1, 2. Γιατί αποτελεί η φωτιά κατάλληλο παράδειγμα για να περιγράψει τη δύναμη της γλώσσας;

ΣΤΙΣ αρχές Οκτωβρίου του 1871, μια δασική πυρκαγιά που χαρακτηρίστηκε ως η πιο θανατηφόρα στην ιστορία των ΗΠΑ αφάνισε τους ξερούς δασότοπους του βορειοανατολικού Ουισκόνσιν. Καθώς η φωτιά μαινόταν, οι φλόγες και η αφόρητη ζέστη σκότωσαν πάνω από 1.200 ανθρώπους και κατέκαψαν περίπου δύο δισεκατομμύρια δέντρα. Ο πύρινος εφιάλτης μπορεί να ξεκίνησε από σπίθες που προκλήθηκαν από διερχόμενα τρένα. Πόσο αληθινά είναι τα λόγια του εδαφίου Ιακώβου 3:5: «Δείτε! Πόσο μικρή φωτιά χρειάζεται για να ανάψει ένας τόσο μεγάλος δασότοπος!» Γιατί έκανε αυτή τη δήλωση ο Βιβλικός συγγραφέας;

² Το σημείο στο παράδειγμα του Ιακώβου φαίνεται καθαρά στο εδάφιο 6. «Και η γλώσσα είναι φωτιά». Η γλώσσα αντιπροσωπεύει την ικανότητα της ομιλίας. Όπως η φωτιά, έτσι και η ομιλία μας μπορεί να προξενήσει μεγάλη βλάβη. Η Αγία Γραφή λέει μάλιστα ότι «θάνατος και ζωή είναι στη δύναμη της γλώσσας». (Παρ. 18:21) Φυσικά, δεν σταματάμε να μιλάμε επειδή φοβόμαστε ότι μπορεί να πούμε κάτι επιβλαβές, όπως δεν παύουμε να χρησιμοποιούμε τη φωτιά επειδή φοβόμαστε τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει. Το κλειδί είναι ο έλεγχος. Αν ελέγχουμε τη φωτιά, μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να μαγειρέψουμε, να ζεσταθούμε και να έχουμε φως σε μια σκοτεινή νύχτα. Αν δαμάζουμε τη γλώσσα  μας, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη δύναμή της για να τιμούμε τον Θεό και να ωφελούμε τους άλλους.—Ψαλμ. 19:14.

3. Ποιες τρεις πτυχές της ομιλίας θα εξετάσουμε;

³ Είτε χρησιμοποιούμε το στόμα μας για να παράγουμε ήχους είτε τα χέρια μας για να κάνουμε νοήματα, η ικανότητα που έχουμε να μεταδίδουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας είναι ένα υπέροχο δώρο από τον Θεό. Πως μπορούμε να το χρησιμοποιούμε για να εποικοδομούμε, και όχι να κατεδαφίζουμε; (Διαβάστε Ιακώβου 3:9, 10) Θα εξετάσουμε τρεις σημαντικές πτυχές της ομιλίας: πότε να μιλάμε, τι να λέμε και πώς να μιλάμε.

4. Δείξτε με παραδείγματα πότε είναι “καιρός να σωπαίνουμε”.

⁴ Αν και η ομιλία αποτελεί μέρος της καθημερινής μας ζωής, δεν χρειάζεται να μιλάμε ασταμάτητα. Μάλιστα, η Γραφή λέει ότι υπάρχει “καιρός να σωπαίνουμε”. (Εκκλ. 3:7) Όταν παραμένουμε σιωπηλοί την ώρα που οι άλλοι μιλούν, δείχνουμε σεβασμό. (Ιώβ 6:24) Όταν ελέγχουμε τη γλώσσα μας και δεν αποκαλύπτουμε κάποιο εμπιστευτικό ζήτημα, αποδεικνύουμε ότι έχουμε φρόνηση και διάκριση. (Παρ. 20:19) Όταν συγκρατούμε τη γλώσσα μας ενώ μας προκαλούν, ακολουθούμε την πορεία της σοφίας.—Ψαλμ. 4:4.

