Αληθινή Ελευθερία για τους Μάγια

ΠΟΙΟΣ δεν έχει ακούσει για τους Μάγια; Κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες ταξιδεύουν στη χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό για να θαυμάσουν τις εντυπωσιακές πυραμίδες, όπως αυτές που βρίσκονται στο Τσιτσέν Ιτζά και στο Κομπά. Οι Μάγια ξεχώριζαν, όχι μόνο για την επινοητικότητά τους στη μηχανική, αλλά επίσης για τα επιτεύγματά τους στη γραφή, στα μαθηματικά και στην αστρονομία. Ανέπτυξαν ένα πολύπλοκο σύστημα ιερογλυφικής γραφής, συνέλαβαν την έννοια του μηδενός και δημιούργησαν ένα ημερολόγιο 365 ημερών με διορθώσεις ανάλογες με το δίσεκτο έτος.

Σε σχέση με τη θρησκεία, όμως, βλέπουμε μια σαφώς διαφορετική εικόνα. Οι Μάγια ήταν πολυθεϊστές. Λάτρευαν, μεταξύ ενός μεγάλου αριθμού άλλων πραγμάτων, θεούς του ήλιου, της σελήνης, της βροχής και του καλαμποκιού. Οι ιερείς τους ήταν σχολαστικοί παρατηρητές των άστρων. Η λατρεία τους περιλάμβανε χρήση θυμιάματος και ομοιωμάτων, αυτοακρωτηριασμό, τελετουργική φλεβοτομία και ανθρωποθυσίες​—ιδιαίτερα αιχμαλώτων, δούλων και παιδιών.

Η Άφιξη των Ισπανών

Αυτόν τον πολυσύνθετο πολιτισμό βρήκαν οι Ισπανοί όταν έφτασαν στις αρχές του 16ου αιώνα. Οι κονκισταδόρες, όπως αποκαλούνταν οι Ισπανοί τυχοδιώκτες, είχαν έναν διπλό αντικειμενικό σκοπό: να αποκτήσουν νέα εδάφη και πλούτη αλλά και να μεταστρέψουν τους Μάγια στον Καθολικισμό ώστε να τους ελευθερώσουν από τις βάρβαρες ειδωλολατρικές συνήθειες. Έφερε η ισπανική κατάκτηση αληθινή θρησκευτική ή άλλου είδους ελευθερία στους Μάγια;

Οι Ισπανοί, περιλαμβανομένου και του κλήρου της Καθολικής Εκκλησίας, άρπαξαν τα κοινοτικά εδάφη, τα οποία οι Μάγια χρησιμοποιούσαν από αμνημονεύτων χρόνων για την παραδοσιακή τους μέθοδο καλλιέργειας που συνίστατο στην κοπή και στην καύση της βλάστησης. Αυτή η αρπαγή προκάλεσε μεγάλες δυσκολίες και εχθρότητα. Οι άποικοι πήραν επίσης υπό τον έλεγχό τους τα σενότε, δηλαδή τα βαθιά φρεάτια, τα οποία ήταν βασικά η μοναδική πηγή νερού στη χερσόνησο Γιουκατάν. Περαιτέρω δυσκολίες προέκυψαν όταν η εκκλησία επέβαλε ετήσιο κεφαλικό φόρο στους Μάγια​—12 1/2 ρεάλια a για κάθε άντρα και 9 για κάθε γυναίκα—​πέρα από τον ήδη δυσβάσταχτο κρατικό φόρο. Οι Ισπανοί  γαιοκτήμονες εκμεταλλεύονταν την κατάσταση πληρώνοντας αρχικά τον εκκλησιαστικό φόρο για λογαριασμό των Μάγια και κατόπιν αναγκάζοντάς τους να εργάζονται σαν είλωτες, αποκαλούμενοι πεόνες, μέχρι να εξοφλήσουν το χρέος τους, με αποτέλεσμα να τους υποβιβάζουν ουσιαστικά σε δούλους.

Οι ιερείς ζητούσαν επίσης χρήματα για θρησκευτικές τελετές, όπως το βάφτισμα, ο γάμος και η κηδεία. Με το σφετερισμό της γης, τον κεφαλικό φόρο και τις εισφορές, η εκκλησία πλούτισε εις βάρος των Μάγια. Οι χωρικοί θεωρούνταν δεισιδαίμονες και αδαείς εκ φύσεως. Συνεπώς, οι κληρικοί και άλλοι ιθύνοντες πίστευαν ότι είχαν το δικαίωμα να μαστιγώνουν τους Μάγια για να επιβάλλουν την πειθαρχία και για να τους απαλλάξουν από τις δεισιδαιμονίες.

