Πρέπει να Εμπιστεύεστε τις Πρώτες Εντυπώσεις Σας;

ΚΑΘΙΣΜΕΝΟΣ αναπαυτικά στο σαλόνι του, κάποιος γιατρός παρακολουθούσε μια τηλεοπτική εκπομπή η οποία φιλοξενούσε έναν Ιρλανδό υπουργό. Παρατηρώντας προσεκτικά το πρόσωπο του υπουργού, πρόσεξε κάτι που, κατά την άποψή του, υποδήλωνε την ύπαρξη όγκου. Συμβούλεψε τον υπουργό να κάνει αμέσως εξετάσεις.

Η διάγνωση αποδείχτηκε ακριβέστατη. Εκείνος ο γιατρός έκανε καλές κλινικές εκτιμήσεις, δηλαδή ήταν ικανός να κάνει σωστή διάγνωση απλώς και μόνο κοιτάζοντας τον ασθενή. Ωστόσο, μερικοί θεωρούν ότι κάνουν καλές εκτιμήσεις με την έννοια ότι μπορούν να κρίνουν το χαρακτήρα, την προσωπικότητα και την αξιοπιστία των άλλων.

Ανά τους αιώνες, κάποιοι ερευνητές επιχείρησαν να υποστηρίξουν επιστημονικά ότι είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ο χαρακτήρας με βάση την εμφάνιση. Το δημιούργημά τους, η φυσιογνωμική, ορίζεται από τη Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια ως “ψευδοεπιστήμη που αποσκοπεί στην κρίση των νοητικών ιδιοτήτων από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του σώματος, ιδιαίτερα του προσώπου”. Το 19ο αιώνα, ανθρωπολόγοι, όπως ο Φράνσις Γκάλτον, ξάδελφος του Κάρολου Δαρβίνου, και εγκληματολόγοι, όπως ο Ιταλός Τσέζαρε Λομπρόζο, εισηγήθηκαν παρόμοιες θεωρίες και μεθόδους οι οποίες έκτοτε έχουν ως επί το πλείστον ξεχαστεί.

Εντούτοις, πολλοί πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να κρίνει κανείς σωστά ένα άτομο απλώς και μόνο παρατηρώντας την εξωτερική του εμφάνιση. Πρέπει να εμπιστεύεστε αυτές τις πρώτες εντυπώσεις;

Έκριναν από την Εμφάνιση

Στο Γραφικό βιβλίο Πρώτο Σαμουήλ υπάρχει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κρίσης​—ή μάλλον ακρισίας—​με βάση τις πρώτες εντυπώσεις. Ο Ιεχωβά Θεός έδωσε στον προφήτη Σαμουήλ την οδηγία να χρίσει κάποιον από το σπιτικό του Ιεσσαί ως μελλοντικό βασιλιά του Ισραήλ. Διαβάζουμε: «Όταν μπήκαν [οι γιοι του Ιεσσαί] και είδε τον Ελιάβ, αμέσως είπε: “Ασφαλώς ενώπιον του Ιεχωβά βρίσκεται ο χρισμένος του”. Αλλά ο Ιεχωβά είπε στον Σαμουήλ: “Μην κοιτάζεις την εμφάνισή του και το ύψος του αναστήματός του, γιατί εγώ τον έχω απορρίψει. Διότι δεν βλέπει ο Θεός όπως βλέπει ο άνθρωπος, επειδή ο άνθρωπος βλέπει ό,τι είναι ορατό στα μάτια· αλλά ο Ιεχωβά βλέπει την καρδιά”». Το ίδιο έγινε και με άλλους έξι γιους του Ιεσσαί. Τελικά, αντίθετα από ό,τι νόμιζε ο προφήτης και ο Ιεσσαί, ο Θεός εξέλεξε ως μελλοντικό βασιλιά τον όγδοο γιο​—τον Δαβίδ—​έναν νεαρό τον οποίο κανείς δεν είχε καν σκεφτεί να καλέσει.​—1 Σαμουήλ 16:6-12.

Τα πράγματα δεν διαφέρουν και πολύ σήμερα. Πριν από μερικά χρόνια, στη Γερμανία, κάποιος καθηγητής εγκληματολογίας διεξήγαγε ένα πείραμα με τη συμμετοχή 500 φοιτητών της νομικής. Το πείραμα είχε ως αντικείμενο 12 άγνωστους «καλεσμένους»: τον τοπικό αστυνομικό διοικητή και τον τοπικό εισαγγελέα, τον ταμία και τον υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων του πανεπιστημίου, μερικούς δικηγόρους και δικαστικούς υπαλλήλους, καθώς και τρεις καταδίκους. Οι φοιτητές έπρεπε να εντοπίσουν το επάγγελμα του κάθε καλεσμένου, καθώς και ποιοι από αυτούς βρίσκονταν στη φυλακή και για ποιο έγκλημα. Έπρεπε να βασιστούν μόνο στην εμφάνισή τους και στα χόμπι που είχαν δηλώσει.

Ποια ήταν τα αποτελέσματα; Περίπου το 75 τοις εκατό των φοιτητών κατάφερε να βρει τους τρεις πραγματικούς εγκληματίες. Αλλά κατά μέσο όρο το 60 τοις εκατό χαρακτήρισε επίσης ως παρανόμους τους άλλους εννιά καλεσμένους, οι οποίοι είχαν καθαρό μητρώο.  Ένας στους 7 φοιτητές θεώρησε ότι ο τοπικός εισαγγελέας ίσως ήταν έμπορος ναρκωτικών, ενώ 1 στους 3 ότι ο αστυνομικός διοικητής ήταν κλέφτης! Οι εκτιμήσεις που βασίζονται σε εντυπώσεις μπορεί να είναι εντελώς άστοχες. Γιατί;

Τα Φαινόμενα Απατούν

Όταν συναντούμε κάποιον πρώτη φορά, τείνουμε να σχηματίζουμε άποψη για αυτόν βασιζόμενοι σε προηγούμενες εμπειρίες μας. Κάνουμε συνήθως γενικεύσεις και τον κρίνουμε με βάση στερεότυπα. Πέρα από την εμφάνιση, μπορεί να τον αξιολογήσουμε ή να τον κρίνουμε με βάση την εθνικότητα, την κοινωνική θέση ή τη θρησκεία του.

Αν η άποψη που σχηματίσαμε αποδειχτεί σωστή, επαινούμε τον εαυτό μας για την καλή μας κρίση, βεβαιωνόμαστε δε ότι μπορούμε να εμπιστευόμαστε τις πρώτες εντυπώσεις μας. Τι κάνουμε, όμως, όταν συνειδητοποιούμε ότι είχαμε καταλήξει σε εντελώς λάθος συμπέρασμα; Αν είμαστε ειλικρινείς, πρέπει να αποβάλουμε την προϋπάρχουσα άποψή μας και να δούμε την πραγματικότητα. Διαφορετικά, μπορεί να κάνουμε μεγάλο κακό στους άλλους ή να τους αδικήσουμε πολύ, μόνο και μόνο επειδή καμαρώνουμε για την ανώτερη, κατά την άποψή μας, κριτική μας ικανότητα.

Όταν κάποιος κρίνει από την εμφάνιση μπορεί να βλάψει όχι μόνο το θύμα αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Για παράδειγμα, τον πρώτο αιώνα, πολλοί Ιουδαίοι ούτε καν εξέτασαν το ενδεχόμενο να είναι ο Ιησούς ο υποσχεμένος Μεσσίας. Γιατί; Βασιζόμενοι στην εξωτερική εμφάνιση, έβλεπαν απλώς το γιο ενός επαρχιώτη ξυλουργού. Μολονότι τους εντυπωσίαζαν τα σοφά λόγια και τα δυναμικά έργα του, αρνούνταν να πιστέψουν ότι αυτός θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο από ό,τι είχαν ήδη αποφασίσει, με βάση τις προϋπάρχουσες ιδέες τους. Η στάση τους ανάγκασε τον Ιησού να στραφεί αλλού, λέγοντας: «Δεν υπάρχει προφήτης χωρίς τιμή παρά μόνο στον τόπο του και στο ίδιο του το σπίτι».​—Ματθαίος 13:54-58.

Εκείνοι οι Ιουδαίοι ανήκαν σε ένα έθνος που περίμενε τον Μεσσία επί αιώνες. Επειδή, όμως, βασίστηκαν στις πρώτες εντυπώσεις τους, δεν τον αναγνώρισαν όταν τελικά εμφανίστηκε. Ως αποτέλεσμα, υπέστησαν σοβαρή πνευματική απώλεια. (Ματθαίος 23:37-39) Παρόμοιες προκαταλήψεις είχαν ως αντικείμενο τους ακολούθους του Ιησού. Πολλοί δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι λίγοι ταπεινοί ψαράδες, τους οποίους καταφρονούσαν οι μορφωμένοι και οι ηγέτες της επικρατούσας θρησκείας, είχαν να πουν κάτι σημαντικό. Όσοι εξακολούθησαν να εμπιστεύονται τις πρώτες εντυπώσεις τους έχασαν τη θαυμάσια ευκαιρία να γίνουν ακόλουθοι του Γιου του Θεού.​—Ιωάννης 1:10-12.

 Μερικοί Άλλαξαν Γνώμη

Μερικοί σύγχρονοι του Ιησού ήταν όσο ταπεινοί χρειαζόταν για να αλλάξουν γνώμη όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τις αποδείξεις. (Ιωάννης 7:45-52) Σε αυτούς συγκαταλέγονταν αρκετοί από την οικογένειά του, οι οποίοι στην αρχή δεν είχαν πάρει στα σοβαρά το ενδεχόμενο να είναι κάποιος συγγενής τους ο Μεσσίας. (Ιωάννης 7:5) Προς έπαινό τους, αργότερα άλλαξαν γνώμη και έθεσαν πίστη σε αυτόν. (Πράξεις 1:14· 1 Κορινθίους 9:5· Γαλάτες 1:19) Αντίστοιχα, ύστερα από χρόνια, ορισμένοι εκπρόσωποι της Ιουδαϊκής κοινότητας στη Ρώμη ήταν διατεθειμένοι να ακούσουν τον ίδιο τον απόστολο Παύλο παρά να δώσουν βάση σε φήμες που διέδιδαν οι εχθροί της Χριστιανοσύνης. Αφού τον άκουσαν, μερικοί έγιναν πιστοί.​—Πράξεις 28:22-24.

Σήμερα, πολλοί έχουν αρνητική άποψη για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Γιατί; Ως επί το πλείστον, όχι επειδή έχουν εξετάσει τα στοιχεία ή έχουν αποδείξει ότι τα όσα πιστεύουν και πράττουν οι Μάρτυρες είναι αντιγραφικά. Απεναντίας, δεν μπορούν να πιστέψουν ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι δυνατόν να έχουν την αληθινή θρησκεία. Όπως θα θυμάστε, την ίδια ακριβώς άποψη είχαν και πολλοί τον πρώτο αιώνα για τους Χριστιανούς.

Δεν μας εκπλήσσει το ότι γίνονται αρνητικά ή υποτιμητικά σχόλια εναντίον όσων επιδιώκουν να ακολουθούν το παράδειγμα του Ιησού. Γιατί; Επειδή ο Ιησούς προειδοποίησε τους αληθινούς ακολούθους του: «Θα είστε αντικείμενα του μίσους όλων των ανθρώπων εξαιτίας του ονόματός μου». Ωστόσο, τους ενθάρρυνε με τα λόγια: «Εκείνος που θα έχει υπομείνει ως το τέλος, αυτός θα σωθεί».​—Ματθαίος 10:22.

Υπακούοντας στην εντολή του Ιησού, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σήμερα αγωνίζονται να μεταδώσουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού παγκοσμίως. (Ματθαίος 28:19, 20) Όσοι αρνούνται κατηγορηματικά να ακούσουν κινδυνεύουν να χάσουν την ευκαιρία να μπουν στο δρόμο για αιώνια ζωή. (Ιωάννης 17:3) Τι θα λεχθεί για εσάς; Καθοδηγείστε απλώς από τις πρώτες εντυπώσεις και τις προϋπάρχουσες ιδέες ή είστε διατεθειμένοι να εξετάσετε τα στοιχεία με ανοιχτό μυαλό; Να θυμάστε: Πολλές φορές, τα φαινόμενα απατούν και οι εντυπώσεις δεν ευσταθούν, αλλά μια αντικειμενική εξέταση των στοιχείων μπορεί να οδηγήσει σε ευχάριστες εκπλήξεις.​—Πράξεις 17:10-12.

[Εικόνα στη σελίδα 11]

Οι πρώτες εντυπώσεις έκαναν πολλούς Ιουδαίους να απορρίψουν τον Ιησού ως τον Μεσσία

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Βασίζεται η άποψή σας για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά σε εντυπώσεις ή σε στοιχεία;