5. Πώς μπορούμε να δείχνουμε εκτίμηση για το θεόδοτο δώρο της ομιλίας;

⁵ Από την άλλη, η Γραφή λέει επίσης ότι υπάρχει “καιρός να μιλάμε”. (Εκκλ. 3:7) Αν κάποιος φίλος σας σάς χάριζε ένα όμορφο δώρο, πιθανώς δεν θα το καταχωνιάζατε κάπου. Αντίθετα, θα δείχνατε την εκτίμησή σας αξιοποιώντας το. Εμείς δείχνουμε την ευγνωμοσύνη μας για το δώρο της ομιλίας που μας έχει χαρίσει ο Ιεχωβά χρησιμοποιώντας το σοφά. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει το να εξωτερικεύουμε τα συναισθήματά μας, να εκφράζουμε τις ανάγκες μας, να λέμε λόγια ενθάρρυνσης και να αινούμε τον Θεό. (Ψαλμ. 51:15) Πώς μπορούμε να διακρίνουμε ποιος είναι ο καλύτερος “καιρός για να μιλάμε”;

6. Πώς δείχνει η Γραφή πόσο σπουδαίο είναι να επιλέγουμε την κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε;

⁶ Τα λόγια του εδαφίου Παροιμίες 25:11 δείχνουν πόσο σπουδαίο είναι να επιλέγουμε την κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε: «Σαν χρυσά μήλα σε ασημένια σκαλίσματα είναι ο λόγος που λέγεται στην κατάλληλη στιγμή». Τα χρυσά μήλα θα ήταν από μόνα τους όμορφα. Αλλά αν τα τοποθετούσαμε έτσι ώστε να έχουν ως φόντο τους ασημένια σκαλίσματα, θα αναδεικνύαμε την ομορφιά τους. Παρόμοια, αν διαλέγουμε προσεκτικά τη σωστή στιγμή για να μιλήσουμε, η ομιλία μας μπορεί να γίνει πιο ελκυστική και αποτελεσματική. Πώς;

7, 8. Πώς μιμήθηκαν οι αδελφοί μας στην Ιαπωνία το παράδειγμα του Ιησού επιλέγοντας τη σωστή στιγμή για να μιλήσουν σχετικά με την ανάσταση;

⁷ Τα λόγια μας μπορεί να είναι αυτό ακριβώς που χρειάζεται ο συνομιλητής μας, αλλά αν δεν διακρίνουμε ποια είναι η καλύτερη στιγμή για να μιλήσουμε, το νόημά τους ίσως χαθεί. (Διαβάστε Παροιμίες 15:23) Για παράδειγμα, τον Μάρτιο του 2011, ένας σεισμός και ένα τσουνάμι ερήμωσαν περιοχές της ανατολικής Ιαπωνίας, σαρώνοντας ολόκληρες πόλεις. Πάνω από 15.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Παρότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εκεί υπέφεραν όπως και οι γείτονές τους, αξιοποίησαν κάθε ευκαιρία που είχαν για να παρηγορήσουν μέσω της Γραφής όσους πενθούσαν. Ωστόσο, πολλοί από τους ντόπιους έχουν βαθιά ριζωμένες Βουδιστικές πεποιθήσεις και ελάχιστη ή καθόλου γνώση των Γραφικών διδασκαλιών. Οι αδελφοί μας διέκριναν ότι αμέσως μετά το τσουνάμι δεν ήταν απαραίτητα η καλύτερη στιγμή να μιλήσουν στα καταρρακωμένα θύματα για την ελπίδα της ανάστασης. Χρησιμοποίησαν λοιπόν το δώρο της ομιλίας για να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη και να εξηγήσουν από τη Γραφή γιατί συμβαίνουν τέτοια φρικτά πράγματα σε αθώους ανθρώπους.

 ⁸ Ο Ιησούς ήξερε πότε να μη μιλήσει, αλλά και πότε ήταν η σωστή στιγμή για να μιλήσει. (Ιωάν. 18:33-37· 19:8-11) Κάποτε είπε στους μαθητές του: «Έχω πολλά ακόμη να σας πω, αλλά δεν μπορείτε να τα αντέξετε προς το παρόν». (Ιωάν. 16:12) Οι Μάρτυρες στην ανατολική Ιαπωνία ακολούθησαν το παράδειγμά του. Δυόμισι χρόνια μετά το τσουνάμι, συμμετείχαν στην παγκόσμια εκστρατεία για τη διανομή του φυλλαδίου Νέα της Βασιλείας Αρ. 38, με τίτλο «Μπορούν να Ξαναζήσουν οι Νεκροί;» Εκείνη την περίοδο, ήταν περισσότεροι άνθρωποι σε θέση να παρηγορηθούν από το συγκινητικό άγγελμα της ανάστασης, και πολλοί οικοδεσπότες δέχτηκαν ευχαρίστως το προσωπικό τους αντίτυπο. Φυσικά, οι πολιτισμοί και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις διαφέρουν πολύ, επομένως χρειάζεται να ασκούμε διάκριση όταν επιλέγουμε τη σωστή στιγμή για να μιλήσουμε.

