Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

Να Ακούτε τη Φωνή του Ιεχωβά Όπου και αν Είστε

Να Ακούτε τη Φωνή του Ιεχωβά Όπου και αν Είστε

«Τα αφτιά σου θα ακούν έναν λόγο πίσω σου που θα λέει: “Αυτή είναι η οδός”».ΗΣ. 30:21.

1, 2. Πώς επικοινωνεί ο Ιεχωβά με τους υπηρέτες του;

ΣΕ ΟΛΗ τη Βιβλική ιστορία, ο Ιεχωβά έδινε καθοδηγία στους υπηρέτες του με διάφορους τρόπους. Σε μερικούς, μιλούσε μέσω αγγέλων ή μέσω οραμάτων και ονείρων, αποκαλύπτοντάς τους τι θα συνέβαινε στο μέλλον. Τους ανέθετε επίσης συγκεκριμένους διορισμούς. (Αριθ. 7:89· Ιεζ. 1:1· Δαν. 2:19) Άλλοι λάβαιναν κατεύθυνση μέσω των ανθρώπων που εκπροσωπούσαν τον Ιεχωβά στο επίγειο τμήμα της οργάνωσής του. Με όποιον τρόπο και αν έφτανε ο λόγος του Ιεχωβά στο λαό του, όσοι ακολουθούσαν τις οδηγίες του είχαν ευλογίες.

2 Σήμερα, ο Ιεχωβά καθοδηγεί το λαό του μέσω της Αγίας Γραφής, του αγίου του πνεύματος και της εκκλησίας. (Πράξ. 9:31· 15:28· 2 Τιμ. 3:16, 17) Αυτή η καθοδηγία φτάνει σε εμάς τόσο ξεκάθαρα ώστε είναι σαν να “ακούν τα αφτιά μας έναν λόγο πίσω μας που λέει: «Αυτή είναι η οδός. Περπατάτε σε αυτήν»”. (Ησ. 30:21) Και ο Ιησούς επίσης μας μεταδίδει τη φωνή του Ιεχωβά καθώς κατευθύνει την εκκλησία μέσω “του πιστού και φρόνιμου δούλου”. (Ματθ. 24:45) Χρειάζεται να παίρνουμε όλη αυτή την καθοδηγία στα σοβαρά, διότι η προοπτική μας για αιώνια ζωή εξαρτάται από την υπακοή μας.Εβρ. 5:9.

3. Τι θα μπορούσε να μας εμποδίσει να υπακούμε πλήρως στην καθοδηγία του Ιεχωβά; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

3 Ο Σατανάς ο Διάβολος έχει βάλει σκοπό του να μας αποκλείσει από τη ζωοσωτήρια καθοδηγία που παρέχει ο Ιεχωβά. Αλλά και η ίδια η καρδιά μας, που είναι «δόλια», θα μπορούσε να μας εμποδίσει  να υπακούμε πλήρως στις οδηγίες του Ιεχωβά. (Ιερ. 17:9) Γι’ αυτό, ας εξετάσουμε πώς μπορούμε να υπερνικήσουμε τα εμπόδια που μας δυσκολεύουν να ακούμε τη φωνή του Θεού. Επίσης, ας δούμε πώς η στενή επικοινωνία με τον Ιεχωβά θα διαφυλάξει τη σχέση μας μαζί του, όποιες και αν είναι οι περιστάσεις μας.

ΝΙΚΗΣΤΕ ΤΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ

4. Πώς προσπαθεί ο Σατανάς να επηρεάσει τη νοοτροπία των ανθρώπων;

4 Ο Σατανάς προσπαθεί να επηρεάσει τη νοοτροπία των ανθρώπων μέσω παραπληροφόρησης και παραπλανητικής προπαγάνδας. (Διαβάστε 1 Ιωάννη 5:19) Τόσο η έντυπη ύλη όσο και το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το Ίντερνετ κατακλύζουν με συνεχή ροή πληροφοριών την υδρόγειο, μέχρι και τις πιο απομακρυσμένες γωνιές της. Μολονότι αυτά τα μέσα μπορεί να μεταδίδουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες, η διαγωγή και τα πρότυπα συμπεριφοράς που πολλές φορές προωθούν δεν συμφωνούν με τους κανόνες του Ιεχωβά. (Ιερ. 2:13) Για παράδειγμα, οι βιομηχανίες των ειδήσεων και της διασκέδασης παρουσιάζουν τους ομοφυλοφιλικούς γάμους ως κάτι αποδεκτό, και πολλοί πιστεύουν ότι η άποψη της Γραφής για την ομοφυλοφιλία είναι ακραία.1 Κορ. 6:9, 10.

