«Ποιος Ανάμεσά σας Είναι Σοφός και Έχει Κατανόηση;»

«Ποιος ανάμεσά σας είναι σοφός και έχει κατανόηση; Ας δείξει από την καλή του διαγωγή τα έργα του με πραότητα που χαρακτηρίζει τη σοφία».—ΙΑΚ. 3:13.

1, 2. Τι μπορεί να λεχθεί σχετικά με πολλούς που θεωρούνται σοφοί;

 ΠΟΙΟΝ θεωρείτε εσείς αληθινά σοφό; Ενδεχομένως τους γονείς σας, κάποιον ηλικιωμένο ή ίσως κάποιον καθηγητή πανεπιστημίου; Η άποψή σας σχετικά με το ποιος είναι σοφός ίσως επηρεάζεται από το παρελθόν και τις περιστάσεις σας. Ωστόσο, οι υπηρέτες του Θεού ενδιαφέρονται πρωτίστως για τη δική του άποψη.

² Δεν είναι αληθινά σοφοί στα μάτια του Θεού όλοι όσοι θεωρούνται σοφοί από τον κόσμο. Για παράδειγμα, ο Ιώβ μίλησε με κάποιους οι οποίοι πίστευαν ότι μιλούσαν σοφά, αλλά εκείνος συμπέρανε: «Δεν βρίσκω κανέναν σοφό ανάμεσά σας». (Ιώβ 17:10) Αναφορικά με κάποια άτομα τα οποία απέρριπταν τη γνώση του Θεού, ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Μολονότι ισχυρίζονταν ότι ήταν σοφοί, έγιναν ανόητοι». (Ρωμ. 1:22) Και μέσω του προφήτη Ησαΐα, ο ίδιος ο Ιεχωβά τόνισε: «Αλίμονο σε εκείνους που είναι σοφοί στα δικά τους μάτια».—Ησ. 5:21.

3, 4. Τι απαιτείται για να είναι κάποιος αληθινά σοφός;

³ Είναι σαφές ότι χρειάζεται να καθορίσουμε τι κάνει κάποιον αληθινά σοφό και ως εκ τούτου αποδέκτη της εύνοιας του Θεού. Το εδάφιο Παροιμίες 9:10 μας προσφέρει ενόραση σε αυτό: «Ο φόβος του Ιεχωβά είναι η αρχή της σοφίας, και κατανόηση είναι η γνώση για τον Αγιότατο». Οι σοφοί πρέπει να έχουν κατάλληλο φόβο για τον Θεό και σεβασμό για τους κανόνες του. Εντούτοις, απαιτούνται περισσότερα από το να αποδεχόμαστε διανοητικά την ύπαρξη και τις οδούς του Θεού. Ο μαθητής Ιάκωβος μας υποκινεί να κάνουμε σκέψεις σχετικά με αυτό. (Διαβάστε το εδάφιο Ιακώβου 3:13.) Προσέξτε την έκφραση: «Ας δείξει από την καλή του διαγωγή τα έργα του». Η αληθινή σοφία πρέπει να φαίνεται από τα όσα κάνετε και λέτε κάθε μέρα.

⁴ Η αληθινή σοφία περιλαμβάνει την άσκηση ορθής κρίσης και την επιτυχή εφαρμογή της γνώσης και της κατανόησης. Ποιες πράξεις θα αποκαλύπτουν ότι διαθέτουμε τέτοια σοφία; Ο Ιάκωβος απαριθμεί κάποια πράγματα τα οποία θα είναι εμφανή στις πράξεις όσων είναι σοφοί. a Ποια λόγια του μπορούν να μας βοηθήσουν να έχουμε καλές σχέσεις με τους ομοπίστους μας, καθώς και με τους ανθρώπους εκτός της εκκλησίας;

Οι Πράξεις Προσδιορίζουν τους Αληθινά Σοφούς

5. Πώς θα συμπεριφέρεται ένα αληθινά σοφό άτομο;