9. Σε ποιες περιπτώσεις θα είναι πιο αποτελεσματική η ομιλία μας αν διαλέγουμε τη σωστή στιγμή για να μιλήσουμε;

⁹ Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες πρέπει οπωσδήποτε να διακρίνουμε τη σωστή στιγμή για να μιλήσουμε. Λόγου χάρη, κάποιος μπορεί να μας προσβάλει, ακόμη και αν μιλήσει καλοπροαίρετα. Θα ήταν συνετό να αφιερώσουμε χρόνο για να σκεφτούμε αν το ζήτημα είναι τόσο σοβαρό ώστε να πούμε κάτι. Αν πρέπει να μιλήσουμε, θα ήταν άσοφο να πλησιάσουμε εκείνον που μας πρόσβαλε ενώ είμαστε ταραγμένοι και μπορεί να μιλήσουμε κάπως απερίσκεπτα. (Διαβάστε Παροιμίες 15:28) Παρόμοια, χρειάζεται να ασκούμε διάκριση όταν μιλάμε για την αλήθεια στους μη ομόπιστους συγγενείς μας. Θέλουμε να γνωρίσουν τον Ιεχωβά, αλλά πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και διορατικοί. Τα κατάλληλα λόγια που λέγονται στην κατάλληλη στιγμή μπορεί να τους βοηθήσουν να ανοίξουν την καρδιά τους.

10. (α) Γιατί πρέπει να επιλέγουμε προσεκτικά τα λόγια μας; (β) Δώστε ένα παράδειγμα επιβλαβούς ομιλίας.

¹⁰ Τα λόγια έχουν τη δύναμη να πληγώνουν αλλά και να γιατρεύουν. (Διαβάστε Παροιμίες 12:18) Στον κόσμο του Σατανά, τα λόγια χρησιμοποιούνται συχνά για να προξενήσουν πόνο. Ο τομέας της ψυχαγωγίας υποκινεί πολλούς να “ακονίζουν τη γλώσσα τους σαν σπαθί” και να “ετοιμάζουν το βέλος τους, πικρά λόγια”. (Ψαλμ. 64:3) Ο Χριστιανός χρειάζεται να αποφεύγει αυτή την επιβλαβή συνήθεια. Ένα παράδειγμα “πικρών λόγων” είναι ο σαρκασμός—καυστικά σχόλια που στόχο έχουν να μειώσουν ή να επιπλήξουν τους άλλους. Ο σαρκασμός πολλές φορές γίνεται για αστείο, αλλά μπορεί γρήγορα να εξελιχθεί σε ασεβή, προσβλητική ομιλία. Ο σκληρός σαρκασμός περιλαμβάνεται στα υβριστικά λόγια που πρέπει να «αφαιρεθούν» από τους Χριστιανούς. Το χιούμορ μπορεί να δώσει χρώμα στα λόγια μας, αλλά πρέπει να αποφεύγουμε μια παγίδα—να προσπαθούμε να κάνουμε τους γύρω μας να γελάσουν λέγοντας καυστικά, σαρκαστικά αστεία που πληγώνουν ή ταπεινώνουν τους άλλους. Η Γραφή μάς συμβουλεύει: «Σάπιος λόγος ας μη βγαίνει από το στόμα σας, αλλά όποιος λόγος είναι καλός για εποικοδόμηση ανάλογα με την ανάγκη, για να μεταδώσει ό,τι είναι ευνοϊκό στους ακροατές».—Εφεσ. 4:29, 31.

11. Πώς περιλαμβάνεται η καρδιά μας στην επιλογή των σωστών λέξεων;

¹¹ Ο Ιησούς δίδαξε ότι «από την αφθονία της καρδιάς μιλάει το στόμα». (Ματθ. 12:34) Επομένως, η επιλογή των κατάλληλων λέξεων αρχίζει από την καρδιά. Η ομιλία μας συνήθως αντανακλά το πώς νιώθουμε πραγματικά για τους άλλους. Αν η καρδιά μας είναι γεμάτη αγάπη και συμπόνια, η ομιλία μας πιθανότατα θα είναι θετική και εποικοδομητική.

