Ανατροφή Παιδιών σε έναν Ανεκτικό Κόσμο

ΕΧΕΤΕ δει ποτέ κάποιο παιδάκι να ζητάει επίμονα από τους γονείς του ένα συγκεκριμένο παιχνίδι το οποίο εκείνοι δεν θέλουν να αγοράσουν; Ή κάποιο παιδάκι που θέλει να τρέξει και να παίξει ενώ οι γονείς του τού έχουν πει: «Κάθησε ήσυχα»; Εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς ότι, σε τέτοιες περιπτώσεις, οι γονείς θέλουν να κάνουν αυτό που θα ωφελήσει το παιδί περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, πολύ συχνά υποχωρούν. Ύστερα από την ασταμάτητη γκρίνια του παιδιού, αλλάζουν το όχι σε ναι.

Πολλοί γονείς φαίνεται να πιστεύουν πως καλός γονέας είναι εκείνος που ενδίδει στις περισσότερες επιθυμίες των παιδιών του. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, έγινε μια δημοσκόπηση στην οποία συμμετείχαν 750 παιδιά ηλικίας 12 ως 17 ετών. Στην ερώτηση πώς αντιδρούν όταν οι γονείς τους τούς λένε όχι, σχεδόν το 60 τοις εκατό των παιδιών είπαν ότι επιμένουν. Περίπου το 55 τοις εκατό είχαν διαπιστώσει ότι η συγκεκριμένη τακτική ήταν συνήθως αποτελεσματική. Οι γονείς τους ίσως νομίζουν ότι η ανεκτικότητα αυτή δείχνει αγάπη, αλλά συμβαίνει πράγματι αυτό;

Εξετάστε την εξής σοφή παροιμία της αρχαιότητας: «Αν κάποιος παραχαϊδεύει τον υπηρέτη του από τη νεότητά του, στη μετέπειτα ζωή του αυτός θα γίνει αχάριστος». (Παροιμίες 29:21) Τα παιδιά, βέβαια, δεν είναι υπηρέτες. Δεν συμφωνείτε, όμως, ότι αυτή η αρχή εφαρμόζεται στην ανατροφή τους; Αν κανείς τα παραχαϊδεύει, δίνοντάς τους όλα όσα θέλουν, μπορεί να τα κάνει να γίνουν “αχάριστα” όταν μεγαλώσουν—να γίνουν κακομαθημένοι, πεισματάρηδες και αγνώμονες ενήλικοι.

Σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω, η Γραφή συμβουλεύει τους γονείς: «Εκπαίδευσε το αγόρι σύμφωνα με την οδό που είναι κατάλληλη για αυτό». (Παροιμίες 22:6) Οι σοφοί γονείς ακολουθούν αυτή την οδηγία, θέτοντας και επιβάλλοντας σαφείς, σταθερούς και λογικούς κανόνες. Δεν συγχέουν την αγάπη με την ανεκτικότητα ούτε επιβραβεύουν τα κλαψουρίσματα, τις γκρίνιες και τα πείσματα των παιδιών. Απεναντίας, συμφωνούν με τα σοφά λόγια του Ιησού: «Το Ναι το οποίο λέτε ας σημαίνει Ναι, το Όχι σας, Όχι». (Ματθαίος 5:37) Τι περιλαμβάνει, όμως, η εκπαίδευση των παιδιών; Εξετάστε μια εύστοχη παρομοίωση.

«Σαν Βέλη στο Χέρι»

