Η Αποκατάσταση ενός Βιβλικού Θησαυρού

ΠΡΙΝ από αιώνες, η γραφική ύλη δεν ήταν διαθέσιμη με τόση ευκολία όσο σήμερα. Οι άνθρωποι ανακύκλωναν τα φύλλα περγαμηνής και άλλων υλικών ξύνοντας ή αφαιρώντας με νερό το μελάνι κειμένων που δεν χρειάζονταν πια. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό με τον όρο παλίμψηστο, λέξη που σημαίνει «ξαναξυσμένο». Ακόμη και Βιβλικά κείμενα αποξέονταν από σελίδες περγαμηνής vellum ώστε αυτές να ξαναχρησιμοποιηθούν για την καταγραφή άλλων πληροφοριών.

Ένα σημαντικό Βιβλικό παλίμψηστο είναι ο Κώδικας του Εφραίμ του Σύρου. Αυτός ο κώδικας έχει τεράστια αξία επειδή είναι ένα από τα παλαιότερα υπάρχοντα αντίγραφα τμημάτων των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Επομένως, συγκαταλέγεται στις καλύτερες πηγές βάσει των οποίων μπορεί να επιβεβαιωθεί η ακρίβεια αυτού του μέρους του Λόγου του Θεού.

Το Γραφικό κείμενο που εμφανιζόταν αρχικά σε αυτόν τον κώδικα του πέμπτου αιώνα αφαιρέθηκε το 12ο αιώνα Κ.Χ., και από πάνω γράφτηκε η μετάφραση 38 ομιλιών του Σύρου λόγιου Εφραίμ στην ελληνική. Στα τέλη του 17ου αιώνα, οι ειδικοί παρατήρησαν για πρώτη φορά το Βιβλικό κείμενο που υπήρχε από κάτω. Τα επόμενα λίγα χρόνια, έγινε κάποια πρόοδος ως προς την ανάκτηση του αρχικού κειμένου από το χειρόγραφο. Ωστόσο, η αποκρυπτογράφηση όλου του κειμένου αποδείχτηκε εξαιρετικά δύσκολη επειδή το σβησμένο μελάνι ήταν αχνό και δυσδιάκριτο, πολλά από τα φύλλα ήταν φθαρμένα και τα δύο κείμενα επικάλυπταν το ένα το άλλο. Το χειρόγραφο υπέστη επεξεργασία με χημικές ουσίες έτσι ώστε να γίνει το Βιβλικό κείμενο ευδιάκριτο και αναγνώσιμο, αλλά χωρίς μεγάλη επιτυχία. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι μελετητές συμπέραναν ότι το σβησμένο υλικό ως σύνολο ήταν αδύνατον να αποκατασταθεί.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1840, ο Κωνσταντίν φον Τίσεντορφ, ταλαντούχος Γερμανός  γλωσσολόγος, επιδόθηκε στη μελέτη του κώδικα. Ο Τίσεντορφ αφιέρωσε δύο χρόνια στην αποκρυπτογράφηση του χειρογράφου. Τι τον βοήθησε να τα καταφέρει ενώ οι άλλοι είχαν αποτύχει;

Ο Τίσεντορφ ήξερε καλά την ελληνική μεγαλογράμματη γραφή​—η οποία αποτελείται από μεγάλα κεφαλαία γράμματα που δεν ενώνονται μεταξύ τους. * Προικισμένος με καλή όραση, διαπίστωσε ότι, κρατώντας απλώς την περγαμηνή κοντά στο φως, μπορούσε να διακρίνει το αρχικό κείμενο. Για παρόμοιες εργασίες σήμερα, οι μελετητές χρησιμοποιούν βοηθήματα οπτικής τεχνολογίας, όπως το υπέρυθρο, το υπεριώδες και το πολωμένο φως.

Ο Τίσεντορφ δημοσίευσε τα όσα αποκατέστησε ή αποκρυπτογράφησε από τον Κώδικα του Εφραίμ το 1843 και το 1845. Χάρη στο επίτευγμά του, κέρδισε τη φήμη του πρωτοπόρου στην ελληνική παλαιογραφία.

Ο Κώδικας του Εφραίμ έχει διαστάσεις 31 επί 23 εκατοστά και αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα χειρογράφου με μονόστηλες σελίδες. Από τα σωζόμενα 209 φύλλα, τα 145 είναι τμήματα από όλα τα βιβλία των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών εκτός από τη Δεύτερη Επιστολή Προς τους Θεσσαλονικείς και τη Δεύτερη Επιστολή του Ιωάννη. Τα υπόλοιπα φύλλα περιέχουν μια ελληνική μετάφραση τμημάτων των Εβραϊκών Γραφών.

Σήμερα, αυτός ο κώδικας φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού. Ο τόπος προέλευσης του χειρογράφου είναι άγνωστος, αν και ο Τίσεντορφ θεωρούσε ότι ήταν η Αίγυπτος. Οι μελετητές κατατάσσουν τον Κώδικα του Εφραίμ σε μια ομάδα τεσσάρων σημαντικών μεγαλογράμματων χειρογράφων των Ελληνικών Γραφών​—τα υπόλοιπα είναι το Σιναϊτικό, το Αλεξανδρινό και το Βατικανό Αρ. 1209, όλα ανάγονται δε στον τέταρτο και στον πέμπτο αιώνα Κ.Χ.

Το άγγελμα της Αγίας Γραφής έχει διαφυλαχτεί με αξιοσημείωτο τρόπο για εμάς σε πολλές μορφές, μεταξύ των οποίων είναι και τα παλίμψηστα. Παρότι σε αυτή την περίπτωση κάποιο χέρι, φανερώνοντας έλλειψη εκτίμησης, αποπειράθηκε να σβήσει το Βιβλικό κείμενο, το άγγελμά του επέζησε. Αυτό αποτελεί για εμάς επιπρόσθετη επιβεβαίωση των λεγομένων του αποστόλου Πέτρου: «Τα λόγια του Ιεχωβά διαμένουν για πάντα».​—1 Πέτρου 1:25.

[Υποσημείωση]

[Διάγραμμα/​Εικόνα στη σελίδα 16]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ο Κώδικας του Εφραίμ του Σύρου, σημαντικό παλίμψηστο που αποκρυπτογράφησε ο Τίσεντορφ (1815-1874)

ΑΡΧΙΚΟ ΓΡΑΦΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

[Ευχαριστίες]

© Bibliothèque nationale de France

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ο Σιναϊτικός Κώδικας, που ανακαλύφτηκε στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Τίσεντορφ