Ο Πόλεμος των Καστών

Οι Μάγια αντεπιτέθηκαν αρχικά αρνούμενοι να πληρώσουν τους εκκλησιαστικούς φόρους, παίρνοντας τα παιδιά τους από τα σχολεία της εκκλησίας, αποφεύγοντας το κατηχητικό και αρνούμενοι να εργαστούν στις χασιέντες, δηλαδή στις φυτείες. Αλλά αυτό οδήγησε μόνο σε σκληρότερη μεταχείριση. Η κατάσταση έφτασε σε εκρηκτικό σημείο το 1847​—ύστερα από περίπου 300 χρόνια Ισπανικής κυριαρχίας. Οι Μάγια εξεγέρθηκαν εναντίον των «λευκών» στο λεγόμενο Πόλεμο των Καστών.

Οι ηγέτες των στασιαστών χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο έναν τόπο όπου υπήρχε το ιερό αντικείμενο με την ονομασία ο Ομιλών Σταυρός, ένας σταυρός μέσω του οποίου κάποιος εγγαστρίμυθος κήρυττε πόλεμο μέχρις εσχάτων. Ο πόλεμος αποδείχτηκε ολέθριος για τους Μάγια. Όταν τερματίστηκε επισήμως το 1853, περίπου το 40 τοις εκατό των Μάγια του Γιουκατάν είχε θανατωθεί. Εντούτοις, οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν με διαλείμματα επί 55 χρόνια. Τελικά, οι Μάγια κατάφεραν να ελευθερωθούν από το ζυγό των Ισπανών, και εφαρμόστηκε αναδασμός. Τι έγινε, όμως, με τη θρησκευτική ελευθερία;

Δεν Ήταν Πραγματική Ελευθερία

Ούτε η εισαγωγή του Καθολικισμού μέσω της ισπανικής κατάκτησης ούτε ο Πόλεμος των Καστών έφερε στους Μάγια πραγματική ελευθερία. Σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει ένα είδος συγκρητισμού, δηλαδή ένα θρησκευτικό κράμα που συνδυάζει τοπικά έθιμα της προϊσπανικής περιόδου με ρωμαιοκαθολικές παραδόσεις.

Μιλώντας για τους σύγχρονους Μάγια, το βιβλίο Οι Μάγια​—3.000 Χρόνια Πολιτισμού (The Mayas​—3000 Years of Civilization) αναφέρει: «Οι Μάγια τιμούν τους παλιούς τους θεούς της φύσης καθώς και τους προγόνους τους στους αγρούς, στις σπηλιές και στα βουνά . . . ενώ παράλληλα λατρεύουν τους αγίους στην εκκλησία». Κατά συνέπεια, ο θεός Κετσαλκόατλ, ή αλλιώς Κουκουλκάν, ταυτίζεται με τον Ιησού, ενώ η θεά της σελήνης με την Παρθένο Μαρία. Επιπλέον, η λατρεία του ιερού δέντρου κεΐβη αντικαταστάθηκε από τον ευλαβικό σεβασμό προς το σταυρό, τον οποίο εξακολουθούν να ποτίζουν λες και είναι ζωντανό δέντρο. Αντί να φέρουν ομοιώματα του Ιησού, οι σταυροί κοσμούνται με άνθη κεΐβης.

Επιτέλους Αληθινή Ελευθερία!

Τα πρόσφατα χρόνια, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στο Μεξικό έχουν ξεκινήσει μια ευρεία εκστρατεία Βιβλικής εκπαίδευσης ανάμεσα στους Μάγια. Γραφικά έντυπα, όπως αυτό το περιοδικό, έχουν γίνει διαθέσιμα για τους Μάγια στη μητρική τους γλώσσα ώστε να τους βοηθήσουν να αποκτήσουν κατανόηση του σκοπού του Θεού για την ανθρωπότητα. Ποια είναι τα αποτελέσματα; Τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, υπάρχουν περίπου 6.600 διαγγελείς των καλών νέων της Βασιλείας οι οποίοι μιλούν τη γλώσσα μάγια και είναι συνταυτισμένοι με 241 εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην περιοχή. Είναι εύκολο να απελευθερωθούν οι Μάγια από τις παραδοσιακές τους δοξασίες ώστε να αποδεχτούν τη Γραφική αλήθεια;