Η Γραφή περιγράφει τη σχέση γονέα-παιδιού χρησιμοποιώντας μια παρομοίωση, η οποία δίνει έμφαση στο γεγονός ότι το παιδί έχει ανάγκη τη γονική καθοδήγηση. Τα εδάφια Ψαλμός 127:4, 5 λένε: «Σαν βέλη στο χέρι ενός κραταιού άντρα, έτσι είναι οι γιοι της νεότητας. Ευτυχισμένος είναι ο ακμαίος άντρας που γέμισε τη φαρέτρα του με αυτούς». Έτσι λοιπόν, τα παιδιά  παρομοιάζονται με βέλη, και ο γονέας με κραταιό πολεμιστή. Όπως ακριβώς ο τοξότης γνωρίζει ότι το βέλος του δεν πρόκειται να βρει το στόχο κατά τύχη, έτσι και οι στοργικοί γονείς αντιλαμβάνονται ότι η ανατροφή των παιδιών δεν είναι υπόθεση που μπορεί να αφεθεί στην τύχη. Οι γονείς θέλουν να φτάσουν τα παιδιά τους στο «στόχο»—σε ικανοποιητική ζωή ως ευτυχισμένοι, υπεύθυνοι ενήλικοι. Θέλουν να κάνουν τα παιδιά τους καλές επιλογές, να είναι σοφά και να αποφεύγουν τα αχρείαστα προβλήματα, καθώς και να πετυχαίνουν τα αξιόλογα πράγματα που επιδιώκουν. Αλλά το να θέλουν να συμβούν όλα αυτά δεν είναι αρκετό.

Για να φτάσει ένα βέλος στο στόχο του, τι χρειάζεται να γίνει; Πρέπει να ετοιμαστεί με σχολαστικότητα, να προστατευτεί με επιμέλεια και να κατευθυνθεί με δύναμη προς το στόχο. Παρόμοια, τα παιδιά χρειάζονται ετοιμασία, προστασία και κατεύθυνση προκειμένου να έχει επιτυχία το ταξίδι τους προς την ενηλικίωση. Ας εξετάσουμε μία μία αυτές τις τρεις πτυχές της ανατροφής των παιδιών.

Η Σχολαστική Ετοιμασία του Βέλους

Κατά τους Βιβλικούς χρόνους, οι τοξότες ετοίμαζαν με μεγάλη προσοχή τα βέλη που χρησιμοποιούσαν. Το στέλεχος, το οποίο ενδεχομένως φτιαχνόταν από ελαφρύ ξύλο, έπρεπε να διαμορφωθεί με χειρωνακτική επεξεργασία και να γίνει όσο το δυνατόν πιο ίσιο. Η άκρη έπρεπε να είναι αιχμηρή. Στην άλλη άκρη του στελέχους, τοποθετούνταν φτερά για να είναι το βέλος πιο σταθερό καθώς κατευθυνόταν στον αέρα και να μένει στη σωστή πορεία.

Οι γονείς θέλουν να είναι τα παιδιά τους σαν αυτά τα ίσια βέλη—να βαδίζουν στον ίσιο δρόμο και να μη λοξοδρομούν. Επομένως, αν είναι σοφοί, δεν κλείνουν τα μάτια στα σοβαρά τους ελαττώματα, αλλά τα βοηθούν στοργικά να προσπαθήσουν να τα διορθώσουν. Θα πρέπει να γίνει πολλή εργασία σε αυτόν τον τομέα για κάθε παιδί, διότι «η ανοησία είναι συνδεδεμένη με την καρδιά του αγοριού». (Παροιμίες 22:15) Γι’ αυτό και η Γραφή νουθετεί τους γονείς να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους. (Εφεσίους 6:4) Πράγματι, η διαπαιδαγώγηση είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να διαμορφωθεί και να «ισιώσει» η διάνοια και ο χαρακτήρας του παιδιού.

Εύλογα, λοιπόν, το εδάφιο Παροιμίες 13:24 αναφέρει: «Όποιος διστάζει να χρησιμοποιήσει το ραβδί του μισεί το γιο του, αλλά όποιος τον αγαπάει επιδιώκει να τον διαπαιδαγωγεί». Σε αυτά τα συμφραζόμενα, το ραβδί της διαπαιδαγώγησης αντιπροσωπεύει το μέσο με το οποίο γίνεται η διόρθωση, οποιαδήποτε μορφή και αν πάρει αυτό. Με τη στοργική διαπαιδαγώγηση, ο γονέας επιδιώκει να διορθώσει ελαττώματα τα οποία, αν ριζώσουν βαθιά, θα προκαλέσουν μεγάλη δυστυχία στο παιδί όταν ενηλικιωθεί. Πραγματικά, η άρνηση του γονέα να διαπαιδαγωγήσει το παιδί με αυτόν τον τρόπο ισοδυναμεί με μίσος, ενώ η διαπαιδαγώγηση είναι πράξη αγάπης.

