Αγαπούσαν το Λόγο του Θεού

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ μηνύματα μεταφράζονται συνήθως σε πολλές γλώσσες ώστε να διασφαλιστεί ότι θα τα κατανοήσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι. Η Αγία Γραφή, η οποία είναι ο Λόγος του Θεού, περιέχει ένα σημαντικό μήνυμα. Μολονότι η συγγραφή της έγινε πριν από πολύ καιρό, τα όσα περιέχονται σε αυτήν «γράφτηκαν για τη διδασκαλία μας» και μας δίνουν παρηγοριά και ελπίδα για το μέλλον.​—Ρωμαίους 15:4.

Είναι λογικό, λοιπόν, ότι η Γραφή, η οποία περιέχει το πιο σπουδαίο μήνυμα που γράφτηκε ποτέ, θα γινόταν διαθέσιμη σε πολλές γλώσσες. Στο διάβα της ιστορίας, κάποιοι άνθρωποι αγωνίστηκαν να τη μεταφράσουν παρότι αντιμετώπισαν σοβαρές ασθένειες, κυβερνητικές απαγορεύσεις, ακόμη και την απειλή της εκτέλεσης. Γιατί; Επειδή αγαπούσαν το Λόγο του Θεού. Ας ρίξουμε μια ματιά στην εντυπωσιακή ιστορία της μετάφρασης της Αγίας Γραφής μέσω της ακόλουθης αφήγησης.

«Οι Άγγλοι Μαθαίνουν Καλύτερα το Νόμο του Χριστού στην Αγγλική»

Όταν γεννήθηκε ο Τζον Ουίκλιφ γύρω στο 1330, η Θεία Λειτουργία στις εκκλησίες της Αγγλίας γινόταν στη λατινική. Η καθομιλουμένη, όμως, ήταν η αγγλική. Οι άνθρωποι μιλούσαν μεταξύ τους στην αγγλική, και μάλιστα προσεύχονταν στον Θεό στην αγγλική.

Ο Ουίκλιφ, ο οποίος ήταν Καθολικός ιερέας, ήξερε καλά τη λατινική. Ωστόσο, πίστευε ότι ήταν λάθος να τη χρησιμοποιεί για να διδάσκει τις Γραφές, επειδή τη θεωρούσε γλώσσα των λίγων και «εκλεκτών». «Η γνώση του νόμου του Θεού», έγραψε ο ίδιος, «πρέπει να διδάσκεται σε όσο το δυνατόν πιο ευκολονόητη γλώσσα, επειδή εκείνο που διδάσκεται είναι ο λόγος του Θεού». Γι’ αυτό, ο Ουίκλιφ και οι συνεργάτες του δημιούργησαν μια ομάδα για να μεταφράσει τη Γραφή στην αγγλική. Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε σε 20 περίπου χρόνια.

Η προοπτική μιας καινούριας μετάφρασης δεν έγινε αποδεκτή ευμενώς από την Καθολική  Εκκλησία. Το βιβλίο Τα Μυστήρια του Βατικανού (The Mysteries of the Vatican) εξηγεί γιατί εναντιώθηκε η εκκλησία: «Οι λαϊκοί μπορούσαν τώρα να συγκρίνουν την απλότητα της αρχικής Χριστιανοσύνης με τον Καθολικισμό της εποχής τους . . . Το πόσο μεγάλη ήταν όντως η απόκλιση ανάμεσα στη διδασκαλία του Ιδρυτή της Χριστιανοσύνης και στη διδασκαλία του αυτοαποκαλούμενου αντικαταστάτη του [του πάπα] φάνηκε για πρώτη φορά εντελώς καθαρά».

Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΑ΄ εξέδωσε πέντε διατάγματα με τα οποία καταδίκαζε τον Ουίκλιφ. Αλλά ο μεταφραστής ήταν απτόητος. Απάντησε: «Οι Άγγλοι μαθαίνουν καλύτερα το νόμο του Χριστού στην αγγλική. Ο Μωυσής άκουσε το νόμο του Θεού στη γλώσσα του, το ίδιο και οι απόστολοι του Χριστού». Γύρω στο 1382, λίγο πριν πεθάνει ο Ουίκλιφ, κυκλοφόρησε από την ομάδα του η πρώτη αγγλική μετάφραση ολόκληρης της Αγίας Γραφής. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα, ένας από τους συνεργάτες του έθεσε σε κυκλοφορία μια αναθεωρημένη και πιο ευανάγνωστη έκδοση.