5. Πώς μπορούμε να μην παρασυρθούμε από τη σατανική προπαγάνδα;

5 Πώς μπορούν εκείνοι που αγαπούν τη δικαιοσύνη του Θεού να μην παρασυρθούν από αυτόν το χείμαρρο της σατανικής προπαγάνδας; Πώς μπορούν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό; «Μένοντας σε επιφυλακή σύμφωνα με το λόγο [του Θεού]»! (Ψαλμ. 119:9) Ο γραπτός Λόγος του Θεού περιέχει ζωτική καθοδηγία που μας καθιστά ικανούς να διακρίνουμε την αλήθεια από την παραπλανητική προπαγάνδα. (Παρ. 23:23) Παραθέτοντας από τις Γραφές, ο Ιησούς είπε ότι «ο άνθρωπος πρέπει να ζει . . . με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Ιεχωβά». (Ματθ. 4:4) Χρειάζεται να μάθουμε πώς να εφαρμόζουμε τις Γραφικές αρχές στη ζωή μας. Για παράδειγμα, πολύ προτού καταγράψει ο Μωυσής το νόμο του Ιεχωβά για τη μοιχεία, ο νεαρός Ιωσήφ κατανοούσε ότι τέτοιου είδους διαγωγή ήταν αμαρτία εναντίον του Θεού. Όταν η σύζυγος του Πετεφρή προσπάθησε να τον δελεάσει ώστε να διαπράξει αμαρτία, εκείνος ούτε καν διανοήθηκε να παρακούσει τον Ιεχωβά. (Διαβάστε Γένεση 39:7-9) Αν και τον πίεζε για αρκετό καιρό, ο Ιωσήφ δεν άφησε τη φωνή της να αντηχεί στα αφτιά του πιο δυνατά από τη φωνή του Θεού. Για να μπορούμε λοιπόν να διακρίνουμε το σωστό από το εσφαλμένο, είναι απαραίτητο να ακούμε τη φωνή του Ιεχωβά και να κλείνουμε τα αφτιά μας στον αδιάκοπο θόρυβο της σατανικής προπαγάνδας.

6, 7. Τι πρέπει να κάνουμε για να αποφεύγουμε τις πονηρές συμβουλές του Σατανά;

6 Στον κόσμο υπάρχουν τόσο πολλές αντικρουόμενες θρησκευτικές διδασκαλίες και δοξασίες ώστε πολλοί πιστεύουν ότι η αναζήτηση για την αληθινή θρησκεία είναι μάταιη. Ωστόσο, ο Ιεχωβά παρέχει πολύ ξεκάθαρη κατεύθυνση ώστε να μπορούν να τη βρουν όσοι επιθυμούν να ωφεληθούν από αυτήν. Χρειάζεται λοιπόν να αποφασίσουμε ποιον θα ακούμε. Εφόσον είναι πρακτικά αδύνατον να ακούμε δύο φωνές ταυτόχρονα, χρειάζεται να “γνωρίζουμε τη φωνή” του  Ιησού και να τον ακούμε. Σε αυτόν έχει αναθέσει ο Ιεχωβά τη φροντίδα των προβάτων Του.Διαβάστε Ιωάννης 10:3-5.

