Η Συναγωγή​—Εκεί Όπου Κήρυξαν ο Ιησούς και οι Μαθητές Του

«Τότε περιόδευσε ολόκληρη τη Γαλιλαία, διδάσκοντας στις συναγωγές τους και κηρύττοντας τα καλά νέα της βασιλείας».​—ΜΑΤΘΑΙΟΣ 4:23.

ΞΑΝΑ και ξανά στα Ευαγγέλια, συναντάμε τον Ιησού σε κάποια συναγωγή. Ο Ιησούς, είτε βρισκόταν στη Ναζαρέτ​—την κωμόπολη όπου είχε ανατραφεί​—είτε στην Καπερναούμ—​την πόλη που αποτέλεσε τη βάση του—​είτε σε οποιαδήποτε κωμόπολη ή χωριό τα οποία επισκέφτηκε κατά τα τριάμισι χρόνια της εντατικής διακονίας του, επέλεγε συνήθως τις συναγωγές για να κηρύξει και να διδάξει σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού. Μάλιστα, κάνοντας αναδρομή στη διακονία του, είπε: «Πάντοτε δίδασκα σε συναγωγή και στο ναό, όπου συγκεντρώνονται όλοι οι Ιουδαίοι».​—Ιωάννης 18:20.

Παρόμοια, οι απόστολοι του Ιησού και άλλοι πρώτοι Χριστιανοί δίδασκαν πολλές φορές στις Ιουδαϊκές συναγωγές. Πώς, όμως, κατέληξαν οι Ιουδαίοι να αποδίδουν λατρεία σε συναγωγές; Και τι είδους κτίρια ήταν αυτοί οι οίκοι λατρείας την εποχή του Ιησού; Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.

Σημαντικό Χαρακτηριστικό της Ζωής των Ιουδαίων Τρεις φορές το χρόνο, οι άρρενες Ιουδαίοι μετέβαιναν στην Ιερουσαλήμ για τις γιορτές που τελούνταν στον ιερό ναό της. Αλλά η τοπική συναγωγή κάλυπτε τις ανάγκες της καθημερινής τους λατρείας, είτε ζούσαν στην Παλαιστίνη είτε σε  κάποια από τις πολυάριθμες Ιουδαϊκές παροικίες που υπήρχαν αλλού.

Πότε άρχισε να χρησιμοποιείται η συναγωγή; Σύμφωνα με κάποιους, αυτό συνέβη περίπου την εποχή της εξορίας των Ιουδαίων στη Βαβυλώνα (607-537 Π.Κ.Χ.), ενόσω ο ναός του Ιεχωβά ήταν ερειπωμένος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, αυτό μπορεί να έγινε λίγο μετά την επιστροφή των Ιουδαίων από την εξορία, όταν ο ιερέας Έσδρας παρότρυνε το λαό του να αποκτήσει περισσότερη γνώση και κατανόηση του Νόμου του Θεού.​—Έσδρας 7:10· 8:1-8· 10:3.

Στην αρχή, η λέξη συναγωγή σήμαινε απλώς «σύναξη» ή «εκκλησία». Με αυτή τη σημασία χρησιμοποιήθηκε στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, μια μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών στην ελληνική. Αργότερα, όμως, αυτή η λέξη κατέληξε να αναφέρεται στο κτίριο όπου γίνονταν οι συνάξεις για λατρεία. Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., ουσιαστικά κάθε πόλη που επισκεπτόταν ο Ιησούς είχε τη δική της συναγωγή. Οι μεγαλύτερες πόλεις είχαν αρκετές, η δε Ιερουσαλήμ πολλές. Πώς ήταν αυτά τα κτίρια;

Απέριττος Οίκος Λατρείας Όταν οι Ιουδαίοι αποφάσιζαν να χτίσουν μια συναγωγή, αναζητούσαν γενικά κάποιο σημείο σε ύψωμα και σχεδίαζαν το κτίριο έτσι ώστε η είσοδός του (1) να είναι στραμμένη προς την Ιερουσαλήμ. Φαίνεται, όμως, ότι ήταν αρκετά ευέλικτοι ως προς τέτοιου είδους κριτήρια, διότι αυτά δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν πάντοτε.