⁵ Αξίζει να επαναλάβουμε ότι ο Ιάκωβος συνέδεσε τη σοφία με την καλή διαγωγή. Επειδή ο φόβος του Ιεχωβά είναι η αρχή της σοφίας, το σοφό άτομο προσπαθεί να συμπεριφέρεται σε αρμονία με τις οδούς και τους κανόνες του Θεού. Δεν γεννιόμαστε με θεϊκή σοφία. Εντούτοις, μπορούμε να την αποκτήσουμε μέσω τακτικής Γραφικής μελέτης και στοχασμού. Αυτά θα μας βοηθήσουν να ακολουθήσουμε την προτροπή του εδαφίου Εφεσίους 5:1: «Να γίνεστε . . . μιμητές του Θεού». Όσο περισσότερο συμπεριφερόμαστε σε αρμονία με την προσωπικότητα του Ιεχωβά, τόσο περισσότερο θα εκδηλώνουμε σοφία με τις πράξεις μας. Οι οδοί του Ιεχωβά είναι απείρως ανώτερες από τις οδούς των ανθρώπων. (Ησ. 55:8, 9) Συνεπώς, καθώς θα μιμούμαστε τον τρόπο ενέργειας του Ιεχωβά, οι έξω θα βλέπουν ότι είμαστε διαφορετικοί.

6. Γιατί αποτελεί η πραότητα απόδειξη θεοσέβειας, και τι περιλαμβάνει αυτή η ιδιότητα;

 ⁶ Ο Ιάκωβος δείχνει ότι ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να μοιάζουμε στον Ιεχωβά είναι το να έχουμε «πραότητα που χαρακτηρίζει τη σοφία». Παρότι η πραότητα περιλαμβάνει το να είναι κάποιος ήπιος, ο Χριστιανός είναι ταυτόχρονα σε θέση να έχει δύναμη χαρακτήρα, η οποία τον βοηθάει να ενεργεί με ισορροπημένο τρόπο. Αν και ο Θεός διαθέτει απεριόριστη δύναμη, είναι πράος, και δεν φοβόμαστε να τον πλησιάσουμε. Ο Γιος του Θεού αντανακλούσε την πραότητα του Πατέρα του τόσο καλά ώστε μπορούσε να πει: «Ελάτε σε εμένα, όλοι εσείς που μοχθείτε και είστε καταφορτωμένοι, και εγώ θα σας αναζωογονήσω. Βάλτε το ζυγό μου πάνω σας και μάθετε από εμένα, διότι είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά, και θα βρείτε αναζωογόνηση για τις ψυχές σας».—Ματθ. 11:28, 29· Φιλιπ. 2:5-8.

7. Γιατί μπορούμε να θεωρούμε τον Μωυσή καλό παράδειγμα πραότητας;

⁷ Η Γραφή μιλάει και για άλλα άτομα που διακρίθηκαν στην εκδήλωση πραότητας. Ένα από αυτά τα άτομα ήταν ο Μωυσής, ο οποίος είχε μεγάλες ευθύνες, αλλά περιγράφεται ως «πολύ πιο πράος από όλους τους ανθρώπους που υπήρχαν πάνω στην επιφάνεια της γης». (Αριθ. 11:29· 12:3) Θυμηθείτε επίσης τη δύναμη που έδωσε ο Ιεχωβά στον Μωυσή για να εκτελέσει το θέλημά Του. Ο Ιεχωβά ευαρεστούνταν να χρησιμοποιεί πράους ανθρώπους για να εκπληρώνει το σκοπό του.

8. Πώς μπορούν να εκδηλώνουν οι ατελείς άνθρωποι την «πραότητα που χαρακτηρίζει τη σοφία»;

⁸ Σαφώς, λοιπόν, οι ατελείς άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να εκδηλώνουν την «πραότητα που χαρακτηρίζει τη σοφία». Τι θα λεχθεί για εμάς; Πώς μπορούμε να βελτιωθούμε ως προς την εκδήλωση αυτής της ιδιότητας; Η πραότητα είναι καρπός του αγίου πνεύματος του Ιεχωβά. (Γαλ. 5:22, 23) Μπορούμε να προσευχόμαστε για το πνεύμα του και να καταβάλλουμε συνειδητά προσπάθειες για να εκδηλώνουμε τους καρπούς του, με την πεποίθηση ότι ο Θεός θα μας βοηθήσει να βελτιωθούμε ως προς την εκδήλωση πραότητας. Βρίσκουμε ισχυρό κίνητρο για να το κάνουμε αυτό στη διαβεβαίωση που μας δίνει ο ψαλμωδός: «[Ο Θεός] θα διδάξει στους πράους την οδό του».—Ψαλμ. 25:9.

