Όταν ήμουν τριών χρονών, έστειλαν τον πατέρα μου, το θείο μου και τον παππού μου σε στρατόπεδα εργασίας λόγω της Χριστιανικής τους ουδετερότητας. Μόνο ο πατέρας μου επέζησε. Το 1947, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επέστρεψε με τη μέση του κατεστραμμένη. Αν και ήταν διαλυμένος σωματικά, έμεινε σταθερός στην πίστη του.

Στα εννιά μου, η οικογένειά μας και εκατοντάδες άλλοι Μολδαβοί Μάρτυρες του Ιεχωβά εξορίστηκαν στη Σιβηρία. Στις 6 Ιουλίου 1949, μας στοίβαξαν σε βαγόνια με τα οποία μετέφεραν ζώα. Ύστερα από 12 μέρες αδιάκοπου ταξιδιού, και αφού διανύσαμε πάνω από 6.400 χιλιόμετρα, σταματήσαμε στο σιδηροδρομικό σταθμό του Λέμπγιαζε, όπου μας περίμενε η τοπική αστυνομία. Μας χώρισαν σε μικρές ομάδες και μας διασκόρπισαν αμέσως σε όλη τη γύρω περιοχή. Η ομάδα μας στεγάστηκε σε ένα μικρό άδειο σχολείο. Ήμασταν κατάκοποι και αποκαρδιωμένοι. Κάποια ηλικιωμένη άρχισε να σιγοτραγουδάει έναν ύμνο που είχαν συνθέσει Μάρτυρες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Σε λίγο, όλοι έψαλλαν μαζί της ένθερμα τους στίχους:

«Τόσοι και τόσοι αδελφοί εξορίστηκαν μακριά.

Τους πήγαν στο βορρά και στην ανατολή.

Για το έργο του Θεού, καταδικάστηκαν να υποφέρουν, και εκεί υπέμειναν έως θανάτου».

Αργότερα, καταφέραμε να παρακολουθούμε συναθροίσεις κάθε Κυριακή περίπου 13 χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι μας. Πολλές φορές ξεκινούσαμε προτού χαράξει και περπατούσαμε στους -40°C μέσα στο χιόνι που μας έφτανε ως τη μέση. Πενήντα ή και περισσότερα άτομα στριμωχνόμασταν σε ένα δωμάτιο 19 τετραγωνικών μέτρων. Στην αρχή ψάλλαμε έναν, δύο ή τρεις ύμνους. Γινόταν μια εγκάρδια προσευχή και αναλύονταν Γραφικές ερωτήσεις. Αυτό συνεχιζόταν επί μία περίπου ώρα. Ψάλλαμε μερικούς ύμνους ακόμη και κατόπιν συζητούσαμε και άλλες Γραφικές ερωτήσεις. Πόσο μας ενίσχυαν πνευματικά τέτοιες περιστάσεις!

Το 1960, δόθηκε μεγαλύτερη ελευθερία στους εξόριστους Μάρτυρες. Αν και ήμασταν φτωχοί, μπόρεσα να πάω στη Μολδαβία, όπου γνώρισα τη Νίνα, της οποίας οι γονείς και οι παππούδες ήταν και εκείνοι Μάρτυρες. Σύντομα παντρευτήκαμε και επιστρέψαμε στη Σιβηρία, όπου γεννήθηκε η κόρη μας η Ντίνα, το 1964, και ο γιος μας ο Βίκτορ, το 1966. Έπειτα από δύο χρόνια, μετακομίσαμε  στην Ουκρανία και μείναμε σε ένα μικρό σπίτι στο Τζανκόι, μια πόλη που απέχει περίπου 160 χιλιόμετρα από τη Γιάλτα, στη χερσόνησο της Κριμαίας.

Στην Κριμαία, η δράση των Μαρτύρων του Ιεχωβά ήταν υπό απαγόρευση, όπως και σε όλη τη Σοβιετική Ένωση. Αλλά το έργο μας δεν ήταν αυστηρά περιορισμένο ούτε αντιμετωπίζαμε σκληρό διωγμό. Έτσι λοιπόν, μερικοί Μάρτυρες ανέπτυξαν πνεύμα εφησυχασμού. Θεωρούσαν ότι, εφόσον είχαν υποφέρει τόσο πολύ στη Σιβηρία, δικαιούνταν τώρα να επιδιώκουν κάποιες υλικές ανέσεις.