Στην τελική της μορφή, η συναγωγή ήταν συνήθως απέριττη και διέθετε λιτή επίπλωση. Κύριο χαρακτηριστικό της, ωστόσο, ήταν ένα κιβώτιο (2) στο οποίο φύλαγαν το πολυτιμότερο αγαθό της κοινότητας​—τους ρόλους των Αγίων Γραφών. Στη διάρκεια των συναθροίσεων, τοποθετούσαν αυτό το φορητό κιβώτιο στη θέση του, ενώ κατόπιν το επέστρεφαν σε ένα ασφαλές δωμάτιο (3).

Κοντά σε αυτό το κιβώτιο, και απέναντι από το εκκλησίασμα, ήταν τα μπροστινά καθίσματα (4) για τους αρχισυνάγωγους και τους τυχόν διακεκριμένους επισκέπτες. (Ματθαίος 23:5, 6) Κοντά στο κέντρο της αίθουσας υπήρχε μια υπερυψωμένη εξέδρα με βήμα και κάθισμα για τον ομιλητή (5). Απέναντι από την εξέδρα, και γύρω από τις τρεις πλευρές της, υπήρχαν πάγκοι για το εκκλησίασμα (6).

Συνήθως, η συναγωγή λειτουργούσε με τη στήριξη της τοπικής εκκλησίας. Χάρη στις εθελοντικές συνεισφορές όλων​—πλουσίων και φτωχών—​γίνονταν στο κτίριο εργασίες συντήρησης και επισκευής. Πώς, όμως, διεξάγονταν οι συναθροίσεις στη συναγωγή;

Λατρεία στη Συναγωγή Το πρόγραμμα λατρείας στη συναγωγή περιλάμβανε αίνο, προσευχή, ανάγνωση των Γραφών, καθώς επίσης διδασκαλία και κήρυγμα. Στην αρχή, το εκκλησίασμα απάγγελλε τη Σεμά, που θεωρούνταν το Ιουδαϊκό σύμβολο πίστης. Το όνομα αυτό προήλθε από την πρώτη λέξη του πρώτου απαγγελλόμενου εδαφίου: «Άκου [Σεμά], Ισραήλ: Ο Ιεχωβά ο Θεός μας είναι ένας Ιεχωβά».​—Δευτερονόμιο 6:4.

Στη συνέχεια, γινόταν ανάγνωση και ερμηνεία της Τορά, των πρώτων πέντε βιβλίων της Γραφής, τα οποία συνέγραψε ο Μωυσής. (Πράξεις 15:21) Ακολουθούσε άλλη ανάγνωση, στην οποία χρησιμοποιούνταν αποσπάσματα από τα συγγράμματα των προφητών (χαφταρά), με παράλληλη εξήγηση και εφαρμογή. Ενίοτε, αυτό το μέρος του προγράμματος το παρουσίαζαν επισκέπτες ομιλητές, όπως έκανε ο Ιησούς στην περίπτωση που περιγράφεται στα εδάφια Λουκάς 4:16-21.

Φυσικά, στο ρόλο τον οποίο έδωσαν στον Ιησού σε εκείνη τη συνάθροιση, το κείμενο δεν ήταν  χωρισμένο σε κεφάλαια και εδάφια, όπως στις σύγχρονες Γραφές. Μπορούμε, λοιπόν, να φανταστούμε τον Ιησού να ξετυλίγει το ρόλο με το αριστερό του χέρι και συγχρόνως να τον τυλίγει με το δεξί, ώσπου να βρει την περικοπή που έψαχνε. Μετά την ανάγνωση, τύλιγαν και πάλι το ρόλο μέχρι την αρχή του.

