Ο Κόβερντεϊλ και η Πρώτη Πλήρης Αγία Γραφή στην Αγγλική

Η ΠΡΩΤΗ πλήρης Αγία Γραφή που τυπώθηκε στην αγγλική δεν ανέφερε πουθενά το όνομα του εκδότη της. Μεταφραστής ήταν ο Μάιλς Κόβερντεϊλ, και η μετάφρασή του κυκλοφόρησε το 1535. Ο φίλος του, ο Γουίλιαμ Τίντεϊλ, βρισκόταν τότε στη φυλακή επειδή είχε μεταφράσει τη Γραφή. Το επόμενο έτος εκτελέστηκε.

Η μετάφραση του Κόβερντεϊλ βασίστηκε εν μέρει στο έργο του Τίντεϊλ. Πώς κατάφερε ο Κόβερντεϊλ να δει τη μετάφρασή του τυπωμένη και να γλιτώσει την εκτέλεση, ενώ άλλοι Βιβλικοί μεταφραστές εκείνης της εποχής πλήρωναν με τη ζωή τους; Τι πέτυχε τελικά;

Μπαίνουν τα Θεμέλια

Ο Μάιλς Κόβερντεϊλ γεννήθηκε στο Γιόρκσερ της Αγγλίας, πιθανότατα το 1488. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, και το 1514 χειροτονήθηκε ιερέας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το ενδιαφέρον του για τις μεταρρυθμίσεις οφείλεται σε έναν καθηγητή του, τον Ρόμπερτ Μπαρνς. Το 1528, ο Μεταρρυθμιστής Μπαρνς κατέφυγε στην ηπειρωτική Ευρώπη όπου, δώδεκα χρόνια αργότερα, εκκλησιαστικοί ηγέτες τον έκαψαν στην πυρά.

Το 1528, ο Κόβερντεϊλ είχε αρχίσει να καταδικάζει μέσω του εκκλησιαστικού του κηρύγματος αντιγραφικές συνήθειες των Καθολικών, όπως η λατρεία ομοιωμάτων, η εξομολόγηση και η Θεία Λειτουργία. Επειδή πια κινδύνευε η ζωή του, έφυγε από την Αγγλία για την Ευρώπη, όπου πέρασε περίπου εφτά χρόνια.

Στο Αμβούργο της Γερμανίας, ο Κόβερντεϊλ έμεινε μαζί με τον Τίντεϊλ. Οι δυο τους ένωσαν τις δυνάμεις τους στον κοινό τους πόθο​—την έκδοση μιας Γραφής που θα μπορούσε να διαβάσει ο λαός. Αυτή την περίοδο, ο Κόβερντεϊλ έμαθε πολλά από τον Τίντεϊλ για την τέχνη της Βιβλικής μετάφρασης.

Καιρός Αλλαγών

Στο μεταξύ, το σκηνικό στην Αγγλία άλλαζε. Το 1534, ο Βασιλιάς Ερρίκος Η΄ αψήφησε ανοιχτά την εξουσία του Καθολικού πάπα της Ρώμης. Επίσης, έβλεπε θετικά τη δημιουργία μιας Γραφής στην αγγλική που θα γινόταν διαθέσιμη στο λαό. Το εγχείρημα αυτό το ανέλαβε ο Κόβερντεϊλ. Παρότι χειριζόταν αριστοτεχνικά την αγγλική, δεν διέθετε τη γλωσσομάθεια του φίλου και μέντορά του, του Τίντεϊλ, ο οποίος μιλούσε με ευφράδεια τόσο την εβραϊκή όσο και την Κοινή Ελληνική. Ο Κόβερντεϊλ αναθεώρησε τη μετάφραση του Τίντεϊλ, βασιζόμενος σε λατινικές και γερμανικές Γραφές.

Η Βίβλος του Κόβερντεϊλ τυπώθηκε στην Ευρώπη το 1535, το έτος πριν από την εκτέλεση του Τίντεϊλ. Περιείχε μια τιμητική αφιέρωση στον Βασιλιά Ερρίκο η οποία άγγιζε την κολακεία. Ο Κόβερντεϊλ τον διαβεβαίωσε ότι δεν είχε συμπεριλάβει τις υποσημειώσεις του Τίντεϊλ, οι οποίες θεωρούνταν αμφιλεγόμενες επειδή, μεταξύ άλλων, επισήμαιναν αντιγραφικές διδασκαλίες της Καθολικής Εκκλησίας. Γι’ αυτό, ο Ερρίκος έδωσε τη συγκατάθεσή του για την έκδοση της Γραφής. Τα πράγματα είχαν αρχίσει να παίρνουν νέα τροπή.

Το 1537, κυκλοφόρησαν δύο νέες εκδόσεις της Βίβλου του Κόβερντεϊλ, οι οποίες τυπώθηκαν στην Αγγλία. Το ίδιο έτος, ο Βασιλιάς Ερρίκος ενέκρινε την επονομαζόμενη Βίβλο του  Ματθαίου, που είχε τυπωθεί στην Αμβέρσα και αποτελούσε συνδυασμό των έργων του Τίντεϊλ και του Κόβερντεϊλ.