12. Πώς μπορούμε να γίνουμε πιο ικανοί στην επιλογή των κατάλληλων λέξεων;

¹² Η επιλογή των κατάλληλων λέξεων περιλαμβάνει επίσης διανοητική προσπάθεια και καλή κρίση. Ακόμη και ο σοφός Βασιλιάς Σολομών «στοχαζόταν και έκανε επισταμένη έρευνα» για «να βρει ευχάριστα λόγια, καθώς και να γράψει ορθά λόγια αλήθειας». (Εκκλ.  12:9, 10) Μήπως διαπιστώνετε ότι πολλές φορές δυσκολεύεστε να βρείτε «ευχάριστα λόγια»; Αν ναι, ίσως χρειάζεται να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό σας. Ένας τρόπος είναι να παρατηρείτε πώς χρησιμοποιούνται οι λέξεις στη Γραφή και στα Χριστιανικά μας έντυπα. Να μαθαίνετε τη σημασία άγνωστων εκφράσεων. Και το κυριότερο, να μαθαίνετε πώς να χρησιμοποιείτε τις λέξεις με τρόπο που βοηθάει τους άλλους. Όσον αφορά τη σχέση ανάμεσα στον Ιεχωβά και στον πρωτότοκο Γιο του, διαβάζουμε: “Ο Ιεχωβά μού έδωσε [στον Ιησού] τη γλώσσα των διδαγμένων, για να ξέρω με ποιο λόγο να απαντήσω στον κουρασμένο”. (Ησ. 50:4) Αν αφιερώνουμε χρόνο για να στοχαστούμε τι πρόκειται να πούμε, θα μπορέσουμε να βρούμε τα σωστά λόγια. (Ιακ. 1:19) Ας αναρωτηθούμε: “Θα μεταδώσουν όντως αυτές οι λέξεις εκείνο που θέλω να πω; Πώς θα επηρεάσουν οι λέξεις που επέλεξα τον συνομιλητή μου;”

13. Γιατί είναι σημαντική η ευκολονόητη ομιλία;

¹³ Στον Ισραήλ χρησιμοποιούσαν σάλπιγγες για τη συγκέντρωση και τη μετακίνηση του στρατοπέδου, καθώς και για να εμψυχώσουν τον στρατό για μάχη. Εύστοχα, η Γραφή χρησιμοποιεί το σάλπισμα για να δείξει πόσο σημαντική είναι η ευκολονόητη ομιλία. Ένα ασαφές παράγγελμα θα μπορούσε να είναι καταστροφικό για κάποιον στρατό που προελαύνει. Αντίστοιχα, αν η ομιλία μας είναι υπερβολικά αόριστη ή έμμεση, μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει σύγχυση ή να παραπλανήσει. Ασφαλώς, καθώς προσπαθούμε να είμαστε σαφείς και κατανοητοί, δεν θα θέλαμε να γίνουμε απότομοι ή αδιάκριτοι.—Διαβάστε 1 Κορινθίους 14:8, 9.

14. Δείξτε με παράδειγμα πώς χρησιμοποιούσε ο Ιησούς ευκολονόητη ομιλία.

¹⁴ Ο Ιησούς έθεσε το καλύτερο παράδειγμα στην κατάλληλη επιλογή λέξεων. Σκεφτείτε τη σύντομη αλλά δυναμική ομιλία του η οποία έχει καταγραφεί στα κεφάλαια 5 ως 7 του Ματθαίου. Ο Ιησούς δεν μίλησε με εξεζητημένα ή δυσνόητα λόγια, ούτε χρησιμοποίησε γλώσσα που ήταν σκληρή ή πλήγωνε τους άλλους. Αντίθετα, επέλεξε σαφείς, απλές εκφράσεις για να αγγίξει τις καρδιές των ακροατών του. Λόγου χάρη, θέλοντας να καθησυχάσει τις ανησυχίες των ανθρώπων σχετικά με την τροφή της κάθε μέρας, αναφέρθηκε στο πώς προμηθεύει ο Ιεχωβά για τα πουλιά του ουρανού. Κατόπιν, συγκρίνοντας τους ακροατές του με τα πουλιά, ρώτησε: «Δεν αξίζετε εσείς περισσότερο από αυτά;» (Ματθ. 6:26) Τι στοργική έκκληση με απλές, κατανοητές λέξεις που αγγίζουν την καρδιά! Ας εξετάσουμε τώρα την τρίτη σημαντική πτυχή της ομιλίας μας.

15. Γιατί πρέπει να μιλάμε με ελκυστικό τρόπο;