Εφόσον δεν είχαν εφευρεθεί ακόμη τα πιεστήρια, το κάθε χειρόγραφο έπρεπε να αντιγράφεται σχολαστικά με το χέρι, εργασία που θα μπορούσε να διαρκέσει έως και δέκα μήνες! Ωστόσο, η προοπτική τού να γίνει διαθέσιμη η Γραφή ανησυχούσε τόσο πολύ την εκκλησία ώστε ένας αρχιεπίσκοπος απείλησε ότι θα αφόριζε οποιονδήποτε τη διάβαζε. Σαράντα και πλέον χρόνια μετά το θάνατο του Ουίκλιφ, ο κλήρος, με διαταγή παπικής συνόδου, ξέθαψε το σώμα του, έκαψε τα οστά του και πέταξε τη στάχτη στον ποταμό Σουίφτ. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχε μεγάλη ζήτηση για τη Γραφή του Ουίκλιφ από τους ειλικρινείς εκζητητές της αλήθειας. Ο καθηγητής Γουίλιαμ Μ. Μπλάκμπερν ανέφερε: «Έγιναν αναρίθμητα αντίγραφα της Αγίας Γραφής του Ουίκλιφ, τα οποία κυκλοφόρησαν ευρέως και μεταβιβάστηκαν στην επόμενη γενιά».

Μια Αγία Γραφή για το Αγόρι που Σέρνει το Αλέτρι

Μέσα σε 200 χρόνια, η αγγλική την οποία χρησιμοποίησε ο Ουίκλιφ ήταν ουσιαστικά απαρχαιωμένη. Ένας νεαρός κήρυκας κοντά στο Μπρίστολ στενοχωριόταν πολύ για το ότι λίγοι μόνο μπορούσαν να κατανοήσουν τη Γραφή. Σε κάποια περίπτωση, αυτός ο κήρυκας, ο Γουίλιαμ Τίντεϊλ, άκουσε κάποιον μορφωμένο να λέει ότι είναι καλύτερα να μην έχει κανείς το νόμο του Θεού παρά να μην έχει το νόμο του πάπα. Ο Τίντεϊλ απάντησε λέγοντας ότι, αν του το επέτρεπε ο Θεός, θα φρόντιζε, προτού περάσει πολύς καιρός, να έχει ακόμη και ένα αγόρι που σέρνει το αλέτρι περισσότερη γνώση της Γραφής από εκείνον το μορφωμένο άνθρωπο.

Ο Ουίκλιφ είχε μεταφράσει από τη λατινική Βουλγάτα και είχε αντιγράψει με το χέρι τις Γραφές. Το 1524, ο Τίντεϊλ, αφού έφυγε από την Αγγλία για τη Γερμανία, άρχισε να μεταφράζει απευθείας από το πρωτότυπο εβραϊκό και ελληνικό κείμενο και, στη συνέχεια, χρησιμοποίησε ένα πιεστήριο στην Κολωνία για την εκτύπωση του έργου του. Σύντομα, οι εχθροί του έμαθαν για τη μετάφραση και έπεισαν τις αρχές της Κολωνίας να διατάξουν την κατάσχεση όλων των αντιτύπων.

Ο Τίντεϊλ διέφυγε στην πόλη Βορμς της Γερμανίας και συνέχισε το έργο του. Προτού περάσει πολύς καιρός, αντίτυπα των Ελληνικών Γραφών τις οποίες μετέφρασε εκείνος στην αγγλική  στάλθηκαν κρυφά στην Αγγλία. Μέσα σε έξι μήνες, είχαν πουληθεί τόσο πολλά αντίτυπα ώστε συγκλήθηκε έκτακτη σύνοδος των επισκόπων και δόθηκε εντολή να καούν οι Γραφές.

Για να ανακόψει το κύμα ανάγνωσης της Γραφής και να καταστείλει την υποτιθέμενη αίρεση του Τίντεϊλ, ο επίσκοπος του Λονδίνου ανέθεσε στον Σερ Τόμας Μορ την αποστολή να τον πολεμήσει γραπτώς. Ο Μορ ενοχλούνταν ιδιαίτερα από το ότι ο Τίντεϊλ χρησιμοποιούσε τη λέξη «εκκλησία» με τρόπο που δεν έστρεφε την προσοχή στα εκκλησιαστικά κτίρια και χρησιμοποιούσε επίσης τη λέξη «πρεσβύτερος» αντί της λέξης «ιερέας». Αυτές οι λέξεις αμφισβητούσαν την εξουσία του πάπα και τη διάκριση μεταξύ κληρικών και λαϊκών. Ο Τόμας Μορ κατέκρινε επίσης το γεγονός ότι ο Τίντεϊλ μετέφρασε πιστά τη λέξη ἀγάπη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου αντί να χρησιμοποιήσει τη λέξη «φιλανθρωπία». «Και αυτό ήταν επίσης μια ιδέα επικίνδυνη για την Εκκλησία», λέει το βιβλίο Αν ο Θεός Φυλάξει τη Ζωή Μου (If God Spare My Life), «διότι με τη φαινομενική υποβάθμιση της φιλανθρωπίας υπήρχε η πιθανότητα να υπονομευτεί η θέση που κατείχαν οι δωρεές, τα συγχωροχάρτια και τα κληροδοτήματα​—πηγές μεγάλου κέρδους—​μέσω των οποίων οι πιστοί, σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις που τους δίνονταν, προετοίμαζαν το έδαφος για την ουράνια ζωή τους».