9, 10. Ποια προσπάθεια απαιτείται προκειμένου να εκδηλώνουμε θεοειδή πραότητα, και γιατί;

⁹ Μολαταύτα, μπορεί να απαιτηθεί πραγματική προσπάθεια για να βελτιωθούμε σε αυτόν τον τομέα. Λόγω του παρελθόντος μας, μερικοί από εμάς ίσως δεν κλίνουν προς την πραότητα. Επιπρόσθετα, οι άνθρωποι γύρω μας ίσως προάγουν την αντίθετη άποψη, λέγοντας ότι πρέπει κάποιος «να πολεμάει τη φωτιά με φωτιά». Είναι, όμως, αληθινά σοφό αυτό; Αν ξεσπούσε μια μικρή φωτιά στο σπίτι σας, με τι θα προσπαθούσατε να τη σβήσετε, με λάδι ή με κρύο νερό; Αν ρίχνατε λάδι στη φωτιά τα πράγματα θα γίνονταν χειρότερα, ενώ αν ρίχνατε κρύο νερό πιθανότατα θα είχατε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Παρόμοια, η Γραφή μάς συμβουλεύει: «Η απάντηση που δίνεται με πραότητα απομακρύνει την οργή, αλλά ο λόγος που προξενεί πόνο διεγείρει θυμό». (Παρ. 15:1, 18) Την επόμενη φορά που θα δημιουργηθούν εκνευρισμοί, είτε εντός είτε εκτός της εκκλησίας, θα είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε πώς μπορούμε να δείξουμε αληθινή σοφία αντιδρώντας με πράο τρόπο;—2 Τιμ. 2:24.

¹⁰ Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, πολλοί άνθρωποι οι οποίοι επηρεάζονται από το πνεύμα του κόσμου δεν είναι καθόλου ήπιοι, ειρηνικοί και ήρεμοι. Απεναντίας, συναντούμε πάμπολλους σκληρούς και αλαζονικούς ανθρώπους. Ο Ιάκωβος το γνώριζε αυτό, και έδωσε προειδοποιήσεις ώστε τα άτομα στην εκκλησία να μη διαφθαρούν από ένα τέτοιο πνεύμα. Τι άλλο μπορούμε να μάθουμε από τις συμβουλές που έδωσε;

Χαρακτηριστικά των Άσοφων

11. Ποια χαρακτηριστικά βρίσκονται σε αντίθεση με τη θεϊκή σοφία;

¹¹ Ο Ιάκωβος έγραψε με κάθε ειλικρίνεια όσον αφορά κάποια χαρακτηριστικά τα οποία βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τη θεϊκή σοφία. (Διαβάστε το εδάφιο Ιακώβου 3:14.) Η ζήλια και η φιλόνικη διάθεση είναι σαρκικά και όχι πνευματικά γνωρίσματα. Αναλογιστείτε τι συμβαίνει όταν κυριαρχεί ο σαρκικός τρόπος σκέψης. Έξι «Χριστιανικές» ομάδες ελέγχουν τμήματα του Ναού του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, ο οποίος έχει χτιστεί στο σημείο όπου υποτίθεται ότι θανατώθηκε και τάφηκε ο Ιησούς. Οι μεταξύ τους σχέσεις χαρακτηρίζονται από ατέλειωτες διενέξεις. Το 2006, το περιοδικό Τάιμ (Time) αναφέρθηκε σε ένα παλιότερο περιστατικό κατά το  οποίο ορισμένοι μοναχοί εκεί «διαπληκτίζονταν επί ώρες, . . . χτυπώντας ο ένας τον άλλον με τεράστια καντηλέρια». Επικρατεί τόσο μεγάλη δυσπιστία μεταξύ τους, ώστε το κλειδί του ναού το έχουν εμπιστευτεί σε έναν Μουσουλμάνο.

