27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018
ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Μάρτιν Μπορ: Η Σλοβακία τον Αθωώνει 90 Χρόνια Μετά την Καταδίκη Του
Στις 18 Σεπτεμβρίου 2015, ένα δικαστήριο στη Σλοβακία αθώωσε τον Μάρτιν Μπορ, ο οποίος είχε διωχθεί ποινικά για τη θέση του ως αντιρρησίας συνείδησης. Αυτή η απόφαση ήρθε 90 χρόνια μετά την καταδίκη του, καθιστώντας την απαλλαγή του την παλαιότερη δικαστική υπόθεση στη Σλοβακία στην οποία ακυρώνεται μια καταδίκη για αντίρρηση συνείδησης.
Θαρραλέα Στάση και Καταδίκη
Το 1920, σε ηλικία 17 ετών, ο Μάρτιν συνταυτίστηκε με τους Διεθνείς Σπουδαστές της Γραφής, όπως ήταν τότε γνωστοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Τον Οκτώβριο του 1924, κλήθηκε για στρατιωτική υπηρεσία. Λόγω της πίστης του, αρνήθηκε να συμμετάσχει σε οποιεσδήποτε στρατιωτικές δραστηριότητες και να δώσει τον στρατιωτικό όρκο. Ως αποτέλεσμα, οι αξιωματικοί αμφισβήτησαν τη διανοητική του υγεία και διέταξαν ψυχιατρική αξιολόγηση. Η εξέταση έδειξε ότι ο αδελφός Μπορ είχε σώας τας φρένας. Συγκεκριμένα, οι γιατροί συμπέραναν ότι «οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις δεν είναι προϊόν φαντασιοπληξίας».
Εφόσον ο Μάρτιν είχε καλή διανοητική υγεία, στις 2 Απριλίου 1925 το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η άρνησή του να καταταχθεί στον στρατό αποτελούσε σοβαρό αδίκημα. Αυτός ο νεαρός παντρεμένος άντρας αντιμετώπισε με θάρρος την καταδίκη που του απήγγειλε το δικαστήριο: δύο χρόνια φυλάκιση και σκληρά μέτρα που περιλάμβαναν απομόνωση και στέρηση τροφής. Ωστόσο, ο Μάρτιν δεν χρειάστηκε να εκτίσει ολόκληρη την ποινή του. Στις 13 Αυγούστου 1926, αφέθηκε ελεύθερος με αναστολή λόγω καλής διαγωγής.
Το ΕΔΔΑ Θέτει τη Βάση για Αθώωση
Ο αδελφός Μπορ πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 1985. Τα επιζώντα μέλη της οικογένειάς του υπέβαλαν για πρώτη φορά αίτηση για ακύρωση της καταδίκης του το 2004, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Εφτά χρόνια αργότερα, ζήτησαν από το Α΄ Πρωτοδικείο της Μπρατισλάβας να επανεξετάσει την υπόθεση. Αυτό συνέβη αφού το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), στην ιστορική υπόθεση Μπαγιατιάν κατά Αρμενίας, έκρινε ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου προστατεύει τους αντιρρησίες συνείδησης. Δυστυχώς, παρότι υπήρχε σαφής νομική βάση για να ανατραπεί η καταδίκη του Μάρτιν, το αίτημα για απαλλαγή χρόνιζε στα δικαστήρια της χώρας. Θα χρειαζόταν ακόμα ένας αντιρρησίας συνείδησης για να υπάρξει πραγματική αλλαγή.
Ένα Καθοριστικό Νομικό Προηγούμενο: Η Υπόθεση Βάιντα
Όπως ο Μάρτιν Μπορ, έτσι και ο Ίμριχ Βάιντα ήταν ένας Μάρτυρας του Ιεχωβά που είχε αρνηθεί τη στρατιωτική υπηρεσία. Είχε καταδικαστεί το 1959 και το 1961 υπό το κομμουνιστικό καθεστώς. Στις 13 Μαρτίου 2014, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Σλοβακικής Δημοκρατίας αποφάνθηκε ότι ο Ίμριχ Βάιντα έπρεπε να απαλλαχτεί από τις κατηγορίες βάσει του Νόμου Αρ. 119/1990 της Τσεχοσλοβακίας περί δικαστικής αποκατάστασης (απαλλαγής). Αυτός ο νόμος είναι σχεδιασμένος ειδικά για τον χειρισμό καταδικαστικών αποφάσεων της κομμουνιστικής εποχής. Στην περίπτωση του Ίμριχ Βάιντα, το Συνταγματικό Δικαστήριο εξέφρασε για πρώτη φορά την άποψή του όσον αφορά το πώς οφείλει συγκεκριμένα η Σλοβακία να εφαρμόσει την απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Μπαγιατιάν αναγνωρίζοντας ότι η αμνηστία ή η αποκατάσταση είναι απαραίτητο νομικό μέτρο για όσους καταδικάστηκαν επειδή αρνήθηκαν τη στράτευση για λόγους συνείδησης.
Η ευνοϊκή απόφαση στην υπόθεση Βάιντα αποτέλεσε το κύριο νομικό προηγούμενο που επέτρεψε να υποβληθεί αίτηση στο Α΄ Πρωτοδικείο της Μπρατισλάβας για πλήρη άρση της καταδίκης του Μάρτιν Μπορ. Το δικαστήριο επικύρωσε την πρόταση στις 18 Σεπτεμβρίου 2015. Έτσι λοιπόν, 90 χρόνια μετά την καταδίκη του και 30 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Μάρτιν Μπορ αθωώθηκε για το «αδίκημα» της αντίρρησης συνείδησης.
Η απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Μπαγιατιάν και η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην υπόθεση Βάιντα συνέβαλαν στη διόρθωση μιας μακροχρόνιας αδικίας. Μέχρι σήμερα, τα σλοβακικά δικαστήρια έχουν απαλλάξει εντελώς από τις κατηγορίες 51 Μάρτυρες του Ιεχωβά—οι περισσότεροι εκ των οποίων καταδικάστηκαν μεταξύ των ετών 1948 και 1989.