Ο στοργικός γονέας βοηθάει επίσης το παιδί να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους τίθενται οι κανόνες. Συνεπώς, η διαπαιδαγώγηση δεν περιλαμβάνει μόνο τις εντολές που του δίνει και την τιμωρία που του επιβάλλει, αλλά και κάτι σπουδαιότερο—την κατανόηση που του παρέχει. Η Γραφή επισημαίνει: «Ο γιος που έχει κατανόηση τηρεί το νόμο».—Παροιμίες 28:7.

Τα φτερά που τοποθετεί ένας τοξότης στα βέλη του βοηθούν τα βέλη να διαγράψουν ευθεία τροχιά όταν φύγουν από το τόξο. Παρόμοια, οι Βιβλικές διδασκαλίες του Πρωτουργού της οικογενειακής διευθέτησης είναι δυνατόν να συνοδεύουν τα παιδιά ακόμη και όταν αυτά φύγουν από το σπίτι, ωφελώντας τα σε όλη τους τη ζωή. (Εφεσίους 3:14, 15) Πώς, όμως, μπορούν οι γονείς να διασφαλίσουν ότι αυτές οι διδασκαλίες είναι όντως «τοποθετημένες» στα παιδιά τους;

Προσέξτε τη συμβουλή που έδωσε ο Θεός στους Ισραηλίτες γονείς τον καιρό του Μωυσή: «Αυτά τα λόγια τα οποία σε προστάζω σήμερα πρέπει να είναι στην καρδιά σου· και πρέπει να τα ενσταλάζεις στους γιους σου». (Δευτερονόμιο 6:6, 7) Συνεπώς, οι γονείς χρειάζεται να κάνουν δύο πράγματα. Πρώτον, χρειάζεται να μαθαίνουν και να εφαρμόζουν οι ίδιοι το Λόγο του Θεού, και μάλιστα να αγαπήσουν τους νόμους του Θεού. (Ψαλμός 119:97) Τότε θα είναι σε θέση να εφαρμόσουν το δεύτερο μέρος του εδαφίου—να “ενσταλάξουν” τους νόμους του Θεού στα παιδιά τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εντυπώσουν την αξία αυτών των νόμων στην καρδιά των παιδιών τους μέσω αποτελεσματικής διδασκαλίας και συχνής επανάληψης.

Σαφώς, οι γονείς δεν είναι ούτε οπισθοδρομικοί ούτε αναχρονιστικοί όταν διδάσκουν στα παιδιά τους τις Γραφικές αρχές ή τα διαπαιδαγωγούν  στοργικά για να διορθώσουν σοβαρά ελαττώματα. Οι συγκεκριμένες μέθοδοι παίζουν ζωτικό ρόλο στην ετοιμασία αυτών των πολύτιμων «βελών» προκειμένου να διαγράψουν ίσια και σταθερή τροχιά καθώς οδεύουν προς την ενηλικίωση.

Η Προστασία του Βέλους

Ας επιστρέψουμε στην παρομοίωση που είναι καταγραμμένη στα εδάφια Ψαλμός 127:4, 5. Θυμηθείτε ότι ο τοξότης «γέμισε τη φαρέτρα του» με τα βέλη του. Αφού τα βέλη είχαν ετοιμαστεί, έπρεπε να προστατευτούν. Γι’ αυτό, ο τοξότης τα έβαζε σε φαρέτρα, για να μην υποστούν εύκολα ζημιά ή σπάσουν. Είναι ενδιαφέρον ότι η Γραφή περιγράφει προφητικά τον Μεσσία ως στιλβωμένο βέλος το οποίο «κάλυψε» ο Πατέρας του «στη φαρέτρα του». (Ησαΐας 49:2) Ο Ιεχωβά Θεός, ο πιο στοργικός Πατέρας που μπορούμε να φανταστούμε, προστάτεψε όντως τον αγαπητό του Γιο, τον Ιησού, από κάθε είδους βλάβη μέχρις ότου έφτασε ο προσδιορισμένος καιρός για να θανατωθεί ο Μεσσίας όπως προειπώθηκε. Και τότε όμως, ο Θεός προστάτεψε τον Γιο του ώστε να μην υποστεί μόνιμη βλάβη εξαιτίας του θανάτου, επαναφέροντάς τον με ασφάλεια στον ουρανό για να ζήσει αιώνια.