7 «Να δίνετε προσοχή σε ό,τι ακούτε», είπε ο Ιησούς. (Μάρκ. 4:24) Οι συμβουλές του Ιεχωβά είναι ξεκάθαρες και ορθές, αλλά χρειάζεται να δίνουμε προσοχή σε αυτές και να τις ακούμε, προετοιμάζοντας την καρδιά μας ώστε να τις δεχτεί. Αν δεν προσέχουμε, τα αφτιά μας μπορεί να ακούν τις πονηρές συμβουλές του Σατανά αντί για τις στοργικές συμβουλές του Θεού. Ποτέ μην αφήνετε τη μουσική, τις ταινίες, τις τηλεοπτικές εκπομπές, τα βιβλία, τους συνεργάτες, τους εκπαιδευτικούς ή τους λεγόμενους ειδικούς αυτού του κόσμου να ελέγχουν τη ζωή σας.Κολ. 2:8.

8. (α) Πώς μπορεί η καρδιά μας να μας κάνει ευάλωτους στα τεχνάσματα του Σατανά; (β) Τι μπορεί να μας συμβεί αν αγνοούμε τα προειδοποιητικά σημάδια;

8 Ο Σατανάς γνωρίζει ότι έχουμε αμαρτωλές τάσεις, και προσπαθεί να μας κάνει να ενδώσουμε σε αυτές. Όταν μας βάζει στο στόχαστρό του με αυτόν τον τρόπο, χρειάζεται τρομερός αγώνας για να διακρατήσουμε την ακεραιότητά μας. (Ιωάν. 8:44-47) Πώς μπορούμε να διεξάγουμε αποτελεσματικά αυτόν τον αγώνα; Ας υποθέσουμε ότι η σκέψη της στιγμιαίας απόλαυσης απορροφά κάποιον τόσο πολύ ώστε κάνει κάτι εσφαλμένο που πίστευε ότι δεν θα έκανε ποτέ. (Ρωμ. 7:15) Τι τον οδήγησε σε αυτή τη θλιβερή κατάσταση; Πιθανότατα, έπαψε σιγά σιγά να είναι ευαίσθητος στη φωνή του Ιεχωβά. Είτε δεν πρόσεξε τα προειδοποιητικά σημάδια που έδειχναν τι συνέβαινε στην καρδιά του είτε επέλεξε να τα αγνοήσει. Για παράδειγμα, μπορεί να έπαψε να προσεύχεται, να επιβράδυνε το ρυθμό του στη διακονία ή να άρχισε να χάνει συναθροίσεις. Τελικά, υπέκυψε στην επιθυμία του και έκανε αυτό που ήξερε πως ήταν εσφαλμένο. Μπορούμε να αποφύγουμε ένα τέτοιο ολέθριο λάθος αν είμαστε άγρυπνοι για να εντοπίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια και κάνουμε άμεσες ενέργειες για να διορθώσουμε την πορεία μας. Και αν ακούμε τη φωνή του Ιεχωβά, θα κλείνουμε τα αφτιά μας σε οποιεσδήποτε αποστατικές ιδέες.Παρ. 11:9.

9. Γιατί είναι πολύ σημαντικό να εντοπίζουμε έγκαιρα τις αμαρτωλές τάσεις;

9 Η έγκαιρη διάγνωση μιας ασθένειας μπορεί να σώσει τη ζωή κάποιου. Παρόμοια και εμείς μπορούμε να προλάβουμε τη συμφορά αν διακρίνουμε γρήγορα τις τάσεις που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στον πειρασμό. Μόλις τις εντοπίσουμε, είναι σοφό να αναλάβουμε άμεση δράση—προτού “πιαστούμε ζωντανοί από τον [Σατανά] για το δικό του θέλημα”. (2 Τιμ. 2:26) Τι πρέπει να κάνουμε αν παρατηρήσουμε ότι έχουμε αφήσει τη νοοτροπία και τις επιθυμίες μας να ξεμακρύνουν από τις απαιτήσεις του Ιεχωβά; Χωρίς καθυστέρηση, πρέπει να επιστρέψουμε ταπεινά σε αυτόν, να ανοίξουμε τα αφτιά μας στις συμβουλές του και να τον ακούσουμε με όλη μας την καρδιά. (Ησ. 44:22)  Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια κακή απόφαση θα μπορούσε να μας σημαδέψει τόσο βαθιά ώστε να φέρει πάνω μας σοβαρές συνέπειες σε αυτό το σύστημα πραγμάτων. Πόσο καλύτερο είναι να μη λοξοδρομήσουμε εξαρχής, ενεργώντας έγκαιρα ώστε να αποφύγουμε ένα τέτοιο σοβαρό λάθος!