Αυτές οι αναγνώσεις γίνονταν κατά κανόνα από το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο, το οποίο μετέφραζαν στην αραμαϊκή. Στις ελληνόφωνες συναγωγές, χρησιμοποιούνταν η Μετάφραση των Εβδομήκοντα.

Σημαντική για την Καθημερινή Ζωή Η συναγωγή ήταν τόσο σημαντική για την καθημερινή ζωή των Ιουδαίων ώστε, μαζί με άλλα κτίρια που αποτελούσαν προέκτασή της ή βρίσκονταν στο ίδιο κτιριακό συγκρότημα, εξυπηρετούσε διάφορους σκοπούς. Μερικές φορές διεξάγονταν σε αυτήν δικαστικές ακροάσεις, συναντήσεις της κοινότητας, ακόμη δε και συνάξεις κατά τις οποίες σερβίρονταν γεύματα σε παρακείμενες τραπεζαρίες. Ενίοτε κάποιοι ταξιδιώτες έβρισκαν κατάλυμα στο συγκρότημα της συναγωγής.

Σχεδόν σε κάθε πόλη, λειτουργούσε συνήθως στο κτίριο της συναγωγής και ένα σχολείο. Μπορούμε να φανταστούμε κάποιο δωμάτιο γεμάτο μικρούς μαθητές οι οποίοι μάθαιναν να διαβάζουν τα μεγάλα γράμματα που είχε γράψει ο δάσκαλος σε κηρωμένη πλάκα. Τα σχολεία αυτά ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι αρχαίοι Ιουδαίοι ήξεραν γράμματα, εφόσον ακόμη και ο κοινός λαός ήταν εξοικειωμένος με τις Γραφές.

Εντούτοις, πρώτιστος σκοπός της συναγωγής ήταν να παρέχει το πλαίσιο για την απόδοση τακτικής λατρείας. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι οι συναθροίσεις των Χριστιανών του πρώτου αιώνα είχαν πολλά κοινά με τις συναθροίσεις στις Ιουδαϊκές συναγωγές. Σκοπός των Χριστιανικών συναθροίσεων ήταν, παρόμοια, να αποδίδεται λατρεία στον Ιεχωβά με προσευχή και ύμνους, όπως επίσης με ανάγνωση του Λόγου του Θεού και συζήτηση γύρω από αυτόν. Υπήρχαν δε αρκετές ακόμη ομοιότητες. Και στους δύο χώρους λατρείας, οι ανάγκες και τα έξοδα καλύπτονταν από εθελοντικές συνεισφορές. Σε κανέναν από αυτούς δεν αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο μιας τάξης κληρικών η ανάγνωση του Λόγου του Θεού και η συζήτηση γύρω από αυτόν. Και στις δύο περιπτώσεις, οι συναθροίσεις οργανώνονταν και διευθύνονταν από πρεσβυτέρους που είχαν αυτή την ευθύνη.

Σήμερα, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά επιδιώκουν να προσκολλούνται στο υπόδειγμα που έθεσαν ο Ιησούς και οι ακόλουθοί του τον πρώτο αιώνα. Γι’ αυτό, οι συναθροίσεις στις Αίθουσες Βασιλείας τους έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τις συναθροίσεις στις συναγωγές της αρχαίας εποχής. Προπαντός, οι Μάρτυρες συνάγονται έχοντας τον ίδιο αντικειμενικό σκοπό με αυτόν που είχαν πάντοτε όλοι όσοι αγαπούσαν την αλήθεια​—να “πλησιάσουν τον Θεό”.​—Ιακώβου 4:8.

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Αυτή η αναπαράσταση βασίζεται σε σχέδιο της συναγωγής του πρώτου αιώνα στη Γάμαλα

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Στα σχολεία των συναγωγών διδάσκονταν αγόρια από περίπου 6 ως 13 χρονών