Ο Τόμας Μορ προώθησε το κάψιμο των «αιρετικών» στην πυρά, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να στραγγαλιστεί ο Τίντεϊλ και να καεί το σώμα του κρεμασμένο πάνω σε πάσσαλο, τον Οκτώβριο του 1536. Ο ίδιος ο Τόμας Μορ αποκεφαλίστηκε, διότι υπέπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά. Ωστόσο, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο το 1935, και το έτος 2000 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ τον τίμησε ως προστάτη άγιο των πολιτικών.

Ο Τίντεϊλ δεν έλαβε καμιά τέτοια αναγνώριση. Εντούτοις, πριν από το θάνατό του, ένας φίλος του, ο Μάιλς Κόβερντεϊλ, δημιούργησε μια ολόκληρη Αγία Γραφή συνενώνοντας τα διάφορα μέρη της μετάφρασης του Τίντεϊλ​—την πρώτη αγγλική μετάφραση από τις γλώσσες των πρωτότυπων κειμένων! Κάθε αγόρι που έσερνε το αλέτρι μπορούσε τώρα να διαβάσει το Λόγο του Θεού. Τι συνέβη όμως με τη μετάφραση της Γραφής σε άλλες γλώσσες εκτός της αγγλικής;

«Πρακτικώς Αδύνατον»

Παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειας και των φίλων του, ο Βρετανός ιεραπόστολος Ρόμπερτ Μόρισον, αποφασισμένος να υλοποιήσει την επιθυμία που είχε να εκδώσει ολόκληρη την Αγία Γραφή στην κινεζική, απέπλευσε για την Κίνα το 1807. Το έργο της μετάφρασης δεν ήταν εύκολο. «Το εγχείρημα ήταν πρακτικώς αδύνατον», δήλωσε ο Τσαρλς Γκραντ, τότε διευθυντής της Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών.

Μόλις έφτασε, ο Μόρισον έμαθε ότι απαγορευόταν επί ποινή θανάτου να διδάσκουν οι Κινέζοι τη γλώσσα τους σε ξένους. Για να προστατέψει τον εαυτό του και όσους συμφώνησαν να του διδάξουν τη γλώσσα, ο Μόρισον δεν κυκλοφορούσε έξω επί κάποιο διάστημα. Σύμφωνα με γραπτά στοιχεία, «ύστερα από δύο χρόνια μελέτης μπορούσε να μιλάει τη μανδαρινική και περισσότερες  από μία διαλέκτους, καθώς και να διαβάζει και να γράφει» τη γλώσσα. Στο μεταξύ, ο αυτοκράτορας εξέδωσε ένα διάταγμα σύμφωνα με το οποίο η εκτύπωση Χριστιανικών βιβλίων ήταν έγκλημα που επέσυρε τη θανατική ποινή. Παρά την απειλή, ο Μόρισον τελείωσε τη μετάφραση ολόκληρης της Αγίας Γραφής στην κινεζική στις 25 Νοεμβρίου 1819.

Το 1836, είχαν ήδη τυπωθεί στην κινεζική περίπου 2.000 ολόκληρες Γραφές, 10.000 αντίτυπα των Ελληνικών Γραφών και 31.000 επιμέρους τμήματα των Γραφών. Η αγάπη για το Λόγο του Θεού είχε καταστήσει δυνατό κάτι που ήταν «πρακτικώς αδύνατον».

Αγία Γραφή Μέσα σε Μαξιλάρι

Δύο εβδομάδες μετά το γάμο τους, το Φεβρουάριο του 1812, ο Αμερικανός ιεραπόστολος Αντονίραμ Τζάντσον και η σύζυγός του, η Αν, ξεκίνησαν ένα μεγάλο ταξίδι, καταλήγοντας στη Βιρμανία το 1813. * Άρχισαν αμέσως να μαθαίνουν τη βιρμανική, μια από τις δυσκολότερες γλώσσες του κόσμου. Ύστερα από μερικά χρόνια μελέτης, ο Τζάντσον έγραψε: «Ξεκινάμε να μάθουμε μια γλώσσα που μιλιέται από ένα λαό ο οποίος ζει στην άλλη άκρη της γης, οι σκέψεις του οποίου διαφέρουν ριζικά από τις δικές μας . . . Δεν έχουμε κανένα λεξικό ούτε διερμηνέα για να μας εξηγήσει έστω και μία λέξη».

