«Το Μεγάλο Δώρο» Προς την Πολωνία

ΣΤΙΣ 6 Ιουλίου 1525, ο Δούκας Αλβέρτος των Χοχεντσόλερν ανακήρυξε το Λουθηρανισμό επίσημη θρησκεία του Κράτους. Με αυτόν τον τρόπο, το Δουκάτο της Πρωσίας, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν φέουδο του βασιλείου της Πολωνίας, έγινε το πρώτο κράτος της Ευρώπης που υιοθέτησε επισήμως τις διδασκαλίες του Μαρτίνου Λούθηρου.

Ο Αλβέρτος ήθελε να κάνει το Κένικσμπεργκ—την πρωτεύουσα της Ανατολικής Πρωσίας—Προτεσταντικό πολιτιστικό κέντρο. Ίδρυσε πανεπιστήμιο στην πόλη και προώθησε την εκτύπωση Λουθηρανικών συγγραμμάτων σε αρκετές γλώσσες. Το 1544 ο δούκας πρόσταξε επίσης να ακούν οι Πολωνοί που ζούσαν στα εδάφη του την ανάγνωση περικοπών από την Αγία Γραφή στη δική τους γλώσσα. Ωστόσο, δεν υπήρχε ακόμα καμιά μετάφραση της Γραφής στην πολωνική.

Μετάφραση στην «Καθημερινή Ομιλία»

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, ο Αλβέρτος άρχισε να αναζητάει κάποιον που να είναι σε θέση να παραγάγει μια πολωνική μετάφραση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Γύρω στο έτος 1550, προσέλαβε έναν συγγραφέα, βιβλιοπώλη και τυπογράφο ονόματι Γιαν Σεκλούτσιαν. Ο Σεκλούτσιαν είχε σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και ήταν γνωστό ότι στο παρελθόν είχε εξοργίσει την Καθολική Εκκλησία διαδίδοντας Προτεσταντικές διδασκαλίες. Μάλιστα, είχε καταφύγει νωρίτερα στο Κένικσμπεργκ ώστε να μη δικαστεί για τη διάδοση των θρησκευτικών του πεποιθήσεων.

Ο Γιαν Σεκλούτσιαν ήταν ενθουσιασμένος με την προοπτική να παραγάγει μια πολωνική μετάφραση των Γραφών. Μόλις έναν χρόνο αφότου ανατέθηκε αυτό το έργο στον Σεκλούτσιαν, τυπώθηκαν τα πρώτα αντίτυπα του Ευαγγελίου του Ματθαίου. Αυτή η έκδοση περιλάμβανε ένα λεπτομερές σχολιολόγιο καθώς και χρήσιμες περιθωριακές σημειώσεις οι οποίες παρείχαν πιθανές εναλλακτικές αποδόσεις για ορισμένες περικοπές. Σύντομα έπειτα από αυτό, ο Σεκλούτσιαν επέβλεψε την εκτύπωση μιας έκδοσης που περιείχε και τα τέσσερα Ευαγγέλια. Μέσα σε τρία μόλις χρόνια, είχε τυπώσει ολόκληρες τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.

Προκειμένου να είναι ακριβής η απόδοση, ο μεταφραστής είχε συμβουλευτεί ελληνικά κείμενα. Επιπρόσθετα, ο πρόλογός του στην έκδοση του 1551 ανέφερε ότι είχαν ληφθεί υπόψη λατινικές μεταφράσεις καθώς και «μεταφράσεις σε μερικές άλλες γλώσσες». Ο Στανίσουαφ Ρόσποντ, συγγραφέας του έργου Μελέτες για την Πολωνική Γλώσσα του 16ου Αιώνα (Studia nad językiem polskim XVI wieku), λέει ότι αυτή η μετάφραση  αποδόθηκε με «όμορφο και ρέοντα πεζό λόγο». Ο μεταφραστής δεν δεσμεύτηκε από τη «λόγια γλώσσα», δηλώνει ο Ρόσποντ. Απεναντίας, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει πολωνικές λέξεις οι οποίες ήταν «πολύ κοντά στην καθημερινή ομιλία».