Πώς μπορεί ένα καλό πνευματικό πρόγραμμα να σας προστατέψει από τα τεχνάσματα του Σατανά; (Βλέπε παραγράφους 4-9)

ΥΠΕΡΝΙΚΗΣΤΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΛΗΣΤΙΑ

10, 11. (α) Πώς μπορεί να εκδηλωθεί η υπερηφάνεια; (β) Ποιο μάθημα μας διδάσκει η κακή πορεία του Κορέ, του Δαθάν και του Αβιρών;

10 Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η καρδιά μας μπορεί να μας παροδηγήσει. Τι δύναμη ασκούν πάνω μας οι αμαρτωλές μας τάσεις! Πάρτε για παράδειγμα την υπερηφάνεια και την απληστία. Προσέξτε πώς αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να μας εμποδίσουν να ακούσουμε τη φωνή του Ιεχωβά και να μας οδηγήσουν σε καταστροφική πορεία. Το υπερήφανο άτομο έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Ίσως νιώθει ότι έχει το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει, ότι κανένας δεν μπορεί να του πει τι θα κάνει. Ως εκ τούτου, μπορεί να πιστεύει ότι δεν έχει ανάγκη την καθοδηγία και τις συμβουλές των συγχριστιανών του, των πρεσβυτέρων ή ακόμη και της οργάνωσης του Θεού. Για ένα τέτοιο άτομο, η φωνή του Ιεχωβά ακούγεται πολύ αμυδρά.

11 Όταν ο Ισραήλ περιπλανιόταν στην έρημο, ο Κορέ, ο Δαθάν και ο Αβιρών στασίασαν εναντίον της εξουσίας του Μωυσή και του Ααρών. Επειδή ήταν υπερήφανοι, οι στασιαστές έκαναν ανεξάρτητες διευθετήσεις για να λατρέψουν τον Ιεχωβά. Πώς αντέδρασε Εκείνος; Τους εκτέλεσε. (Αριθ. 26:8-10) Τι ισχυρό μάθημα μας διδάσκει αυτή η αφήγηση! Ο στασιασμός εναντίον του Ιεχωβά οδηγεί σε συμφορά. Ας θυμόμαστε επίσης ότι «η υπερηφάνεια προηγείται της συντριβής».Παρ. 16:18· Ησ. 13:11.

12, 13. (α) Αναφέρετε ένα παράδειγμα που δείχνει πώς μπορεί η απληστία να οδηγήσει σε συμφορά. (β) Εξηγήστε πώς μπορεί η απληστία να φουντώσει γρήγορα αν δεν τεθεί υπό έλεγχο.

12 Το ίδιο ισχύει και για την απληστία. Το άπληστο άτομο συχνά ενεργεί αυθαίρετα και υπερβαίνει τα όρια της ορθής συμπεριφοράς. Όταν ο αρχηγός του στρατεύματος της Συρίας, ο Νεεμάν, θεραπεύτηκε από τη λέπρα του, πρόσφερε δώρα στον προφήτη Ελισαιέ, αλλά εκείνος δεν τα δέχτηκε. Ο υπηρέτης του Ελισαιέ, όμως, ο Γιεζί, επιθύμησε αυτά τα δώρα. Είπε μέσα του: «Όσο βέβαιο είναι ότι ζει ο Ιεχωβά, θα τρέξω πίσω του και θα πάρω κάτι από αυτόν». Κρυφά από τον Ελισαιέ, έτρεξε πίσω από τον Νεεμάν και, λέγοντας κατάφωρα ψέματα, ζήτησε «ένα τάλαντο ασήμι και δύο αλλαξιές ενδύματα». Τι συνέβη στον άπληστο Γιεζί αφού το έκανε αυτό και είπε ψέματα στον προφήτη του Ιεχωβά; Η λέπρα του Νεεμάν ήρθε πάνω του!2 Βασ. 5:20-27.