Οι δυσκολίες που είχε με τη γλώσσα δεν σταμάτησαν τον Τζάντσον. Ολοκλήρωσε τη μετάφραση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών στη βιρμανική, τον Ιούνιο του 1823. Αργότερα, η Βιρμανία ενεπλάκη σε πόλεμο. Έχοντας θεωρηθεί ύποπτος για κατασκοπεία, ο Τζάντσον ρίχτηκε στη φυλακή, όπου του πέρασαν τριπλά σιδερένια ποδόδεσμα και τον στερέωσαν σε έναν μακρύ πάσσαλο για να μην μπορεί να κινείται. «Ένα από τα πρώτα πράγματα για τα οποία ρώτησε ο κ. Τζάντσον μετά, μόλις του επιτράπηκε να συναντηθεί με την κ. Τζάντσον και να μιλήσει μαζί της στα αγγλικά, ήταν το χειρόγραφό του, το οποίο περιείχε τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης», έγραψε ο Φράνσις Γουέιλαντ το 1853 σε ένα βιβλίο του για τη ζωή του Τζάντσον. Φοβούμενη μη τυχόν καταστραφεί το χειρόγραφο από την υγρασία και τη μούχλα αν έμενε θαμμένο κάτω από το σπίτι, η Αν το έραψε μέσα σε ένα μαξιλάρι και το έφερε στο σύζυγό της στη φυλακή. Παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες, το χειρόγραφο διατηρήθηκε.

Έπειτα από μήνες στη φυλακή, ο Τζάντσον αφέθηκε ελεύθερος. Αλλά η χαρά του δεν κράτησε πολύ. Αργότερα το ίδιο έτος, η Αν προσβλήθηκε από σφοδρό πυρετό και μέσα σε λίγες εβδομάδες πέθανε. Μόλις έξι μήνες αργότερα, η κόρη του, η Μαρία, η οποία δεν είχε προλάβει να κλείσει τα δύο της χρόνια, υπέκυψε σε μια ανίατη νόσο. Ο Τζάντσον, παρότι καταρρακωμένος, συνέχισε το έργο του. Τελικά, έφερε σε πέρας τη μετάφραση ολόκληρης της Αγίας Γραφής το 1835.

Αγαπάτε Εσείς το Λόγο του Θεού;

Η αγάπη που έδειξαν για το Λόγο του Θεού εκείνοι οι μεταφραστές δεν είναι κάτι καινούριο. Στον αρχαίο Ισραήλ, ο ψαλμωδός έψαλε προς τον Ιεχωβά Θεό: «Πόσο αγαπώ το νόμο σου! Όλη την ημέρα είναι μέλημά μου». (Ψαλμός 119:97) Η Γραφή δεν είναι απλώς ένα εντυπωσιακό λογοτεχνικό έργο. Περιέχει ένα σπουδαίο μήνυμα. Κάνετε εσείς μέλημά σας το Λόγο του Θεού διαβάζοντάς τον τακτικά; Μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι, κάνοντάς το αυτό και προσπαθώντας να εφαρμόζετε όσα μαθαίνετε, “θα είστε ευτυχισμένοι καθώς θα τον εκτελείτε”.​—Ιακώβου 1:25.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 8]

«Οι Άγγλοι μαθαίνουν καλύτερα το νόμο του Χριστού στην αγγλική».​—ΤΖΟΝ ΟΥΙΚΛΙΦ

[Εικόνες στη σελίδα 9]

Ο Γουίλιαμ Τίντεϊλ και μια σελίδα από τη μετάφρασή του της Αγίας Γραφής

[Ευχαριστίες]

Tyndale: From the book The Evolution of the English Bible

[Εικόνες στη σελίδα 10]

Ο Ρόμπερτ Μόρισον και η μετάφραση της Αγίας Γραφής την οποία έκανε στην κινεζική

[Ευχαριστίες]

In the custody of the Asian Division of the Library of Congress

Robert Morrison, engraved by W. Holl, from The National Portrait Gallery Volume IV, published c.1820 (litho), Chinnery, George (1774-1852) (after)/​Private Collection/​Ken Welsh/​The Bridgeman Art Library International

[Εικόνες στη σελίδα 11]

Ο Αντονίραμ Τζάντσον και η μετάφραση της Αγίας Γραφής την οποία έκανε αυτός στη βιρμανική

[Ευχαριστίες]

Judson: Engraving by John C. Buttre/​Dictionary of American Portraits/​Dover

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 8]

Wycliffe: From the book The History of Protestantism (Vol. I); Bible: Courtesy of the American Bible Society Library, New York