Πολλοί ειλικρινείς Μάγια χρειάστηκε να κάνουν αγώνα για να το επιτύχουν αυτό. Ο Μαρσελίνο και η σύζυγός του, η Μαργαρίτα, θεωρούσαν ότι ήταν ζηλωτές Καθολικοί. Κάθε χρόνο τιμούσαν το σταυρό μεταφέροντάς τον από την εκκλησία στο σπίτι τους, όπου πρόσφεραν ζώα  ως θυσία και μετά τα έτρωγαν μαζί με συγγενείς και φίλους. Κάποια στιγμή τους επισκέφτηκαν Μάρτυρες του Ιεχωβά και άρχισαν να μελετούν μαζί τους την Αγία Γραφή. «Καταλάβαμε ότι όσα μαθαίναμε ήταν η αλήθεια», θυμούνται οι ίδιοι, «αλλά πιστεύαμε πως αν εγκαταλείπαμε τις προηγούμενες δοξασίες μας, θα μας επιτίθονταν τα πνεύματα». Ωστόσο, συνέχισαν τη Γραφική τους μελέτη. «Η Γραφική αλήθεια εισχωρούσε λίγο λίγο στην καρδιά μας», λέει ο Μαρσελίνο. «Αυτό μας έδωσε το θάρρος να μιλήσουμε στην οικογένειά μας και στους φίλους μας για όσα είχαμε μάθει από τη Γραφή. Τώρα χαιρόμαστε που ελευθερωθήκαμε από τις δεισιδαιμονικές δοξασίες στις οποίες ήμασταν υποδουλωμένοι. Το μόνο για το οποίο λυπόμαστε είναι ότι δεν ξεκινήσαμε νωρίτερα. Θέλουμε να αναπληρώσουμε το χαμένο χρόνο καταβάλλοντας σκληρές προσπάθειες προκειμένου να μιλάμε σε άλλους για τις υπέροχες αλήθειες της Γραφής».

Ο Αλφόνσο, ηλικίας 73 ετών, ήταν αφοσιωμένος Καθολικός. Στην πόλη του, διοργάνωνε τις θρησκευτικές γιορτές, οι οποίες περιλάμβαναν Θεία Λειτουργία, χορό και φαγοπότι για όλους τους παρευρισκομένους. Γίνονταν επίσης ταυρομαχίες. «Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτές οι γιορτές κατέληγαν σε καβγάδες μεταξύ μεθυσμένων», σχολιάζει ο ίδιος. «Αν και μου άρεσαν οι γιορτές, πίστευα ότι κάτι έλειπε από τη θρησκεία μου». Όταν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά κήρυξαν στον Αλφόνσο, εκείνος δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. Παρά την κακή του υγεία, άρχισε να παρακολουθεί συναθροίσεις στην Αίθουσα Βασιλείας. Τώρα έχει εγκαταλείψει όλες τις προηγούμενες θρησκευτικές του συνήθειες και επωφελείται από κάθε ευκαιρία για να μεταδίδει τις καινούριες πεποιθήσεις του σε όσους έρχονται να τον δουν στο σπίτι του.

Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα ατόμων από τους πολλούς ειλικρινείς Μάγια που έχουν γευτεί την πραγματική θρησκευτική ελευθερία. Ναι, οι απόγονοι εκείνων που έχτισαν τις εντυπωσιακές πυραμίδες στο Γιουκατάν είναι ακόμη εδώ. Μιλούν ακόμη την ίδια γλώσσα. Πολλοί ζουν σε μεγάλο βαθμό όπως οι πρόγονοί τους, σε σπίτια που έχουν σκεπές από φοινικόκλαδα και είναι φτιαγμένα από πασσάλους και καλαμωτή, με τοίχους επιχρισμένους με λάσπη. Καλλιεργούν το καλαμπόκι τους και το βαμβάκι τους χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο κοπής και καύσης της βλάστησης. Αλλά τώρα η αλήθεια του Λόγου του Θεού έχει ελευθερώσει πολλούς Μάγια από τα δεσμά του θρησκευτικού ψεύδους και των δεισιδαιμονιών. Αυτοί καταλαβαίνουν απόλυτα τα δυναμικά λόγια του Ιησού: «Θα γνωρίσετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει».​—Ιωάννης 8:32.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 13]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Η επικράτεια των αρχαίων Μάγια

Κόλπος του Μεξικού

ΜΕΞΙΚΟ

Χερσόνησος Γιουκατάν

Τσιτσέν Ιτζά

Κομπά

ΜΠΕΛΙΖ

ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ

ΟΝΔΟΥΡΑ

ΕΛ ΣΑΛΒΑΔΟΡ

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Ερείπια των Μάγια στο Τσιτσέν Ιτζά

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Ο Μαρσελίνο και η σύζυγός του, η Μαργαρίτα, μεταδίδουν τα καλά νέα στο Γιουκατάν