Το ανώτατο δικαστήριο της Ουκρανίας επιβεβαίωσε ότι οι αντιρρησίες συνείδησης έχουν το δικαίωμα στην εναλλακτική υπηρεσία, ακόμα και σε καιρό πολιτικών αναταραχών και πολέμου. Αυτή η απόφαση έχει ευρείες προεκτάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ουκρανία αλλά και στο εξωτερικό.

Ο Βιτάλι Σαλάικο, ο οποίος είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά, είχε διωχθεί ποινικά με την κατηγορία της ανυπακοής σε καιρό επιστράτευσης επειδή, όταν κλήθηκε για κατάταξη, ζήτησε να εκτελέσει εναλλακτική υπηρεσία. Τόσο το πρωτοβάθμιο δικαστήριο όσο και το εφετείο τον αθώωσαν, αλλά ο εισαγγελέας προσέβαλε την απόφαση στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο της Ουκρανίας για Αστικές και Ποινικές Υποθέσεις. Στις 23 Ιουνίου 2015, το ανώτατο δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή του εισαγγελέα, επικυρώνοντας έτσι τις αποφάσεις τόσο του εφετείου όσο και του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου.

Το ανώτατο δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι «το πρωτοβάθμιο δικαστήριο πλήρως αιτιολογημένα αναφέρθηκε στις αντίστοιχες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου καθώς και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Επίσης, συμφώνησε με το πρωτοβάθμιο δικαστήριο ότι σε αυτή την υπόθεση εφαρμόζεται το σκεπτικό της υπόθεσης Μπαγιατιάν κατά Αρμενίας, για την οποία είχε αποφανθεί το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 7 Ιουλίου 2011. Εκείνη η απόφαση-ορόσημο ανέφερε ότι η αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική υπηρεσία λόγω ειλικρινούς θρησκευτικού πιστεύω εμπίπτει στην προστασία του Άρθρου 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στην υπόθεση του Βιτάλι Σαλάικο, το ανώτατο δικαστήριο της Ουκρανίας διασαφήνισε ότι τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης προστατεύονται ακόμα και σε καιρό επιστράτευσης, και όχι μόνο σε περίπτωση προγραμματισμένης κλήσης για στρατιωτική υπηρεσία. Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου είναι αμετάκλητη και δεν υπάρχει δυνατότητα άσκησης περαιτέρω ένδικου μέσου.

Αυτή η αμετάκλητη απόφαση απάλλαξε τον κ. Σαλάικο από μεγάλη ανησυχία. Ο ίδιος δήλωσε: «Κατανοώ το ενδιαφέρον της χώρας μου να προστατέψει τους πολίτες της μέσω επιστράτευσης. Αν και η συνείδησή μου δεν μου επιτρέπει να εκτελέσω στρατιωτική υπηρεσία, είμαι εντούτοις πρόθυμος να κάνω το μέρος μου εκτελώντας εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία. Είμαι ευγνώμων που τα δικαστήρια αναγνώρισαν ότι αρνήθηκα να στρατευτώ για λόγους ειλικρινούς θρησκευτικού πιστεύω».

Χιλιάδες Μάρτυρες του Ιεχωβά σε όλη την Ουκρανία έχουν αντιμετωπίσει το ζήτημα της ουδετερότητας σε καιρό επιστράτευσης. Όσοι διώκονται ποινικά με την κατηγορία της ανυπακοής μπορούν τώρα να βασίζονται στο νομικό προηγούμενο το οποίο έθεσε η υπόθεση του Βιτάλι Σαλάικο.

Ο κ. Βαντίμ Κάρποφ, συνήγορος του κ. Σαλάικο, δήλωσε: «Με απλά λόγια, το ανώτατο δικαστήριο διευκρινίζει ότι, ως Μάρτυρας του Ιεχωβά, ο κ. Σαλάικο δεν θα έπρεπε να έχει διωχθεί με την κατηγορία της άρνησης στράτευσης. Είναι πολύ σημαντικό το ότι εφαρμόστηκαν οι κανόνες του διεθνούς δικαίου για την ελευθερία θρησκείας και συνείδησης ακόμα και σε μια χώρα όπως η Ουκρανία, η οποία είναι διαιρεμένη εξαιτίας του πολέμου και της αστάθειας».

Τα δικαστήρια της Ουκρανίας αναγνώρισαν ότι η άρνηση στράτευσης για λόγους συνείδησης αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να προστατεύεται ακόμα και σε καιρό επιστράτευσης. Δεν συνιστά ούτε ιδιοτελή πράξη για την έντεχνη αποφυγή των στρατιωτικών υποχρεώσεων ούτε απειλή για τα συμφέροντα της χώρας και την εθνική ασφάλεια. Επιβεβαιώνοντας τις αποφάσεις των κατώτερων δικαστηρίων, το ανώτατο δικαστήριο προάσπισε τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των Ουκρανών. Η Ουκρανία θέτει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, παράδειγμα για χώρες οι οποίες τιμωρούν όσους αρνούνται τη στράτευση για λόγους συνείδησης.