13 Η απληστία μπορεί να ξεκινήσει ως μικρή επιθυμία, αλλά αν δεν τεθεί υπό έλεγχο, μπορεί να φουντώσει γρήγορα και να καταπιεί κάποιον. Η Γραφική αφήγηση για τον Αχάν δείχνει παραστατικά τη δύναμη της απληστίας. Προσέξτε πόσο γρήγορα εξελίχθηκε η απληστία του. Όπως είπε ο ίδιος: «Όταν είδα ανάμεσα στα λάφυρα ένα όμορφο επίσημο ένδυμα από τη Σεναάρ και διακόσιους σίκλους ασήμι και μια ράβδο χρυσού, το βάρος της οποίας ήταν πενήντα σίκλοι, τότε τα επιθύμησα και τα πήρα». Αντί να απορρίψει την εσφαλμένη επιθυμία, έκλεψε με απληστία αυτά τα αντικείμενα και τα έκρυψε στη σκηνή του. Όταν η αμαρτία του ήρθε στο φως, ο Ιησούς του Ναυή τού είπε ότι ο Ιεχωβά θα έφερνε πάνω του συμφορά. Την ίδια εκείνη μέρα, ο Αχάν και η οικογένειά του λιθοβολήθηκαν μέχρι θανάτου. (Ιησ. Ναυή 7:11, 21, 24, 25) Η απληστία είναι ένας κίνδυνος που μας απειλεί διαρκώς. Γι’ αυτό, ας “φυλαγόμαστε από κάθε είδους πλεονεξία”. (Λουκ. 12:15) Αν και μπορεί κατά καιρούς να κάνουμε κάποια ακατάλληλη σκέψη ή να φανταστούμε κάτι ανήθικο, είναι ζωτικό να θέτουμε υπό έλεγχο τη διάνοιά μας και να μην αφήνουμε τις επιθυμίες μας να κλιμακώνονται εξωθώντας μας στην αμαρτία.Διαβάστε Ιακώβου 1:14, 15.

14. Τι πρέπει να κάνουμε αν διακρίνουμε μέσα μας τάσεις υπερηφάνειας και απληστίας;

14 Τόσο η υπερηφάνεια όσο και η απληστία μπορεί να οδηγήσουν σε συμφορά. Ο  στοχασμός γύρω από την κατάληξη μιας εσφαλμένης πορείας θα μας βοηθήσει να μην επιτρέψουμε σε τέτοιες τάσεις να καταπνίξουν τη φωνή του Ιεχωβά. (Δευτ. 32:29) Στη Γραφή, ο αληθινός Θεός δεν μας λέει απλώς ποια είναι η σωστή πορεία, αλλά μας εξηγεί και τα οφέλη που θα έχουμε αν περπατάμε σε αυτήν καθώς και τις συνέπειες αν λοξοδρομήσουμε. Αν η καρδιά μας μάς σπρώχνει να κάνουμε κάτι λόγω υπερηφάνειας ή απληστίας, πόσο σοφό θα ήταν να αναλογιστούμε τις συνέπειες! Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα επηρεάσει η αδικοπραγία εμάς, τα αγαπημένα μας πρόσωπα και, πάνω από όλα, τη σχέση μας με τον Ιεχωβά.

ΝΑ ΕΧΕΤΕ ΣΤΕΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ

15. Τι μαθαίνουμε για την επικοινωνία από το παράδειγμα του Ιησού;

15 Ο Ιεχωβά θέλει το καλύτερο για εμάς. (Ψαλμ. 1:1-3) Παρέχει άφθονη καθοδηγία ακριβώς όταν τη χρειαζόμαστε. (Διαβάστε Εβραίους 4:16) Ο Ιησούς, αν και τέλειος, στηριζόταν στην τακτική επικοινωνία με τον Ιεχωβά και προσευχόταν ακατάπαυστα. Ο Ιεχωβά υποστήριζε και κατηύθυνε τον Ιησού με θαυμαστούς τρόπους. Έστειλε αγγέλους για να τον διακονήσουν, του παρείχε το άγιο πνεύμα Του για να τον βοηθάει και τον καθοδήγησε στην επιλογή των 12 αποστόλων. Η φωνή του Ιεχωβά ακούστηκε από τους ουρανούς, φανερώνοντας την υποστήριξη και την επιδοκιμασία Του στον Ιησού. (Ματθ. 3:17· 17:5· Μάρκ. 1:12, 13· Λουκ. 6:12, 13· Ιωάν. 12:28) Σαν τον Ιησού, χρειάζεται και εμείς να ανοίγουμε την καρδιά μας στον Θεό μέσω προσευχής. (Ψαλμ. 62:7, 8· Εβρ. 5:7) Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να διατηρούμε στενή επικοινωνία μαζί του και να ακολουθούμε με επιτυχία μια πορεία που του φέρνει τιμή.