Παρόμοια, οι καλοί γονείς ενδιαφέρονται να προστατέψουν τα παιδιά τους από τους κινδύνους αυτού του εκφυλισμένου κόσμου. Ίσως απαγορεύουν ορισμένες δραστηριότητες που θα εξέθεταν άσκοπα τα παιδιά τους σε επικίνδυνες επιρροές. Παραδείγματος χάρη, οι σοφοί γονείς παίρνουν στα σοβαρά την αρχή: «Οι κακές συναναστροφές φθείρουν τις ωφέλιμες συνήθειες». (1 Κορινθίους 15:33) Η προστασία των παιδιών από τη συναναστροφή με άτομα που δεν σέβονται τους ηθικούς κανόνες της Γραφής πιθανότατα θα τα αποτρέψει από διάφορα επιζήμια, ακόμη και θανάσιμα, λάθη.

Τα παιδιά μπορεί να μην εκτιμούν πάντοτε τη γονική προστασία. Μάλιστα, μερικές φορές μπορεί να αγανακτούν, διότι για να τα προστατέψετε πρέπει συχνά να τους λέτε όχι. Κάποια διακεκριμένη συγγραφέας βιβλίων σχετικά με την ανατροφή των παιδιών σχολιάζει: «Παρότι δεν το δείχνουν πάντοτε και πιθανότατα δεν θα σας ευχαριστήσουν εκείνη τη στιγμή, τα παιδιά στην πραγματικότητα θέλουν να τους παρέχουν οι γονείς τους ένα ασφαλές και σταθερό πλαίσιο στη ζωή τους. Μπορούμε να τους το παρέχουμε αυτό αν παίρνουμε στα σοβαρά την εξουσία μας ως γονείς και θέτουμε όρια στη συμπεριφορά».

Ναι, η προστασία των παιδιών σας από οτιδήποτε θα μπορούσε να τους στερήσει την ειρήνη,  την αθωότητα ή την καθαρή τους υπόσταση ενώπιον του Θεού είναι ουσιώδης τρόπος για να τους δείχνετε την αγάπη σας. Με τον καιρό, πιθανότατα θα κατανοήσουν τα κίνητρά σας και θα εκτιμήσουν τη στοργική σας προστασία.

Κατεύθυνση του Βέλους προς το Στόχο

Προσέξτε ότι τα εδάφια Ψαλμός 127:4, 5 παρομοιάζουν το γονέα με “κραταιό άντρα”. Μήπως αυτό σημαίνει ότι μόνο ο πατέρας μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία στο ρόλο του γονέα; Όχι βέβαια. Στην πραγματικότητα, η αρχή αυτού του παραδείγματος εφαρμόζεται τόσο στους πατέρες όσο και στις μητέρες—καθώς και στους μεμονωμένους γονείς. (Παροιμίες 1:8) Η φράση “κραταιός άντρας” υποδηλώνει ότι απαιτούνταν μεγάλη δύναμη για να εκτοξεύσει κάποιος ένα βέλος. Στους Βιβλικούς χρόνους, τα τόξα μερικές φορές ήταν επικαλυμμένα με χαλκό, και λεγόταν ότι ο στρατιώτης “πατούσε το τόξο”, ίσως στερεώνοντάς το με το πόδι του ώστε να μπορέσει να περάσει τη χορδή. (Ιερεμίας 50:14, 29) Σαφώς, χρειαζόταν πολλή δύναμη και προσπάθεια για να τραβηχτεί προς τα πίσω η τεντωμένη χορδή και να εκτοξευτούν τα βέλη προς το στόχο!