Στις 27 Μαρτίου 1991, το έργο μας έλαβε νομική αναγνώριση σε όλη την τότε Σοβιετική Ένωση. Έγιναν αμέσως σχέδια να διεξαχθούν εφτά διήμερες ειδικές συνελεύσεις περιφερείας σε ολόκληρη τη χώρα. Εμείς θα παρακολουθούσαμε αυτήν που θα γινόταν στην Οδησσό της Ουκρανίας και θα άρχιζε στις 24 Αυγούστου. Πήγα εκεί έναν μήνα νωρίτερα ώστε να βοηθήσω στην ετοιμασία του μεγάλου ποδοσφαιρικού γηπέδου για τη συνέλευση.

Επειδή εργαζόμασταν όλη μέρα, συνήθως κοιμόμασταν στις κερκίδες τη νύχτα. Πολλές αδελφές μας καθάρισαν το πάρκο γύρω από το γήπεδο. Μαζέψαμε περίπου 70 τόνους σκουπίδια. Όσοι εργάζονταν στο τμήμα καταλυμάτων «χτένιζαν» την πόλη προκειμένου να βρουν χώρους διαμονής για τους 15.000 εκπροσώπους που αναμένονταν. Τότε, ξαφνικά, μάθαμε κάτι συνταρακτικό!

Στις 19 Αυγούστου—μόλις πέντε μέρες προτού αρχίσει η συνέλευσή μας—συνέλαβαν τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τότε πρόεδρο της ΕΣΣΔ, ενόσω παραθέριζε κοντά στη Γιάλτα. Η άδεια για τη συνέλευσή μας ακυρώθηκε. Οι εκπρόσωποι άρχισαν να τηλεφωνούν στο γραφείο συνέλευσης, ρωτώντας: «Τι να κάνουμε με τις θέσεις που κλείσαμε σε λεωφορεία και τρένα;» Έπειτα από ένθερμες προσευχές, οι διοργανωτές της συνέλευσης τους είπαν: «Ελάτε και βλέπουμε!»

Οι ετοιμασίες συνεχίστηκαν, όπως και οι προσευχές. Το τμήμα μεταφορών άρχισε να υποδέχεται εκπροσώπους που κατέφθαναν από πολλά μέρη της Σοβιετικής Ένωσης και να τους πηγαίνει εκεί όπου θα έμεναν. Κάθε πρωί, τα μέλη της Επιτροπής Συνέλευσης έφευγαν από το γραφείο τους για να συναντηθούν με αξιωματούχους της πόλης. Κάθε βράδυ, επέστρεφαν χωρίς ευχάριστα νέα.

Την Πέμπτη 22 Αυγούστου—δύο μέρες προτού αρχίσει το πρόγραμμα—τα μέλη της Επιτροπής Συνέλευσης επέστρεψαν με καλά νέα: Είχαμε πάρει άδεια για τη συνέλευση! Την ώρα του αρχικού ύμνου και της αρχικής προσευχής, η χαρά μας ήταν απερίγραπτη. Μετά την τελευταία ομιλία του Σαββάτου, μείναμε στο χώρο μέχρι αργά το βράδυ, κουβεντιάζοντας και μαθαίνοντας νέα παλιών μας φίλων. Γύρω μας υπήρχαν Χριστιανοί με τόσο ισχυρή πίστη ώστε είχαν αντέξει σε σφοδρές δοκιμασίες.

Στα 22 και πλέον χρόνια που έχουν περάσει από εκείνη τη συνέλευση, έχει γίνει τεράστια πνευματική πρόοδος. Έχουν χτιστεί Αίθουσες Βασιλείας σε όλη την Ουκρανία, και οι ευαγγελιζόμενοι της Βασιλείας έχουν αυξηθεί από 25.000 το 1991 σε πάνω από 150.000 σήμερα!

Μένουμε ακόμη στο ίδιο σπίτι στο Τζανκόι, μια πόλη 40.000 περίπου κατοίκων. Παρότι όταν ήρθαμε από τη Σιβηρία το 1968 υπήρχαν εδώ μόνο λίγες οικογένειες Μαρτύρων, τώρα υπάρχουν έξι εκκλησίες.

Και η οικογένειά μου έχει αυξηθεί. Τώρα, τέσσερις γενιές από εμάς ζούμε και υπηρετούμε τον Ιεχωβά—εγώ και η γυναίκα μου, τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας και τα δισέγγονά μας.