Σύντομα, ο αρχισύμβουλος του βασιλιά, ο Τόμας Κρόμγουελ, έχοντας τη στήριξη του Κράνμερ, Αρχιεπισκόπου του Καντέρμπουρι, θεώρησε απαραίτητο να αναθεωρηθεί η Βίβλος του Ματθαίου. Γι’ αυτό, ξαναζήτησε από τον Κόβερντεϊλ να την αναθεωρήσει ολόκληρη. Το 1539, ο Βασιλιάς Ερρίκος εξουσιοδότησε τη νέα μετάφραση​—η οποία ονομάστηκε η Μεγάλη Βίβλος λόγω του μεγέθους της—​και διέταξε να τοποθετηθούν αντίτυπά της στις εκκλησίες ώστε να τα διαβάζουν όλοι. Η συγκεκριμένη Γραφή έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό σε κάθε γωνιά της χώρας.

Η Παρακαταθήκη του Κόβερντεϊλ

Μετά το θάνατο του Ερρίκου Η΄ και τη διαδοχή του από τον Εδουάρδο ΣΤ΄, ο Κόβερντεϊλ διορίστηκε επίσκοπος του Έξετερ το 1551. Ωστόσο, όταν η Καθολική Βασίλισσα Μαρία διαδέχθηκε τον Εδουάρδο στο θρόνο το 1553, αναγκάστηκε να καταφύγει στη Δανία. Αργότερα, πήγε στην Ελβετία, όπου συνέχισε το έργο του. Επίσης, δημοσίευσε τρεις εκδόσεις της κοινώς λεγόμενης Καινής Διαθήκης στην αγγλική μαζί με λατινικό κείμενο, ως βοηθήματα μελέτης για τους κληρικούς.

Ένα μη αναμενόμενο χαρακτηριστικό της Βίβλου του Κόβερντεϊλ είναι η παράλειψη του θεϊκού ονόματος με τη μορφή «Ιεχωβά». Ο Τίντεϊλ χρησιμοποίησε το όνομα του Θεού 20 και πλέον φορές στη δική του μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών. Στο βιβλίο Ο Κόβερντεϊλ και οι Γραφές Του (Coverdale and His Bibles), ο Τζ. Φ. Μόζλι παρατηρεί: «Το 1535 ο Κόβερντεϊλ απέρριψε εντελώς τη λέξη [Ιεχωβά]». Παρ’ όλα αυτά, μεταγενέστερα συμπεριέλαβε τρεις φορές το όνομα του Θεού, Ιεχωβά, στη Μεγάλη Βίβλο.

Η Βίβλος του Κόβερντεϊλ, όμως, υπήρξε η παλαιότερη αγγλική Γραφή στην οποία εμφανίζεται το Τετραγράμματο​—τα τέσσερα εβραϊκά γράμματα που συνθέτουν το θεϊκό όνομα—​ψηλά στη σελίδα του τίτλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για την πρώτη Γραφή στην οποία όλα τα Απόκρυφα βιβλία είναι συγκεντρωμένα σε ένα παράρτημα και όχι διάσπαρτα ανάμεσα στα βιβλία των Εβραϊκών Γραφών.

Μεταγενέστεροι μεταφραστές διατήρησαν πολλές χαρακτηριστικές φράσεις και λέξεις του Κόβερντεϊλ, όπως τη φράση «κοιλάδα σκιάς θανάτου», στον Ψαλμό 23, εδάφιο 4. Σύμφωνα με τον καθηγητή Σ. Λ. Γκρίνσλεϊντ, ο ειδικός όρος «στοργική καλοσύνη» στο εδάφιο 6 «διαχωρίζει την αγάπη του Θεού για το λαό του, η οποία ενυπάρχει στην ίδια τη φύση του, από την αγάπη γενικά και από το έλεος». Η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών​—με Υποσημειώσεις (στην αγγλική) χρησιμοποιεί τον ίδιο όρο, προσθέτοντας την υποσημείωση: «Ή αλλιώς, “όσια αγάπη”».

Το βιβλίο Οι Γραφές της Αγγλίας (The Bibles of England) σχολιάζει ότι η Μεγάλη Βίβλος του Κόβερντεϊλ «υπήρξε το επιστέγασμα όλου του έργου για τη μετάφραση της Γραφής στην αγγλική . . . από την ημέρα που ο Τίντεϊλ άρχισε να μεταφράζει την Καινή Διαθήκη». Στην ουσία, οι αγγλόφωνοι των ημερών του Κόβερντεϊλ μπορούσαν να διαβάσουν τη Γραφή χάρη στη δική του μετάφραση.

[Εικόνες στη σελίδα 11]

Το Τετραγράμματο, αριστερά, σελίδα τίτλου μιας έκδοσης του 1537

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 10]

From the book Our English Bible: Its Translations and Translators

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 11]

Photo source: From The Holy Scriptures of the Olde and Newe Testamente With the Apocripha by Myles Coverdale