Παρόμοια, η ανατροφή των παιδιών απαιτεί μεγάλη προσπάθεια. Τα παιδιά δεν ανατρέφονται από μόνα τους, ακριβώς όπως και τα βέλη δεν εκτοξεύονται από μόνα τους προς το στόχο. Δυστυχώς, φαίνεται ότι πολλοί γονείς σήμερα δεν είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν το είδος της προσπάθειας που χρειάζεται. Επιλέγουν την εύκολη λύση. Αφήνουν την τηλεόραση, το σχολείο και τους συνομηλίκους να διδάξουν στα παιδιά τους τι είναι σωστό και τι λάθος, τις ηθικές αρχές και το θέμα του σεξ. Αφήνουν τα παιδιά τους να έχουν οτιδήποτε θέλουν. Και όταν το να πουν όχι τούς φαίνεται πολύ δύσκολο, λένε απλώς ναι—προβάλλοντας συνήθως ως δικαιολογία για την απόφασή τους αυτή το γεγονός ότι δεν θέλουν να πληγώσουν τα αισθήματα των παιδιών τους. Στην ουσία, αυτό που ζημιώνει πραγματικά και μόνιμα τα παιδιά είναι η ανεκτικότητα των γονέων τους.

Η ανατροφή των παιδιών είναι δύσκολο έργο. Ασφαλώς απαιτούνται πολλά για να το επιτελέσει κανείς ολόκαρδα υπό την καθοδήγηση του Λόγου του Θεού, αλλά οι ανταμοιβές είναι ανεκτίμητες. Το περιοδικό Γονείς (Parents) παρατήρησε: «Μελέτες . . . έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ανατρέφονται από στοργικούς αλλά σταθερούς γονείς—οι οποίοι στηρίζουν τα παιδιά τους θέτοντας ωστόσο καθορισμένα όρια—διακρίνονται για τις σχολικές τους επιδόσεις, έχουν καλύτερη κοινωνική συμπεριφορά, νιώθουν αυτοπεποίθηση και, γενικά, είναι πιο ευτυχισμένα από τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι είτε πολύ χαλαροί είτε υπερβολικά αυστηροί».

Υπάρχει όμως και μια καλύτερη ανταμοιβή. Προηγουμένως εξετάσαμε το πρώτο μέρος του εδαφίου Παροιμίες 22:6: «Εκπαίδευσε το αγόρι σύμφωνα με την οδό που είναι κατάλληλη για αυτό». Το εδάφιο συνεχίζει με τα εξής συγκινητικά λόγια: «Ακόμη και όταν γεράσει δεν θα απομακρυνθεί από αυτήν». Μήπως αυτή η θεόπνευστη παροιμία εγγυάται την επιτυχία; Όχι απαραίτητα. Το παιδί σας έχει ελεύθερη βούληση και θα την ασκήσει όταν μεγαλώσει. Ωστόσο, αυτό το εδάφιο παρέχει στους γονείς μια στοργική διαβεβαίωση. Ποια είναι αυτή;

Αν εκπαιδεύετε τα παιδιά σας σύμφωνα με τις συμβουλές της Γραφής, δημιουργείτε τις πιο ευνοϊκές περιστάσεις για να προκύψει ένα υπέροχο αποτέλεσμα—να δείτε τα παιδιά σας να γίνονται ευτυχισμένοι, ικανοποιημένοι και υπεύθυνοι ενήλικοι. (Παροιμίες 23:24) Φροντίστε, λοιπόν, οπωσδήποτε να ετοιμάσετε αυτά τα πολύτιμα «βέλη», να τα προστατέψετε και να πασχίσετε να τα κατευθύνετε. Δεν θα το μετανιώσετε ποτέ.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Δείχνουν οι γονείς αγάπη για τα παιδιά τους αν υποχωρούν σε κάθε τους απαίτηση;

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Ο στοργικός γονέας εξηγεί τους λόγους για τους οποίους τίθενται οι οικογενειακοί κανόνες

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Οι καλοί γονείς προστατεύουν τα παιδιά τους από τους κινδύνους αυτού του εκφυλισμένου κόσμου

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Η ανατροφή των παιδιών είναι δύσκολο έργο, αλλά οι ανταμοιβές είναι ανεκτίμητες