32· Ιωάννης 10:16) Αυτό προειπώθηκε στο εδάφιο Ψαλμός 71:18, το οποίο αναφέρει: «Ακόμη και μέχρι τον καιρό των γηρατειών και των γκρίζων μαλλιών, Θεέ, μη με εγκαταλείπεις, ώσπου να μιλήσω για το βραχίονά σου στη γενιά, για την κραταιότητά σου σε όλους όσους θα έρθουν». Οι χρισμένοι με το πνεύμα έχουν δείξει προθυμία να εκπαιδεύσουν τους συντρόφους τους από τα άλλα πρόβατα για αυξημένες ευθύνες προτού φύγουν για να δοξαστούν μαζί με τον Ιησού Χριστό.

¹⁷ Αυτό που λέει το εδάφιο Ψαλμός 71:18 για τη διδασκαλία “όσων θα έρθουν” μπορεί κατ’ επέκταση να εφαρμοστεί και στα άλλα πρόβατα, τα οποία έχουν λάβει εκπαίδευση από τους χρισμένους του Θεού. Ο Ιεχωβά έχει εμπιστευτεί στους ηλικιωμένους το προνόμιο να δίνουν μαρτυρία για αυτόν σε όσους ενστερνίζονται τώρα την αληθινή λατρεία. (Ιωήλ 1:2, 3) Τα άλλα πρόβατα νιώθουν ευλογημένα με όσα έχουν μάθει από τους χρισμένους και ωθούνται να μεταδίδουν τη Γραφική τους γνώση και σε άλλα άτομα που επιθυμούν να υπηρετήσουν τον Ιεχωβά.—Αποκάλυψη 7:9, 10.

18, 19. (α) Ποιες πολύτιμες πληροφορίες μπορούν να μεταδώσουν πολλοί ηλικιωμένοι υπηρέτες του Ιεχωβά; (β) Ποια πεποίθηση πρέπει να έχουν οι ηλικιωμένοι Χριστιανοί;

¹⁸ Οι ηλικιωμένοι υπηρέτες του Ιεχωβά, τόσο  οι χρισμένοι όσο και εκείνοι που ανήκουν στα άλλα πρόβατα, αποτελούν ζωντανό συνδετικό κρίκο με σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Ζουν ακόμη μερικοί οι οποίοι ήταν παρόντες στις πρώτες προβολές του «Φωτοδράματος της Δημιουργίας». Ορισμένοι γνώριζαν προσωπικά τους αδελφούς που αναλάμβαναν την ηγεσία και φυλακίστηκαν το 1918. Άλλοι συμμετείχαν σε εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού της Σκοπιάς. Πολλοί μπορούν να σας πουν για την εποχή κατά την οποία υποθέσεις που αφορούσαν τη θρησκευτική ελευθερία των Μαρτύρων του Ιεχωβά εκδικάστηκαν σε ανώτατα δικαστήρια. Άλλοι πάλι έμειναν σταθεροί υπέρ της αληθινής λατρείας ενόσω ζούσαν υπό δικτατορικά καθεστώτα. Ναι, οι ηλικιωμένοι μπορούν να αφηγηθούν πώς έχει αποκαλυφτεί προοδευτικά η κατανόηση της αλήθειας. Η Γραφή μάς παροτρύνει να επωφελούμαστε από αυτή την πλούσια πείρα.—Δευτερονόμιο 32:7.

¹⁹ Οι ηλικιωμένοι Χριστιανοί παροτρύνονται να είναι καλά παραδείγματα για τους νεότερους. (Τίτο 2:2-4) Ενδεχομένως τώρα δεν βλέπετε την επίδραση που ασκούν στους άλλους η υπομονή, οι προσευχές και οι συμβουλές σας. Ο Νώε, ο Αβραάμ, ο Ιωσήφ, ο Μωυσής και άλλοι δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν πόση ακριβώς επίδραση θα ασκούσε η πιστότητά τους στις ερχόμενες γενιές. Ωστόσο, η κληρονομιά πίστης και ακεραιότητας που άφησαν είχε μεγάλη σημασία. Το ίδιο ισχύει και για τη δική σας κληρονομιά.

20. Ποιες ευλογίες περιμένουν εκείνους που διατηρούν την ελπίδα τους σταθερή μέχρι το τέλος;

²⁰ Είτε διατηρηθείτε ζωντανοί μέσα από τη «μεγάλη θλίψη» είτε επανέλθετε μέσω ανάστασης, πόσο ευχάριστο θα είναι να γευτείτε «την πραγματική ζωή»! (Ματθαίος 24:21· 1 Τιμόθεο 6:19) Φανταστείτε τον καιρό κατά τη Χιλιετή Βασιλεία του Χριστού όταν ο Ιεχωβά θα αντιστρέψει τις συνέπειες των γηρατειών. Αντί να βιώνουμε την αδυσώπητη φθορά του σώματός μας, θα ξυπνάμε κάθε μέρα και θα βλέπουμε προοδευτικές σωματικές βελτιώσεις—περισσότερη ενεργητικότητα, οξύτερη όραση και ακοή, καλύτερη εμφάνιση! (Ιώβ 33:25· Ησαΐας 35:5, 6) Εκείνοι που θα ευλογηθούν με ζωή στο νέο κόσμο του Θεού θα είναι πάντα νέοι σε σύγκριση με την αιωνιότητα που θα έχουν μπροστά τους. (Ησαΐας 65:22) Γι’ αυτό λοιπόν, είθε όλοι να διατηρήσουμε την ελπίδα μας σταθερή μέχρι το τέλος και να συνεχίσουμε να υπηρετούμε τον Ιεχωβά ολόψυχα. Μπορούμε να έχουμε την πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα εκπληρώσει όλα όσα έχει υποσχεθεί και πως αυτά που θα κάνει θα ξεπεράσουν κατά πολύ οποιεσδήποτε προσδοκίες μπορεί να έχουμε.—Ψαλμός 37:4· 145:16.

Πώς θα Απαντούσατε;

• Πώς έφερε η σταθερότητα του ηλικιωμένου Νώε ευλογίες σε όλη την ανθρωπότητα;

• Τι επίδραση είχε η πίστη των πατριαρχών στους απογόνους τους;

• Σε προχωρημένη ηλικία, πώς ενίσχυσαν ο Ιωσήφ, ο Μωυσής, ο Ιησούς του Ναυή και ο Σαμουήλ τους συλλάτρεις τους;

• Ποια κληρονομιά μπορούν να μεταβιβάσουν οι ηλικιωμένοι;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Η υπομονή του Αβραάμ άσκησε ισχυρή επίδραση στον Ισαάκ

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Οι ώριμες συμβουλές του Μωυσή ενθάρρυναν τον Ιησού του Ναυή

[Εικόνα στη σελίδα 29]

Οι προσευχές σας για χάρη των άλλων μπορούν να επιτελέσουν μεγάλο καλό

[Εικόνα στη σελίδα 30]

Οι νεαροί ωφελούνται ακούγοντας τους πιστούς ηλικιωμένους