Παρότι ο Σεκλούτσιαν συντόνισε εκείνο το έργο, τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν ήταν αυτός ο μεταφραστής. Ποιος ήταν, λοιπόν, ο πολυμαθής μεταφραστής; Ο Στανίσουαφ Μουζινόφσκι, ο οποίος ήταν πιθανότατα μεταξύ 20 και 25 ετών όταν ο Σεκλούτσιαν τον προσέλαβε για να επιτελέσει αυτό το δύσκολο έργο.

Ο Μουζινόφσκι γεννήθηκε σε χωριό, αλλά όταν μεγάλωσε αρκετά ο πατέρας του τον έστειλε στο Κένικσμπεργκ για να αρχίσει σπουδές ελληνικής και εβραϊκής γλώσσας. Κατόπιν, ο Μουζινόφσκι γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης στη Γερμανία όπου πιθανότατα γνώρισε τον Μαρτίνο Λούθηρο. Ο νεαρός φοιτητής άκουσε διαλέξεις από τον Φίλιππο Μελάγχθονα, ο οποίος αναμφίβολα τον βοήθησε να εμπεδώσει τόσο την ελληνική όσο και την εβραϊκή. Αφού έκανε επιπρόσθετες σπουδές στην Ιταλία, ο Μουζινόφσκι επέστρεψε στο Κένικσμπεργκ και πρόσφερε τις υπηρεσίες του στον Δούκα Αλβέρτο.

«Ο Μουζινόφσκι εργάστηκε επιμελώς και αποτελεσματικά», γράφει η Μάρια Κοσόφσκα στο βιβλίο της Η Αγία Γραφή στην Πολωνική Γλώσσα (Biblia w języku polskim), «αλλά δεν έστρεψε την προσοχή στον εαυτό του, δεν επιδίωξε επιφανή θέση ούτε ζήτησε να γραφτεί το όνομά του στην πρώτη σελίδα της μετάφρασης». Μάλιστα, αυτός ο νεαρός έγραψε τα εξής σχετικά με τις ικανότητές του: «Δεν ξέρω σε ποια γλώσσα γράφω χειρότερα, στη λατινική ή στην πολωνική». Παρά τις αμφιβολίες του, ο Μουζινόφσκι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να γίνει ο Λόγος του Θεού διαθέσιμος στον πολωνικό λαό. Ο συνεργάτης του, ο Σεκλούτσιαν, χαρακτήρισε τη μετάφραση που παρήγαγαν ως «το μεγάλο δώρο» προς την Πολωνία.

Ένα από τα Μεγαλύτερα Δώρα

Από τότε που έγινε εκείνη η πρώτη μετάφραση της Αγίας Γραφής στην πολωνική, έχουν ακολουθήσει πολλές άλλες. Το 1994 τέθηκε σε κυκλοφορία η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών και το 1997 ολόκληρη η Μετάφραση Νέου Κόσμου στην πολωνική. Οι μεταφραστές, οι οποίοι δεν στρέφουν την προσοχή στον εαυτό τους, προσπάθησαν να μεταφέρουν το Λόγο του Θεού με τρόπο ο οποίος είναι όχι μόνο ακριβής αλλά και κοντά στην καθημερινή ομιλία του σήμερα, όχι του 16ου αιώνα.

Σήμερα η Αγία Γραφή είναι διαθέσιμη ολόκληρη ή εν μέρει σε περίπου 2.400 γλώσσες. Αν είστε σε θέση να αποκτήσετε μια επακριβή μετάφραση του Λόγου του Θεού στη μητρική σας γλώσσα, αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που θα μπορούσατε να λάβετε, ένα δώρο από τον Ιεχωβά Θεό για τη δική σας καθοδηγία.—2 Τιμόθεο 3:15-17.

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Αναμνηστική πέτρα για τον Στανίσουαφ Μουζινόφσκι, μεταφραστή της «Καινής Διαθήκης» στην πολωνική

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Το 3ο κεφάλαιο του Ματθαίου μεταφρασμένο από τον Στανίσουαφ Μουζινόφσκι

[Ευχαριστίες]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego