Το Γνωρίζατε;

Τι ήταν ο βωμός στον «Άγνωστο Θεό» που είδε ο απόστολος Παύλος στην Αθήνα;​—Πράξεις 17:23.

▪ Αρκετοί αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς έκαναν λόγο για τέτοιους βωμούς. Παραδείγματος χάρη, ο Παυσανίας, ιστορικός και γεωγράφος του δεύτερου αιώνα Κ.Χ., ανέφερε ότι στην Ολυμπία υπήρχε «βωμός Αγνώστων θεών». Ο δε Φιλόστρατος, ρήτορας και φιλόσοφος, κατέγραψε ότι στην Αθήνα ανεγείρονταν «βωμοί προς τιμήν ακόμη και άγνωστων θεών».

Ο Διογένης Λαέρτιος, συγγραφέας του τρίτου αιώνα Κ.Χ., διασώζει μια παράδοση σχετικά με την προέλευση των “ανώνυμων βωμών”. Σύμφωνα με αυτή την ιστορία του έκτου ή έβδομου αιώνα Π.Κ.Χ., κάποιος Επιμενίδης εξάγνισε την Αθήνα από έναν λοιμό. Ο Διογένης γράφει: «[Ο Επιμενίδης] πήρε πρόβατα . . . και τα οδήγησε στον Άρειο Πάγο. Από εκεί τα άφησε να πάνε όπου ήθελαν, δίνοντας την οδηγία σε αυτούς που τα ακολουθούσαν να προσφέρουν θυσία στον τοπικό θεό, εκεί όπου θα κοιμόταν το καθένα τους. Και με αυτόν τον τρόπο έληξε το κακό. Έτσι λοιπόν, ακόμη και τώρα βρίσκονται ανώνυμοι βωμοί στους δήμους της Αττικής».

Βωμοί σε άγνωστους θεούς μπορεί να ανεγείρονταν επίσης επειδή “οι Αθηναίοι . . . φοβούμενοι μήπως εξοργίσουν κάποιον άγνωστο σε αυτούς θεό, έχτισαν βωμούς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, πάνω στους οποίους έγραψαν «Αγνώστω Θεώ»”.​—Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία (Π. Δρανδάκη, Εκδοτικός Οργανισμός Φοίνιξ, Β΄ Έκδοση), Τόμ. Α΄, σ. 435.

Γιατί καταφρονούσαν οι Ιουδαίοι του πρώτου αιώνα τους εισπράκτορες φόρων;

▪ Οι εισπράκτορες φόρων δεν ήταν ποτέ λαοφιλείς. Στον Ισραήλ του πρώτου αιώνα, όμως, θεωρούνταν από τους πιο τιποτένιους και διεφθαρμένους ανθρώπους.

Οι ρωμαϊκές κυβερνητικές αρχές επέβαλλαν βαριά φορολογία στο λαό. Οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι εισέπρατταν οι ίδιοι τον έγγειο και τον κεφαλικό φόρο, αλλά την είσπραξη δασμών για τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και το διαμετακομιστικό εμπόριο την παραχωρούσαν σε όποιον τους έκανε την καλύτερη προσφορά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ντόπιοι επιχειρηματίες αγόραζαν το δικαίωμα είσπραξης φόρων σε ορισμένες περιοχές. Ως πειθήνια όργανα των μισητών Ρωμαίων, τέτοια άτομα προξενούσαν μεγάλη δυσφορία στους ομοεθνείς τους, οι οποίοι τους θεωρούσαν «προδότες και αποστάτες, μιασμένους εξαιτίας των συχνών επαφών τους με τους ειδωλολάτρες», λέει η Εγκυκλοπαίδεια (Cyclopædia) των Μακ Κλίντοκ και Στρονγκ.

Οι εισπράκτορες φόρων ήταν διαβόητοι για την ανεντιμότητά τους, και πλούτιζαν σε βάρος των συμπατριωτών τους. Μερικοί υπερτιμούσαν τα φορολογητέα αγαθά και ιδιοποιούνταν το κέρδος, ενώ άλλοι άρπαζαν χρήματα από τους φτωχούς με ψεύτικες κατηγορίες. (Λουκάς 3:13· 19:8) Ως αποτέλεσμα, εξομοιώνονταν με τους αμαρτωλούς και, σύμφωνα με την Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια (The Jewish Encyclopedia), «δεν είχαν το δικαίωμα να είναι δικαστές ή έστω μάρτυρες».​—Ματθαίος 9:10, 11.

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Βωμός σε Άγνωστο Θεό, ερείπια Περγάμου, Τουρκία

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ρωμαϊκό ανάγλυφο με εισπράκτορα φόρων, 2ος ή 3ος αιώνας Κ.Χ.

[Ευχαριστίες]

Erich Lessing/​Art Resource, NY