16. Πώς μπορούμε να λάβουμε τη βοήθεια του Ιεχωβά ώστε να αποκτήσουμε την ικανότητα να ακούμε τη φωνή του;

16 Αν και ο Ιεχωβά προσφέρει απλόχερα τις συμβουλές του, δεν αναγκάζει κανέναν να τις δεχτεί. Χρειάζεται να ζητήσουμε το άγιο πνεύμα του, και θα μας το δώσει γενναιόδωρα. (Διαβάστε Λουκάς 11:10-13) Είναι απαραίτητο όμως “να δίνουμε προσοχή στο πώς ακούμε”. (Λουκ. 8:18) Για παράδειγμα, θα ήταν υποκριτικό να του ζητάμε βοήθεια για να υπερνικήσουμε κάποια τάση προς την ανηθικότητα ενώ παράλληλα συνεχίζουμε να παρακολουθούμε πορνογραφικό υλικό ή να βλέπουμε ανήθικες ταινίες. Χρειάζεται να επιδιώκουμε να βρισκόμαστε σε μέρη ή καταστάσεις όπου είναι παρόν το πνεύμα του Ιεχωβά. Γνωρίζουμε ότι το πνεύμα του βρίσκεται στις συναθροίσεις. Πολλοί υπηρέτες του Ιεχωβά γλίτωσαν τη συμφορά επειδή άκουσαν τη φωνή του στη διάρκεια των συναθροίσεών μας. Ως αποτέλεσμα, συνειδητοποίησαν ότι αναπτύσσονταν στην καρδιά τους εσφαλμένες επιθυμίες και διόρθωσαν την πορεία τους.Ψαλμ. 73:12-17· 143:10.

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΝΑ ΑΚΟΥΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ

17. Γιατί είναι επικίνδυνο να βασιζόμαστε στον εαυτό μας;

17 Σκεφτείτε τον Βασιλιά Δαβίδ του αρχαίου Ισραήλ. Όταν ήταν νεαρός, νίκησε τον Φιλισταίο γίγαντα Γολιάθ. Ο Δαβίδ έγινε στρατιώτης, βασιλιάς, προστάτης και καθοδηγητής ενός ολόκληρου έθνους. Αλλά όταν βασίστηκε στον εαυτό του, η καρδιά του τον εξαπάτησε και διέπραξε σοβαρή αμαρτία με τη Βηθ-σαβεέ, διευθετώντας μάλιστα τη δολοφονία του συζύγου της, του Ουρία. Όταν έλαβε διαπαιδαγώγηση, ο Δαβίδ παραδέχτηκε ταπεινά το σφάλμα του και αποκατέστησε τη σχέση του με τον Ιεχωβά.Ψαλμ. 51:4, 6, 10, 11.

18. Τι θα μας βοηθήσει να συνεχίσουμε να ακούμε τη φωνή του Ιεχωβά;

18 Ας εφαρμόζουμε λοιπόν τη συμβουλή του εδαφίου 1 Κορινθίους 10:12 και ας μην έχουμε υπερβολική αυτοπεποίθηση. Εφόσον δεν μπορούμε να “κατευθύνουμε το βήμα μας”, τελικά θα ακούσουμε είτε τη φωνή του Ιεχωβά είτε τη φωνή του Αντιδίκου του. (Ιερ. 10:23) Είθε να προσευχόμαστε διαρκώς, να ακολουθούμε την καθοδηγία του αγίου πνεύματος και να ακούμε πάντα προσεκτικά τη φωνή του Ιεχωβά.