¹⁵ Το πώς λέμε κάτι μπορεί να είναι εξίσου σημαντικό με το τι λέμε. Όταν ο Ιησούς μίλησε στη συναγωγή της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Ναζαρέτ, οι άνθρωποι “θαύμαζαν για τα ελκυστικά λόγια που έβγαιναν από το στόμα του”. (Λουκ. 4:22) Η ελκυστική ομιλία κάνει έκκληση στην καρδιά και δεν μειώνει καθόλου τη δύναμη της γλώσσας μας. Στην πραγματικότητα, αν μιλάμε με ελκυστικό τρόπο, η ομιλία μας μπορεί να γίνει πιο πειστική. (Παρ. 25:15) Μπορούμε να μιμούμαστε τον ελκυστικό τρόπο ομιλίας του Ιησού με το να είμαστε καλοσυνάτοι και ευγενικοί, και να λαβαίνουμε υπόψη μας τα αισθήματα των άλλων. Όταν ο Ιησούς είδε την προσπάθεια που κατέβαλε ένα πλήθος για να τον ακούσει, τους σπλαχνίστηκε και «άρχισε να τους διδάσκει πολλά πράγματα». (Μάρκ. 6:34) Ακόμη και όταν τον εξύβριζαν, δεν κατέφευγε σε σκληρή ομιλία.—1 Πέτρ. 2:23.

16, 17. (α) Όταν μιλάμε με συγγενείς και στενούς φίλους στην εκκλησία, πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιησού; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.) (β) Δείξτε με παράδειγμα τα οφέλη της ελκυστικής ομιλίας.

¹⁶ Όταν ο συνομιλητής μας είναι κάποιος που γνωρίζουμε πολύ καλά, μπορεί να είναι δύσκολο να μιλάμε με πραότητα και διακριτικότητα. Ίσως πιστεύουμε ότι έχουμε το ελεύθερο να μιλάμε πολύ ανοιχτά. Αυτό μπορεί να  συμβεί είτε μιλάμε με κάποιον συγγενή μας είτε με έναν στενό μας φίλο στην εκκλησία. Πίστευε άραγε ο Ιησούς ότι η στενή σχέση που είχε με τους μαθητές του τού έδινε το ελεύθερο να τους μιλάει σκληρά; Κάθε άλλο! Όταν οι στενότεροι ακόλουθοί του συνέχισαν να λογομαχούν για το ποιος ήταν ο μεγαλύτερος, ο Ιησούς τούς διόρθωσε με καλοσυνάτα λόγια και με το παράδειγμα ενός μικρού παιδιού. (Μάρκ. 9:33-37) Οι πρεσβύτεροι μπορούν να μιμούνται το παράδειγμά του παρέχοντας συμβουλή «με πνεύμα πραότητας».—Γαλ. 6:1.

¹⁷ Ακόμη και όταν κάποιος σας πει κάτι προσβλητικό, αν απαντήσετε με ελκυστικά λόγια, μπορεί να έχετε θετικά αποτελέσματα. (Παρ. 15:1) Σκεφτείτε το παράδειγμα μιας μεμονωμένης μητέρας της οποίας ο έφηβος γιος ζούσε διπλή ζωή. Μια καλοπροαίρετη αδελφή τής είπε: «Πολύ κρίμα που απέτυχες στην εκπαίδευση του παιδιού σου». Η μητέρα σκέφτηκε για λίγο και απάντησε: «Είναι αλήθεια ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά τώρα, αλλά η εκπαίδευσή του ακόμη συνεχίζεται. Ας το ξανασυζητήσουμε μετά τον Αρμαγεδδώνα—τότε θα ξέρουμε σίγουρα». Αυτή η ήπια απάντηση συνέβαλε στη διατήρηση της ειρήνης ανάμεσα στις αδελφές, και ενθάρρυνε τον γιο, ο οποίος άκουσε τυχαία τη συζήτηση. Συνειδητοποίησε ότι η μητέρα του δεν είχε πάψει να ελπίζει σε εκείνον. Αυτό τον υποκίνησε να σταματήσει τις κακές συναναστροφές. Με τον καιρό βαφτίστηκε και αργότερα υπηρέτησε στο Μπέθελ. Ανεξάρτητα από το αν είμαστε με αδελφούς μας, με την οικογένειά μας ή με αγνώστους, τα λόγια μας θα πρέπει να “είναι πάντοτε με χάρη, καρυκευμένα με αλάτι”.—Κολ. 4:6.

18. Πώς θα μας βοηθήσει το παράδειγμα ομιλίας του Ιησού να χρησιμοποιούμε τη δύναμη της γλώσσας μας για καλό;

¹⁸ Η ικανότητα που έχουμε να εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας με λόγια είναι πραγματικό θαύμα. Είθε να ακολουθούμε το παράδειγμα του Ιησού διαλέγοντας την κατάλληλη στιγμή, προσπαθώντας να επιλέγουμε τα κατάλληλα λόγια και κάνοντας το καλύτερο δυνατόν για να μιλάμε με ελκυστικό τρόπο. Τότε η δύναμη της γλώσσας μας θα είναι γιατρειά για τους συνομιλητές μας και ευάρεστη στον Ιεχωβά, τον Δότη του πολύτιμου δώρου της ομιλίας.