12. Τι μπορεί να συμβεί όταν υπάρχει έλλειψη σοφίας;

¹² Τέτοιες ακραίες εκδηλώσεις φιλόνικης διάθεσης ασφαλώς δεν έχουν θέση στην αληθινή Χριστιανική εκκλησία. Εντούτοις, οι ατέλειες έχουν κάνει μερικές φορές κάποια άτομα να δείχνουν ισχυρογνωμοσύνη εμμένοντας στις δικές τους απόψεις. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει ως έναν βαθμό σε προστριβές και έριδες. Ο απόστολος Παύλος το παρατήρησε αυτό στην εκκλησία της Κορίνθου, και έτσι έγραψε: «Εφόσον υπάρχει ζήλια και έριδα ανάμεσά σας, δεν είστε σαρκικοί και δεν περπατάτε όπως οι άνθρωποι;» (1 Κορ. 3:3) Αυτή η θλιβερή κατάσταση όντως υπήρχε για κάποιο διάστημα σε εκείνη την εκκλησία τον πρώτο αιώνα. Επομένως, χρειάζεται να επαγρυπνούμε ώστε να μην υπεισέλθει ένα τέτοιο πνεύμα σε μια εκκλησία σήμερα.

13, 14. Δώστε παραδείγματα για το πώς μπορεί να εκδηλωθεί σαρκικό πνεύμα.

¹³ Πώς θα μπορούσε να παρεισφρήσει στην εκκλησία ένα τέτοιο πνεύμα; Αυτό μπορεί να αρχίσει με μικρά πράγματα. Για παράδειγμα, όταν χτίζεται μια Αίθουσα Βασιλείας, ενδέχεται να υπάρξουν διαφορετικές γνώμες όσον αφορά το πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Ένας αδελφός θα μπορούσε να αναπτύξει φιλόνικη διάθεση αν δεν γίνει δεκτή η εισήγησή του, ίσως δε και να αρχίσει να επικρίνει έντονα τις αποφάσεις που παίρνονται. Μπορεί μάλιστα να αρνηθεί να εργαστεί άλλο στην οικοδόμηση της αίθουσας! Κάποιος που ενεργεί με αυτόν τον τρόπο ξεχνάει ότι η επιτέλεση ενός έργου που αφορά την εκκλησία συνήθως εξαρτάται περισσότερο από το ειρηνικό πνεύμα της εκκλησίας παρά από τη συγκεκριμένη μέθοδο που εφαρμόζεται. Ο Ιεχωβά θα ευλογήσει το πράο πνεύμα, όχι τη φιλόνικη διάθεση.—1 Τιμ. 6:4, 5.

¹⁴ Ένα άλλο παράδειγμα: Οι πρεσβύτεροι κάποιας εκκλησίας ίσως διακρίνουν ότι ένας πρεσβύτερος, παρότι έχει υπηρετήσει μερικά χρόνια, τώρα είναι σαφές ότι δεν διαθέτει τα Γραφικά προσόντα. Παρατηρώντας ότι ο εν λόγω αδελφός έλαβε στο παρελθόν συγκεκριμένες συμβουλές αλλά δεν βελτιώθηκε, ο επίσκοπος περιοχής που επισκέπτεται την εκκλησία συμφωνεί με τους άλλους πρεσβυτέρους και από κοινού εισηγούνται τη διαγραφή αυτού του ατόμου από το προνόμιο του πρεσβυτέρου. Πώς θα το δει αυτό ο συγκεκριμένος αδελφός; Θα αποδεχτεί το ομόφωνο συμπέρασμα των πρεσβυτέρων και τη Γραφική συμβουλή με πνεύμα ταπεινοφροσύνης και πραότητας, όντας αποφασισμένος να ανταποκριθεί στις Γραφικές απαιτήσεις ώστε να μπορέσει να υπηρετήσει ξανά; Ή μήπως θα τρέφει μνησικακία και ζήλια επειδή δεν έχει πια το προνόμιο που είχε άλλοτε; Γιατί να ενεργεί ένας αδελφός σαν να έχει τα προσόντα του πρεσβυτέρου όταν στην πραγματικότητα δεν τα έχει; Πόσο σοφότερο θα ήταν να δείξει ταπεινοφροσύνη και κατανόηση!

15. Γιατί πιστεύετε ότι η θεόπνευστη συμβουλή των εδαφίων Ιακώβου 3:15, 16 είναι τόσο σημαντική;

¹⁵ Ομολογουμένως, υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να εμφανιστεί μια παρόμοια νοοτροπία. Αλλά όποια κατάσταση και αν προκύψει, πρέπει να προσπαθούμε να αποφεύγουμε τέτοια γνωρίσματα. (Διαβάστε τα εδάφια Ιακώβου 3:15, 16.) Ο μαθητής Ιάκωβος αποκάλεσε αυτά τα είδη νοοτροπίας “επίγεια” επειδή είναι σαρκικά, κενά από πνευματικότητα. Είναι “ζωώδη” με την έννοια ότι αποτελούν προϊόν σαρκικών τάσεων και είναι παρόμοια με τα χαρακτηριστικά των ζώων που δεν έχουν  λογική. Αυτά τα είδη νοοτροπίας είναι “δαιμονικά”, διότι αντανακλούν την ιδιοσυγκρασία των πνευματικών εχθρών του Θεού. Πόσο ανάρμοστο είναι για έναν Χριστιανό να εκδηλώνει αυτά τα χαρακτηριστικά!

16. Ποιες προσαρμογές ίσως χρειαστεί να κάνουμε, και πώς μπορούμε να τα καταφέρουμε;

¹⁶ Κάθε μέλος της εκκλησίας θα ήταν καλό να κάνει αυτοεξέταση και να προσπαθήσει να εξαλείψει τέτοια γνωρίσματα. Ως δάσκαλοι στην εκκλησία, οι επίσκοποι πρέπει να συναισθάνονται την ανάγκη να απαλλαχτούν από αρνητικά είδη νοοτροπίας. Δεν είναι εύκολο να το καταφέρουμε αυτό λόγω της ατέλειάς μας και της επιρροής αυτού του κόσμου. Είναι σαν να προσπαθούμε να σκαρφαλώσουμε σε μια λασπώδη, ολισθηρή πλαγιά. Αν δεν κρατιόμαστε από κάπου, θα γλιστράμε συνέχεια προς τα πίσω. Ωστόσο, κρατώντας γερά τις συμβουλές που βρίσκονται στη Γραφή, καθώς επίσης αποδεχόμενοι τη βοήθεια που προσφέρει η παγγήινη εκκλησία του Θεού, μπορούμε να πηγαίνουμε μπροστά.—Ψαλμ. 73:23, 24.

Ιδιότητες που Επιδιώκουν να Εκδηλώνουν οι Σοφοί

17. Πώς αντιδρούν συνήθως τα σοφά άτομα όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με το κακό;

¹⁷ Διαβάστε το εδάφιο Ιακώβου 3:17. Μπορούμε να ωφεληθούμε εξετάζοντας μερικές από τις ιδιότητες που προκύπτουν όταν εκδηλώνουμε τη «σοφία που κατεβαίνει από πάνω». Το να είμαστε αγνοί περιλαμβάνει το να είμαστε καθαροί και αμόλυντοι στις πράξεις και στα κίνητρά μας. Χρειάζεται να απορρίπτουμε τα κακά πράγματα αμέσως. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί αυτόματη αντίδραση. Ίσως έχει τύχει να σας χτυπήσει ελαφρά ένας γιατρός τον τένοντα κάτω από την επιγονατίδα με ένα ειδικό σφυράκι. Το πόδι σας τινάζεται προς τα εμπρός, κάνοντας μια αντανακλαστική κίνηση. Η εν λόγω κίνηση γίνεται αυτομάτως, χωρίς σκέψη. Κάτι παρόμοιο θα πρέπει να συμβαίνει όταν μπαίνουμε στον πειρασμό να κάνουμε το κακό. Η αγνότητά μας και η Γραφικά εκπαιδευμένη συνείδησή μας πρέπει αντανακλαστικά να μας υποκινούν να απορρίπτουμε το κακό. (Ρωμ. 12:9) Η Γραφή περιέχει παραδείγματα ατόμων που αντέδρασαν έτσι, όπως είναι ο Ιωσήφ και ο Ιησούς.—Γέν. 39:7-9· Ματθ. 4:8-10.

18. Τι σημαίνει (α) το να είμαστε ειρηνικοί; (β) το να είμαστε ειρηνοποιοί;

¹⁸ Η θεϊκή σοφία απαιτεί επίσης να είμαστε ειρηνικοί. Αυτό περιλαμβάνει το να αποφεύγουμε την επιθετικότητα, την εριστική διάθεση και τις πράξεις που μπορούν να διαταράξουν την ειρήνη. Ο Ιάκωβος αναπτύσσει περισσότερο αυτή τη σκέψη, λέγοντας: «Ο σπόρος του καρπού της δικαιοσύνης σπέρνεται κάτω από ειρηνικές συνθήκες για τους ειρηνοποιούς». (Ιακ. 3:18) Προσέξτε τη λέξη “ειρηνοποιοί”. Στην εκκλησία, είμαστε γνωστοί ως ειρηνοποιοί ή ως ταραχοποιοί; Μήπως έχουμε συχνά διαφορές ή διαφωνίες με τους άλλους, όντας οι ίδιοι εύθικτοι ή θίγοντας τους άλλους; Επιμένουμε να μας δέχονται οι άλλοι όπως είμαστε ή προσπαθούμε ταπεινά  να εξαλείψουμε κάποια γνωρίσματα της προσωπικότητάς μας τα οποία οι άλλοι δικαίως θεωρούν ενοχλητικά; Είμαστε γνωστοί για το ότι καταβάλλουμε ιδιαίτερες προσπάθειες προκειμένου να προάγουμε την ειρήνη, συγχωρώντας γρήγορα και αφήνοντας τα σφάλματα πίσω μας; Η έντιμη αυτοεξέταση θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε αν χρειάζεται να βελτιωθούμε ως προς την εκδήλωση θεϊκής σοφίας σε αυτόν τον τομέα.

19. Πώς γίνεται κάποιος γνωστός ως λογικό άτομο;

¹⁹ Ο Ιάκωβος συμπεριέλαβε τη λογικότητα στην περιγραφή της διαγωγής η οποία αντανακλά τη σοφία που κατεβαίνει από πάνω. Είμαστε εμείς γνωστοί για το ότι υποχωρούμε έναντι των άλλων όταν δεν περιλαμβάνεται κάποια Γραφική αρχή, αντί να επιμένουμε αμέσως να ακολουθούνται οι δικοί μας προσωπικοί κανόνες; Έχουμε τη φήμη ήπιων ανθρώπων με τους οποίους είναι εύκολο να συζητήσει κανείς; Αυτές είναι ενδείξεις τού ότι έχουμε μάθει να είμαστε λογικοί.

20. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα καθώς εκδηλώνουμε τις θεϊκές ιδιότητες που μόλις εξετάσαμε;

²⁰ Τι θαυμάσιες συνθήκες μπορούν να υπάρχουν μέσα σε μια εκκλησία καθώς οι αδελφοί και οι αδελφές προσπαθούν να εκδηλώνουν όλο και περισσότερο τις θεϊκές ιδιότητες για τις οποίες έγραψε ο Ιάκωβος! (Ψαλμ. 133:1-3) Αν είμαστε πράοι, ειρηνικοί και λογικοί μεταξύ μας, το αποτέλεσμα θα είναι ότι οι σχέσεις μας ασφαλώς θα βελτιωθούν και θα είναι φανερό ότι έχουμε τη «σοφία που κατεβαίνει από πάνω». Στη συνέχεια θα εξετάσουμε πώς το να μάθουμε να βλέπουμε τους άλλους όπως τους βλέπει ο Ιεχωβά μπορεί να μας βοηθήσει σε αυτόν τον τομέα.

[Υποσημείωση]

Μπορείτε να Εξηγήσετε;

• Τι καθιστά έναν Χριστιανό αληθινά σοφό;

• Πώς μπορούμε να βελτιωθούμε στην εκδήλωση θεϊκής σοφίας;

• Ποια χαρακτηριστικά είναι ορατά σε όσους δεν εκδηλώνουν τη «σοφία που κατεβαίνει από πάνω»;

• Ποιες ιδιότητες είστε αποφασισμένοι να καλλιεργήσετε ακόμα περισσότερο;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Πώς θα μπορούσαν να παρεισφρήσουν έριδες σήμερα;

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Απορρίπτετε εσείς αυτομάτως το κακό;